Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Gujarati Yog Vaasishth Part-2 (4) Sthiti Prakaran (5) Upsham(Nivrutti) Prakaran (In Simple Gujarati Langauage) Based On Valmiki's Yog-Vaasishth (Maha Ramayan---OR---Uttar Ramayan) By Anil Pravinbhai Shukla (Inspiration by Mom Indu) July-2016 www.sivohm.com -Emaillalaji@sivohm.com-OR-anilshukla1@gmail.com yogavAsiSTha bhAga-2 (jI sthiti prakaraNa-ane - (pa upazamAnivattiprakaraNa (saraLa gujarAtImAM) vAlmikIjI racita graMtha yogavAziSTha (mahArAmAyaNa---athavA---uttara rAmAyaNa) para AdhArita saMkalana anila praviNabhAI zukla (mA indu nI preraNAthI) July-2016 www.sivohm.com -Emaillalaji@sivohm.com-OR-anilshukla1@gmail.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dedicated to-In loving Memory Of Grandpa-Labhshanker Grandma-Santok Baa * mumukSu -prakaraNa -2 utpatti prakaraNa- 3 : From : Anil and Renuka Son-Manan-and-Daughter in law--Anne anukramaNikA yogavAziSTa-baka-bhAga-1 mAM pahelAM traNa prakaraNa che. - vairAgya- prakara4-1 Dad-Dr.Pravinbhai yogavAziSa-buka-bhAga-2-A bhAgamAM prakaraNa-4 -ane prakaraNa-5 che. - sthiti -prakaraNa-4......... .nI anukramaNikA.... - upazama (nivRtti prakaraNa-5. nau anukramaNikA. Total Page-301 Mom-Induben (Inda) page# .....002 .115 1
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 (4) sthiti prakaraNa-anukramaNikA (1) jagata spI citranuM avaLI rIte varNana ane sAMkhya mata nuM khaMDana LI rAta vana ane sAkhya mata nuM khaMDana T(32) dAma-vyAla-kaTa no mokSa (2) jagatanI sthiti nuM khaMDana tathA satya-svarUpa nI sthiti nuM maMDana | (33) zubha udhoga nuM varNana ane ahaMkArathI baMdhana tathA (3) jagata nuM anaMta-paNuM tenA tyAga thI mokSa (4) jagata nuM mULa mana che ane mana nA nAzathI jagatanI zUnyatA (3) viSNue zaMbarAsurane mAryo ane vAsanA-rahita traNa daityono (5) zukrAcAryane apsarAnuM darzana ane tenAmAM thayelI tanmayatA mokSa (6) zukrAcAryanuM svarga mAM javuM ane tyAM temanuM sanmAna (35) vAsanA-tyAganuM nirUpaNa (7) zukrAcArya ane apsarAno anurAga (36) caitanya-sva-5 nuM varNana (8) svargasukha bhogavyA pachI keTalAka janma bAda (37) bodha-anAmatA-karma rahitatA thI AtmA nI sva-mpa sthiti zukrAcArya no tapasvI janma (38) jJAnI ne kartA-paNuM,bhoktA-paNuM,baMdhana ke mokSa nathI (9) zukrAcAryanuM maraNa (39) rAmane prabodha karavA vasiSTha no vicAra (10) zukrAcArya nA maraNathI,bhRgu no kALa para krodha (40) jIva ane upAdhi nuM brahma-paNuM (11) bhRguRSi ane kALano saMvAda (41) anirvacanIya mAyA e aviyAraNIya ane TALavA yogya che. (12) moha thI thayelI vicitratA nI vivartatA (42) vAsanA nA prAbalya thI jIvono utAravAno krama (13) mana nI zaktinuM varNana ane bhague (43) avivekathI aneka yonionI prApti ane vivekathI mukti zukrAcArya pAse javAnI karelI taiyArI (44) mukti ane pralaya nuM aMtara tathA brahmA no zarIra-grahaNa no krama (14) zukrAcAryane temanA pUrva-deha nuM smaraNa karAvyuM (45) jagata sva-sattAthI nahi paNa brahma nI sattAthI che (15) zukrAcArye karelo kheda-ane rAmane upadeza (46) jIvana-mukta nA guNo nuM varNana (16) zukrAcArya no punaH pUrva-dehamAM praveza-daityo nuM AcArya paNuM (47) aniyamita kramo vALA bhUta-bhaviSya-vartamAna nAM ane jIvanamukti karoDo brahmAMDo nuM varNana (17) satya saMkalpo siddha thAya che. (48) dAzUrAkhyAna agnie dAzUra ne varadAna ApyuM (18) malina citta sAthe malina citta no yoga ane citta zuddhi thI (49) kadaMba-vRkSanuM varNana mokSa (50) kadaMba para beThelA dAjhUre daze dizAo ne dIThI (19) jAgrata-svama-suSupti ane turIya avasthA nuM varNana (51) dAphUra vana-devI ne putra Apyo ane te putrane jJAna ApyuM (20) jagata mana nI bhrAMti-rUpa che (para) jagata mana kalpita che e samajAvavA khotharAjA nuM caritra (ra1) mana no nirNaya (53) khottharAjAnA kalpita udAharaNa no siddhAMta (22) rUDha bodhavALA nI dazA (54) saMkalpa nI utpatti-vagerenuM nirUpaNa (23) zarIra-pI nagarI nuM varNana (55) dAzUra ane vasiSTha no samAgama-ane dANUra-AkhyAna nI (2) indriyonI prabaLatA ane temane jItavAnA upAyo samApti (25) dAma-vyAla-kaTa,nAmanA traNa detyo nI utpatti (56) jagata nI sattA-asattA,tathA caitanya nuM kartutva ane akartutva (26) devatAonI sAthe dAma-vyAla-kaTa nA saMgrAmanuM varNana (57) vAsanA-tyAga no krama ane vAsanA-rahita nI prazaMsA (27) hArI gayelA devatAone brahmAe jItavAno upAya batAvyo. (58) bRhaspatinA putra- kaye gAyelI kathA (28) traNa daityonI sAthe devatAoe pharIthI yuddha zaru karyuM (59) brahmA nA saMkalpa thI jagata nI kalpanA ane zAstro nI utpatti (29) traNe daityo ne dehAbhimAna thavAthI teonI thayelI hAra (60) zarIragrahaNano krama ane tatvavettAonI prazaMsA (30) yamarAjAe karelI zikSAthI traNe daityo nA thayelA aneka avatAro (61) sapuruSo nI prazaMsA ane viveka tathA vairAgya nA krama (31) arthanI hAni ane anartha-prApti ahaMkArathI ja prApta thAya che (62) satsaMgathI tathA puruSArtha thI uttama sthiti prApta thAya che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) sthiti prakaraNa (1) jagata pI citranuM avaLI rIte varNana ane sAMkhyamatanuM khaMDanA vaziSTa kahe che ke-he, rAmacaMdrajI.A pramANe meM tamane utpatti prakaraNa kahyuM. have huM tamane mokSa pamADanAra sthiti prakaraNa kahuM chuM. mArA AgaLa kahevA pramANe A dRzya jagata -e "ahaMtA-yukta" AkAra vinAnuM,bhAMti-mAtra ne asatu che. vaLI te kartA vinAnuM,AkAzamAM utpanna thayelA citra jevuM,bhraSTA vinAnuM,anubhava-rUpa,nidrA vinAnuM ane svama jevuM che.te cittamAM rahIne udaya pAmeluM che.ane artha ne sAdhanAruM che. brahmathI te abhinna nathI chatAM te judA nI peThe raheluM che. te AkAzamAMnA sUrya-prakAzanI jema zUnya che ane AdhAra vinAnuM che. te asatya chatAM satyanA jema pratIta thAya che.te, kathita nagaranI peThe te anubhavamAM Ave che, chatAM te asatya che.tenI koI sthaLe sthiti nahi hovAthI te asthita che,te,nisAra che chatAM dRDha che. te vastu vinAnuM che chatAM svapranI strInA samAgamanI jema bhoga-krIDA karanAruM ane anartha-rUpa che. anubhava karelA manorAjya nI peThe,te svarUpa tathA phaLa thI mithyA che.ane citramAM rahelA kamaLa nI peThe, sAra tathA sugaMdha vinAnuM che. paramAtmA no thoDo vicAra karIe to paNa A jagata staMbha jevuM,asAra ane jaDa che,ane mithyA paMcamahAbhUto vaDe raceluM che.ema jaNAya che. te netra-doSa thI dekhAtA aMdhakAra jevuM mithyA ane atyaMta rUpa-rahita hovA chatAM pratyakSa dekhAya che. te pANInA parapoTA nA AkAra jevuM che, zUnya chatAM aMdarathI chUrAyamana zarIra vALuM che. jhAkaLanI peThe te vistAra pAmeluM che, ane pakaDakvA jatA te hAthamAM AvatuM nathI. te jaDa-rUpa,avidhAnA sthAnaka-rUpa ane zUnya che ane paramANu jevuM che. A pramANe bhinna bhinna matavAdIo nA mata che. rAma kahe che ke-bIjamAM aMkura rahe tevI rIte pralayakALanA samayamAM A jagata paramAtmA mAM rahe che,tathA, pAchuM temAMthI ja udaya pAme che.-to evI rIte mAnanAra je mANaso che te jJAnI che ke ajJAnI chete mAro saMzaya maTADavA tame mane kaho. vaziSTha kahe che ke bIjamAM aMkura rahe tema,A dRzya-jagata pralayakALamAM paramAtmA mAM rahe che - tema je mAnanAra che tenuM mAtra ajJAna-paNuM ja che. he rAma tame sAMbhaLo, "A jagatano koInI sAthe saMbaMdha nathIema mAnavAthI paNa koI sthaLe vAstava saMbaMdha jaNAya che ane koI jagyAe vAstava saMbaMdha dekhAto nathI. eTalA mATe "bIjamAM aMkuranI peThe,paramAtmA mAM jagata raheluM che" tevo bodha viparIta che, ane vaktA tathA zrotAne moha karanAro che. "bIjamAM aMkuranI jema paramAtmAmAM jagata rahe che" evA prakAranI je buddhi che, "te pralayakALamAM jagatanI satyatA jaNAvavA mATe che " paNa tevI buddhi rAkhavI te mUDha-paNuM che. tenuM huM kAraNa kahuM chuM te tame sAMbhaLo.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAnya-vagere je bIja jovAmAM Ave che, te citta ane indriyothI gocara (joI zakAya tevA) che, mATe temAMthI pAna-aMkuranI utpatti thavI dhaTe che.paNa, paramAtmA to,poya indriyo-ane chaThThA mana thI paNa atIta che.aNurUpa che, svayaMbhu che, to,temAM jagatanuM bIja-paNuM kevI rIte rahI zake? AkAza thI paNa sUkSma,koI paNa nAmathI aprApya ane "para thI ye para" evA paramAtmA ne bIja-paNuM kema ane kevI rIte ghaTe? paramAtmA vastutaH satya che, to paNa ati sUkSma hovAthI ajJAnI nI draSTie asat-rUpa jaNAya che. tene bIjANuM nathI to aMkura-paNuM kevI rIte ghaTe? je pote (paramAtmA) paNa koI vastu nathI-to pachI, temAM bIjI vastu (jagata) kevI rIte rahI zake? ane jo vastu hoya to temAM rahelI vastu kema nA dekhAya? A pramANe AbhA (paramAtmA) nuM koI paNa jAtanuM "sva-rUpa" nathI, mATe temAMthI jagata kema ane kevI rIte utpanna thayuM? "zUnya-rUpa dhaTAkAza" (paramAtmA-rUpa) mAMthI parvata (jagata) kyAM kevI rIte utpanna thAya? jema,taDakAmAM chAyA rahI zake nahi,tema satya paramAtmAmAM jasattA vALuM jagata kema rahI zake? sUryamAM aMdhakAra kema rahe?agnimAM hima kema rahe?aNumAM meru parvata kema rahe? nirAkAra vastumAM sAkAra kema rahe? jema,chAyA ne taDakAnI ekatA thai zakatI nathI tema,caitanya ane jaDa-jagata nI ekatA kema thaI zake? bIjA dezamAM ane bIjA manuSyomAM,buddhi-vagere indriyonI zakti thI, pratyakSa anumAna vagere buddhinA jJAna vaDe,je A vAstavika jagata jovAmAM Ave che, te vAstavika rIte che ja nahi.(sarva paramAtmA-maya ke brahma-maya che) paramAtmA "jagata-rUpI kArya" mAM "kAraNa-paNA" ne pAmelA che,ema kahenArA mUDha buddhi vALA che. jo paramAtmA mAMthI ja jagatautpanna thayuM to pachI kayAM sahakArI kAraNa (eka vastu ne utpanna karavAmAM kAraNarUpe rahelAM bIjAM sAdhana) sahita te udaya pAmyuM? te kaho. mATe durbaddhi vALAoe kapelA "kArya-kAraNa-bhAva" ne dUra rAkho.ane, Adi-madhya ane aMta thI rahita,je "brA" che-te ja A jagata-rUpe raheluM che tema tame jANo. (noMdha-ahIM "jagata-rUpI citra" nuM "sAmAnya prasiddha citra"thI avaLA-paNuM vaidharme) varNaveluM che. ane sAMkhya-vagerenA mato nuM khaMDana karIne brahma-mAtra nI siddhi karelI che. sAMkhyo kahe che te pramANe teo puruSa ane prakRti ne judA pADe che te dvaita-vAda che jayAre ahIM advaita (eka brahma) siddha karavAno bhAva che)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) jagatanI sthiti nuM khaMDana tathA satya-sva-rUpa nI sthiti naM maMDana vaziSTha kahe che ke-he,rAma, jo,5ramAtmA mAM jagata vage2e aMkura rahelA hoya to te kayAM sahakArI kAraNo (eka vastu ne utpanna karavAmAM kAraNarUpe rahelAM bIjAM sAdhana) sahita utpanna thAya che te tame kaho. mATe ja,sahakArI kAraNa vinA aMkuranI utpatti kahevI te vaMdhyA strInA putra jevuM che. have,jo sahakA2I kAraNa vinA paNa jagata utpanna thayuM che ema mAnatA ho,to, mULa "kAraNa" pote ja,"jagata nA sva-bhAva" thI "sthiti" pAmeluM che. sarga nA AraMbhamAM."brahma" e nirAkAra paNe,"sarga-rUpe" "AtmA" (potAnA) mAM raheluM che. mATe temAM,utpanna thavA yogya (janya) ane utpanna karanAra (janaka) no krama kevI rIte hoi zake? kadAca koi ema kahe ke-paramAtmAmAM pRthvI-vagere sahakArI kAraNa-rUpa rahelAM che, to pRthvI,utpanna thayA pahelA ja -te pote sahakArI kAraNa kema banI zake? eTale ke (pRthvI-vagerenI) utpatti thayA vinA temanuM, sahakArI-kAraNa-paNuM nA ghaTe, ane sahakArI kAraNa vinA utpatti nA thai zake. "eTalA mATe sahakArI kAraNa sahita jagata pralaya kALamAM "parama-pada"brahma mAM zAMta thAya che. ane,temAMthI (parama-padamAMthI) pAcho teno (jagatano) vistAra thAya che" ema kahevuM te bALakanA kahevA (ajJAna) barAbara che, paNa vidvAna (jJAnI) manuSyo Ama kahetA nathI. he,rAmacaMdrajI,A jagata prathama hatuM nahi,vartamAna mAM che nahi ane bhaviSyamAM thaze nahi. mAtra,"cetana-AkAza" (cetAnAkAza) paramAtmA mAM prakAza pAme che. jayAre jagatano abhAva che-tyAre akhila jagata brahma nuM ja sva-rUpa che.ane temAM anyathA-paNuM nathI. kAma-karma vage2e,vAsanAnAM bIja sahita jo,jagatanI zAMti thatI hoya, to te teno atyaMta "abhAva" thayo kahevAya, paNa citta nI zAMti thayA vinA kAma-karma vagerenI zAMti thatI nathI. tyAre drazyatA (jagata) zAMta kevI rIte thAya? mATe ja -"A drazya-jagatano atyaMta abhAva che" ema mAnyA vinA - e anartha (jagata) no kSaya karavA mATe bIjI koI yukti nathI. "A huM chuM" ane "A huM nathI" e loka prasiddha vyavahAra -e citra-kathA jevo che. parvata,pRthvI,varSa,kSaNa,kalpa,janma-maraNa,kalpa no aMta (kalpAMta),sarga no AraMbha, A AkAza vagere sRSTi no krama,kalpanAM lakSaNa,koTi brahmAMDa,cAlyA gayelA sargo,pharI AvelA sargo, deva tathA manuSyanA sthAnaka nA bheda,sAta dvIpa ane tretA kALa nI kalpanA-vagere---- aneka prakAranA "bhedo" mAM "mahA-caitanya-rUpI-parama-AkAza" anaMta-rUpe temane vIMTaLAine raheluM che. jevI rIte AkAzamAM vistAra pAmelA,suryanA prakAza vaDe,paramANu nA bheda jaNAya che, tevI rIte,prathama,zAMta-rUpe raheluM,A jagata,mahA-citta parama-AkAza (paramAkAza) mAM prakAza pAme che. "caitanya" pote potAnI aMdara rahelA camatkAranuM je vamana kare che,te ja sarga-rUpe jaNAya che. paNa te sarga -e rUpa-rahita ane nirAdhAra che. 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharuM jotAM.moTI zilAmAM sthira thaIne rahelI rekhAnI peThe, A jagatano udaya nathI,nAza nathI,jatuM nathI ne AvatuM paNa nathI. eka nirAkAra AkAzamAM jevI rIte jadA nirAkAra AkAzanA bhAga dekhAya che. tevI rIte nirmaLa AtmA (paramAtmA) mAM potAnI meLe ja sarga sphUre che. jevI rIte jaLamAM drava-paNuM che,vAyumAM spaMda che,samudramAM ghumarI che,ane guNavAna manuSyamAM guNa rahelA che,tevI rIte,udaya tathA astanA AraMbha-rUpe raheluM. A jagata eka vijJAnadhana zAMta "brahma-rUpe" ja vistAra pAmeluM che. "sahakArI kAraNa vinA zUnya vastumAMthI potAnI meLe A jagata utpanna thayuM che" ema kahevuM, te unmata (pAgala) manuSyanA bolAvA jevuM che. AthI jenA vikalpanA samUha no nAza thayo che-evA tame jAgrata thAo.ane pachI, rAjA jevI rIte potAnI sabhAnA sthAnaka ne zobhAve,tevI rIte, tame brahma-bodha thavAthI abhaya padhvIne pAmIne brahmavetAo nI sabhAne zobhAvo. (noMdha-ahIM,A bIjA sarga mAM "tarka" thI ke "sva-rUpa-bheda" thI,"jagatanI sthiti nuM khaMDana"karyuM che, ane "paramAnaMda-satya-svarUpa nI sthiti nuM maMDana" karyuM che khaMDana-maMDana nA A vAda-vivAdo e atyaMta mahAjJAnIo ane paMDito mATe rAkhIne ApaNA jevA sAmAnya mAnavIe -e bhAMjagaDamAM bahu paDavA jevuM nathI,ema mahAtmAo kahe che. (kAraNake AgaLa jaIne to sarva eka ja thAya che) eTale, ahIM,TUMkamAM eka-caitanya-AtmA-paramAtmA-che ane jagata paNa brahma che- eTaluM samajAya eTale ghaNuM..... (3) jagata nuM anaMta-paNuM rAma kahe che ke-he,brahmana,"mahA-kalpa" nA pralaya pachI,sRSTinA AraMbhamAM prathama A prajApati, smRti-rUpe utpanna thAya che,ane tenAthI jagata utpanna thAya che tema huM mAnu chuM. vaziSTha kahe che ke-he,rAmacaMdrajI,tame kaho cho tema,mahA-pralaya nA aMte sRSTinA AraMbhamAM "smRti-rUpe" ja prathama prajApati (brahmA) utpanna thAya che.brahmA nA saMkalpa-rUpa A jagata, e "smRti-rUpa" che. ane prajApati (brahmA) nuM prathama saMkalpita je nagara che te ja A jagata che. paNa,jevI rIte,AkAzamAM jevI rIte vRkSa no saMbhava nathI, tevI rIte, sRSTinA AraMbhamAM "janma-nA-hovAthI" te paramAtmAne "smRti" no saMbhava nathI. rAma kahe che ke-he,brahmana.sRSTi nA AraMbhamAM pUrva-janma nI smRti no saMbhava kema nathI? tathA mahApralaya nA moha vaDe pUrva-kalpa nI smRti no kema nAza thAya? vaziSTha kahe che ke-pUrve je -brahmA-vagere devatAono mahA-pralayamAM nAza thayo, te avazya "brahma-padhvI" ne pAmI gayA che.to pachI pUrva-janma no kartA koNa? te tame kaho!! eTaleke "smaraNa karanAra"nI ja mukti thavAthI-te "smRti" e nirmaLa-paNAne pAmI gai. Ama smaraNa karanArano ja jo abhAva hoya to smRti kema utpanna thAya? 