________________
આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
શેઠ કહે છે, નાગો થાય ને ન કહે એ વાત જુદી. સ્વભાવ ખાનદાન ન હોય તો નહિ પામેલા કદાચ ઋદ્ધિસિદ્ધિ પામે તોય મહાદરિદ્રી કહેવાય. ભયથી જેઓ નિયમ લેવા તૈયાર નથી તેઓ તો મહાદરિદ્રી છે. નિસરણીનાંદશ પગથિયાં જોઈને જ ‘મારાથી નહિ ચડાય' કહીને બેસી જાય એ કેવો ? ગળિયો બળદ, પરંતુ ‘કેમ નહિ ચડાય ?' એ ભાવનાવાળો આત્મા સત્ત્વશાળી, ધર્મ માટે ‘કેમ ન થાય ? કરવું એ ફરજ છે.' એવી ભાવનામાં સત્ત્વ છે. વિવેક વિના સત્ત્વ નથી આવતું.
૧૩૨
બપ્પભટ્ટીસૂરિજી અને આમરાજા :
ગાંધર્વો ખેલ બતાવવા આવ્યા હતા, એમાંની એક નીચ જાતિની સ્ત્રીના રૂપરંગથી આમરાજા મોહ પામ્યો. પ્રજામાં કલંકિત ન બનાય માટે નગરની બહાર એક મહેલ બંધાવ્યો, જેથી ત્યાં રહીને એની સાથે કામભોગ થાય. મંત્રી તથા સામંતોએ રાજાને ઘણા સમજાવ્યો પણ રાજા ન માન્યો. અંતે એ બધાએ શ્રી બપ્પભટ્ટીસૂરિજીને વાત કરી કે રાજાની આ હાલત છે, હવે તો આપ સમજાવો અને સમજે તો સારું. શ્રી બપ્પભટ્ટીજી તે નવા બંધાતા મહેલના ભારવટિયા પર એક શ્લોક લખી આવ્યા.
शैत्यं नाम गुणस्तवैव तदनु स्वाभाविकी स्वच्छता, किं ब्रूमः शुचितां व्रजन्त्यशुचयः सङ्गेन यस्यापरे । किं वातः परमस्ति ते स्तुतिपदं त्वं जीवितं देहिनां, त्वं चेन्नीचपदेन गच्छसि पयः केस्त्वां निषेद्धुं क्षमः ।।
1840
प्रभावकचरित्र |
“રે પાણી ! શીતળતા તારો ગુણ છે. તે પછી તારામાં સ્વાભાવિક સ્વચ્છતા છે વધુ શું કહીએ ? જેના સંગથી અપવિત્ર પદાર્થો પણ પવિત્ર બને છે. સર્વ જીવોનું તું જીવન છે. આથી વધારે તારી સ્તુતિનું કયું પદ છે ? આમ છતાં જો તું નીચા રસ્તે જાય છે તો તને રોકવા કોણ સમર્થ છે ?”
Jain Education International
શ્લોકનો સાર એ હતો કે પાણી સ્વભાવે નિર્મળ છે, બીજાને નિર્મળ કરનાર છે પણ એનામાં દુર્ગુણ એક જ છે કે જ્યાં ઢાળ હોય ત્યાં ઢળે, રાજા જે દિવસે મહેલમાં પહેલો જ પ્રવેશ કરવાનો હતો તે જ દિવસે એણે આ શ્લોક વાંચ્યો. પાણીને ઉદ્દેશીને કહેવાયેલી આ વાત એને પણ એટલી જ લાગુ પડતી હતી
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org