________________
૧૩૪ –
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
- ૧૭
માન-સન્માન કરવાનું, એમની સેવાભક્તિ કરવાનું, એમનાં ગુણગાન ગાવાનું એ હીણભાગીને ન સૂઝે પણ કર્મોદયે કોઈ ગબડે તો એ ગબડેલાના મડદાને ચૂંથવાનું ગીધની માફક એને આવડે છે. ત્યાં એને એમ નથી થતું કે બિચારો પડી ગયો. પહેલાની મશ્કરી હોય ? ક્ષત્રિય બચ્ચો પડેલાને પાટુ મારે ? પડેલાની નિંદા ન હોય પણ ત્યાં જઈને ન ચડેલા તો એ પડેલાને એમ કહે કે “ભાઈ ! તું તો ધન્ય છે કે સ્વાદ ચાખી આવ્યો, અમે તો પામ્યા જ નહિ, ઘણા જ કમનસીબ, પણ તારા જેવાને પડવું ન પાલવે.” આમ બોલે તો પડેલો પણ નીચું જુએ. પુંડરિક અને કંડરિક :
કંડરિક સંયમ મૂકીને આવ્યો. પુંડરિકની ના છતાં સંયમ લીધું હતું. ભગ્ન પરિણામ થયાં. પતિત થયો. પાછો આવ્યો. પુંડરિકે સમજાવ્યો પણ ન માન્યો. નગર બહાર જઈને બધાં ઉપકરણો ઝાડ પર લટકાવ્યાં. લોકોએ જઈને રાજા પુંડરિકને વાત કરી. પુંડરિક ત્યાં ગયો. મુનિને પ્રદક્ષિણા કરી. પગે લાગીને કહે છે કે “ધન્ય છે મહાભાગ ! પામેલું હાર નહિ. માન, સમજ.' પણ એ ન સમજ્યો. એટલે પુંડરિકે એના સંયમનાં ઉપકરણો પોતે ધારણ કર્યા. મુદ્દો એ છે કે પુંડરિકે પણ કંડરિકનો તિરસ્કાર ન કર્યો. વિવેકીની દશા જુદી છે :
જે સંયમ પામ્યા નથી એના તો એકડા જ નક્કી નથી. જ્યારે ભગવાન ગૌતમસ્વામીએ પ્રતિબોધેલો ખેડૂત સંયમ લઈ ભગવાનને જોઈ તરત ભાગી ગયો, એના માટે ભગવાને કહ્યું કે, “એ પામી ગયો.” ચડીને કર્મવશ પડે એના કરતાં નહીં ચડનારા ઊતરતા છે. જેઓ પડવાની બીક બતાવી ન ચડવું એમ કહે છે તેઓ ઘોર મિથ્યાત્વના પ્રચારક, પાપોપદેશક છે. આ બધું વિવેકહીન માટે કહેવાય છે. વિવેકી આત્માની દશા જુદી છે. વિવેક આવે એટલે ધૂનન શરુ થાય. વિવેકી તજવા યોગ્ય તજવાનો પ્રયત્ન કરે. લોભ આવે ત્યાં નીતિ જાય ?
સાધુ પણ સ્વાર્થભાવનાથી દીક્ષા આપે તો પાપ છે. ખોટી વાતના બચાવમાં જરા પણ ઊતરવું નહિ. કેવળ પરના ઉદ્ધારની વાત હોવી જોઈએ, ત્યાં પોતાનો સ્વાર્થ સાધવાની વૃત્તિ એ નીચતા છે. લોભ આવે ત્યાં નીતિ જાય. એકને બદલે અનેકનો ઉદ્ધાર કરવાની વૃત્તિ એ શિષ્યલોભ નથી, પણ “હું અનેકનો ગુરુ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