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI,mahA-kalpa mAM sarve no mokSa thAya che."caitanya-rUpI-AkAza"mAM -anubhava thavAthI ke nA thavAthI, je smRti che,te ja A jagatanuM sthAnaka che.ane tethI ja A "caitanya-prabhA" e dRzya (jagata) rUpe dekhAya che. A pramANe Adi ane aMta vinA prakAza pAmatI "caitanya-prabhA" e ja "jagata" che. e to-anAdi kALathI siddha che ke-je "brahma nuM potAnuM bhAna" che te ja "AtivAhika-deha" che. ane brahma pote ja "sthaLa-sakSma bhAvanAnA Aropa"nA krama vaDe jagata-rUpe jaNAya che. vana,vAdaLAM,AkAza,deza,kriyA ane visa-rAtri nA kramathI yukta A jagata e "paramANu"mAM jaNAya che. e paramANu nI aMdara bIjo parama-aNuM vistAra pAmIne rahela che, ane tenI aMdara prakAza pAmatA parvatanA samuho zobhe che. tenI aMdara paNa,tevI ja rIte ane dRzya jagata thI zobhato bIjo paramANu dekhAya che, paNa te vAstavika rIte mithyA che. jJAnInI draSTie,A dRzya jagata,kevaLa "zAMta ane avyaya rUpa" ja che ane ajJAnI nI draSTie te,prakAzita bhuvana thI yukta che. jevI rIte eka aNuMmAM bIjA hajAro aNuMo dekhAya che,tevI rIte brahamAMDa vaDe vikAsa pAmeluM A jagata che. jevI rIte thAMbhalAmAM eka pUtaLI hoya ane tenA aMgamAM koi bIjI pUtaLInI kalpanA kare,ane te bIjI pUtaLImAM koI, trIjI pUtaLInI kalpanA kare,tevI rIte A trailokya-rUpI (pahelI) pUtaLI rahe che. jema,parvatamAM rahelA paramANu tenAthI bhinna nathI,ane gaNI zakAya tevA paNa nathI, tema,brahma mAM rahelA trailokya-rUpI paramANuo tenAthI bhinna nathI ane gaNI zakAya tevA nathI. eTale ke "caitanya-rUpI-sUrya"mAM trailokya-rUpI paramANu utpanna thAya che. jema,sUrya nI kAMtithI jaLamAM ne rajamAM asaMkhya paramANuo bhame chetema,caitanya-rUpI AkAzamAM,trailokya-rUpI paramANuo bhame che. jevI rIte,zUnya ane anubhava-rUpa "bhUtAkAza" raheluM che, tevI rIte sarga nA anubhava-rUpa "cidAkAza" raheluM che. sarga ne sAra-rUpe jANavAthI adhogati thAya che,ane te -sargane brahma-rUpe jANavAthI kalyANa thAya che. je "vijJAnAtmA" che ane je "vizva nA kAraNanuM zAsana karanAra" che,te baMne parama-artha (paramArtha) thI vicAra karavAthI,saMpUrNa cidAkAza-rUpa brahma nuM ja svarUpa che. je-jemAMthI utpanna thayuM che,te-te rUpa ja che,ema samajavuM. vaLI jJAna thayA pachI sarva jANavAnI vastu-te "zuddha-caitanya-mAtra" ja che. (4) jagata nuM maLa mana che ane mana nA nAzathI jagatanI zanyatA vaziSTha kahe che ke-he,rAma,indriyo-rUpI saMgrAmamAM,"jaya-rUpI-setu" (pula) vaDe bhavasAgara para karI zakAya che. bIjA koi karmathI (indriyo para jIta meLavavA-sivAyanAthI) bhavasAgara pAra thato nathI. ane zAstra,sajajano no samAgama,jJAnAbhyAsa ane viveka thI jene indriyo ne jItI che, te manuSya ja A dRzya jagatano atyaMta abhAva che te jANI zake che. A,pramANe saMsAra sAgara nI paMkti je pramANe jAya che ane Ave che te meM kahI saMbhaLAvyuM. 7
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaziSTha kahe che ke-vadhAre zuM kahuM? mana,che te ja karma-rUpI vRkSano aMkura che, mATe tenuM chedana karavAthI jagata-rUpI vRkSanuM chedana thAya che. A sarva jagata mana-rUpa che mATe mana nI cikitsA karavAthI,sakaLa jagata-jaLa-rUpI roganI cikitsA thAya che. mana nuM "deha-AkAra" nuM je manana che te ja (svaM nI peThe) kriyA karavAne samartha-evA- deha-rUpe thAya che. eTale ja to-mana vinA deha kyAM dekhAya che? A drazya jagata atyaMta asaMbhava che,ema jaNAyA vinA mana-rUpI pizAca ne so kalpo sudhI zAMti nathI. mATe mana-rUpI roga no upacAra karavAmAM -A dRzya-jagata atyaMta asaMbhava " cheevuM jaNAvuM (anubhava thavo) -te ja uttama auSadha che. A je mana che te ja moha utpanna kare che, mana ne lIdhe ja janma-maraNa che,ane te potAnA ja prasAdathI baMdhana Ape che ke mukta thAya che. mana ne lIdhe cittanI vRddhi thavAthI,A jagata, evistAra-vALA AkAzamAM gaMdharva-nagara nI jema skUre che. jema,puSpamAM rahelI sugaMdha te puSpa mAM rahelI che chatAM tenAthI judI jaNAya che, tema,A vRddhi pAmeluM jagata,manamAM sUve che ane manamAM raheluM che. tala mAM jevI rIte tela che tema A cittamAM jagata raheluM che. sUryamAM jevI rIte prakAza che, agnimAM kevI rIte uSNatA che,hima mAM kevI rIte zItaLatA che, AkAzamAM jevI rIte zUnya-paNuM che, ane vAyumAM jevI rIte caMcaLatA che, tevI rIte manamAM raheluM A "jagata" che. mana che te ja A akhila jagata che.ane akhila jagata e mana ja che. A pramANe eka bIjA vinA ekabIjAnI sthiti nathI. paNa e baMne mAMthI jayAre mana no kSaya thAya che, tyAre jagatano kSaya thAya che. paNa jagatano kSaya thAya che tyAre mane no kSaya thato nathI. (5) zukrAcAryane apsarAnuM darzana ane tenAmAM thayelI tanmayatA rAma kahe che ke-he,bhagavana,bahAra phurI rahelo A saMsAra manamAM kevI rIte chUrI rahyo che? te tame spaSTa dRSTAMta ApIne samajAvo. vaziSTha kahe che ke AgaLa kathA AvI gaI temAM indu brAhmaNanA daza putronA manamAM dRDha thayelAM jagata, je pramANe sthira thaIne rahelAM hatA, te pramANe manamAM A jagata raheluM che. indrajALa nI kaLAthI vyAkuLa thayelA lavaNa-rAjAne jevI rIte caMDALa-paNuM prApta thayuM hatuM, tevI rIte A jagata manamAM raheluM che. jevI rIte zukrAcArya ne ghaNA kALa sudhI svarga-bhoga bhogavavAnI icchAthI, "bhogAdhInapaNuM,saMsArIpaNuM" prApta thayuM hatuM, tevI rIte A jagata manamAM raheluM che. rAma kahe che ke-bhRgunA putra zukrAcArya ne svarga nA bhoga bhogavavAnI icchAthI, bhogAdhInapaNuM ane saMsArIpaNuM kema prApta thayuM hatuM? te kathA mane kaho.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaziSTha kahe che ke pUrve maMdaraparvatanA zikhara para bhRgu tathA kALa no je saMvAda thayo hato te tame sAMbhaLo. te maMdaraparvatanA zikhara para bhRguRSie eka vakhata ghora tapasyA karavAno prAraMbha karyo hato. tyAre temanI pAse temanA mahA-buddhimAna evA "zukra" (zukrAcArya) nAmanA bALa-putra rahyA hatA. te zukra,pUrNimAnA caMdra jevA kAMtivALA ane sUrya samAna prakAzamAna hatA. bhRguRSi to kevaLa nizcaLapaNe samAdhimAM ja rahetA tyAre bALaka zukrAcArya vanamAM vividha krIDAo karatA hatA. jevI rIte svarga ane pRthvI nI vacce-vizvAmitre nirmANa karelA sargamAM "trizaMku' nAmanA rAjA rahyA che. tevI rIte,zukrAcArya vidyA ane avidhAnI vacce moTI Apatti pAmyA hatA. eka vakhate AkAzamAM cAlI jatI eka apsarA zukrAcArya nI draSTie AvI.ane te apsarAne joIne zukrAcArya nuM mana kSobha pAmyuM,ane apsarA paNa zukrAcArya nuM suMdara mukha joine kAma-vaza thai gaI. apsarA ne joIne moha pAmI gayelA zukrAcArye potAnA manane bodha Apyo, to paNa temanuM citta,te apsarAmAM ekAgra hovAthI, te "apsarA-maya" thayA. (6) zakAyArya nuM svarga mAM javuM ane tyAM temanuM sanmAna vaziSTha kahe che ke-he,rAma,tyAra pachI te apsarAnuM mana thI dhyAna karatAM karatAM zukrAcAryo, potAnAM netro mIMcIne "manorAjya" (manathI rAjya) karavAno prAraMbha karyo. "A mArI pAse rahelI apsarA,AkAzamArge indranA bhuvanamAM cAlI jAya che tenI pAchaLa huM paNa devo jemAM vihAra kare che, tevA svarga mAM Avyo chuM. tyAM judA judA asaMkhya devo ane apsarAo che.gaMgA nadIne kinAre, vADImAM devo nAM atyaMta suzobhita makAno che.airAvata hAthI che. puNya ne lIdhe,pRthvImAMthI AkAzamAM tArArUpe thayelA mahAna puNyavAna puruSo,manohara suvarNa jevA dehavALA che,ane,vimAna mAM besanAra che.indranA upavanamAM indra ane apsarAo krIDA karI rahyA che. devo nI strIo (apsarAo) ne manohara gItanA zabda ane vINAnA sUrathI AnaMda ApI temane nayAvanArA,nArada ane tuMbarU nAmanA gaMdharvo che. phaLo thI zobhatA kalA-taruo che, railokya ne sarjanAra jANe ke bIjA brahmA hoya tema,indra eka Asana para beThA hatA, tyAre huM (zukrAcArya) temane abhinaMdana karuM chuM." (zakrAcArye potAnA manathI ja svarga mAM pahoMcI ijane abhinaMdana kare che!). ane AkAzamAM jANe bIjA zukrAcArya hoya, tema temaNe (zukrAcArye) indrane abhinaMdana karyuM. tyAra pachI indradeve AdarathI ubhA thaIne zukrAcAryanI pUjA karIne potAnI pAse Asana para besADyA. ane kahyuM ke-he,zukrAcArya,tamArA AgamanathI svargaloka ne dhanya che.mATe,he,nAtha tame ghaNA kALa sudhI ahIM nivAsa karo.bIjA sadhaLA devatAoe paNa zukrAcAryane abhinaMdana karyuM tethI zukrAcArya ghaNo saMtoSa pAmyA ane pachI to te indra-devatAnA ati-priya pAtra thai paDyA. (7) zukrAcArya ane apsarAno anurAga vaziSTha kahe che ke-he,rAma,A pramANe zukrAcArya potAnA teja thI (mana ane kalpanA vaDe) maraNanA duHkhano anubhava karAyA vinA ja svargalokamAM AvyA ane temane potAnA pUrva bhAvanuM vismaraNa thaI gayuM.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka muhUrta sudhI indra nI sAthe vizrAMti lIdhA pachI,svarga-sukhathI Anada pAmelA e zukrAcArya, svargamAM vihAra karavA mATe ubhA thayA.svarga nI apratima zobhA jotAM ane pharatAM,temaNe apsarAo nA samuhamAM,pote jene prathama joyI hatI,ane jenI pAchaLa pAchaLa te AvyA hatA te mRga-nayanI apsarAne joi.apsarAe paNa zukrAcArya ne joyA ane paravazapaNAne pAmI gai.zukrAcArya paNa paravaza thayA ne temanA aMga mAMthI parasevAnAM TIMpA paDavA lAgyAM.ane temaNe te apsarA tarapha dRSTi karI. zukrAcAryanI dRSTi thI te apsarA paNa tatparAyaNa thai,ane baMne sAtheja ekabIjAmAM anurukta thai gayAM. paraspara Azakta thayelAM bhramara ane bhramarI,jema kamalInI mAM praveza kare tema,pavane kaMpAvelI vanasthaLI mAM te daMpatIe praveza karyo. (8) svargasakha bhogavyA pachI keTalAka janma bAda zukrAyArya no tapasvI janma vaziSTha kahe che ke-he,rAma,Ama te zukrAcArye "potAnA citta-vilAsathI" ghaNo kALa "kalpita sneha" karIne. te apsarA sAthe vihAra karyo.kSIra-samudranA kAMThAo para te vanitA (apsarA) sAthe vihAra karanAra te zukrAcArya no satayuga no ardha-kALa cAlyo gayo.ne pachI kALa ne pAmyA. ane pharIthI pAchA te ja apsarA sAthe indranA nagaramAM sukha thI batrIsa yuga sudhI rahyA,pachI puNya no kSaya thavAthI,temanuM divya zarIra patana nA bhayathI gaLI gayuM ane te mAninI apsarA sAthe ja pRthvI para paDyA. jema,pANI nuM jharaNa paththara paDavAthI tenA so vibhAga thAya che,tema pRthvI para paDelA te zukrAcArya nuM zarIra,dIrgha ciMtA sahita so prakAranuM thayuM,ane temaNe AkAzamAM praveza karyo. caMdra-kiraNa nA hima-paNAne pAmIne temaNe zAlamAM (eka jAtanA phLamAM?) praveza karyo. pachI,dazArNa dezanA koi brAhmaNe e pAkelA zAla nuM bhojana karyuM,ane te brAhmaNa nA vIrya-paNAne pAmIne, tenI strInA garbhamAM rahyA ane te brAhmaNa ne ghera putra-rUpe temano janma thayo. de tyArabAda munio nA samAgama thI - IlA-vRta-khaMDamAM eka manvaMtara sudhI temaNe ugra tapa karyuM. tyAre tyAM IlAvRta-khaMDamAM zApa pAmelI pUrvanI apsarA mRganI yonimAM janmI hatI, tenI sAthe zukrAcArya (je brAhmaNa-putra tarIke hatA) ne sneha thayo ane temane manuSyanI AkRti no mRgI-putra thayo. putranA snehathI pharIthI temaNe moha thayo.ane tapano tyAga karIne putranI ciMtAthI dharma-bhraSTa thayA. tethI temanA AyuSya no kSaya thayo ane temanuM maraNa thayuM. tyAra pachI te madra-dezanA rAjAne tyAM janmyA,ane pote rAjA thayA. ane vRddhAvasthA AvI tyAre temaNe tapa karavA no nizcaya karyo, paNa tapanI vAsanA sAthe ja temano deha (tapa karyA pahelAM) paDI gayo. ane samaMgA nadInA kAMThA para rahenAra eka tapasvI brAhmaNane tyAM janmyA. tyAM temaNe rAga-dveSa ne tyajIne nadIne kAMThe tapa karavA mAMDyuM. A pramANe te zukrAcArya potAnA mana nI vividha prakAranI vAsanAne lIdhe,te te vAsanA pramANe, vividha janma-dazA pAmyA.ane aneka prakAranI zarIra-paraMparA no anubhava karIne aMte teo, samaMgA nadIne kinAre dRDha thaine sukhathI nizcaLa paNe tapa karatA rahyA. 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zukrAcArya nuM maraNa vaziSTha kahe che ke-e pramANe potAnA pitAnI (bhRgu-RSi) pAse rahIne (apsarAno) vicAra karatA zukrAcArya no dhaNA saMvatsara no samaya cAlyo gayo.tyAra pachI,keTaleka kALe,pavana ane tApathI zithila thayelo-temano deha,mULamAMthI kapAi gayelA vRkSanI jema pRthvI para paDI gayo. tyAre jema, vanamAM jema mRgalo pharyA kare che tema-temanuM caMcaLa mana svarga-gamana Adi ati-vicitra dazAomAM bhamI rahyuM.pachI to jANe cakramAM paroveluM hoya,tema temanuM e AkuLa mana,bhoganI kalpanAthI, bhrAMti pAmIne,janma-maraNa nI paraMparA pAmIne,samaMgA nadIne kAMThe (upara pramANe) vizrAMti pAmyuM. A pramANe zukrAcArya ne "deha nI nahi " paNa manathI ja- saMskRti (janma-maraNa) no anubhava thayo. te buddhimAna zukrAcArya no maMdarAcaLa parvata para (potAnA pitA bhRgu RSi sAtheno) je deha hato, temAM mAtra cAmaDA ane hADakAM ja bAkI rahyAM hatAM.bhRgu RSinA puNya pratApe (upara mujaba) pRthvI para paDI gayelA temanA dehanuM,pakSIo bhakSaNa karI gayA nahi. temanuM citta (rUpI zarIra) samaMgA nadIne kinAre tapa karatuM hatuM, tyAre temanuM mRta -zarIra pavana ane tApathI rAtuM thai,te parvata nI moTI zilA para paDyuM hatuM,. (10) zukrAcArya nA maraNathI,bhRgu no kALa para krodha vaziSTha kahe che ke-tyAra pachI eka hajAra divya varSe -bhRgu RSi-paramAtmA no bodha thAya tevI samAdhimAMthI virAma pAmyA tyAre temaNe potAnA putrane nahi jotAM tenI kAyAnuM piMjara joyuM. putranA sukAI gayelA zabane joIne bhRgu RSi bIjo koI vicAra karyA vinA ubhA thayA,ane emanA manamAM vicAravA lAgyA ke A mAro putra marI gayo ke zuM? ane jayAre temane khAtarI thai ke-te kharekhara marI gayo che, tyAre "mArA putra nuM akALe pelA "kALe" (mRtyu-deve) maraNa karyuM che" ema vicArIne teo gusse thaIne kALa ne zApa ApavA tatpara thayA. te samaye-prajAno saMhAra karanAro "kALa" (mRtyu-deva) hAjara thayo ane krodhe bharAyelA bhRgu-RSine sAMtvanA karIne kahyuM ke he,muni, A "loka" ne jANanAra mahAtmAo, bIjAo bhale aparAdha-rUpa nimitta hoya paNa tethI moha pAmatA nathI.to nimitta vinA to teo kevI rIte moha pAme? tame anaMta tapa karanAra brAhmaNa cho,ane ame "niyati" nuM pAlana karanAra chIe. tame pUjya cho ema mAnIne huM tamArI pUjA karuM chuM.paNa tamArA zApa vagerene bhayathI huM tamArI pUjA karuM chuM ema tame samajazo nahi. mATe he brahma-zreSTha,mane zApa daIne tame tamArA tapano nAza karo nahi. kalpa-kALanA moTA agni thI mAro nAza thayo nathI to tame mane zApa thI kema karIne bALI zakazo? meM,brahmAMDa nI keTalIye paMktio no nAza karyo che,asaMkhya,rudra (zaMkara) ane viSNu nuM paNa meM bhakSaNa karyuM che. he,muni ame kaye sthaLe samartha thatA nathI? ame bhoktA chIe ane tame ane bIjAo amAruM bhojana che. A pramANe ekabIjAnI icchA tathA dveSa vinA ja-ekabIjAnI svAbhAvika maryAdA rahI che. 