________________
વ્યાખ્યાન છતુ.
૧૧૫ આપણે જોઈએ છીએ, તે સંપૂર્ણ રીતે દાખલ કરી શકે એવી સત્તા માત્ર પોપની હતી. તેથી થોડાજ વખતને અન્તરે પેપની સત્તા પ્રવર્તમાન થઈ અગીઆરમા સૈકામાં ખ્રિસ્તિ સમાજ ચોથી સ્થિતિમાંથી પસાર થયો; તે સ્થિતિ ધર્મગુરુઓના અમલની કે આશ્રમવાસી સાધુઓના અમલની હતી. આ પ્રકારના ધાર્મિક સમાજના ઉત્પાદક-કોઈ એક માણસ જે તે ઉત્પન્ન કરી શકે તેમ હોય તે-સાતમો ગ્રેગરી હતો.
સાતમા ગ્રેગરીને માટે એવો વિચાર બાંધવાને આપણે ટેવાયેલા છીએ કે એ એક એવો માણસ હતો કે તે બધી વસ્તુઓને ચેતનરહિત કરી નાખવા માગત, બુદ્ધિની ખીલવણ ને નીતિના વિકાસનો શત્રુ હતો, ને દુનિયાને સ્થાયી અથવા જંગલી સ્થિતિમાં રાખવાનો પ્રયત્ન કરત. આવું અસત્ય કંઈ પણ ન હોઈ શકે. શાર્લામેન ને પિટર ધી ગ્રેટની પેઠે આપખુદી પદ્ધતિથી સુધારા કરવાને એ ચાહતે હતો. જેમ લૌકિક બાબતોના સંબંધમાં શાર્લામેન કાન્સમાં ને પિટર ધી ગ્રેટ રશિઆમાં સુધારક હતા, તેમ ધાર્મિક બાબતોમાં સાતમો ગ્રેગરી હતો. ખ્રિસ્તિસમાજને સુધારવાની ને તે દ્વારા સમાજને સુધારી તેમાં નીતિ, ન્યાય, ને કાયદાપૂર્વક વર્તનને વધારે કરવાની એ ઈચ્છા ધરાવતો હતો. આ સુધારે એ ધર્મગુસ્ની પદવીની મારફતે, ને તેનાજ લાભાર્થે કરવા ઈચ્છતો હતો.
સુધારા ને પ્રગતિની ઇચ્છાથી જ્યારે લોકિક સમાજ પર ધાર્મિક એ અંકુશ સ્થાપવા મથતો હતો તે જ વખતે તેવા જ પ્રકારને પ્રયાસ મઠોના સુધારા માટે પણ કરવામાં આવ્યા હતા. વ્યવસ્થા, શાસન નૈતિક અંકુશની ઈચ્છા ઉત્સાહ સાથે દર્શાવવામાં આવી હતી. મઠામાં સામાન્ય રીતે ઉથલપાથલ થવા પામી; જાના સાધુઓ પિતાનું રક્ષણ કરવા મંડયા, પિતાની સ્વતંત્રતા ભયમાં છે એમ કહેવા લાગ્યા, વખતને અનુસરવું જોઈએ ને પૂર્વના સમય પ્રમાણે આચરણ રાખવું અસંભવિત છે તેમ આગ્રહ ધરાવતા થયા, ને બધા સુધારકોને, ગાંડ, સ્વપ્નદર્શીઓ, ને આપખુદી માણસો
