________________
૨૪
–
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
17
નિગ્રંથ, ધર્મ નિગ્રંથ અવસ્થા પમાડી વિતરાગતા પ્રાપ્ત કરાવે છે. ઉપાદેય શું? રત્નત્રયી. કરણીય શું? સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યફ ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયીને અનૂકૂળ હોય છે. આ ત્રણની પ્રાપ્તિ એ એનો નિર્ણય. ઉપાદેય રત્નત્રયી થઈ ગઈ ત્યાં બીજું માગવાપણું ક્યાં રહ્યું ? હેય વસ્તુ તો ન માગીએ ને ? એ ત્રણ સિવાય ચોથાને ઉપાદેય તો માનતા નથી. એ ત્રણના સાધન ન બને તેને કરણીય માનતા નથી. ચિંતામણિ રાજ્ય આપે તેમ કેદ પણ આપે. જે માગે એ આપે. નિસરણી ચડાવે પણ અને પટકે પણ, જેવી જેની મરજી. જે બીજમાં અનાજ આપવાની શક્તિ છે, તે બીજમાં ઘાસ આપવાની પણ શક્તિ છે. આપે તો બધું પણ માગવું શું ? એ જ મહત્ત્વનો પ્રશ્ન છે. ભાવના ભવનાશિની ખરી પણ તે કઈ ?
“આરુષ્ણ બોરિલાભ'ની માગણી કરી પણ તે આરોગ્ય શા માટે માગ્યું ? ધર્મની સાધના માટે ઉપયોગી છે તે માટે. ખાવાપીવાની મજા કરવા માટે આરોગ્ય માગે તો સત્યાનાશ નીકળી જાય. જેમ ભાવના ભવનો નાશ કરે તેમ વિપરીત ભાવના ભવને વધારે. “gs૬ નલ્થિ મે વોટ્ટ ' એ એકત્વ ભાવના, એક તો વૈરાગ્યથી આવે અને એક ઘરના ઘરમાંથી જાકારો આપે ત્યારે દીનતાથી આવે. બંન્નેમાં ભાવના તો “એકત્વ' છે પણ એક બળતા હૃદયથી છે અને એક તત્ત્વદૃષ્ટિથી છે. ઉપકારક કઈ બને ! બળતા હૃદયથી કરેલી કે તત્ત્વદૃષ્ટિથી કરેલી ? પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો પ્રભાવ :
શુભ ઇરાદે બધી માગણી સફળ થઈ જાય છે. વગર માગ્યે જેમ બીજમાં અનાજ સાથે ઘાસ આપવાની શક્તિ છે તેમ વગર માગ્યે ધર્મમાં સુખ આપવાની શક્તિ છે. ધર્મના પ્રભાવે દેવાદિ ગતિ મળી જાય તે આત્માને મૂંઝવતી નથી. પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના યોગે મળેલા ભોગ અંતે ત્યાગ પમાડીને જાય છે. એવા પુણ્યના યોગે મળેલા સ્નેહી-સંબંધીઓમાં એ ગુણ હોય કે સારા કાર્યમાં અનુકૂળ થઈ જાય. એ પુણ્યના યોગે મળેલી સામગ્રી એના આત્મા પર ઘા કરીને ન જાય, પણ લાભ કરીને જાય. સમ્યક્ત બીજનું ફળ મોક્ષ :
જો કે આ પંચમકાળમાં ભરતક્ષેત્રના માનવી સમ્યક્ત, દેશવિરતિ કે સર્વવિરતિની આરાધના કરે તો પણ મોક્ષમાં જવાના નથી. દેવલોકમાં જવાના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
