________________
1990 – ૧૯: “સંઘ વગેરે શબ્દોના અર્થ સમજો! - ૧૩૫ – ૨૯૧ આચાર્ય એક વાર એ વિધિ સાચવે, પછી રોજ નહિ. પછી તો એ શિષ્ય આચાર્ય થયો તો પણ પોતે શિષ્યભાવે રોજ ગુરુને વંદન કરે. પદ તથા વ્યક્તિમાં ભેદ છે :
તીર્થને પૂજ્ય સાબિત કરવા તીર્થંકર પણ તીર્થને નમે છે. સભા : પણ એ વખતે તીર્થ તો છે નહિ ને?
તીર્થ તો શાશ્વત છે. તીર્થના યોગે તો પોતે તીર્થંકર બન્યા છે ને ? અમુક કાળમાં તીર્થનો ત્યાં અભાવ હતો માટે એ અપેક્ષાએ પોતે એના સ્થાપક પણ તીર્થ તો શાશ્વત. મહાવિદેહમાં તો તીર્થ ખરું ને ? “ભરત ક્ષેત્રના તીર્થને નમું છું' એમ ભગવાન બોલ્યા છે ? તીર્થ શાશ્વત છે, માટે જેમાં તીર્થ છે તે પૂજ્ય છે. સભા : શ્રાવકોનો સમૂહ એ પણ સંઘ કહેવાય છે ને ? અમદાવાદનો સંઘ, સુરતનો
સંઘ, એ રીતે ઓળખાય છે ને ? ત્યાં સમુદાય એટલે સંઘ, એ શબ્દ રૂઢ થયો છે. સંઘનું સ્વરૂપ સમજો. સભા: તો રુઢિમાં આ માન્યતા કેમ રાખી ?
કેમ કે સંઘમાં સંઘત્વ હતું માટે રૂઢિ માન્ય રહી. સંઘત્વ શું, એ સમજો. એ સંઘત્વ ઊડી જાય તો પછી એ સંઘ નહિ પણ ટોળું. તીર્થંકરદેવો પણ તીર્થની પ્રતિષ્ઠા કરે છે. આચાર્ય “નમો આયરિયાણં' ન બોલે ? પોતે જ આચાર્ય તો છે. છતાં, એમને પણ આચાર્યપદ પૂજ્ય છે. ઉપાધ્યાયપદ તથા સાધુપદને પણ એ નમે છે. પાંચે પદને નમે અને એનો જાપ પણ કરે. એ માને છે કે હું પણ પાંચે પદને ન પૂછું તો મારું પણ કલ્યાણ ન થાય. ઉપાધ્યાય તથા સાધુપદને નીચું માની પદપૂજન એ છોડી દે તો એ આચાર્ય પણ મિથ્યાષ્ટિ થાય. ઉપાધ્યાય તથા સાધુને ન વાંદે પણ એ બન્ને પદને જરૂર વાંદે. પદ તથા વ્યક્તિમાં ભેદ છે, વ્યક્તિમાં નાના મોટાપણું જોવાય, પદમાં તો બધાને નમવાનું. ભગવાન માલકોશ રાગમાં દેશના દે :
સભા : અરિહંત પાંચે પદને નમે ? - અરિહંતો તીર્થને નમે છે અને એ તીર્થમાં પાંચ પદ . સભા: પાંચે પદનો જાપ કરે ? - જાપ કરવાનો રહ્યો નથી. કેવળજ્ઞાન નહોતું થયું ત્યાં સુધી બધું હતું. પોતે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