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa kahe che kejema, agni-zikhA,potAnI meLe ja uMcI jAya che, jema,jaLa potAnI meLe ja nIcA pradeza tarapha vahI jAya che ane jema bhojana bhoktA pAse jAya che tema,sRSTino aMtakALa karanAra "kALa" pAse jIvo potAnI meLe ja jAya che. A samagra jagata mArA bhojana tarIke ja kapeluM che kAraNake-paramAtmA pote ja jagata -rUpe prakAze che ane pote ja teno saMhAra kare che. tAtvika dRSTi thI jJAnathI vicAra karatAM,koI kartA nathI ne koI bhoktA nathI.jayAre ajJAnI dRSTi thI vicAra karatAM ghaNA kartA che. mATe,he,brahmana,jene tatvano sAkSAtkAra thayelo nathI, tene ja,mAtra,kartApaNuM ane akartApaNuM kapeluM che. paNa jene tatvajJAna che tene kartApaNuM ke akartApaNuM nathI. jema,vRkSanA samUhomAM puSpo potAnI meLe ja Ave che ne jAya che, ane temanI hayAti daramiyAna temanAM nAma kapAya che, tema,bhavanomAM prANImAtra potAnI meLe ja Ave che jAya che ane temanAM paNa temanI hayAti daramiyAna nAma vagere kapAya che. jema pANImAM rahelA (paDelA) caMdranA pratibiMba nA calanamAM (caMdranuM) kartApaNuM ke akartA-paNuM ,e, satya nathI ke asatya paNa nathI.tema,ja, sRSTimAM kALanuM kartApaNuM ke akartA-paNuM samajavAnuM che. jema,koI rajjumAM sarpa nI kalpanA kare tema,mana, mithyA-bhrama-rUpI-bhoga mAM kartA-akartApaNAnI kalpanA kare che. mATe he muni,tame AkuLa thaIne-mArA aparAdha vinA mArA para krodha karo nahi. Apatti no evo ja krama che. mATe tame satya vastuno vicAra karo. ame (kALa) bhrAMti thI kalipata nAma ane prajAmAM prIti-vALA nathI.vaLI abhimAnane vaza thayelA paNa nathI. A huM tamArI pAse Avyo chuM, te mAtra tame tapasvI cho,ane mAnanIya cho ema dhArIne Avyo chuM. jagatanI maryAdA nuM pAlana karanAra paramezvaranI "IcchA-rUpI-niyatinA paravaza-paNA thI, DAhyA manuSyo,vyavahAra nI "IcchA-rUpI-niyati" ne anusarI rahelA hoya che. mATe catura manuSya,avazya kartavya-karma karavuM joIe. ane tethI tame tamoguNano Azraya karIne-teno nAza karo nahi. jJAnI nA sarva-prasiddha mArgamAM tame aMdha nI jema kema moha pAmo cho? he muni,tame potAnAM karmaphaLanA pAkathI utpanna thayelI dazAno zA mATe vicAra karatA nathI? ane sarvajJa hovA chatAM tame sAmAnya manuSya nI jema mane vathA zApa devAnI IcchA kema karo cho? he muni, dehadhArI manuSya-mAtrane be prakAranuM zarIra che-zuM te tame jANatA nathI? manuSyamAtra ne eka prasiddha deha-rUpI zarIra che ane bIjuM manu-rUpI zarIra che. deha,jaDa che ane teno thoDA nimittathI paNa teno nAza thAya che, ane mana sthAyI mokSa sudhI rahenAruM che. te mana krodha-vagere thI pIDA pAme che.paNa, jema,catura sArathI,ratha nuM vahana kare che tema,mana paNa snehathI deha-rUpI rathanuM vahana kare che. jema,bALaka,kAdavanA puruSanI kalpanA kare che, tevI rIte mana dehAMtara (dehane badalavAnA) viSayano "saMkalpa" kare che tathA,pUrva-siddha dehano nAza kare che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa kahe che kecitta che te ja puruSa che, mATe citta kareluM-te ja kareluM kahevAya che. asat saMkalpanI kalpanAthI cittane baMdhana thAya che tathA kalpanAno tyAga karavAthI citta mukta thAya che. "A deha che,A mastaka che,A aMgo che" evI rIte ati-vikAra-vALuM mana ja kalapanA kare che. ane mana potAnA nizcaya-paNAthI ja eka jIva (zarIra)mAMthI bIjA jIva (zarIra) ne pAme che. A pramANe ahaMkArathI mana pote anekapaNAne pAme che. bIjAM pArthiva zarIra che ja nahitema chatAM,mana e dehanI vAsanA karIne potAnI icchAthI bIjAM pArthiva zarIra jue che. ane Ama kalpanA karanAruM,mane jayAre satya-paramAtmA no vicAra kare che, tyAre te zarIra nuM bhAvanAono tyAga karIne parama-nivRtti pAme che. kALa,bhugaRSine kahe che ke tame jayAre samAdhimAM hatA tyAre tamArA putra (zukrAcArya) nuM mana - "potAnA manorathathI banAvela mArga dvArA" IndralokamAM (svargamAM) gayuM, tyAM temaNe apsarA nuM sevana karyuM. ane jayAre temanA puNya no kSaya thayo tyAre pRthvI para patana pAmyA.judA judA aneka janmone te pAmyA. tyAra pachI, jayAre brahmA nI rAtri samApta thai tyAre vicitra AraMbha karanAra saMsAranI racanA no prAraMbha thayo. temAM tamArA e putranI vAsanA calAyamAna thai,brAhmaNapaNA ne pAmI. tethI Aja satayugamAM -pRthvImAM temano brAhmaNane ghera janma thayo che, ane temaNe samagra zAstro nuM adhyayana karyuM che. hAla te, samaMgA nadIne kinAre tapazcaryA kare che. (11) bhugaRSi ane kALano saMvAda kALa kahe che ke-he, bhRgu,tamArA putre jaTA vadhArI che,rudrAkSa nA berakhA dhAraNa karyA che ane sarva indriyo nA bhrama ne jItyA che. evI rIte sthira tapamAM temane AThaso varSa thayAM che. he muni tamane tamArA putrane jovAnI IcchA hoya to tame jJAna-dRSTi thI samAdhi karIne tene juo. vaziSTha kahe che ke-jayAre kALe te pramANe kahyuM tyAre bhRguRSie potAnA putranuM caritra jJAna-draSTithI joyuM. te samaye buddhi-rUpI darpaNamAM pratibiMba-rUpe raheluM,potAnA putra (zukrAcArya)nuM saghaLuM vRtAMta, mAtra eka muhurtamAM temanA jovAmAM AvyuM. pachI putranI ciMtAno tyAga karIne temaNe kALanI pAse rahelA potAnA zarIramAM pAchuM anusaMdhAna karyuM. ane vismaya thI,AzcaryakAraka dRSTi vaDe temaNe kALanA tarapha snehabharI draSTi karI. pachI rAga-rahita thayelA evA bhRguRSi e kALa ne kahyuM kehe bhagavana,amAruM citta rAga -vagere thI malina thayeluM che mATe ame ajJAnI chIe. jayAre tamArA jevAnI buddhi, to traNe kALane jANanArI che. aneka prakAranA vikArathI yukta A jagatanI sthiti,e asatya hovA chatAM satya jaNAya che. ane te vidvAna manuSya ne paNa bhrama pedA kare che. indrajALanI peThe mAyA ane mohane utpanna karanArI manovRttinuM rUpa to tame jANo ja che.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhRgu RSi kALa ne kahe che kehe bhagavana,A mArA putranuM "eka kapa sudhI mRtyu thAya ja nahi" ema huM samajato hato. te chatAM tene marelo jovAthI mArA manane saMbhrama utpanna thayo ke-mArA putrano AyuSya no kSaya thayo nathI, to paNa kALa tenuM kema haraNa karI gayo? evI rIte deva nA paravazapaNAthI mArI tuccha IcchAno udaya thayo. he prabhu,ame,saMsAranI gatine jANIe chIe, to paNa saMpatti ane Apatti ne lIdhe harSane khedane vaza thaIe chIe. mATe ja ayogya kAma karanAra para krodha karavo ane yogya kAma karanAra para prasanna thavuM, evI ja sthiti saMsAramAM rahelI che. he prabhu,amuka kArya avazya karavuM joIe ane amuka kArya nA karavuM joIe - tevo-jyAM sudhI nizcaya che-tyAM sudhI ja jagatano bhrama che. paNa satyamAM to-te jagatanA bhramano tathA krodha ane prasannatAnA niyama no tyAga karavo joIe. tame to niyati nuM pAlana karanArA cho,e viSe kaMI paNa vicArya vinA meM tamArA para krodha karyo, tethI huM zikSAne pAtra thayelo che. tame to mArA para maherabAnI karIne mArA putranA mananI ceSTAo nuM smaraNa karAvyuM. A jagatamAM mana che te ja bhautika zarIranI kalpanA kare che. mATe eka bhautika ane bIjuM mana-rUpI ema be zarIro che ane mana-rUpI zarIra thI saMsAranI bhAvanA thAya che. kALa kahe che ke- he muni,tame sAcuM kahyuM.mana che te ja zarIra che, jema,kuMbhAra dhaDAnuM nirmANa kare che tema,mana saMkalpathI dehane utpanna kare che. jema,bALaka bhUtanI kalpanA kare che tema,mana -e -mohathI saMkalpa karInenahi karelA AkArane kare che.ane karelA AkArano nAza paNa kare che. saMbhrama thavo,svapta thavuM,mithyA jJAna thavuM.vagere,tathA asat AkAra najare AvavAe badhI zakti manamAM rahelI che. he,muni,A sthULa draSTinI dazAnA AdhArathI,mana tathA zarIra-ema puruSanI be kAyA che.ema kahevAmAM Ave che. mana nA manana-mAtra thI A traNa jagatanuM nirmANa thayeluM che. ane te sat paNa nathI ane asata paNa nathI.tethI te anirvacanIya che. vRddhi pAmelI,bhedanI vAsanAnA lIdhe ane ajJAna thI thayelA be caMdranA jJAna nI jema, A jagata nuM aneka-paNuM utpanna thayeluM che. "bheda-vAsanA" vaDe padArthane jonAruM mana,sarva padArthane bhinna-bhinna jue che. "huM duHkhI chuM-huM mUDha chuM" vagere,bhAvo nI bhAvanA karanAruM mana, potAnA vikalapa thI,thayelA,saMsAra-paNAnA bhAva ne pAme che. jayAre-"mana thI kalipata thayeluM A kRtrima-rUpa e mAruM nathI" ema vicArI e kRtrima rUpano tyAga karavAthI,mana zAMta thaIne sanAtana-brahmanuM ja svarUpa thaIne rahe che. jema,samudramAM taraMgo rahelA nathI,tema ja temAM taraMgo nathI rahelA tema paNa nathI.paNa, mAtra samudramAM je taraMgo jovAmAM Ave che, te "saMkalpathI judA-paNAnA bheda mATe kalpalA" che. vAraMvAra,taraMgo no nAza thAya che ane vAraMvAra taraMgo pedA paNa thAya che tathA te ekabIjAmAM seLabheLa thAya che, tyAre temAM bhinnatA jaNAtI nathI.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema, samudranA te sarva taga nuM eka jaLa e ja sAmAnya rUpa che. tema, Adi-aMta thI rahita,sarvazaktimAna,brahmamAM vicitra AcArathI caMcaLa evuM A jagata, abhinna chatAM bhinna dekhAya che. brahma vinA jagata nA nAmanI kalpanA che ja nahi,thai nathI ane thaze paNa nahi. kharuM jotAM brahma ane jagata mAM koI bheda nathI, mATe A jagata saMpUrNa brahma-rUpa ja che,ema yatna thI nizcaya karo.ane anya sarva padArtha no tyAga karo. aneka prakAranA AkAravALI,eka AkAravALI ke niyata AkAravALI"niyati" (padArthanI sattA) e padArthamAM rahelI che. jaDa padArthamAM jaDa-rUpa sattA ane caitanya padArthamAM caitanya-rUpa sattA rahelI che. e ja pramANe "vAsanA-rUpI-zakti" paNa AtmA nA potAnA svarUpamAM rahelI che. A AtmA aneka prakAranA AkAro karIne temAM vihAra karavAthI aneka-paNAno aMgIkAra kare che, paNa jaLa thI jema taraMgo judA nathI,tema jagata-rUpI samagra kalapanA paramAtmA thI judI nathI. jema,AkarA taDakAmAM vicitra raMga(varNa)-paNuM raheluM che (Akaro taDako e sAmAnya taDakAthI judo dekhAya che) tema,saMta-asaMta-rUpa vicitra "zakti" paramAtmA mAM rahelI che. jema,eka ja raMga (varNa) vALA meghamAMthI,vicitra (ke vadhAre) varNavALuM megha-dhanuSya utpanna thAya che, tema,vicitratAthI rahita eka pavitra padamAMthI,vicitra-rUpa vALI,A dRzya(jagata) sthiti utpanna thayelI che. jema,karoLiyo ajaDa che, paNa temAMthI jaDataMtu no udaya thAya che jenAthI te jALAM banAve che)tathA, jema,ajaDa puruSamAMthI,jema,svaM nA ratha-vagere jaDa vastunI utpatti thAya che, tema,ajaDa vastumAMthI,"jaDa-paNAnA hetu rUpa jaDatA" utpanna thAya che. he,brahmana jema,kozeTo karanAra kIDo,potAnI icchAthI ja potAnuM ja baMdhana thAya tevI kriyA kare che, tema,AtmA potAnI icchAthI ja vismRtinI bhAvanA karIne kaThina baMdhana kare che.ane potAnI icchAthI ja potAnA svarUpa no sAkSAtkAra karIne,saMsAranA baMdhanathI mukta thAya che. AtmA pote jevI IcchA kareche tevI,tarata ja "potAnI mahAna zakti" vaDe te paripUrNa kare che. jethI,dhaNA vakhatanI bhAvanA vaDe,dRDha thayelI "vAsanA-zaktipotAnA yoga-sva-rUpa ne pAme che. jema Rtu ne anusarIne vRkSa nI sthiti (pAnakhara-vagere) te Rtu pramANe ja thAya che, tema,je "zakti" udaya pAme che, te ja "zaktimaya AtmA" thAya che tema,chatAM te AtmAne mokSa ke baMdhana nathI. Ama,baMdhuna-ke mokSa e kazuM che ja nahi, te chatAM manuSyo,baMdhana ane mokSanA vikAra-vALAo jaNAya che, kAraNake tenuM "nitya-sva-rUpa" e avidhA-rUpI vAsanAthI bhoga bhogavavAnA bhAva thI DhaMkAyeluM che. ane te ja mAyA-maya jagata che. jayAre AtmA potAnA cittamAM vicAra kare che tyAre avidhA (ajJAna ke mAyA) thI tene baMdhana thAya cheane temAMthI,anyonya-rUpa "vikalpita zarIravALA" karoDo mana nI utpatti thAya che. A rIte,AtmAmAMthI utpanna thayeluM A jagata che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aMda-maya ane vistAra-vALA "paramAtmA-rUpI-samudra" mAM,caitanya-rUpI jaLa raheluM che, ane te jaLanA "citta-saMvedana-rUpI" keTalAka mojAM brahmA-viSNu-maheza-manuSya-deva-vagere paNAne paNa pAmelA che. capaLa evAM te mojAM nAza pAme che, utpanna thAya che ane thoDA samaya mATe sthira paNa rahe che. (1ra) moha thI thayelI vicitratA nI vivartatA kALa,bhRguRSine kahe che kehe muni devatA daitya manuSya- vagerenA AkAranuM je A jJAna che te -"brahma-rUpI-samudra" thI abhinna che, e vAta tana satya che mATe ene bhinna mAnavuM te mithyA che. jeo potAnA vikalAthI kalaMkita thayA che,teo mithyA bhAvanA karIne "huM brahma nathI" ema aMtaHkaraNamAM nizcaya karIne adhogati ne pAmI gayA che. brahma-rUpI-samudramAM gayA hoya to paNa, brahma thI judApaNAnuM bhAna rAkhanAra bhayaMkara bhavATavI mAM moha thI bhamyA kare che. dehAtma-bhAva nuM vAraMvAra anusaMdhAna karavAthI brahma-saMbaMdhI jJAna kalaMkita thAya che, ke je pApa ane puNya nI pravRtti nA bIja rUpa che. aMtaHkaraNamAM kalpanAo karIne,karma-jALa-rUpI bIja thI A jagatamAM zarIra-rUpI paMktiono vistAra thayelo che. ane te ema ne ema ja sthiti pAme che,hAsya kare che, rudana kare che ke nRtya kare che. jema,spaMdana dharma thI pavana rahelo che, tema brahma-lokathI taraNA sudhI,jagatamAM vistAra pAmelA sarva padArtho ullAsa pAme che,prakAza pAme che,laya pAme che ke karamAI jAya che. temAMnA keTalAka --hari viSNu) hara (zaMkara) vagere jJAna tathA aizvarya nA utkarSa-paNAthI "ati-svaccha" hoya che, --manuSya-devatA vagere "alpa-moha"mAM rahelA hoya che, --vRkSa-tRNa vagere "atyaMta-moha"mAM rahelAM hoya che. -- keTalAMka ajJAna mAM mUDha thavAthI,kRmi-kITa-paNAne pAmela che. A pramANe,saMsaraNanA kramathI manuSya vagere nA bhAvane pAmyA pachI, teo saMsAranI vizrAMti nA kAraNa-bhUta--evA jJAnano zAstra dvArA jANavA prayatna kare che, chatAM paNa jema jema janma thAya che, tema tema kALa-rUpI,udara tene khotaryA ja kare che. hari viSNu),brahmA,hara (zaMkara) vagere keTalAka "brahma-tatva-rUpI-moTA-samudra" nI vacce AvIne potAnA deha sahita jIvana-mukta-paNAne pAmI gayA che. keTalAka a5-moha vALA (devatA-manuSya) "brahma-rUpI samudra" no pAra nA pAmavAthI, samAdhinuM avalaMbana karIne rahelA hoya che. ane jemaNe karoDo janmo bhogavyA che ane hajI,karoDo janma bhogavavAnA che, tevI bhUta-jAtio - ucca dehane prApta karIne prakAzamAna che chatAM,kAmAMdhatA ne lIdhe tAmasI ane niSphaLa che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,hAthamAMthI phaLa nIce paDe che, temAM keTalAka ucca-paNAthI nIca-paNAne pAme che. to keTalAka ucca thI ucca thAya che.A pramANe sukha-du:kha thI bharela A "jIva-paNuM" e "parama-padanuM vismaraNa" thavAthI prApta thAya che.ane parama-padanuM smaraNa