________________
આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો - ૭
માનવામાં તો આખીને આખી ભાવના ખસી ગઈ. સમ્યગ્દષ્ટિ અને મિથ્યાદષ્ટિના પરિણામમાં મોટું અંતર છે. એ નહિ સમજાય ત્યાં સુધી જૈનશાસનની દયા, કરુણા કે હિતશિક્ષા રુચિકર નહિ નીવડે. એને તો શ્રી જિનેશ્વરદેવની આજ્ઞા વાંચતા એમ થાય કે ‘આ તે દયાળુ કેવા ?’ કરુણાનો મર્મ ન સમજાય ત્યાં સુધી તેની આ દશા છે ! જ્ઞાનીઓને વર્તમાનના સુખની ચિંતા નથી અને દુઃખની ગભરામણ નથી. મહાપુરુષો કોઈ દિવસ દુનિયાના પ્રાણીઓની આ લોકની ચિંતામાં લેપાતા નથી. આ લોકની ચિંતા કરવા બંધાતા નથી. એ મહાઉપકારીઓ આ લોકને માટે બેપરવા છે. તેઓ પરલોકની સાધનાનો રસ્તો એવો બતાવશે કે તેમાં આ લોકના સુખ સમાઈ જશે. છતાં, કદી પરલોકની સાધના કરતાં આ લોકમાં ભયંકર વિટંબણા સહન કરવી પડે તો તેમને તેની દરકાર નથી.
દ્રવ્યઆંખ છે, ભાવઆંખ નથી :
૫૭
ભવિષ્યના સુખને ભાળનારો વર્તમાનના દુઃખનો વિચાર કરતો જ નથી. વ્યવહારમાં પણ ભવિષ્યના સુખ માટે વર્તમાનનાં દુઃખ તમે માગીને લો છો. વર્તમાનમાં ભયંકર દુ:ખ ભોગવવું પડતું હોય અને ભવિષ્યમાં મોટા સુખી બનાતું હોય તો તમને વાંધો નથી. આવતી કાલના ભલા માટે આજે કેટલી પીડા વેઠાય છે ? ભાવ અંધકારમાં પડેલા છો એટલે છતી આંખે આ દેખાતું નથી. દ્રવ્યઆંખ છે, ભાવઆંખ નથી. દ્રવ્યપ્રકાશ છે, ભાવપ્રકાશ નથી, એ જ સ્થિતિમાં આત્માનો ઉદય કઈ રીતે થાય ? કરુણાપાત્ર માટે કરુણા બુદ્ધિથી બધું કરવાની છૂટ છે. બાપ દીકરાને શિક્ષા કરતો હોય તો પાડોશી મૂકાવા નહિ આવે. આવે તો તેને બહાર કાઢવાનો બાપને અધિકાર છે. બાપ પોતાના દીકરાને સાચો દીકરો બનાવવા શિક્ષા કરતો હોય તો તેમાં વચ્ચે આવવાનો કોઈને અધિકાર નથી. કારણ કે ઉપકારની ભાવના ભારોભાર છે.
1784
જૈન શાસનની સ્થાપના શા માટે ?
દુનિયાના પ્રાણીઓ અંધ અને અંધકારમાં પડેલા છે. ચક્ષુ છતાં વિવેક વિના અંધ બન્યા છે. નરકાદિમાં જે અંધકાર છે તે દ્રવ્યઅંધકાર છે. તે ન હોય તોય મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય અને પ્રમાદરૂપ અંધકાર તો બધે પડેલો જ છે. એ અંધકારમાં પ્રાણીઓ પરસ્પર એવા ભયંકર દુઃખી થાય છે કે જે દુઃખની સીમા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
