________________
વ્યાખ્યાન ખારમુ
૧૩
ના નથી; બધી ખાખતા સેળભેળ થાય છે—તે એકબીજા પર અસર કરે છે. આવા સંજોગામાં એક સામાન્ય મુખ્ય બનાવ જુદો પાડવા તે તે વિષે ખેલવું તેનાથી વધારે દુષ્કર શું હોઈ શકે ?સાળમા સૈકામાં રેકર્મેશન— એ સામાન્ય નામ નીચે જે માટે ધાર્મિક બનાવ પ્રખ્યાત છે તે હવે આપણે તપાસવાના છે. આ સ્થળે મને કહેવા દેજો કે રેક્રર્મેશન એ શબ્દ હું માત્ર ધાર્મિકપરિવર્તન સાથેજ એક અર્થના ગણીશ, ને તેના નામથી ( “ સુધારા ” ) સૂચિત થતા કોઈ પણ પ્રકારના અભિપ્રાયને એ અર્થમાં સમાવેશ કરીશ નહિ. સેાળમા સૈકાની શરૂઆત તે સત્તરમાના મધ્યના સમયમાં એ બનાવ માટે આપણે અવલાન કરવાનું છે; કારણ કે સમયજ એ બનાવનું જીવન, ઉત્પત્તિ, તે નાશ એ બધાંને સમાવેશ કરે છે. એ બનાવની ચોક્કસ તારીખ નહિ જેવું અગત્ય ધરાવે છે. એને શિક્ષાપાત્ર ઠેરવનાર–દસમા લુઇ નામના પાપની આજ્ઞાપત્રિકા નહેર રીતે વિટેર્ગમાં લ્યૂથરે બાળા, ને રામના ધર્મસમાજથી દેખીતી રીતે એ છૂટા પડ્યા તે ૧પર તા વર્ષમાં બન્યું હતું. આ સમયને ૧૬૪૮ સુધીના વર્ષની વચ્ચેને જે સમય તેમ જ રેર્મેશનનું જીવન સમાઈ જાય છે. જ્યારે આ મોટા બનાવનાં કારણેા શેાધી કાઢવામાં આવે છે ત્યારે રેકર્મેશનના શત્રુઓ એને અચાનક કારણાથી જન્મેલેા બનાવ ગણાવી કાઢે છે, ને સુધારાના ઇતિહાસમાં થએલા એક દુવના પરિણામરૂપ બતાવે છે. દાખલા તરીકે પાપ કરનારાઓ પેાતાનાં પાપ માટે પાછળથી પસ્તાય તે તેમાંથી મુક્ત કરનારાં ક્ષમાપત્રા પાપને આપવાના અધિકાર હતા. આ ક્ષમાપા વેચવાને અધિકાર હૅમિનિકન મંડળના માણુસાને સેાંપવામાં આવેલા હાવાથી આગસ્ટિન મંડળના લોકે ઈર્ષ્યાના આવેશમાં મુકાયા હતા. હવે લ્યૂથર આગસ્ટિન હતા, ને તેજ એના આવેશનું તે એની શત્રુતાનું, અન્તે રેક્શનનું કારણ હતું. ખીજાએ એ બનાવ રાજાની સ્પર્ધાને લીધે, પાપની ધાર્મિક સત્તાની અદેખાઈને લીધે, તે અમીરવંગના લેાકેાની ખ્રિસ્તિસમાજની સંપત્તિ પર તરાપ મારવાની ઇચ્છા અને સન્ય
