________________
૩૪ ---- આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો – ૭
–
172
નામે કરાવી રહ્યા છે. સંસારરસિક જીવો પોતાના સ્વાર્થમાં એટલા અંધ બન્યા છે કે, છતી આંખે આ બધું તેમને દેખાતું નથી. કદાચ દેખાઈ જાય તો તેઓ એ બાબત તદ્દન બેફીકર છે. “એમનાં કર્યાં એ ભોગવે, અમારે ક્યાં ત્યાં જવું છે ?” એવી મિથ્યા માન્યતામાં તેઓ રાચે છે. જ્ઞાનીઓએ તિર્યંચગતિનાં કારણો વિગતથી જણાવ્યાં છે. એ સેવનારાનો ત્યાં ગયા વિના છૂટકારો થવાનો નથી; પણ મોહમસ્ત જીવોને એ સમજાવાનું નથી. દેવો પણ દુઃખી હોય છે ?
દેવગતિમાં દેખીતી રીતે સુખનો પાર નથી. શરીરના વ્યાધિ તેમને ક્યારેક સતાવતા નથી. જે મળ્યું છે તે જીવનભર ટકી રહેવાનું છે, તેમાં ક્યારેય ન્યૂનતા થવાની નથી. આમ છતાં ત્યાં પણ માનસિક દુઃખો ઓછાં નથી. સેવક દેવતાઓ જીવનભર સેવક જ રહેવાના. માલિકના હુકમ મુજબ સદાય વર્તવાનું. અહીં તો આજનો ભિખારી કાલે કરોડપતિ થાય, ત્યાં એવું નથી. જે જેવો જભ્યો તે સદાય તેવો રહેવાનો. તેમાં ફેરફાર થવાનો જ નહીં. નાના-મોટા કે ઊંચ નીચના ભેદ ત્યાં કાયમ રહેવાના. આથી, મિથ્યાદૃષ્ટિ દેવો મોટા ભાગે ઈર્ષ્યા, વિષાદ, મત્સર, ભય, કામવાસના અને અસંતોષની આગમાં સળગતા હોય છે. તેમનું ધાર્યું કશું થતું નથી. તેમને પણ મરણને શરણ થવું જ પડે છે. તેમની અંત સમયની હાલત બહુ વ્યાકુળતા ભરેલી હોય છે. દેવતાઈ ભોગસુખો છોડીને પૃથ્વીકાય આદિ એકેંદ્રિયમાં કે પંચેંદ્રિયમાં માતાના ઉદરમાં જન્મ લેવાનું પોતાના જ્ઞાનથી જુએ છે, ને બેચેન બની જાય છે. પણ અંતે એ સ્થિતિને તાબે થયા સિવાય છૂટકો થતો નથી. આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં દેવોને પણ ત્યાંથી આવવું પડે છે. મનુષ્યપણાની વિડંબણાઓ :
મનુષ્યગતિનાં દુઃખો તો તમારા અનુભવમાં છે, પરંતુ તમારી મોહનગ્નતાને લઈને તમે એ બધું સહેલાઈથી ભૂલી ગયા છો. ગર્ભાવસ્થાનાં, જન્મસમયનાં બાલ્યાવસ્થાનાં, યુવાવસ્થાનાં, વૃદ્ધાવસ્થાનાં અને મરણાવસ્થાનાં દુઃખો આંખ સામે હોવા છતાં મોહમૂઢ જીવોને એ દેખાતાં નથી. આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિથી ભરેલા આ માનવ જીવનમાં ક્યાંક ક્યાંક ક્ષણિક સુખના છાંટણા પાછળ લુબ્ધ બનેલા જીવોને શાંતિથી વિચાર કરવાનો અવકાશ જ મળતો નથી. એ વિચાર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
