________________
૧૫૪
– આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
- 19
આહાર એવો નહીં લેવાનો કે જેથી ખાધા પછી સૂઈ જવું પડે કે બીજી બીજી ઇચ્છાઓ પૂરી કરવી પડે. શાસ્ત્ર કહે છે કે જેમ આહાર વધે તેમ પ્રમાદ વધે, ઇચ્છાઓ વધે, દુઃખ વધે. આહાર પરિમિત હોય, રસ વિનાનો અને શુષ્ક હોય તો ઇચ્છાઓ ઘટે. સરસ આહારથી વિકાર પેદા થાય છે. વિકાર પેદા થવાથી ઇચ્છાઓ જાગે છે. માટે આહાર એવો લેવો કે ઇચ્છા આપોઆપ શમે. પિંડ શરીરને આપવો પડે પણ તે એવો નહિ કે જે ડખો પેદા કરે. કામાધીન જીવો એવા હોય છે કે શરીરને નિર્બળ જાણવા છતાં, નિયમા નાશ પામનાર જાણવા છતાં, તે શરીર દ્વારા એવાં કામ કરે છે કે જેથી અનેક વાર વધ, બંધન અને તાડન તર્જનાદિ પામે છે. વિષયેચ્છા પૂર્ણ કરવા તેઓ એવાં સ્થાનોમાં જાય છે કે જ્યાં ડંડાના માર ખાય છે, અપમાન અને ફિટકાર પામે છે, આમ છતાં પાછા હતા એવા ને એવા રહે છે. એક વાર માર ખાય તોય બીજી વાર જાય, પાછા માર ખાય તોય ત્રીજી વાર જાય. અનાદિના અભ્યાસથી જે આત્માઓ ભવિષ્યના પરિણામને વિચારતા નથી, જાણતા નથી, તેમને વારંવાર “સંસારમાં બહુ દુઃખ છે એમ જણાવ્યા વગર છૂટકો નથી. “સંસાર દુઃખમય છે' એવો પ્રઘોષ એમના કાને પડ્યા જ કરવો જોઈએ. એ પ્રઘોષ તેના મગજમાં જચે તો એ જાગ્રત થાય અને ચોંકે. જીવોને ઊંઘવાની ટેવ પડી ગઈ છે ?
રોણીયા “જાગતા રહેજોની બૂમ માર્યા જ કરે. નિરાંતે ઊંધો' એવી બૂમ ન મારે. લોકોને ઊંઘવાની ટેવ પડી છે માટે એમને “જાગતા રહો' એવી બૂમ સંભળાવ્યા કરવી પડે. એ જ લોકોને જિવાડવાનો રસ્તો છે. વિષયાધીનો દુનિયાના દુઃખને સુખ માનવા ટેવાયેલા છે, દુનિયાની આપત્તિને એ સંપત્તિ માને છે. છોકરાની લાત પણ માબાપને મિઠ્ઠી લાગે છે. પ્રિય વસ્તુ અયોગ્ય હોય તોય લેતાં આનંદ અનુભવે છે. કેટલાક મિત્રો એવા પણ હોય છે કે જે ભેગા થાય ત્યારે પરસ્પર બે-પાંચ ગાળ આપે ને ખાય ત્યારે જ એમને આનંદ આવે. શાહુકાર સમજે છે કે રાત્રે નિરાંતે ઊંઘીએ તો ચોર ચોરી કરી જાય, છતાં ઊંધે છે. જાગવું ઠીક માને છતાં ઊંધ્યા વગર ન રહે, કારણ કે ઊંઘવાની ટેવ પડી ગઈ. એવી જ રીતે વિષયાધીનોને દુઃખમાં સુખ માનવાની ટેવ પડી છે, એ ટેવ ન પડી હોત તો દુઃખમાં સુખ ન લાગત. ચોરને ચોરી કર્યા બદલ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