karavAthI jIva-paNAnI zAMti thAya che. 13) mana nI zaktinuM varNana ane bhRgue zukrAcArya pAse javAnI karelI taiyArI kALa (bhRgune) kahe che ke-he RSi,jema,sAgaramAMthI taraMgo utpanna thAya che tema,A bhUta-jAtio (jIvo) paramAtmAmAMthI udaya pAmI che.ane e bhUta-jAtiomAMthI jemaNe mohane jItyo che ane jemane para-aparanuM jJAna thayuM che, te jIvana-mukato ja kRtArtha thayA che. te sivAyanA bIjA sthAvara ane jaMgama jIvo tobhata ane lAkaDAnI peThe mUDha che.bIjA keTalAka kSINa moha-vALA che-temane mATe zo vicAra karavo? jema, sUrya jayAre AkAzamAM vihAra kare che.to rAtri no aMdhakAra dUra thAya che, tema,jemanuM aMtaHkaraNa zuddha che, tevA manuSyo-potAnA duSkarmo no nAza thavA mATe,jo zAstra no vicAra kare -to temanI buddhi nirmaLa thAya che. jyAM sudhI mana no kSaya thayo nathI tyAM sudhI moha thAya che, ane siddhi thatI nathI. kAraNake-kSINa nahi thayeluM mana jhAkaLa nI jema AvaraNa kare che ane bhUtanI peThe nRtya kare che. he muni,sarva dehadhArI manuSyamAtrane -je mana che te ja sukha-duHkha nA arthane bhogave che. paNa A mAMsa-maya zarIra sukha-duHkha nA arthane bhogavatuM nathI. A paMcamahAbhUta mAMthI banelo -mAMsa ane hADakA no je,deha dekhAya che, te mana nA vikalpa mAtra thI ja che. paNa parama-artha (paramArtha) thI vicAra karatAM deha che ja nahi. he muni, tamArA putre manathI karelA mana-rUpI zarIra vaDe mana thI ja je je vicAryuM.te te svarga ane apsarA) tene prApta thayuM. emAM amAro koI aparAdha nathI. loka potAnI vAsanAne lIdhe je je karma kare che, te te tevI ja rIte tene japrApta thAya che. temAM bIjAne koi ja kartA-paNuM nathI. je manuSya potAnI mano-vAsanA vaDe-tenA anusaMdhAnathI je nizcaya kare chete manuSya no te nizcayane bIjo koI -pRthvI no rAjA hoya to paNa badalavA samartha thato nathI. je je svarga-narka nA bhoga che, ane je je janma-maraNa nI eSaNA (IcchA) che, te saghaLuM, mananA manana-mAtra thI ja che.mATe mana nuM jarAka paNa calana thavuM te paNa du:kha-rUpa ja che. he RSi tamane huM vadhu zuM kahuM? have,tame ubhA thAo ane jyAM tamAro putra che tyAM ApaNe jaIe. tamAro putra zukrAcArya,potAnA "mana-rUpI" zarIra thI svarga nuM sukha bhogavI, AkAza-vagere nA krama thI pRthvImAM avatarI,caMdra-kiraNa nA saMyoge,auSadha (dhAnya) mAM praveza karI anukrame - aneka janma pAmyo che ane hamaNAM samaMgA nadIne kinAre tapa karato beTho che. vasiSTha kahe che ke e pramANe kALe bhRgu ne kahyuM,ane jANe te jagatanI gati sAme joI) hasavA lAgyA. pachI potAno hAtha lAMbo karIne bhRgu no hAtha jhAlyo.ane bhRgu potAnA sthAnake thI ubhA thayA. ane baMne e sAthe maMdara-parvata thI samaMgA nadI tarapha prayANa karyuM. (1) zukrAcAryane temanA purva.deha nuM smaraNa karAvyuM vasiSTha kahe che ke-kALa ane bhRgu jayAre samaMgA nadIne kinAre AvyA tyAre temaNe eka kinAre brAhmaNa ne zukrAcArya no navo janma) joyo.ke jemanuM dehAntara thavAthI,temano zukra-bhAva (zukrAcArya-bhAva)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ maTI gayo hato, temanI indriyo zAMta thai hatI ane temaNe samAdhi lagAvI hatI, temano mana-rUpI mRga caMcaLa nahoto tathA dhaNA divasanA zramanI zAMti mATe temaNe lAMbA samaya thI, vizrAMti lIdhI hatI.anaMta-jagata-rUpI Avarta (pharI pharI AvavuM-te)mAM bahu lAMbA samaya pharavAthI. ati bhramita thayelA cakra nI jema,te nizcala-paNAne pAmyA hatA.ema,temanI ekAMta mAM sthiti hatI. temanI ceSTAo zAMta thavAthI, cittano saMbhrama tathA saMga-virAma pAmyo hato.te nirvikalpa samAdhimAM rahyA hatA.ane sukha-duHkha vagere dveda-vRtti mAMthI virAma pAmyA hatA.ane potAnI zItaLa buddhithI, akhila loka nI gatine jANe hasatA hoya tevA te jaNAtA hatA. temaNe pravRtti-mAtrano tema ja pravRtti nA phaLano paNa tyAga karyo hato ane kalpanAnA samUhano nAza karIne Atma-sukhamAM AlaMbana karyuM hatuM.ane Atma-pada mAM vizrAMti lIdhI hatI. saMkalpa-vikalpa thI rahita bodha-vALI ane dhIrajavAna evI temanI buddhi thai hatI. ; guRSie tyAM joyA tamAro putra che.ane pachI kA Tale zukrAcArya samAdhimAMthI AvI sthiti-vALA potAnA putra zukrAcAryane (navA janmanA zukrAcAryane bhRguRSie tyAM joyA, eTale kALe bhRgu ne kahyuM-ke-A ja tamAro putra che.ane pachI,kALa-zukra ne kahyuM ke-jAgrata thAo. eTale zukrAcArya samAdhimAMthI virAma pAmyA.ane temaNe netra ughADIne joyuM. ubhA thaIne temaNe baMne (kALa ane bhRgu) ne daMDavata praNAma karyA. ane paraspara yogya satkAra karIne eka zilA para te traNe beThA. tyAra bAda te brAhmaNe (zukrAcArya) baMne ne pUchayuM ke tamArAM darzana thI mane ati AnaMda thayo che, atyaMta tejasvI evA Apa koNa che? vasiSTha kahe che ke-he,rAmacaMdrajI,potAnA putranAM evAM vacana sAMbhaLI,bhRguRSie kahyuM ketame tamArA AtmA nuM smaraNa karo.kAraNake tame jJAnI cho.ajJAnI nathI. ane Ama kahI bhRguRSie jayAre temanI janmAMtara nI dazAno bodha Apyo, tyAre zukrAcAryo, maharta-mAtramAM dhyAna karI,divya-dRSTi thI vicAra karyo. potAnI janmAMtara nI dazAnuM temane bhAna thayuM, ane Azcarya pAmelA zukrAcArya kahevA lAgyA ke "karma-phaLa nI vyavasthA nA hetu-rUpa" evI "paramAtmA nI mAyA-zaktino AraMbha koInA jANavAmAM Avato nathI. ane te mAyA) sarva thI "utkarSa-paNe" rahela che.brahmAMDa-paryata,A jagata nuM cakra tene AdhIna raheluM che. mArA aneka janma thai gayA paNa te mArA jANavAmAM AvyA nathI. meM,pralaya jevAM maraNa,mUcha,duHkha tathA moha-vagere anubhavyAM che. jemAM kaThina-krodha rahelo che"tevA keTalAka vaibhava meM joyA che,ane dravya saMpAdana karavAmAM keTalAka bhrama paNa mane thayA che. evuM kaMI paNa nathI ke-je anukULa ane pratikULa paristhiti mAM meM nA bhogavyuM hoya,nA kareluM hoya, ke nA joyeluM hoya. paNa have satya jANavAnI vastu paNa meM jANI lIdhI che, satya jovAnI vastu meM joI lIdhI che tethI vizrAMti pAmyo chuM ane mAro bhrama-mAtra maTI gayo che. zukrAcArya kahe che ke he tAta,ubhA thAo,cAlo ApaNe maMdara-parvata para mArA sukAI gayelA zarIra ne joIe. jo ke mAre te zarIra thI kaMI kartavya nathI,tema kartavya nathI tema paNa nathI. mAtra niyatinI racanA jovA mATe ApaNe tyAM jaIe.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ "satya eka AtmA ja che" evA dRDha nizcaya thI, caritra-zubha phaLa ApanAruM che, te caritra jevI rIte sthira thAya tevI rIte huM anusarIza. mATe have mArI buddhi kadIka pUrva-dehanA jIvana-rUpa thAya-to paNa temAM koI kSati thavAnI nathI. te pUrva-deha vaDe je prArabdha zeSa rahyuM che, tenA bhoga ne anukULa -prAkRta vyavahAranuM huM anusaraNa karIza.ane temAM mUDha nI peThe abhiniveza nahi karuM. 15) zakAyArthe karelo kheda ane rAmane upadeza. vasiSTha kahe che ke-he, rAma,e pramANe jagatanI gatino vicAra karatAM te traNe (kALa-bhRgu-zukra) tatva-vetAoe samaMgA nadInA taTa thI prayANa karyuM ane siddho nA mArge kSaNamAM paMdara-parvata nI guphA pAse AvyA. tyAM zukrAcArya (samaMgA nadInA kinArA nA brAhmaNa nA zarIre rahelA) te parvatanI upalI bhUmimAM lIlAM pAMdaDAthI DhaMkAyeluM,tathA sukAI gayeluM potAnA pUrvajanmanuM zarIra joyuM. zukrAcArya kahe che ke-he,tAta,je dehanuM tame pUrve lAlana karyuM te A mAro deha che. A zarIra para pUrve dhAtrIe snehano aMgIkAra karIne kapUra-caMdana no lepa karyo hato, A mArA zarIrane mATe meruparvata nI upavana bhUmimAM-maMdara-puSpa nI zItaLa zayyA racI hatI. je mArA pUrva dehanuM strIo e lAlana karyuM hatuM te A mAro deha, sarpa-vIMchI-vagerenA DaMkha-thI chidravALo thaIne pRthvI para paDyo che. tene tame juo. are,deha jadAjudA vicitra vilAsamAM bhinna bhinna dazAmAM tathA judI judI bhAvanAmAM tuM bharapUra hato,ane have sthita thaIne kema paDelo che? are,deha, have tAruM "zaba" evuM nAma paDyuM che. tApathI tuM sukAI gayo che,tathA hADakAM no mALo ja banI rahyo che, tethI tuM mane bhaya pamADe che. je deha vaDe huM aneka prakAranA vikAsamAM harSa pAmato hato te ja deha jayAre asthi-piMjara thai gayo che to tenAthI huM bhaya pAmuM chuM. je,suvarNa nI kAMti jevuM mAruM zarIra uttama apsarAone paNa lobha pamADe tevuM hatuM, te hamaNAM bhayaMkara hADapiMjara banyuM che. A mAruM zarIra,te "potAnuM tuccha-paNuM" batAvIne,sapuruSa nA aMtaHkaraNamAM "zarIra nA mithyA-paNA no" upadeza karatu hoya tema dekhAya che. zabda-rasa-sparza-rUpa ane gaMdha nA lobhathI mukta thaIne jANe nirvikalpa samAdhimAM hoya, te rIte A zarIra,sukAI gayeluM che.ane potAnAmAMthI citta-rUpI pizAca nIkaLI javAthI jANe sukhethI raheluM che, tathA, deva thI prApta thatI vipatti thI te bItuM nathI. zukrAcArya kahe che kejuo,jeno saMdeha zAMta thayo che ane kalapanA-jALa virAma pAmI che,tevo A deha vanamAM kevo zAMtithI sUto che? cittanI raMjADa thI kSobha pAmeluM kAyA-rUpI vRkSa evI rIte hAle che ke te mULamAMthI ukhaDI jAya che, (eTale ke jIva ne nIcI yonimAM pADe che). paNa citta-rUpI anartha thI mukta thayelo A deha to jANe paramAnaMdamAM rahelo hoya tevo dekhAya che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzA nA mULa kAraNa-rUpa-moha no nAza karavA,a-citta-avasthA AvatI nathI tyAM sudhI prANInA kalyANano mArga huM joto nathI. je puruSanA mana no nAza thayelo che, te zAMta buddhi vALA puruSo ja, brahma nA sAkSAtkAra rUpI-buddhi thI,sukha nI sImA ne pAmyA che. sarva duHkha nI dazAthI mukta thayelA tathA tApa vagaranA thaIne rahelA ane mana thI rahita thayelA A mArA dehane huM vanamAM jouM chuM te sAruM thayuM. rAma kahe che ke-he bhagavana,je samaye zukrAcArye potAno pUrva-deha dITho,te pahelA temaNe vAraMvAra,ghaNAM zarIra bhogavyAM hatAM,to paNa bhRguRSie utpanna karelA te deha viSe,temane atizaya moha ane kheda thayo, tenuM kAraNa zuM? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,bhRgu thI utpanna thayeluM,zukra nuM zarIra-e pUrva janmamAM karelAM satkarmonuM, "phaLa bhogavavA mATenI ugra vAsanAothI thayuM hatuM.ane e rIte zukra nI "vAsanA" jIva-dazAne pAmI hatI. te vAsanA "idama-prathamatA" (saMdarbha-utpatti prakaraNa-94) nA kramathI, mAyA-sabaLa brahma mAMthI A kalpa mAM prathama zarIra-bhAvane pAmI. ane pachI bhUtAkAzanA padamAMthI prANavAyumAM gaI, pachI,te vRSTi dvArA,annAdi-bhAvamAM maLI ane prANApAna pravAhathI,bhRgu nA hRdaya mAM pravezI. tyAM kramathI vIrya-rUpe thaine,te bhRgu thI zukrAcArya-rUpe utpanna thai. te zukranA dehane tenA pitA bhRgue brAhma-saMskAra karyA hatA,ane kALe karIne te hADapiMjara-rUpa pAmyo hato. A pramANe zukrAcArya no te prathama deha hato, tethI te dehane mATe temaNe kheda karyo. ane samaMgA nadInA kinArAvALo brAhmaNa deha-ke je paNa rAga-icchAthI rahita hato, to paNa te dehane mATe paNa zukrAcArye kheda karyo. deha no svabhAva ja evo che, deha jJAnI hoya ke ajJAnI hoya, to paNa jyAM sudhI deha che tyAM sudhI te dehano evo krama che ke-Asakti ke anAsakti thI paNa loka nI peThe vyavahAra karavo. jeo sarva gatine jANanArA jJAnI che ke jeo pazunA jevA ajJAnI che, te-sarva loko jALanI peThe,A lokanA vyavahAramAM rahelA che. vyavahAramAM jevI rIte ajJAnI rahe che, tevI ja rIte paMDita rahe che. paNa te baMne ne "baMdhana ke mokSa" ApavAmAM vAsanA-mAtra no bheda che. dhIrajavAna puruSa paNa ajJAnInI peThe,jyAM sudhI potAnuM zarIra rahe che, tyAM sudhI duHkha nI avasthAmAM duHkha,ane sukha nI avasthAmAM sukha batAve che. paNa temAM teo potAnI buddhine Asakta rAkhatA nathI. jema pANImAM sUryanuM pratibiMba paDeluM hoya to tenI caLa-acaLa avasthA thAya che paNa, AkAzamAM rahelA sUrya nI evI avasthA thatI nathI.tema,loka-vRtti (vyavahAra) mAM jJAnI puruSa rahe che. jevI rIte sUrya svastha hovA chatAM,pratibiMbamAM asvastha chatAM caMcaLa-paNuM batAve che, tevI rIte,A lokamAM karmano jeNe tyAga karelo che, tevo,jJAnI vyavahAramAM ajJAnIpaNuM batAve che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama,jenI karmendriyo vyavahAramAM baMdhAI che, to paNa je buddhi-iMdriyo thI mukta che te mukta ja che.ane je,kamendriyo thI mukta thayelo che,paNa buddhi-indriyo thI baMdhAyelo che,te baMdhAyelo ja che. jema,prakAza mATe teja e kAraNabhUta che,tema sukha-duHkha ane baMdhana-mokSamAM buddhi-indriyo ja kAraNabhUta che. mATe,he,rAmacaMdrajI,tame sakaLa IcchAnI zAMti karIne,bahArathI lokane Icchita hoya tevo AcAra karo,tathA aMtaHkaraNa thI AcArano tyAga karIne samAna-paNe raho. tame karma-phaLa nA saMga thI mukta raho,paramAtmA mAM sthiti rAkho,ane mana vaDe karma karo, kAraNake,karma karavAM e dehano svabhAva che. A saMsAranA mArgamAM mAnasika tathA zArIrika duHkho rahelAM che ane janma-maraNa-rUpI moTA khADAo che. temAM mamatA-rUpI aMdhAro kavo che, te saMtApa ApanAro che mATe temAM paDazo nahi. tame saMsAranA bhAvamAM nathI ane tamArAmAM saMsAranA bhAva nathI paNa tame zuddha-buddha svabhAva-vALA AtmA cho.mATe tame aMtaHkaraNathI sthira thaIne raho. tame nirmaLa,zuddha brahma-rUpa,sarvAtmA ane sarva-kartA cho,mATe "A akhila vizva zAMta ane aja che." ema vicAra-pUrvaka anubhava karIne tame sukhI thAo. mamatA-rUpI moTo aMdhakAra maTI jaI, tame nirmaLa tathA pUrNa padhvI,pAmIne jo cittane zAMta karavAmAM samartha thazo, to tevA aparimita buddhivALA,paripUrNa ane satya brahma-bhUta evA tamane amArA jevA paNa namaskAra karaze. (16) zukrAcAryano panaH pUrva dehamAM pravezadaityo nuM AyArya paNuM ane jIvanamakti vasiSTha kahe che ke te pachI,he rAma,kALe zukrAcArya nA e vacano no anAdara karIne kahyuM ke (kALa kahe che ke, he bhRguRSinA putra jema rAjA nagarImAM praveza kare che tema,tame samaMgA nadInA kAMThAnA tapasvI dehano tyAga karIne,A dehamAM praveza karo.A zukra-deha tamane prathamathI ja prApta thayelo che. ane A dehamAM praveza karIne tamAre daityonuM gurU-paNuM karavuM ane, hajAra yuganAM parimANa vALo,brahmAno divasa paripUrNa thAya tyAre tamAre dehano tyAga karavo. jema,upabhoga karyA pachI karamAI gayelAM phalono pharIthI aMgIkAra thato nathI. tema,tamAre paNa pachI pharI thI deha dhAraNa karavo paDaze nahi. A tamArA pUrva-dehathI tame jIvana-mukti pAmyA cho.tethI tame have, daityonA gurU thaIne raho. tamArA baMne nuM kalyANa thAo.