________________
૧૯ : “સંઘ' વગેરે શબ્દોના અર્થ સમજો !
ધર્મી જાગતા ભલા : પાપી ઊંઘતા ભલા :
અનંત ઉપકારી સૂત્રકાર પરમર્ષિ શ્રી સુધર્માસ્વામીજી મહારાજા સંસારની અસારતા તથા એમાં પડેલાં પ્રાણીઓની દુ:ખમય સ્થિતિનું વર્ણન કરી ગયા બાદ ગાયો મા ! સુસૂસ મો ! બૂથવાયં પવેફિસમા આ સૂત્ર દ્વારા હવે ધૂતવાદનું નિરૂપણ કરે છે અને શિષ્યને સાવધાનીથી તે સાંભળવા આમંત્રણ કરે છે. કોઈ પણ વસ્તુની જિજ્ઞાસા અને ઇચ્છા વિના આપનારથી આપી શકાય નહિ અને સમજાવી શકાય પણ નહિ. દુરાગ્રહીને તો સર્વજ્ઞો પણ સમજાવી શકતા નથી. દરેક વાતમાં “ઊંહું” જ કરે એનું ઓસડ નથી, પરંતુ એથી સમજાવનારની હાર થઈ અને શ્રોતાની જીત થઈ એવું પણ નથી. સૂત્રકાર કહે છે કે સાંભળવામાં જરા પણ પ્રમાદ ન કરવો. સાવધાનીથી સંભળાય તો જ લાભ થાય. જેટલી યોગ્યતા પોતાનામાં કલ્પો તેટલા ગુણો કેળવવા જોઈએ.
સભા : સાંભળવા આવે એ તો સાવધાન જ હોય ને ?
સાંભળવા અનેક રીતે આવે. કોઈ ખરેખર સાંભળવા આવે, કોઈ કુતૂહલથી પણ આવે, ધાંધલ ધમાલ કરવા પણ આવે અને કોઈ પોતાને ફાવતું લેવા પણ આવે. ઊંધે તે જ અસાવધ અને જાગે તે બધા સાવધ એવી અહી માન્યતા નથી. શાસ્ત્રકાર તો કહે છે કે ધર્મી જાગતા ભલા અને પાપી ઊંઘતા ભલા. એ ઊંઘતા હોય તો સત્યાનાશની યોજના ઓછી કરે. પાપીની જાગૃતિ પણ ભયંકર છે. દક્રાંક દેવે ભગવાનને “મરો' કહ્યું અને કાલસૌકરિકને “ન જીવ, ન મર' કહ્યું, કેમ કે કાલસૌકરિકને તો બેય બાજુ આપત્તિ હતી. તજવાની વાત આવે ત્યાં ટકનારા ઓછા :
પાપી ઊંઘતા હોય તો અજ્ઞાનતાથી એકલો પોતાનો જ દાટ વાળે પણ જાગતો હોય તો અનેકનો દાટ વાળવામાં મચ્યો રહે છે. મદ્ય એટલે નશામાં પડેલા, વિષયકષાયમાં પડેલા, નિદ્રા તથા વિકથામાં પડેલા પ્રમાદી છે. એમાં ચકચૂર હોય તે આ શાસ્ત્ર ન સાંભળે. વિકથા ચાર જાતની છે. રાજકથા દશકથા, સ્ત્રીકથા અને ભોજનકથા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
