________________
વ્યાખ્યાન ખારમું.
Re
ર
મુખ્ય એ. હું. ધાર્મિક સમાજના ટુકડા થઈ ગયા તે. રજો જુલમ ને અસહિષ્ણુતાથી વપરાતું જોર. એ સુધારાના વાધીઆ કહે તમે સ્વેચ્છા ઉસ્કેરે છે; તમે એને ઉત્પન્ન સુદ્ધાં કરા છે; અને તે કરી રહ્યા પછી તમે તેને નિયમમાં લાવવા ને દબાવવા ઇચ્છે છે, અને તમે તેને કેવી રીતે દખાવે છે ? સખ્તમાં સખ્ત પગલાં ભરીને તમે જાતેજ નાસ્તિકતાને જોરથી હાંકી કાઢા છે, તે તે હક વગરની સત્તા વાપરીને. ક્ર્મેશનની વિરુદ્ધ કરવામાં આવેલા બધા હુમલાઓ તપાસી જાએ, ને તેમાં માત્ર ધર્મમત પંથની બાબતેા હેાય તે જુદી રાખા, તે તમને જણાશે કે આ એજ મુખ્ય વાંધા લેવામાં આવે છે.
""
F
સુધા કપક્ષ તેથી ઘણા ગુંચવાઈ ગયા હતા. એ લેાકેાએ ધર્મસમાજના ટુકડા કરી નાખ્યા ને ધણા પંથ સ્થાપ્યા એ વાંધા કબૂલ કરી, તે યેાગ્ય રીતે જરૂરનું હતું એમ કહેવાને બદલે સુધારકેા તેના અસ્તિત્વ વિષે ચાપ ભણતા તે પંથેાના અહિષ્કાર કરતા, દિલગીર થતા, ને તેના અસ્લીકાર કરતા, કહેતા કે પંથો છેજ નહિ. જોરજુલમ વાપરવા વિષે, વાંધા લેવામાં આવતા, ત્યારે તેના બચાવમાં પણ એટલાજ ગૂંચવાતા; તેની આવશ્યક્તા છે એમ કહેતા, અને કહેતા કે સત્ય તેમના હાથમાં આવેલું હાવાથી ભૂલ દખાવવા ને તે માટે શિક્ષા કરવાના તેમને હક હતા; એમને પંથ ને એમની સંસ્થાએજ ખરાં છે એમ કહેતા, અને રામન ધર્મસમાજ તે સુધારકાને શિક્ષા કરવાના હક નહાતા, તેનું કારણ તેઓ એમ ખતાવતા કે તે સમાજ તેમની વિરુદ્ધ ભૂલમાં હતી.
જ્યારે જોરજુલમથી કામ લેવા વિષેના વાંધા તેમના શત્રુઓ તરફથી નહિ પણ તેમનામાંનાજ માણસ, તેમનાજ જે પંથના માણસાને સુધારકા બહિષ્કાર કરતા હતા તેમની તરફથી લેવામાં આવતા અને તેઓ કહેતાઃ “અમે માત્ર તમે જે કર્યું છે તેજ કરીએ છીએ; જેમ તમે જુદા પૃષા તેમજ અમે પણ માત્ર જુદાજ પડીએ છીએ,” ત્યારે સુધારકો આના