--Ama kahI kALe tyAMthI vidAya lIdhI. vasiSTha kahe che ke te pachI "IzvarecchAthI thatI bhAvi karmagati koI thI maTADI zakAtI nathI" evo zukrAcArye vicAra karyo ane pachI jema,suMdara latAmAM jema vasaMta Rtu praveza kare tema, kALa nA kAraNathI sukAI gayelA,dehamAM praveza karyo. eTale te samaye samaMgA nadIne kinAre rahenAra brAhmaNa no deha jamIna para paDI gayo. bhRgu RSie potAnA putranA deha para kamaMDalu nA jaLa vaDe,maMtra thI siMcana karyuM. ke jethI jema,varSARtumAM khADAo jaLathI purAI javAthI nadI zobhe che, tema,te dehanI sarva nADIo zobhavA lAgI.ane pachI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema jaLa ane vAyunA saMyoga thI madha ubho thAya tema,zukrAcArya ubhA thayA ane potAnA pitAne praNAma karyA.tyAre bhRgu e potAnA putrane pahelAMnI peThe ja AliMgana karyuM. bhRgue potAnA putra nA komaLa deha parathI dRSTi karI-paNa "A mAro putra che" evI rItanI ayogya vyavasthA ne vaza thayA vinA tenA tarapha hAsya karIne (upahAsa karIne potAnA putra paranA sneha no tyAga karyo.kAraNake jyAM sudhI dehamAM jIvabhAva che tyAM sudhI ja temAM potApaNuM rahe che. (bhugamAM jIvabhAva nathI) tyAra pachI te be mahA-buddhimAno eka muhUrta tyAM rahyA, ane tyAMthI ubhA thaIne samaMgA nadIne kinAre rahenAra,te brAhmaNa nA dehane agni-saMskAra karyo. tyAra bAda jema AkAzamAM sUrya ane caMdra rahe che te pramANe te pavitra vanamAM baMne rahevA lAgyA. te baMne jIvana-mukto jagatanA gurU samAna che,ane teo deza-kALane lIdhe prApta thatI,zubha-azubha avasthAmAM samAna bhAve rahetA hatA. tyAra pachI keTaleka kALe,zukrAcAryane daityo nuM gurU-paNuM prApta thayuM ane bhRgu RSi paNa potAne yogya prajApati nA adhikArapaNAne pAmyA. (17) satya saMkalpo siddha thAya che. rAma pUche che ke-he,bhagavana,bhRgu nA putra zukra ne manoratha thI je pratibhAsa thayo, te pratibhAsa svarganA sukhathI saphaLa thayo, to te pramANe bIjAone je pratibhAsa thAya che te kema saphaLa thato nathI? vasiSTha kahe che ke-zukrAcArya nA -pahelAM karelA-te- (agAunA) kalA -nA je saghaLA doSo hatA, te,doSo,te ka5 -nA "chellA janma"mAM karavAmAM AvelA karmothI ane upAsanAothI,kSaya pAmI gayA hatA. mATe A kalA mAM zukra nuM je prathama zarIra utpanna thayuM,temAM pUrva-kala5 nA doSo no saMbaMdha hato ja nahi. zukrAcArya nuM -te zarIra to "adhikAra bhogavavA" mATe "brahmAnA saMkalpa" thI ja utpanna thayeluM hatuM. tethI temAM zukra nA saMkalpa no koI doSa hato ja nahi. vaLI temAM bIja tathA garbhe Adino kazo doSa hato ja nahi. AthI temanA saMkalpo siddha thayA.paNa bIjAone te pramANe saMkalpo siddha thatA nathI.. sarva prakAranI tRSNAo zAMta thatAM, "zuddha thayelA cittanI je sthiti" thAya che, te ja "parama satya-brahma" che. ane te ja "nirmaLa caitanya" kahevAya che. ane te nirmaLa thayeluM citta jevI bhAvanA kare che, te citta -tarata ja tevA prakAra nuM ja thai jAya che. jema je pANI che te ja cakarI-rUpa thai jAya che, tema,je citta che te ja pote dhArelA padArtho-rUpa thai jAya che. jema,zukra ne e vibhrama,potAnI meLe ja uThatAM,satya-rUpe jovAmAM Avyo hato, tema, zuddha citta-vALA,bIjAone paNa,je manoratha uThe che, te satya-rUpe ja jovAmAM Ave che. jayAre-azuddha cittavALAone-maraNa nA samayamAM je karmo ane vAsanAo udaya pAme che, te karmo ane vAsanAo pramANe temane bIjA janma mAM jagata no pratibhAsa thAya che. A mATe zukra nuM A vRtAMta e dRSTAMtarUpa che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema bIjamAM je tatva raheluM che, te ja tatva bahAra aMkura ane pAMdaDAM vagerethI aneka camatkAra-rUpe dekhAya che, tema,sarva prANIonA (jIvonA) cittamAM je vibhramo rahelA che, te vibhramo ja bahAra dvaita nA vibhAgo-rUpa dekhAya che. je A jagata jovAmAM Ave che tevAM ja saghaLAM jagata,pratyeka jIvanA citta thI judAMjudAM udaya pAmelA che.ane teo mithyA ja udaya pAmelAM che.ane mithyA asta paNa pAme che. Ama,pratyeka jIvanAM judAMjudAM jagata hovAthI jeTalA jIvo che teTalAM ja jagata che.paNa, vAstavika rIte jotAM koI paNa jagata udaya ke asta pAmatuM nathI.e sarva e bhrAMti-mAtra ja che. kAraNake mAyA ja unmatanI peThe sadhaLA vilAso karyA kare che. jema,hamaNAM ApaNane A saMsAra no pratibhAsa thAya che, tema bIjA jIvone paNa,bIjA hajAro saMsAranA pratibhAso thayA ja kare che. paNa jema bIjAnA svapta mAM ke saMkalpa mAM thayelA nagara nA vyavahAro anya nA jovAmAM AvatA nathI, tema,pratyeka jIvanA mithyA saMkalapo mAM aneka nagaronA mithyA samUho rahelA chepaNa te jJAna vinA jovAmAM AvatA nathI. pizAco yakSo ane rAkSaso-paNa evI ja rIte saMkalpa.mAtra zarIra vALA che. ane teo paNa saMkalpa.mAtra sukha du:khathI gherAyelA che. he, rAma,A ApaNe paNa zukra nA pratibhAsa nI peThe ja chIe.eTale ke saMkalpa-mAtra AkAra-vALA ja chIe. ane te chatAM khoTI rIte dehAdikanuM satya-paNuM mAnI laIe chIe. "samaSTi-rUpa" kahevAtA "hiraNya-rUpa-garbha" mAM paNa A rIte ja khoTA saMsAra no samUha rahelo che. ane te khoTA saMsAro no samUha,potAnI sattAthI nahi,paNa adhiSThAna-pa-brahma nI sattAthI ja rahelo che. mATe je adhiSThAna che te ja satya che. jevI rIte,vasaMta-Rtu no eka ja rasa aneka jhADa-pAna-rUpe mithyA ja udaya pAme che, ema,eka adhiSThAna-rUpa-eka ja-brahma pratyeka jIvanA judAjudA jagata-rUpe mithyA ja udaya pAmeluM che. "potAno je saMkalpa che te ja jagata-rUpe vistAra pAmelo che" A viSaya tatva-dRSTi thI jotAM yathArtha jANavAmAM Ave che, ane "anAdikALanuM je ajJAna che tenA peTamAM raheluM citta ja moTA jagata-rUpe dekhAya che" Ama je jANe che te ja "tatvavettA" kahevAya che. jagata nI sattA pratibhAsa nA samayamAM ja che.paNa jayAre adhiSThAna ne jovAmAM Ave tyAre nathI. mATe jagata chUTI jAya che tyAre citta chUTI jAya che, je citta che te jagata che ane jagata che te citta che. eTale bemAMthI eka no nAza thAya to baMne no nAza thAya che. ane e nAza adhiSThAna nA vicArathI thAya che. zuddha thayelA cittono saMkalpa sAco nIvaDe che, te parathI nizcaya thAya che kecittanI sattAthI ja jagatanI sattA che jema malina (guMdA) thayela maNine upAya thI zuddha karavAmAM Ave to te zuddha thAya che, tema cittane tatva-vicAramAM dRDhapaNe,ekAgra karI rAkhavAmAM Ave to tenI zuddhi thAya che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ cittamAMthI saMkalpo nuM dabANa maTI jAya to nirmaLa-paNA no udaya thAya che. jema melA kapaDAmAM sAro raMga besato nathI tema melA cittamAM advaita-vidhA sthiratA pAmatI nathI. rAma pUche che ke-zukra nA jovAmAM AveluM jagata,zukranA cittanI prAtibhAsika kalpanA-rUpa hatuM, to-temAM udaya ane asta sahita kALanA kramo ane kriyA nA kramo thayA te kayA kAraNathI thayA? vasiSTha kahe che ke-zuke potAnI indriyothI,pitAnA vacano thI,ane zAstranA vacano thI, jevA prakAranA utpatti-nAza-vALA jagatane jANyuM hatuM, te temanA "saMskAra-rUpe"rahyuM hatuM. eTale ke temanA cittamAM raheluM jagata,e temanA pitAnA ane zAstro nA vacana uparathI anukrame goThavAyuM hatuM tema samajavuM. jIva jAgratamAM ja vAsanAthI baMdhAyelo hoya che, ane te vAsanA pramANe ja sva-rUpa mAM jue che. te ja rIte,svapra vagaranA samayamAM paNa jIva je vAsanAthI baMdhAyo hoya te vAsanA pramANe ja cittanA sva-rUpa nI aMdara jue che. he,rAma,jema,sainya mAM rahela dareka manuSya,sainya nI vAsanAthI baMdhAyelo hovAne lIdhe, rAtrie svapramAM-potapotAnI vAsanAthI kapAyeluM,jajuduM sainya jue che, ane sAthe sAthe te sainya ne eka nuM eka mAne che, tema,jIvo paNa vAsanAthI baMdhAyelA hovAne lIdhe pratyeka jIva judAjudA jagatane jue che, ane sAthe sAthe te jagatane eka mAnI le che. rAma kahe che ke-pratyeka jIvanA judAjudA saMsAro che ema Ape kahyuM, to te viSayamAM mane jIjJAsA thAya che kee judAjudA saMsAramAM koI saMsAra paraspara maLe che ke nathI maLatA? e viSaya Ape saMpUrNa kahevo joIe. jo koInA paNa saMsAra paraspara maLatA nA hoya to gurU ane ziSya no saMsAra judo judo hovAne lIdhe, jema svapramAM karela paropakAra te paropakAra karanAra dhaNIne prApta thato nathI, tema gurue karela upadeza,ziSya ne prApta thato nathI ane tethI koIne mokSa thato ja nathI,ema mAnavuM paDaze.ane jo paraspara saMsAro maLatA nA hoya to eka nA ekalA jJAnathI saMsAra no bAdha thai zake nahi. vasiSTha kahe che ke-malina mana sAmarthya vagaranuM hovAne lIdhe zuddha mana nI sAthe maLI zakatuM nathI, paNa, jema eka,tapAveluM loDhuM,bIjA tapAvelA loDhA sAthe eka thai jAya che, tema zuddha mana zuddha mana sAthe eka thai jAya che. Ama che eTalA mATe zuddha manavALAonA saMsAro paraspara maLe che, azuddha manavALAonA nahi. eTale tame kahelo eke doSa A viSayamAM lAgu paDato nathI. cittanI "sAdhAraNa-zuddhi" nI vAta judI che.paNa cittanI "parama-zuddhi" e to atyaMta vAsanA-rahitapaNuM eTale ke "koI paNa saMskAra nuM nahi rahevA-paNuM" ane sarvadA "eka-rUpa-paNuM" ja che. A rIte caitanya-mAtra-rUpe sthiti-rUpa-evI cittanI jayAre zuddhi thAya che.tyAre te tarata ja "parama-bodha-vALAo" thAya che ane eTalA ja lAbha thI te mokSa ne prApta thAya che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) malina citta sAthe malina citta no yoga ane citta zuddhi thI mokSa vasiSTha kahe che ke-AtmA e "caitanya-eka-rasa" che,paNa temAM judAjudA AkAronI kalpanAne lIdhe, pratyeka jIvane judAjudA saMsAra che.ane Ama thavAnuM kAraNa e che ke saghaLA jIvone "suSupti avasthA" pachI,tarata ja vyavahArane mATe je je koi pravRtti ke nivRtti thAya che, te sadhaLI AtmAnI vyApti (AtmA sarva vyApelo hovAthI) ne lIdhe ja thAya che. vyavahAra karanArA sadhaLA jIvone padArthanuM je kaMi darzana thAya che,te saghaLuM AtmAnA prakAza thI ja thAya che. temAM je je jIvanA "caitanya nI upAdhio" eka bIjAmAM maLI jAya che, te te jIvo parasparanA kalpelA saMsAro ne jue che. vicitra "saMsAra-rUpI-jaLAzayo-rUpa-upAdhio"no jyAM meLa hoya tyAM te eka bIjAmAM maLe che,ane tema thavAthI satyatAnI bhrAMti dRDha thatAM,te bhrAMti dhATI thAya che. Ama,keTalAka saMsAro paraspara bhaLelA che ,to,keTalAka judA che,to vaLI keTalAka judA ja laya pAme che. AvI rItanA aneka saMsAro-rUpI caNoThIonA vana-rUpa "brahma" eka ja ane akhaMDita che. jenA eka paramANu jeTalA pradezamAM saMsAro-rUpI asaMkhya caNoThIo rahelI che. ane sAmAnya rIte-te ekabIjAne saMlagna thayA vagara-ja rahelI che. paNa,te "brahma" nAmanuM vana ati adabhuta che. teomAM koI koI saMsAra-rUpa caNoThIo paraspara maLavAthI ghATA-paNA ne pAmelI che. te brahma mAMnA saghaLA padArtho sarva nA jovAmAM Ave tema paNa nathI, paNa je je padArtho "prArabdha-bhoga ne anukULa"thaIne jyAM rahyA hoya,tyAM teTalAja padArtho jovAmAM Ave che, bIjA padArtho jovAmAM AvatA nathI. bIjAnA manamAM cAlatA "mano-rAjya" ne jovA tathA bhogavavA,te-"eka" mana nI je asamarthatA che,te. asamarthatA thI ja mana "judAMjudA" mAnavAmAM Ave che. ane e "mana nI judAI" thI ja jIvo nI "judAI" che. AvI rIte,judAMjudAM "manorAjya-rUpI-saMsAro"mAM keTalAMka manorAjyo parasparathI maLIne gADha thAya che, eTale "dehAbhimAna" (deha nuM mAnavuM) dRDha thai jAya che. ane jo e manorAjya nuM vismaraNa thai jAya to-svAbhAvika rIte- dehano abhAva ja thai jAya che. A rIte,e, "caitanya-rUpI-sonuM" e "hAra-rUpa-mithyA AkAra" nuM "abhimAna" dhAraNa karavAne lIdhe, potAnA sva-rUpa ne bhUlIne -mithyA rIte ja kevaLa "mAyika-dehAkAra-rUpa-hAra-paNA " no anubhava kare che. Ama,koI koInA karmonI ke vAsanA nI "samAnatA" thatAM, te karmo ke vAsanAo,jayAre koI eka kALamAM,phaLa ApavAne unmukha thAya che, tyAre,"azuddha cittonuM" paNa parasparanA saMsAro-rUpe maLavAnuM thAya che. paNa, jo mana zuddha thayeluM hoya (vAsanA vinAnuM hoya) to parAyA mano-rAjya ne jANI zake che. "jAgrata-svapna ane suSupti-e traNa avasthAo sthULa deha hoya to ja thAya che" ema samajavuM nahi, kAraNake,e traNe avasthAonuM mULa "jIva-paNuM" ja che. eTale "jIva ja traNa avasthA-rUpa che" ema vicAra karatAM,jIva thI juduM deha nuM svarUpa bAkI rahetuM nathI. (jevI rIte,jaLa nA svarUpa no vicAra karatAM jaLa thI judA taraMgo nuM rUpa bAkI rahetuM nathI) 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvavetA jIva A rIte "turIyapadamAM"- (jAgrata-svakha-suSupti thI judA svarUpa mAM) rahelA "brahma-bhAva" ne jJAna thI prApta thaIne,"jIva-paNA" thI nivRtta thAya che. jayAre ajJAnI jIva potAnI kalpanA thI "dehAkAra" thaIne vAraMvAra saMsAramAM pravarte che. jo ke jJAnI jIva ane ajJAnI jIva baMne vAstavika rIte to brahma-rUpa hovAthI baMne nuM mukta-paNuM sarakhuM ja che. to paNa,ajJAnI jIva sUtelA jevo che ane potAnA svarUpa ne nahi jANavAthI,janma-maraNa pAmyA kare che. caitanya sarva-vyApaka hovAne lIdhe, koI koI jIva bIjA jIvanA saMsAramAM paNa praveza kare che. kAraNake te eka eka saMsAramAM judAMjudAM-rUpo-vALA bIjA saMsAro paNa che. jema keLanA thAMbhalA nI aMdara eka chotarAnI aMdara bIju,ane bIjAnI aMdara trIjuM ema chotarAM nA samUho hoya che, tema te saMsAro nI aMdara paNa saMsAro nA samUho rahelA hoya che. vaLI,jema aneka chotarAM chatAM keLa "eka-rUpe" rahela che tema aneka saMsAro chatAM "brahma eka-rUpe" rahela che., jema,vaDanuM bIja jaLa nA saMsarga thI vaDa thaIne pAchuM- bIja rUpe AvirbhAva pAme che, tema,brahma paNa vAsanA-AdinA saMsarga thI mana-rUpa thaIne pAcho jJAna no udaya thatAM te brahma-rUpane ja pAme che jema,rasathI thayeluM bIja phaLa-rUpe AvirbhAva pAme che, tema brahma thI thayelo jIva jagata-rUpe AvirbhAva pAme che. jema,"rasa nuM kAraNa zuM haze?" ema pUchavuM aghaTita che, tema "brahma" nuM kAraNa zuM haze?" e pUchavuM paNa aghaTita che. "brahma e eka jAtano jagata no svabhAva ja che" ema kahevuM e yogya nathI,kAraNake"sva-bhAva" e "kArya" (jagata) nI sAthe utpanna thAya che,paNa brahma e jagatanI sAthe utpanna thatuM nathI. brahma nirvikAra,advitIya ane asaMga hovAthI,vAstavika rIte koInuM "kAraNa" nathI,paNa, "Aropa nI rIti thI" te saghaLA prapaMco" nuM Adi kAraNa paNa che!! te (brahma) mAM jagatanI vicitratA thavAnAM bIjA koI kAraNo nathI.eTalA mATe "sAra-rUpa-brahma"no vicAra karavo ja yogya che. bAkI,sAra vagaranA bIjA vicAro karavAthI kaMI siddha thAya ema nathI. je bIja hoya che te potAnA AkArane choDIne,aMkura Adi-rUpe thayeluM jovAmAM Ave che. paNa,brahma to potAnA sva-rUpa ne nahi choDatAM- jagata-rUpe ja thayeluM che. vRkSa nuM bIja phATIne temAMthI aMkura nIkaLI,eka thI bIjA pradezamAM vadhAre ne vadhAre phAle che, paNa,jagata e brahma mAM ja raheluM hovAthI,brahma nA pradezathI jarA paNa adhika pradezamAM phelAyeluM nathI. Ama, bIja nuM svarUpa avayavo vALuM che mATe te bIja nI sAthe-avayava vagaranA brahmane samAna gaNavuM e yogya nathI. eTale-brahmane koInI paNa upamAM lAgu paDI zake ema nathI. je brahma che te ja jagata-rUpe "pratIta" thAya che joke vAstavika rIte te (brahma) jagata-rUpe thayuM ja nathI. jema raju sarpa-rUpe thayelI che, ane sarpa-rUpe nathI paNa thayelI.(pharka mAtra aMdhArA nA lIdhe che) tema,brahma jagata-rUpe thayeluM che ane nathI paNa thayeluM. (pharka mAtra ajJAna ne lIdhe che) pote "draSTA" (jonAra) hovA chatAM potAne "dRzya" (jovAnI vastu) rUpa mAne to - potAnA kharA-svarUpanuM bhAna thatuM nathI ane jyAM sudhI potAnuM sva-rUpa-jo-"dRzya-rUpa-manAyuM" hoya, to tyAM sudhI potAnA svarUpa nI sAcI sthiti no kevI rIte anubhava thAya ? jyAM sudhI jhAMjhavA nA jaLa mAM jaLa nI "bhrAMti" hoya, tyAM sudhI kazuM samaja-paNuM nathI,kAraNake, jo samaja-paNuM hoya to jhAMjhavA nA jaLamAM -jaLa nI bhrAMti ja kema hoya ? AtmA e nirmaLa,svayaMprakAza ane vyApaka che,chatAM paNa te jovAmAM Avato nathI joI zakAto nathI) mATe bahirmukha loko nI bhrAMti bhAre prabaLa che !!
