________________
1919 – ૭ : પાપને પાપ માને તે જ જૈનશાસનમાં – ૧૨૩ – ૧૧૧ નથી રહી શકતો એ વાત પણ નક્કી. પાપને પાપ માન્યા વિના પરિણામની શુદ્ધિ થાય જ નહિ. પરિણામની શુદ્ધિવાળો ચાલે ત્યાં સુધી પાપ કરે જ નહિ. પરિણામની શુદ્ધિવાળો ચાલે ત્યાં સુધી પાપ કરે જ નહિ, કરવું પડે અને કરે તો કંપતે હૈયે કરે, એ કદી પાપને વખાણે તો નહિ જ. એવા જીવોથી સમ્યગ્દર્શન સચવાય. પણ જેઓ પાપ રાચીમારીને કરે, પાપને પાપ જ ન માને અને ઉપરથી ભગવાનના શાસનમાં આવા પાપની તો છૂટ છે, એમ કહીને તેને મહોર મારે એ ચાલે ? ત્યાં અજ્ઞાનની ગુફામાં કષાયો છૂપાયેલા છે ?
ભગવાનની આજ્ઞા મિથ્યાત્વાદિને વર્જવાની છે. કોઈ કહે કે; “ભલે વર્તે ગમે તેમ પણ કષાય ન હોય તો વાંધો શો ?' શાસ્ત્ર કહે છે કે, ત્યાં દેખીતા કષાય ભલે ન હોય પણ છૂપા તો રહેલા જ છે. જેના ખાવાપીવામાં, બોલવાચાલવામાં વિવેક ન હોય છતાં એનામાં કષાય નથી એમ મનાય ? માનાપમાનમાં ન સમજે એ તો મૂર્ખનું પણ લક્ષણ છે. એવા મૂર્ખને ગમે તેવું આકરું કહો તો પણ હસે. એ માનાપમાનમાં સમજે તો દુઃખી થાય ને ? એટલે એનામાં કષાય નથી ? ના, કષાય તો છે પણ અજ્ઞાનનું પ્રાબલ્ય છે. અજ્ઞાનની ગુફામાં કષાયો છૂપાયેલા છે. ગ્રાહકની ગાળ સાંભળી વેપારી મૂછમાં હસે એ ક્ષમા નથી; ત્યાં લોભનું પ્રાબલ્ય છે. લોભની જગ્યાએ ક્ષમા બેઠી છે. મિથ્યાત્વ ગયું નથી ત્યાં સુધી ગુણો એ ગુણાભાસ છે. જેનની અને જગતની દયા :
જીવનાં સ્વરૂપને, વખતો વખત થતાં પરિવર્તનને, શુભાશુભ કર્મની પરિણતિને ન સમજી શકે તે સાચી દયા ન પાળી શકે. ભૂખ્યાને ટૂકડો રોટલો આપવા માત્રથી દયા થતી હોત તો દયા માટે લાખો શ્લોકો ન લખવા પડત. ઠીક છે, એ પણ નામની દયા છે, એનાથી પણ પરિણામે સાચી દયા આવે પણ સાચી દયા એ આનાથી જુદી છે. જેને પોતાની દયા ન આવે એને પારકાની સાચી દયા ન આવે. એ સાચી દયા કઈ ? સમયસર ખાવું, પીવું, સુંવાળી તળાઈમાં સૂવું, ગરમી થાય તો પંખા ચાલુ કરવા, મરજી પ્રમાણે આઈસ્ક્રીમ ખાવો કે ઠંડા પીણાં પીવાં, ઇચ્છા મુજબ નાટક-ચેટક જોવા અને જ્યારે જે ઇચ્છા જાગે તેનો અમલ કરવો, એ આત્માની સાચી દયા કહેવાય ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
