________________
૧૫ : બાળદીક્ષા માટે સંસ્કરણ કેટલું આવશ્યક ?
દુખની પરંપરા કેવી રીતે સર્જાય છે !
અનંત ઉપકારી સૂત્રકાર મહર્ષિ શ્રી સુધર્મા સ્વામીજી મહારાજા શ્રી આચારાંગ સૂત્રના છઠ્ઠા અધ્યયનના પહેલા ઉદ્દેશામાં એ વાત ફરમાવી ગયા કે સંસારનાં પ્રાણીઓ ઘણાં દુઃખી છે અને એ દુઃખની વાત તેમને વારંવાર જણાવવાનો હેતુ એ છે કે દુનિયાના એ વિષયાસક્ત જીવોએ દુઃખમાં પણ સુખની કલ્પના કરી છે. સંસાર દુઃખમય છે એ ભાવના જાગ્રત રહે તો ધર્મરસિક બનાય અને સંસારના અંતને સાધી શકાય. સંસારમાં દુ:ખની પરંપરા કેવી રીતે સર્જાય છે તે બતાવવા માટે કહ્યું કે સંસારી જીવને વ્યાધિ વગેરે પૂર્વની હિંસાના પ્રતાપે આવે છે અને એ વ્યાધિના પ્રતિકાર માટે ફરી હિંસાનું સેવન કરે એટલે દુઃખને વધારવાનું કારણ બને છે. આ નાશવંત શરીર માટે એક પણ પ્રાણીનો ઘાત કરવો યોગ્ય નથી. એક પ્રાણીના ઘાતથી સાત કે આઠ પ્રકારના કર્મનો બંધ પડે છે. માટે પ્રાણીનો ઘાત ન કરવા માટે સતત કાળજી રાખવી જોઈએ. જ્ઞાનીની આશામાં મતિની સ્વચ્છંદતા ન ચાલે ?
આત્મા વસ્તસ્વરૂપને સમજ્યા વિના મરજી મુજબ વર્તવાનું ચાલુ રાખે તો એનો ઉદય કદી થાય નહિ, કેમ કે એ તો દુઃખને સુખ અને હાનિકરને હિતકર માની રહ્યો છે. એમાં એને સુખસામગ્રી મળે એ આશા જ ખોટી. જે વસ્તુનો જે જ્ઞાતા હોય તે જ તેનો નિષ્કર્ષ લાવી શકે. બીજાઓ જો એમાં પોતાનું ડહાપણ ડહોળે તો તે પામી ન શકે પણ ઊલટા પામવાની સ્થિતિથી પરામુખ થાય. માટે જ્ઞાનીની આજ્ઞામાં મતિનો સ્વછંદ ઉપયોગ ન ચાલે. ભૂલને સુધારવા માટે તો અભ્યાસ છેઃ
ખામી કે અવિધિના કારણે ધર્મક્રિયા જ ન થાય એવો જો નિયમ થાય તો કોઈ આત્મા કોઈ કાળે ધર્મ ન બની શકે. શરુઆતમાં અવિધિ કે ખામી તો નિયત છે. તીર્થંકરના આત્માથી પણ પૂર્વભવોમાં ત્રુટિ વિના ક્રિયાનું આરાધન બન્યું નથી. ત્રુટિ ત્રુટિ માને, ત્રુટિ નીકળી જાય તેવી ભાવના કરે
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