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema netra bIjA padArtho drazya) ne jae che,paNa potAnA draSTA-rUpa" svarUpane jotuM nathI. tema,bahirmukha loko daya ne jue che paNa potAnA "AbhA" (draSTA) ne jotA nathI. jo ke brahma e AkAzanI peThe,vyApaka che, to paNa yatna karavA chatAM paNa bhAgye ja jovA maLe che, paraMtu to pachI-ema hovA chatAMye) je dRzya (jagata) che tene jo dRzya-rUpe (jagata-rUpe) ja jovAmAM Ave to brahma nI prApti bahu ja dUra che. eTaledRzya-jagatamAM thI dRzya-paNAne dUra karIne jo "brahma-buddhi" karavAmAM Ave to-ja brahma prApta thAya che. Ama,jyAM sudhI jagatane brahma-rUpe nahi paNa jagata-rUpe ja jovAmAM Ave to -brahma nuM jJAna thavuM ghaNuM dUra che. bahirmukha loko dRzya ne jue che draSTA ne nahi paraMtu,he,rAma,dazya e kaMI che ja nahi. kevaLa draSTA ja che. jo ema mAnIe" ke.jema,sarvazaktimAna rAjA saghaLuM banAvIne teno anubhava kare che, to,pachI-rAjAne jema bIjAM sAdhano nI jarUra paDe che, tema AtmA ne paNa bIjAM sAdhano nI jarUra paDe cheema svIkAravuM paDe ke je sAcuM nathI) eTalA mATe vAstavika siddhAMta e che ke nirvikAra AbhA ja te te padArtho-rUpe udaya pAme che. tethI AtmA mAM "laukika-rItanuM-draSTA-ke dRzya-paNuM" e kaMI nathI. je "draSTA" (AtmA) che te ja "sarvAtmaka" hovAthI "dRzya-rUpa" (jagata-rUpa) che. jema,zeraDI no rasa khAMDa-rUpa thAya che, tema brahma jIva-rUpa thayela che,ane te caitanya e potAnA "caitanyapaNAne" choDato nathI ane draSTA-tathA dRzya (jagata) rUpa thAya che. "anubhava-rUpa" je AtmA che te ja potAnI aMdara "jagata-rUpI-svapta" ne jue che. jema,zeraDI pRthvI mAMthI pedA thai hovAthI teno rasa,tenuM khAMDa-ke goLa-paNuM,e pRthvImAM che ja, tema,AtmA mAM ja cittapaNuM,ahaMkArapaNuM tathA paMcamahAbhUtapaNuM vagere che. jema,pRthvI no rasa ja potAnAthI abhinna evA - aneka vana-khaMDo-rUpe udaya pAme che e vAta niHsaMzaya che, tema AtmA ja potAnAthI abhinna aneka ta-khaMDo-rUpe udaya pAme che e vAta niHsaMzaya che. AtmA thI ja AtmAmAM prakAza pAmatAM,AbhA nA ja "vilAsa-rUpI" citta,deha,vRkSo-vagere "dRzya-rUpa" seMkaDo zAkhAo (jagato) thI saMpanna che.ane temano "Atma-jJAna" thayA vinA aMta jovAmAM Avato nathI. je je jIvano je je saMskAra je je rIte udaya pAme che, te te jIvanA te te saMskAra ane te te rIte saMsAra-rUpa thaine,te caitanya (brahma) anusare che. ane evA aneka saMsAromAM keTalAeka jIvonA saMsAra paraspara maLe che, ane teomAM jIvo potAnI meLe vihAra karIne,ghaNe kALe zAMta thai jAya che. he,rAma, tame parama-sUkSma dRSTi-rUpa-jJAnaya vaDe juo to - paramANu nA madhyamAM paNa hajAro saMsAro nA samUho rahe che. jema talamAM tela rahyuM che, tema citta,AkAza,paththara,agni, vAyu ane jaLamAM lAkho saMsAro rahyA che. A saghaLA e cittanA vikAro che. eTalA mATe ja jayAre citta zuddha thAya che, tyAre jIva brahma-rUpa thAya che. e caitanya e sarvavyApaka che,eTalA mATe jema koI samaye ApaNAM ane parAyAM svamo maLI jAya che, tema,judAjudA saMsAro paNa paraspara maLI jAya che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmA-vagerene paNa potAnA svarUpamAM ja bhrAntine lIdhe, A brahmAMDa- rUpI lAMbu ane moTuM svapra -potAnI aMdara ja uTheluM che. vAsanA nA udaya pramANe vivarta pAmavAnuM caitanya mAM sAmarthya ja che.ane, jema,pAMdaDAM-phaLo vagere tenA bIjamAM rahelAM che, tema sarva vAsanAo caitanyamAM ja rahelI che. "jagata" nI aMdara "jIva-rUpa paramANuo" ane "jIvo" nI aMdara "jagata-rUpa paramANuo" pratIta thAya che, te Azcarya nathI-kAraNake-jIva ane jagata e baMne brahma-rUpa hovAthI,te AkAza-tulya che. he,rAma,Ama samajI ne tame "jagatonI ane jIvonI parasparamAM sthiti kema saMbhave?" mATe-e bhrAMti ne choDI do. caitanya-rUpa-jIva, potAnA ja aMza-rUpa deza,kALa,kriyAo ane dravyo thI banelAM jagatane - jANe te jagata,bIjAM hoya tema mAnI le che. paNa te jagata koI rIte bhinna saMbhavatAM nathI. brahmathI mAMDI kIDA sudhInA jIvone "svapra nI peThe" potAnI aMdara potAnI meLe ja dekhAtA e"caitanya-rUpa-aMza-zarIra" -ne- bhrAMti thI "sthaLa zarIra " mAnI levAmAM AvyuM che. je kaMI A jagata phureluM che, teno koI paNa aMza vAstavika rIte brahma thI judo paDato nathI.paNa,caitanya nA sUkSma aMzo-rUpI jIvo potAnA-rUpa- jagatane" bhrAMti thI juduM mAnIne teno svAda lIdhA kare che. atyaMta vistIrNa AkAravALo A "brahmAMDa-rUpI-vana-khaMDa" ke je caitanya nA eka paramANu-rUpa che, te amasto ja jovAmAM Ave che. kAraNakedRzya (jagata) nA bIja-rUpa caitanya-e sarvavyApaka che,ane avinAzI che. tema chatAM,te saghaLAM brahmAMDo ne jovA mATe ajJAnI jIva potAthI bahAra jue che, ane jJAnI jIva temane potAnI aMdara jue che. brahmAMDa-rUpa-dvaita ne jovAno ghaNA kALa no abhyAsa thavAne lIdhe,jIva,te brahmAMDamAM - potAnI adhogati-ke urdhvagati thayAnuM bhrAMti thI ja mAnI le che. jema,eka svapra pachI bIjA ane bIjA pachI trIjA- ema vAraMvAra svama ne joyA karato manuSya, zikhara parathI dhasI paDelI zilAnI jema moTA khADAmAM jANe ke athaDAyA kare che, tema,eka saMsAra pachI,bIjA ane bIjA pachI trIjA-evA saMsAro ne joyA karato ajJAnI jIva - janma-maraNa nA moTA khADAomAM athaDAyA kare che. vAstavika rIte,akhaMDa-tatva thI judA nahi paDatAM,ane judAMjudAM zarIro-rUpe phurelA jIvomAM - keTalAeka jJAnI jIvo -bhrAMti-rahita-potAnA "sva-rUpa" mAM ja rahyA che, keTalAeka ajJAnI jIvo dehAdika (zarIra-vagere) mAM maLI gayA che, to keTalAeka jJAnIo brahmAMDane tathA jIvone potAnI aMdara uThelI bhrAMti-rUpa ja samaje che.vaLI, teo to A jovAmAM AvatA jagatane svapta jevuM mithyA ja mAne che. caitanya sarvavyApaka ane sarvAtmaka che, tethI brahmAMDa nuM bahAra jaNAvuM,e-caitanya nI sattA thI che, ane aMdara jaNAvuM te paNa caitanya nI sattAthI ja che. jyAM caitanya hoya tyAM tenA vivarta no udaya paNa hoya ja.ane te svAbhAvika che. saghaLA jIvo vyApaka caitanya nI aMdara pratibhAsa-rUpa che,te jIvo nI aMdara je anya jIvo udaya pAme che,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane temanI aMdara paNa,vaLI, je anya (trIjA vagere) jIvo vagere udaya pAme che - te saghaLA jIvo caitanya nI vyApakatA ne lIdhe caitanya nI aMdara ja pratibhAsa-rUpa che. jema,jayAre-jANavAmAM Ave tyAre sonAmAM pratIta thayeluM AbhuSaNa-paNuM,naSTa thai jAya che, tema, jayAre-jANavAmAM Ave che tyAre,bahAranuM ane aMdaranuM sarva dvaita-paNuM naSTa thai jAya che. je manuSya ne "huM koNa chuM?ane A jagata zuM che?" evo prauDha vicAra utpanna thato nathI, tenA manamAMthI,anAdikALano "jIva-paNAno bhUma" kadI chUTato nathI. vairAgya-pUrvaka karavAmAM Avelo vicAra ja saphaLa thAya che, paNa rAga (Asakti) vALAoe karelo vicAra saphaLa thato nathI. je subuddhi-vALA puruSane divase divase saMsAranA sukho nI lAlaca pAtaLI thatI hoya che, te puruSano vicAra phaLadAyI thAya che. jema auSadha no abhyAsa (auSadha levAnuM) jo cAlu rAkhavAmAM Ave to ja Arogya nI prApti thAya che, tema,indriyo ne jItavAno abhyAsa rAkhavAmAM Ave to viveka phaLa-dAyI thAya che. je manuSya ne vAtacIta karavAmAM ja viveka hoya paNa manamAM viveka hoto nathI, teNe potAnuM avivekI-paNuM nahi choDeluM hovAthI te avivekI-paNuM tene bahu duHkha Ape che. jema,citramAM prakAzita thayelo agni kazuM kAma karato nathI, tema, kevaLa vAtacIta karavAmAM ja rAkhelo viveka kazuM kAma karato nathI. jema,pavana no pratyakSa anubhava thato nathI,paNa sparza thI ja teno anubhava thAya che, tema, mAtra vAta karavAthI viveka thayelo jaNAto nathI, paNa bhoga nI IcchA pAtaLI paDavAthI ja "viveka" thayelo jaNAya che. prathama (mana nA) viveka thI rAga-dveSa ocho thAya che tathA tenuM mULa "ajJAna" ochuM thAya che, ane te pachI,iSTa viSayo meLavavAnI ane aniSTa viSayo ne dUra karavAnI pravRtti kSINa thai jAya che. A pramANe thayuM hoya tyAre "viveka" prApta thayo - samajavo. jene viveka prApta thayo che, te manuSya patita-pAvana che, ane jIvana-muktine pAtra che. (19) jAgrata-svama-suSati-ane turIya avasthA nuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,saghaLA jIvo nA bIja-rUpa,"para-brahma" e "AkAzanI jema vyApaka" che. tethI te jIvonI aMdara paNa rahelA che.vaLI te jIvo nI aMdaranA bhAgamAM je jagata che, ke jemAM paNa aneka jIvo rahelA che. temAM paNa te caitanya ja raheluM che. "caitanya-eka-rasa" (para-brahma) thI koI paNa pradeza khAlI nathI. zuddha caitanya-rUpa-parabrahma jyAM jyAM dRzya-paNe raheluM che-tyAM tyAM, te te dRzya nI aMdara,tenA "bhoktA jIvo" paNa rahelA che. e jIvo potAnA kalyANa mATe,vicitra prakAra nI upAsanAo nA kramothI je je rIte yatna kare che, te te rItane anusaratAM phaLone te tarata ja prApta thAya che. eTale ke devatAonuM yajana karanArA devatAone prApta thAya che. hiraNya-garbha (brahmA) nuM yajana karanArA hiraNya-garbha ne prApta thAya che
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ to para-brahma nuM yajana karanArA para-brahma ne prApta thAya che. Ama che eTalA mATe tuccha no tyAga karIne atuccha "parabrahma" no Azraya karavo ja yogya che. bhRgu no putra zukra (zukrAcArya) potAnI jJAna-zakti nirmaLa hovAne kIdhe mukta hato, paNa,(bALaka hato eTale) apsarA-rUpa drazya thI svAbhAvika rIte turata ja baMdhAI gayo. jagatamAM bALakanI jJAna-zakti prathama kAcI ane kUNI hoya che. jyAM sudhI tene saMsAra-saMbaMdhI vyasano no tApa lAgyo nA hoya, tyAM sudhI tene jevuM valaNa ApavuM hoya tevuM ApI zakAya che. paNa ekavAra tene saMsAra-saMbaMdhI vyasano no tApa lAge ane tenI jJAna-zakti kaThina thai jAya pachI tene bIjI vyutpatti (valaNa) ApI zakAtI nathI. eTalA mATe jJAna-zakti kUNI hoya tyAre ja te bALako ne "brahma-bhAva" nI vyutpatti ApavI, paNa, jIva-paNA -vagere khoTA bhAvanI vyutpatti ApavI nahi. rAma pUche che ke-he bhagavana,jAgrata avasthA ane svaprAvasthA - e bemAM zo bheda che? jAgrata ane svapra e baMne aparokSa-rIte anubhavamAM Ave che, te chatAM jAgrata avasthA sAcI kema kahevAya che? ane "svapra jAgrata nA jevo bhrama che" ema kema kahevAya che? vasiSTha kahe che ke-jenA padArthomAM sthiratA nI pratIti thAya che te "jAgrata avasthA" ane jenA padArtho mAM asthiratA nI pratIti thAya che te "svaptAvasthA" kahevAya che. svama paNa jo kALAMtaramAM nA rahe to te jAgrata kahevAya,ane jAgrata paNa jo kALAMtaramAM nA rahe to te,svapra kahevAya che. ane A pramANe - svama,e jAgratapaNAne ane jAgrata,e svapra paNAne pAme che. Ama jAgratamAM ane svapramAM sthira-paNA ane asthira-paNA sivAya bIjo koI bheda nathI.kAraNakesthira-paNA ane asthira-paNA -vinA e avasthAono bIjo saghaLo anubhava sarvadA sarakho ja che!! svapra paNa svama nA samayamAM sthiratA thI yukta jaNAya to jAgrata-paNAne pAmI zake che ane te ja rIte, jAgrata paNa jo jagatanA samayamAM asthira jaNAya to svapra-paNA ne pAmI zake che. jyAM sudhI je sthira jANavAmAM Ave tyAM sudhI te "jAgrata" ja che. paNa jo tene "kSaNa-bhaMgara" (asthira) samajavAmAM Ave to te "svapna-5" thai jAya che. Ama kema thAya che te tamane huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. zarIramAM teja vIrya ane jIva-dhAtu vagere nAmo thI kahevAtuM "jIvana-tatva" che ke jenAthI jIvAya che. jayAre prANavAyu nI preraNA thI.te "jIvana-tatva" hRdayamAMthI zarIramAM prasare chetyAre zarIra-manathI-karma thI ane vANI thI "vyavahAra" kare che. e "jIvana-tatva" jayAre aMdaranI nADIomAM prasare che tyAre "svapnAvasthA" prApta thAya cheeTale "jAgrata mAM dekhAyelo jagata-rUpI bhrama" jemAM lIna thaine rahyo hoya che.evA "cittamAM" "jAgrata" nA jevuM saghaLuM jJAna udaya pAme che ane e "jIvana-tatva" jayAre netra-vageremAM prasare che tyAre aneka prakAranA AkAro thI bharapUra evA - "potAnA mAM ja rahelA" jagata ne te bahAra jae che eTale "jAgrata-avasthA prApta thaI ema kahevAya che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo ke jAgrata ane svapranI-e baMne avasthAonA anubhavamAM aparokSa-paNuM sarakhuM ja che, to paNa jenA anubhavamAM sthirapaNAnI kalpanA karI levAmAM Ave che tene jAgrata -mAnI levAmAM Ave che. have suSupti Adi nI padhdhati kahuM chuM te sAMbhaLo. kAyika,mAnasika ane vAcika -e traNe jAtanA vikSepo -hoya tyAre te "jAgrata" kahevAya che,ane jayAre, kAyika-vAcika vikSepa maTI jaI -kevaLa-mAnasika-vikSepa pravarte tyAre te -"svapra" kahevAya che. "mAnasika-vikSepa" paNa maTI jatAM -"jIvana-tatva" zAMta ane svastha-paNAthI rahe -te "saSupti" kahevAya che. jema vAyu-vihIna gharamAM rahelo dIvo,calana rahita thai,mAtra prakAza ApavAnuM ja kAma kare che tema, suSuptimAM hRdayAkAza mAM raheluM "jIvana-tatva" e "samatAne prApta thayela-prANavAyuthI" kSobha nA-pAmatAMvikSepa-rahita thaIne mAtra "prakAza" ja kare che. A sthitimAM raheluM "jIvana-tatva" nADIomAM prasaratuM nathI-tethI te samaye "svapta" thatuM nathIeja rIte te netra-vagere chidromAM paNa prasaratuM nathI tethI "jAgrata-avasthA" paNa thatI nathI. talamAM rahela tela nI peThe,te "jIvana-tatva" suSupti-dazAmAM aMdara ja skrUre che, jo ke-e "suSupti-dazAmAM" jIvana-tatva ane brahma no "abheda" thai jato nathI.paNa. e "jIvana-tatva" nAmano "brahma no aMza" dhaNI kharI "upAdhi no laya" thavAne lIdhemAtra "prakAza" karavA-rUpa sthiti ne prApta thAya che (vAyu vagaranA pradezamAM rahela dIvAnI jema) cittamAMthI sadhaLA vyavahAro no aMta thAya -ane jayAre zAstra dvArA "sarvamAM caitanya nI ekatA" jANI le (sarva brahma-maya che-sarva mAM brahma no vAsa che) tathA -vicAra tathA ekAgratA-Adiprayatno thI."sva-rUpa no sAkSAtkAra" thAya-tyArejAgrata-svapra-suSuptimAM -vyavahAra karavA chatAM paNa "tarIya avasthA" prApta thai kahevAya che. prANavAyuo -"suSupti" mAM "sAmya-paNuM" pAme che. paNa teo (prANavAyuo) jayAre "viSama-paNuM" pAmIne " jIvana-tatva" ne calAyamAna ka2e che, tyAre-te "jIvana-tatva" te "te bhogo ne ApanArA pUrva saMskAro nA jAgrata thavAthI" - "citta-rUpe" udaya pAme che. ane Ama te citta -udaya pAmIne-te "potAnI aMdara rahelA -vistIrNa jagata nI khaTapaTa ne" --"jAgrata avasthAnA nA jevA-utpatti,nAza nA bhramo -sahita" paNa - anya-rUpe (judA rUpe) tene (jagata nI khaTapaTane) jue che-ke jene "sva" kahevAya che. jema,yogI,bIja mAM rahelA jhADane -yoga zaktithI saMpUrNa vistAra-vALuM jue chetema,svapna-avasthAmAM te "jIvana-tatva" potAnAmAM ja rahelA,jagatane jAgrata-avasthA jevA -saMpUrNa vistAra-vALuM jue che. jayAre prANavAyuo te "jIvana-tatva" ne -jo jarAka calAyamAna kare chetyAre sUteluM te "jIvana-tatva" ---mAtra "huM chuM" eTaluM jANavA lAge che.paNa, te ja prANavAyuo -jo-te "jIvana-tatva" ne atyaMta calAyamAna kare chetyAre te "jIvana-tatva" potAnI AkAzamAM gati thatI dekhe che. 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayAre,sUtelo te jIva (jIvana-tatva) nADIonA aMdara rahelA kapha nA dravya thI bhIMjAI jAya chetyAre te potAnI aMdara ja varasAda-jaLAzaya vagerenA "saMbhrama" no anubhava kare che.ane, jema,puSpa ne potAnI aMdara ja potAnI sugaMdha no anubhava thAya che, tema,jIva ne potAnAmAM-"svapra" mAM varasAda no anubhava thAya che. Ama,te,nidrA pAmelo paNa prANavAyuoe calAyamAna karelo, jIva (jIvana-tatva) pote je je vAsanAnuM sevana karato hoya che, te te vAsanA ne jANe indriyo thI bahAra ane aMdara jue che. tathA,badhuM aMdara dekhAtuM hovA chatAM "A saghaLuM bahAra che" evI te pratIti kare che. te jIva svapta ne lIdhe cakSu -vagere indriyo nA chidro sudhI nahi pahoMcatAM,potAnI aMdara ja kSobha pAme che. ane A rIte thatAM,potAnI "jJAna-zakti"thI,potAnI aMdara ja te bahAranA padArtho) no tarata ja, anubhava kare che.tethI tenI e sthiti "svapra" kahevAya che. ane e ja jIva jayAre prANavAyu thI kSobha pAmIne,indriyo nA chidramAM prasarIne, bahAra,zabda-vagere viSayono anubhava kare che, tyAre te jAgrata-svastha-vALo" kahevAya che. he,rAma,have tame A vAta samajI cho,cUkyA ane tamArA manamAM sadavicAra pAmI cUkyA cho, mATe havethI tamAre kadI paNa mithyA-rUpa-jagata ne sAcuM mAnavuM nahi. jagata ne sAcuM mAnavAthI,AdhyAtmika,Adhibhautika,ane Adhidaivika nimitto ne lIdhe, potAnAmAM maraNa-vagere mithyA doSo prApta thayAnI miththA saMbhAvanA thAya che. (20) jagata mana nI bhrAMti-rUpa che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,mana no svabhAva samajAvavA mATe meM tamane A saghaLuM jAgrata-vagere avasthAnuM varNana karyuM,e sivAya A kahevAnuM bIjuM koI prayojana nahotuM. jema,loDhAno goLo agninA-saMparka thI "agni-paNA" ne prApta thAya che, tema,dRDha nizcaya-vALuM citta,je je padArtha nI bahu bhAvanA kare che, te te padArthanarUpa-paNAne prApta thAya che. eka ja evA "adhiSThAna" (caitanya) mAM sArA-ke-kharAba padArtho jovA,ke choDavuM-ke-grahaNa karavuM.AvI kalpanAo mana vaDe ja thayelI che. eTalA mATe mana nI capaLatA thI thayelI,te saghaLI kalpanAo satya paNa nathI ane asatya paNa nathI.te to anirvacanIya (varNana nA thAya tevI) ja che. malina mana ja moha utpanna karanAra che, ane te ja jagatanI "sthiti" nuM kAraNa che. mana ja jagata-rUpa hovAthI,jagata ne banAve che, ane je mana che te ja jIva che. eTalA mATe mana ne jo zubha mArgamAM joDavAmAM Ave to-jagatamAM je je siddhio che te prApta thAya che. kAraNake saghaLI siddhio mana no jaya karavAthI ja maLe che jo "sthaLa-deha" e "jIva" hoya to e no e deha hovA chatAM - mahA-buddhimAna zukrAcArya ne seMkaDo janmAMtaranA bhrama-rUpa judAjudA deho kema prApta thAya? Ama che eTalA mATe ja,je mana che-te ja jIva che. ane sthULa zarIra to,mana ne lIdhe ja cetanA pAme evuM che. mATe-e mana dRDha vAsanA thI jevA prakAranA AkAranI-bhAvanA kare che tevA AkArane ja prApta thAya che. emAM koI saMzaya nathI.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte-jo mana e dRDha-bhAvanAthI sarva prakAranA AkAra nI prApti karavAne samartha che,to, tame,je,atuccha,parizramarahita,upAdhi vagaranuM-je "brahma-pada" che tenuM ja yatna-pUrvaka anusaMdhAna karo. ke jethI tame brahma-paNAne prApta thazo. zarIra mana nA dhArelA pradezamAM jAya che, paNa jyAM zarIra hoya tyAM manane javAno koi niyama nathI, eTalA mATe he,rAmacaMdrajI,tamArA manathI tame satya-tatva nI prApti mATe ja yatna karo. ane deha-indriya-vagere mithyA Dheta" ne choDI do. (ra1) mana no nirNaya rAma pUche che ke-he,bhagavana,mArA mana mAM eka moTo saMzaya dhoLAyA kare che-kebrahma-e deza, kALa ane vastu nA pariccheda thI rahita che,vyApaka,niSkalaMka che-to temAM A "mana" nAmanI malina vAsanA kyAM thI AvI? ane te kema karIne saMbhave? brahma mAM koI padArtha che nahi hato nahi ane thaze paNa nahi to pachI. temAM A "mana-rUpI-kalaMka" kyAMthI ane kevA prakAra nuM AvyuM? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,tame bahu sAruM pUchyuM have tamArI buddhi anubhavanA uttama camatkAra vALI thai che, ane tamArI buddhi mokSa nA viSayamAM ThIka coMTI che.ane AgaLa-pAchaLa no vicAra karavA mAM tatpara thai che. ke jenAthI tamane uttama pada prApta thaze. paNa he rAma,A prazna pUchavAno hamaNAM tamAro samaya nathI.(hAla no samaya te prazna mATe barobara nathI) kAraNake tame je "zuddha AtmA mAM mana-rUpI kalaMka dhaTatuM nathI" e pramANe hAla je pUchyuM-te "pUchavA-paNuM" zuddha AtmA no anubhava karyA pachI ja dhaTe che (eTale ke-zuddha AtmAno anubhava karyA pachI ja te samajI zakAya che!) (eTale ja) jene zuddha AtmA no anubhava thai cUkyo hoya tenI sAme ame mana nuM nirUpaNa ja karatA nathI, (noMdha-ahIM rAma AgaLa mana nuM nirUpaNa karyuM che!!). ke jethI amane te (Avo -AbhA mAM mana nA kalaMka- viSe no prazna) pUche (eTaleke-AtmA no anubhava thayA pachI Avo prazna udabhavI zake ja nahi) potAne zuddha AtmA no anubhava nahi hovA chatAM "vidvAna hovAno DoLa karIne" jo koI prazna pUchavA dhArato hoya teNe to."AtmA mAM azuddha-paNuM ja kema ghaTe?" evI zaMkA karavI joIe. paNa "AbhA-zuddha che" evuM svIkArIne-te "zuddha mAM malinatA kema ghaTe?" evI zaMkA karavI joIe nahi !!! Ama che eTalA mATe ajJAnI puruSe gurUnI pAse upadeza levAnA samayamAM "vidvAna nI jema pUchavuM yogya nathI!! tamArA aMtaHkaraNamAM AtmA no anubhava ArUDha thaze,tyAre tamArA anubhavanI sAthe mArA anubhava ne meLavavA mATe-huM jayAre bolavA lAgIza,tyAre ja tamArA A prazna nuM samAdhAna thaze. "siddhAMta" (siddhAMta vize AgaLa -chelle-nirvANa prakaraNamAM varNana Avaze) kahevAnA samayamAM tame mane A prazna pharIvAra pUchajo -eTale A prazna nuM samAdhAna karatAM-te"siddhAMta" paNa tamane samajavAmAM sahelo thai jaze (samajAI jaze) jema zarada-RtumAM haMsa nA zabdo zobhe,tema tamAruM AvuM pUchavuM,e "siddhAMta" nA samaye zobhe tema che.paNa, jema,zarada-RtumAM moranA TahukA zobhe nahi tema,hamaNAM A pUchavuM te zobhatuM nathI. vaLI,hajI sudhI saghaLA zrotAone Atma-tatva no bodha thayo nathI,eTale A prazna pUchavAno avasara ja nathI. Ama,siddhAMta nA samaye tamAro A suMdara prazna zobhe,paNa hamaNAM to ajJAnI ne lagato ja prazna zobhe !!!
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,rAma,jene lIdhe lokono janma thAya che, evA mananA upadezano ja hAlamAM A prakaraNamAM AraMbha karelo che. mATe te viSe tame sAMbhaLo."zaddha brahma mAM mAyAno (mana no saMbaMdha kema ghaTe?" e viSaya ne pAchaLa rAkhI. hamaNAM to huM "brahmamAM mAyA nA saMbaMdha ne svIkArI" ne upadeza ne AgaLa calAvuM chuM. he.rAma,brahma jayAre "ahaMkAra-rUpe vikAra" pAme che.tyAre "prakRti (mAyA)-rUpa" thAya che. ane manana kare che tyAre mana-rUpa thAya che jue che tyAre cakSu rUpa thAya che, sAMbhaLe tyAre zrotra-rUpa thAya che. ane bolavA-vagerenA vyApAro thI yukta thAya che, tyAre vANI-vagere indriyo-rUpa thAya che. mumukSuo e zruti vagere nA pramANo" thI A pramANe no nizcaya karyo che. (noMdha-vicitra prakAranAM judAMjudAM-potapotAnAM zAstro ne vicArIne vivAda karatA judAjudA "mata-vAdIo" - judAjudA temanA zAstromAM AvatA mata-bhedo nA kAraNe,te "brahma" ne potAne gamatAM nAma-rUpa ApI de che) manana karatuM caMcaLatAvALuM mana je je vAsanAnuM grahaNa kare che, te vAsanAne anurUpa rUpo ne prApta thAya che. jema,pavana je phUlamAM rahe te phula nI sugaMdha ne grahaNa kare che, tema mana vAsanAnA AkArane grahaNa kare che. potAnI vAsanA thI kApelA "viSaya" no ja yuktiothI nirNaya karIne, te "A viSaya mAro potAno che" ema "abhimAna" dhare che. ane potAnA te abhimAna ne tRpta karavA mATe te pote svIkArelA, te "viSaya" nI ja mAthAkUTa karye jAya che. mana no evo svabhAva che ke-te mane je nizcaya pakaDyo (karyo hoya, temAM ja tene svAda Ave che. ane te svAdamAM te ArUDha thAya ke tarata-ja- zarIra ane jJAnendriyo paNa temAM tanmaya thai jAya che. Ama,mana vAsanA mAM ArUDha thAya eTale tenI pAchaLa tene AdhIna rahenAro,deha paNa te vAsanAne anusare che.ane te deha -vAsanA-maya thaI jAya che. A rIte,vAsanAne anusarIne prApta thayelA dehamAM "jJAnendriyo" pragaTa thAya che, ane te jJAnendriyo-potapotAnA "viSayonI prApti ne anukULa kriyAo karavA mATe"karmendriyo" nA samUha paNa potAnI meLe ja pragaTa thAya che.anejema,pavana capaLatA pAmatAM pRthvI nI raja (dhULa) paNa capaLa thAya che, tema,jJAnendriyo-viSaya-laMpaTa thatAM,karmendriyo paNa potApotAnI kriyAomAM laMpaTa thAya che. kSobha pAmelI karmendriyo potapotAnI "kriyA-zakti" ne pragaTa karatAM-ghaNAMghaNAM "karmo" utpanna kare che. A pramANe, "karmanuM bIja mana ja che" ane sAthe sAthe ema paNa kahI zakAya ke-"mana nuM bIja e-karma che" jema,puSpa ane te puSpa nI sugaMdha nI sattA eka ja che, tema "mana ane karma" nI "sattA" eka ja che. mana, dRDha abhyAsane lIdhe je je bhAvanAnuM grahaNa kare che, te te bhAvanAne anusaratI, "indriyo nA calana-rUpa" vistIrNa zAkhAo te mana mAMthI nIkaLe che. mana je vAsanA mAM laMpaTa thayuM hoya, te vAsanAne anusaratAM "phaLo" ne avazya utpanna kare che. ane tenA svAda no anubhava karIne te (mana) turata ja temAM baMdhAI jAya che. mana je je viSaya nuM grahaNa kare che te te viSayane ja te sAco mAnI le che ane tema thatAM"pote pakaDelo viSaya ja kalyANa-rUpa che,e sivAya bIjA kazA thI kalyANa nathI ja evo mana ne nizcaya thai jAya che. A rIte potapotAnA (mana nA) nizcayo pramANe,judAjudA valaNo pAmelA lokonAM "mana", "dharma-artha-kAma-mokSanI prApti mATe-potapotAnA valaNo pramANe sarvadA judAjudA yatno kare che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sAMkhya-siddhAMto" (sAMkhya-darzana) vALAonuM mana nirmaLa hovAthI,te mana,prathama to, "AtmA nA asaMgapaNAmAM,ane caitanya-mAtra-paNAmAM" (evuM kahevAmAM) barobara pahoMcyuM che. paNa "pradhAna" ne (prakRtine) jagata nuM "kAraNa" TharAvavAmAM (mana thI) te ThagAyuM che. A pramANe-te sAMkhya-siddhAMta vALAone eka aMzamAM sAcA-paNa bIjA aMzamAM khoTA hovA chatAM, "potAnA mana nA phAMTAothI-potAnuM TharAveluM ja satya che" ema mAnI lIdhuM che (eTale ke mana ja tenuM kAraNa che) ane te mAnavA pramANe temaNe graMtho banAvI lIdhA paNa che.vaLI, "sAMkhya-siddhAMta ne anusaryA vinA koIno paNa mokSa thavAno nathI" evA nizcaya thI, "pote kapelA-niyamo-rUpI-bhumo" ne pakaDI beThelA -te "sAMkhya-siddhAMta-vALA-loko" potAnI cAturI no prakAza karIne bIjAonA manamAM paNa potAno siddhAMta ThasAvavA nuM kArya kare che. vedAMtI (vedAMta-darzana) lokonA mana no nizcaya che ke"A jagata brahma che ane brahma thI juduM bIjuM kazuM-aNumAtra paNa nathI" ane AvA nizcaya-rUpa valaNa para caDelAM vedAMtIoe mana thI evo nizcaya karelo che ke"saghaLA anartho nI nivRtti ane paramAnaMda nI prApti e ja mokSa che" jo ke vedAMtI loko "mokSa nA sva-rUpa no nizcaya" karavAmAM kaMI paNa bhUlyA nathI, to paNa,te mokSa jenAthI prApta thAya che-tevA "jJAnanI prApti" mATe "sAdhano" no "nirNaya" karavAmAM ane te nirNaya no zAstra dvArA upadeza karavAnI "prakriyAomAM" te lokoe (vedAMtIoe potapotAnA "mana nA phAMTAo pramANe bhAre gothAM khAdhAM che. vijJAna-vAdI "bauddho" potAnA mana nA bhramathI cakacakita evI buddhi thI nirNaya karI beThA che kezama-dama-Adi sAdhano thI ja mukti sAdhya thAya che. teo "sarvajJa-buddhi-rUpa-dhArA" mAM praveza karavAnI sthiti ne mukti kape che. ane e sivAya bIjI koI rItathI muktinI prApti nathIevA nizcaya vALA "bauddho" potAnA niyamo nA bhamo-vALI potAnI te dRSTi ne prasiddha kare che. "loca" (eTale mAthA nA vALa potAne hAthe kheMcI nAkhavA) karavAnA ke upavAsa karavAnA-vagere ahiMsAnA niyamo pALyA vinA muktinI prApti thavAnI ja nathI-evI bhrAMti ne lIdhe dRDha nizcayane pAmelA jaina lokoe "AkAzamAM uce ne uce caDatuM javuM e ja mukti che" ema potAnA mana nA phAMTAonA vicAro potAnA graMtha dvArA pragaTa karyA che. noMdha-ahIM e zaMkA svAbhAvika che ke-vAlmIki nA samayamAM buddha ane mahAvIra nI vAta kevI rIte AvI? paNa e vAta koI saMzodhako mATe ke carcA ke vAdavivAda vALA mATe ja choDI daIne ane ahIM ApaNe mana nA nirNaya-vizenI vAta karIne je samajAvavA mAge che te ja AgaLa samajIzuM?? repharansa-akhaMDAnaMda nI pablIza karelI yogavAsiSTha -buka nA pAna-naMbara-44ra-para A lakheluM che ) Ama,potAnA mananA phAMTAothI judA judA saMpradAyo nA vicitra AcaraNo karanAra bIjA ghaNA lokoe paNa - A ja rIte,potAnA manamAM AvyA tevA zAstra-vicAro kalapI kADhayA che. jANe ke-nizcaLa pANImAM koI paNa nimitta vinA ja parapoTA onA samuho uThayA hoya, tema,sarva koInA mana nA nirarthaka nizcayo ne lIdhe aneka prakAranA "ADaMbaro-vALA-saMpradAyo" cAlelA che. he,rAma,jema saghaLA prakAranA maNi onuM utpatti-sthAna samudra che-tema-AvA saMpradAyo nuM utpatti-sthAna "mana" che. are,saMpradAyo sivAya paNa, saghaLA prakAranI vicitratAo nuM kAraNa paNa "mana nI kalpanA" ja che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vAstavika rIte jovA jAo to,lIMbaDo kaDavo nathI,zeraDI mIThI nathI caMdra zItaLa nathI, ke agni garama nathI, te chatAM,je vastu para jevI kalpanAo no "lAMbA samaya sudhI abhyAsa" karavAmAM Ave che, te vastu tevA prakAra nI ja anubhava mAM Ave che. ane eTale ja lIMbaDo kaDavo,zeraDI mIThI, caMdra zItaLa ane agni garama che ema pratIta thAya che. "mokSa" e to akRtrima AnaMda che.sAvadhAna manuSyoe te mokSa ne mATe potAnA mana ne tanmaya karI devuM joIe. jethI ja te mokSa nI prApti thAya che. mana,tuccha dRzya (jagata) ne chokarAMnI jema hAthamAM lai laIne ramADe che. te mana jo e dRzya ne choDI deto-dRzya nA saMsarga thI thanArAM sukha-duHkha thI te kheMcAtuM ja nathI. dRzya (jagata) rUpa vistIrNa baMdhana apavitra che,khoTuM che,moha upajAvanAruM che ane pratIti-mAtra che. tenI bhAvanA ja karo nahi.je dRzya (aMgata) che te ja "mAyA" che ane te ja "avidhA" (ajJAna) che. mATe tenI bhAvanA bahu bhayaMkara puravAra thAya che. "mana nuM dRzya mAM je ekAgra-paNuM rahe che" te ja mana mAM "moha" upajAvavAnI "zakti" che,ema samajo. Ama che,eTale mATe ja "dRzya-rUpa" je khoTo ane mahA-melo kAdava che tene dhoI ja nAkho. mana mAM je svAbhAvika rIte "dRzya-paNuM" jovAmAM Ave che, e ja saMsAra-rUpI madirA che, ane te ja avidhA (mAyA) che-ema vidvAna loko kahe che. jema,AMkha AgaLa AvelAM paDaLa thI AMkhe AMdhaLo thayela manuSya,sUryanA teja ne joI zakato nathI, tema,"dRzyamaya-paNA-rUpa- avidhA" (mAyA) thI haNAyelo jIva kalyANa pAmato nathI. he,mahAbuddhimAna,e avidhA AkAzanA vRkSa nI peThe AkAzamAM vRkSa hoI zake nahi) saMkalpa mAMthI,potAnI meLe ja utpanna thAya che.te bhAvanA no nAza karavAnuM sAdhana kevaLa-"saMkalapa no tyAga" ja che. jayAre dvaita (puruSa ane prakRti) nI bhAvanA kSINa thAya che, tyAre sadavicAra potAnI meLe ja praphullita thAya che. ane te sadavicAra thI koI paNa padArtho mAM Asakti rahetI nathI. asatya vicAra nAza pAme -ane-satya vicAra prApta thAya, to nirvikalpa caitanya ane nirmaLa-svarUpa te "brahma" nI prApti thAya che ke je brahma nI aMdara jagata,mAyA,viSa-janya sukha ke duHkhakaMI paNa jovAmAM AvatuM nathI.paNa mAtra "kevaLa-paNuM" ja jovAmAM Ave che. jema, AkAza e vAdaLAM thI niHsaMga che (AkAza no vAdaLAM joDe saMga hoto nathI) tema,AtmA,potAnAthI abhinna evAM citta-indriyo Adi thI ane anaMta vAsanAo thI niHsaMga che. te AtmA anartha-rUpa-"dehAdhika nI bhAvanA" ne lIdhe jANavAmAM Avato nathI. kAraNake-te baMdhana-rahita,caitanya-rUpa AtmAe potAnA mAM ja baMdhana ne kalpI lIdhela che. jema,AkAza divasanA ane rAtrinA saMbaMdhane kAraNe judAjudA prakAranuM hoya tema bhAse che, tema,AtmA potAnAmAMthI thatI judIjudI vastuo nI kalapanA ne lIdhe -judA judA prakArano bhAse che. kalAnA no tyAga karavAmAM Ave to-je pada atuccha che,parizramathI rahita che,upAdhi thI rahita che, bhrama thI rahita che, ane kalapanAo nA saMbaMdha vagaranuM che-te pada bahu ja sukha Ape che. jema,khAlI koThImAM siMha hovAno bhaya mithyA che, tema,A kalipata zarIranI aMdara,baMdhana thai javAno bhaya paNa mithyA ja che. jema,khAlI koThImAM najare jotAM siMha no patto maLato nathI, tema,vicAra karatAM,A zUnya zarIramAM saMsAra-rUpI-baMdhana thayA no paNa patto maLato nathI. jIva ne "A jagata che ane A huM chuM"evI bhrAMti utapanna thayelI che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaibhava ane daridratA-rUpa -zubha ane azubha padArtho paNa kalpanAthI ja jarAvAramAM jatA rahe che ane jarAvAramAM pAchA prApta paNa thAya che. mATe padArthomAM kAma karavAnI je "zakti" che te "kalpanAne anusaranArI" che. saghaLA padArtho kalpanA-pramANe ja phaLa ApanArA chetema samajIne vicArIne samaju manuSyo,koI padArtha mAM eka sthiti mAnatA nathI. citta dRDha vAsanA thI jeTalA kALa sudhI je padArtha nI je prakAre atizaya bhAvanA kare che, te padArthamAM teTalA kALa sudhI,tevA prakAranuM,te ja phaLa jovAmAM Ave che. eTale,sAyo nathI tevo koI paNa padArtha nathI ane khoTo nathI tevo paNa koI padArtha nathI. tema chatAM, hakIkatamAM -vANvika rIte to ema che ke-manuSya padArthane je prakArano dhAre che, te prakArano ja jue che. mATe he rAma,tame saghaLA padArtho-rUpa thanArA-"saMkalpa" ne ja choDI do.ane. suSupti avasthA vALA nI jema,potAnA "svarUpa" thI ja raho. maNi-e potAnAmAM paDatAM pratibiMbo ne aTakAvavA samarthanathI paNa tamArA jevo cetana AtmA, potAnAmAM paDatAM pratibiMbo ne aTakAvavA samartha nA hoya tema to nA ja bane. tamArA sva-rUpa mAM je A jagata pratibiMbita thAya che te mithyA je che evo nirNaya karIne tame jagatathI raMgAo nahi.athavAto je jagata che te brahma thI abhinna che ema mAnI ne potAnI aMdara, Adi thI aMtathI rahita potAnA "sva-rUpa" nI bhAvanA karo. he,rAma,tamArA cittamAM je je padArtho pratibiMbita thAya che, te te padArtho mAM tame jo brahma nI bhAvanA karazo to-te tamane raMgI deze nahi.athavA tojema sphaTika mAM te padArtho nA pratibiMbo pragaTa rIte paDe che to paNa te sphaTika potAnI jaDatAne lIdhe. e pratibiMbo mAM anusaMdhAna vagarano hovAthI,vAstavika rIte te padArtho nA raMgo thI raMgAI jato nathI, tema,tamArAmAM paNa prArabdha nA bhoga ne lagatI jagata saMbaMdhI vyavahAranI IcchAo . pragaTa rIte lAgu paDe to paNa tame tatva-bodhane lIdhe,IcchAo nuM vAraMvAra anusaMdhAna karazo nahi, ane Ama karavA thI tame icchAo thI raMgAI jazo nahi. (rara) rUDha bodhavALAnI dazA vasiSTha kahe che ke-he,rAma, je adhikArI puruSo che, teo to vicAra karanArA hoya che, ane temanA cittanI vRttio gaLI gayelI hoya che, tema chatAM te samajIne abhyAsa-pUrvaka vyavahAro nA anusaMdhAna ne dhIre dhIre teo choDatA jatA hoya che.teo AtmAkAra-paNAthI TharelA manavALA hoya che. teo, tyAga karavA yogya dRzya (jagata) ne anukrame choDatA jatA hoya che, teo,jJAna nI bhUmikAomAM uce caDatA jAya che, teo,sadhaLA dRzya ne cinmAtra joyA karatA hoya ane koI padArtha ne caitanya thI judo jotA nathI, teo,jemAM niraMtara jAgyA karavuM joIe evA parama-tatvamAM parama-vRtti thI jAgyA karatA hoya che, teo,gADha mohamaya saMsAranA mArgamAM vRtti (pravRtti) rAkhatA nathI, teo bhogavavAnA samayamAM ja ramaNIya ane pariNAme nIrasa evA bhogomAM lAlaca rAkhatA nathI, teo,prArabdha thI prApta thayelA,bhogomAM paNa Asakti rAkhatA nathI.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,taDakAmAM hima nA samUha ogaLI jAya che, tema,te adhikArI puruSanuM "anAdi kALa nuM ajJAna" chUTuM paDIne pIgaLI jAya che.ane "AtmA-rUpa" jaLa nI sAthe eka thai jAya che.tyAre jema,taraMgovALI ane moTA moTA hiMcoLA khAtI nadIo -paNa-zarada-RtumAM zAMta thai jAya che, tema,te adhikArI puruSanI taraMgovALI ane madabhara uchaLatI,sarva "tRSNAo zAMta thai jAya che. jema uMdara pakSIonI jALa ne toDI nAkhe che-tema,bodha (jJAna) saMsAra nI vAsanAone toDI nAkhe che. vairAgyanA vega thI jayAre "dehAbhimAna" pocuM paDI jAya che, tyAre te puruSanuM mana vikAsa pAmIne svaccha thai jAya che, ke jethI, jema,paMkhI pAMjarAmAMthI nIkaLI jAya che tema,kAmanA vagaranuM viSayomAM guNonA anusaMdhAna vagaranuM ane baMdhana thI rahita thayeluM. mana "moha"mAMthI nIkaLI jAya che. Ama jayAre saMdeho nI bhUMDAI zAMta thAya che tyAre mana vAsanAonA vibhramo thI zAMta thAya che, ane te AtmAnaMda thI pUrNa thAya che. jethI,pUrNimA nA caMdranI jema te zobhI rahe che. jema,pavana zAMta thatA, samudramAM uttama suMdaratAne pragaTa karanArI,uMcA prakAra nI samatA udaya pAme che, tema,vAsanAo zAMta thatA,jJAnI nA manamAM uttama suMdaratA pragaTa karanArI, ane vinAza nahi pAmanArI,uMcA prakAranI "samatA" prApta thAya che. bodha (jJAna) no udaya thatAM,mUrkhatA thI gherAyelI,ajJAnamaya ane jemAM saMtu-zAstra no vyavahAra thato nathI,tevI saMsAranI vAsanA kSINa thai jAya che. paramAtmA-rUpI sUryanuM darzana thatAM,vivekarUpa kamalinI praphullita thAya che. ane savAranA AkAzanI peThe svacchatAthI zobhe che. tenAmAM,sarva loko ne AnaMda ApavAnA sAmarthyavALI,ane satva-guNanI vRddhi thI prApta thayelI "vicAra-zakti"o pUrNimA nA caMdra nA kiraNo nI jema,vRddhi pAme che. TakamAM eTaluM ja nirmaLa alIdhuM hoya te mazImAM paDelA) TUMkamAM eTaluM ja kahyuM ke-jJaya (jANavA jevI vastu-paramAtmA) vastune jANI cUkelo, mahA-buddhizALI puruSa,nirmaLa AkAzanA maMDaLa nI peThe udaya pAmato nathI,ane asta paNa pAmato nathI. jeNe,vicArathI "Atma-tatva" jANI lIdhuM hoya, te mahAtmA puruSane - (sRSTi nI utpatti-pAlana ane vinAza vagere jevA klezomAM paDelA) brahmA, viSNu, zaMkara ane indra (svarga no rAjA) paNa "rAMka ane dayApAtra" jaNAya che !!! (noMdha-advaita siddhAMta vALA spaSTa kahe che ke brahmA- viSNu-maheza-vagere devo che-paramAtmA (brahma) nathI !! eTale ja viSNu nA avatAra rAma-paNa ahIM deva che-paramAtmA nahi.paramAtmA mAtra "eka-brahma-caitanya" che) jemamRgo jhAMjhavAnA pANIne prApta thatA nathI, tema,dehadhArI chatAM paNa,nirahaMkArI cittavALA jJAnI-puruSane vikSepo prApta thatA nathI. sarva loko potapotAnI cittanI vAsanA ne lIdhe ja,taraMgonI peThe,utpanna thAya che ane naSTa paNa thAya che. eTalA mATe janma-maraNa e mAtra vAsanA-vALA manuSyo ne ja lAgu paDe che.jJAnIne nahi.. brahma-vettA puruSa to janma ne tathA maraNane eka tamAzA jevAM ja gaNe che.ne tenAthI vinoda maLato mAne che. jema,ghaDAmAM raheluM AkAza (dhaDAkAza) janmatuM paNa nathI,ane maratuM paNa nathI, tema,dehamAM rahelo AtmavettA janmato paNa nathI ke marato paNa nathI. jyAM sudhI,"huM koNa chuM?" ane "A jagata zuM che?" evI rItano vicAra nA karavAmAM Ave,
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM sudhI aMdhArA jevo saMsArano ADaMbara sthira rahe che. hakIkatamAM,A zarIra mithyA bhrama nA samUha thI utpanna thayeluM che, ane ApattionA sthAnaka-rUpa che. je puruSa te zarIrane "tatvabodha" nA anusaMdhAnathI mithyA jue che, tene ja "dekhato" samajavo (te ja sAcuM jue che) "deza ane kALa ne lIdhe je je sukha-duHkha thAya che tenI sAthe mAre koI saMbaMdha nathI" ema je puruSa "bhrama-rahitapaNA" ne jANe che te puruSane ja "jANanAro" samajavo. jeno aMta ke pAra nathI,evAM dizA,AkAza ane kALa Adi-ane-temAM rahelA je padArtho che"te sadhaLAmAM huM (AtmA) chuM" ema je jANe che-tene ja "vicakSaNa" samajavo. vALanA agra bhAganA lAkhamAM bhAganA karoDo kaTakA karatAM,teomAM nA eka kaTakA nI je sUkSmatA thAya, te karatAM paNa mArI sUkSmatA adhika che,ane "evI sUkSmatA hovA chatAM paNa huM (AtmA) vyApaka chuM." ema je vicAre che tene ja "vicAra-vALo" samajavo. jIva ane jagata e sarva brahma ja che, ema je nitya abheda dRSTi thI jue che, tene ja "dekhato" samajavo. sarvazaktimAna,anaMta-rUpa,ane advitIya caitanya-je AtmA che-te ja sarva padArthamAM rahela che, ema je puruSa manamAM jANe che tene ja "jJAnI" samajavo. Adhi-vyAdhionA udvega thI bhaya pAmato,ane janma-maraNa-vALo "deha" huM nathI. ema je viveka thI jANe che tene "vicakSaNa" (buddhizALI) samajavo. mAro vistAra ADe,uMce tathA nIce vyApaka che, ane mArAthI bIjA koI che ja nahi, ema je jue che tene ja "dekhato" samajavo. jema,doramAM maNiono samUha parovAyelo hoya che, tema saghaLI jagata mArAmAM parovAyeluM cheane huM citta-rUpa nathI ja-evuM je jANe che tene "vicakSaNa" samajavo. huM, je "jIva" kahevAya che, je "jagata" kahevAya che, te nathI,paNa,vartamAna-bhUta ane bhaviSyamAMkevaLa "caitanya-eka-rasa-brahma" ja che-ema je jue che te ja "jue" che. jema.taraMga e samadano ja avayava che.tema je kaMI "railokya" che te mAro ja avayava che. ema, je puruSa aMtaHkaraNamAM jANe che-te ja "dekhato" che. A je "trilokI" (sRSTi) che, te potAnI sattA vagaranI hovAthI zaba jevI che, te zoka karavAnuM ja pAtra che, mArI potAnI sattA ApIne huM ja te (sRSTi) ne pALuM chuM ane jo huM mArI najara karaDI (kaDaka) karuM chuM to tene turata ja pIDAI jAya evI che,AthI e mArI nAnI bahena jevI che-ema je puruSa jANe che-te ja "dekhato" che. je mahAtmA-puruSa nuM "huM paNuM-tuM paNuM" dehAdika thI nivRtti pAmyAM hoya che, ane AtmA-paNAmAM ja lIna thayA hoya che te ja uttama vicAravALA che ane te ja "dekhatA" che.(te ja sAcuM dekhe che) sarva jagata ne pUranArA (bharanArA)-potAnA "caitanya-maya-sva-rUpa" ne - je puruSa, dRzya (jagata) nA mizraNa thI rahita dekhe che -te ja "dekhato" che. sukha-duHkha-janma-maraNa-vagerenA nityAnitya vivekathI thayelA Atma-vicAro-e saMdhaLuM huM ja chuM, ema je jANe che te-puruSa vyavahAra ne joto hoya to paNa koI rIte "svarUpa"thI bhraSTa thato nathI. jagata mArI sattA thI bharapUra che, ane meM ApelA AnaMda nA lezathI ja tRpta che, te (jagata) nA eka bhAgamAM rahenArI A "loka" ke "paraloka" nI "bhogya-vastu" othI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ "mane zuM duHkha che ke teno huM tyAga karuM? ke mane zuM sukha che ke tenuM huM grahaNa karuM?" ema je jANe che -te ja bhrAMti vagaranA jJAna vALo che. A saghaLuM jagata "brahma-rUpa" ja che,evA dradhva nizcaya ne lIdhe,je puruSa sarva prakAranI pravRttio karavA chatAM paNa, koi pravRtti thI raMgAI jato nathI,te mahAtmA sAkSAta "mahezvara" ja che. je puruSa,jAgrata-suSupti-svapra thI chUTyo che,saumya,samatAvALo ane "turIya-pada" mAM ja rahenAro che, te puruSa uttama pada pAmI cukyo che ane tevA puruSa ne huM namaskAra karuM chuM. "sakaLa jagatamAM eka brahma ja che" evI jenI buddhi che,ane vicitra vaibhavo-vALI - "jagata nI utpatti-sthiti-laya-rUpa vicitra dazAo" mAM, jene sadaiva "brahmAkAra-vRtti" rahI hoya chetevA sAkSAta sadAziva-rUpa-jIvanamukta puruSane huM namaskAra karuM chuM. (23) zarIra-rUpI nagarI nuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,rAma, jema kuMbhArano cAkaLo,kuMbhAre pheravavo choDI dIdhA chatAM paNajyAM sudhI tene "vega no saMskAra" lAgyo hoya tyAM sudhI,pharyA kare che. tema,e jIvanamukta no deha "prArabdha nA saMskAra"ne lIdhe,"kriyA" karato hoya che. brahmanuM anusaMdhAna rAkhyA karato-e jIvanamukta puruSa,zarIra-rUpI-nagarI nuM rAjya karavA chatAM paNa, zarIra nA "sAcA-paNA nuM abhimAna" nahi hovAthI temAM lepAto nathI. bagIcA jevI A potAnA zarIra-rUpI-nagarI,krIDAo no vinoda (sukha) ApanArI hovAne lIdhete AtmA ne jANanArA jIvanamukta puruSane bhoga paNa Ape che ane mukti paNa Ape che. eTalA mATe te jIvanamukta nI "draSTi"mAM te (nagarI) sukhadAyI ja che-duHkhadAyI nathI. rAma pUche che ke-he,muni,zarIramAM nagarInuM samAna-paNuM kayA prakAra thI che? ane zarIra-rUpI nagarImAM rahIne, tenuM pAlana karato yogI,rAjAnI peThe sukhane ja kema bhogave che? rAjAne to kadAca koI samaya para duHkha paNa bhogavavuM paDe che,paNa jIvanamukta to harapaLe sukha ja bhogave che ema kema? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,AtmajJAnI puruSane Atma-prakAza-rUpI aizvaryathI prakAzAyelI, aMnata vilAso thI saMpanna ane sadhaLA guNothI bharelI,A zarIra-rUpI nagarI ramaNIya lAge che, A nagarImAM "netra-rUpI-jharUkhA"omAM rahelA "cakSuo-rUpa-dIvA"othI saghaLA vibhAgo prakAzI rahyA che. be "hAtha-rUpI-rAjamArgo" e "goThaNa-rUpI" chevaTa nA pradeza sudhI pahoMcelA (laMbAyelA) che.ane temAM "ruvAMTAonI paMktio-rUpa" latAo tathA guccho lAgI rahyA che. pAnI-rUpI-pATalI" para pIMDIo sahita sAthaLo-rUpI goLa "staMbha" goThavAyelA che. cAmaDI,marma-sthaLo,zirAonI zAkhAo,asthio nA sAMdhA-rUpI "sImADA"o goThavAyelA che. mAthAnA,dADhInA-vagere keza-rUpI "vana" che to bhraTI-rUpa kALAM pAMdaDAM,lalATa-rUpI dhoLuM pAMdaDuM,ane hoTha-rUpI lAla-pAMdaDuM-vagere thI moDhA-rUpI "bagIco" zobhI rahyo che. 40 gAla-rUpI moTI vihAranI jagyAomAM "kaTAkSo-rUpI-kamaLo" patharAyelAM che. peTa-rUpI-paTArAmAM "anna-rUpI-vastrAlaMkAro bharI rAkhavAmAM Ave che,zrotra (kAna) ghANa (nAka)-vagere, "indriyo-rUpa-zeThiyA" potapotAnA golako-rUpa-jharUkhAomAM beThelA che. "lAMbA kaMTha-rUpI udhaDelA dvAra" mAM jato Avato -"zvAsa-rUpI-pavana" dhoMdhATa karyA kare che. "hRdaya-rUpI-bajAra" mAM beThelA "vicAro-rUpI-jhaverIo" parIkSA karI-karIne "indriyo-rUpI-vepArIo"
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 pAsethI,"zabda-vagere viSayo-rUpI-ratno" kharIde che. cakSuo-vagere (indriyo) rUpa nava-daravAjAomAMthI pavanarUpI rahevAsIo,niraMtara Ava-jAva karyA kare che. "moM-rUpI-daravAjA" mAM jarAtarA dekhAtA,dAMto-rUpI-"toraNo" goThavAyelAM che. ane te "moM-rUpI-devaLa" mAM dhUmatI "jIbha-rUpI caMDikA devI" bhojana-rUpI balidAnane cAvyA kare che. kAnanA be chidro-rUpI-"kUvAo" zobhI rahyA che. mUtrAzaya-gudA- vagere-TaeNTa-pharavAnI jagyA-rUpa jagyAnI samIpamAM viSTA-rUpI kAdava banyA kare che. citta-rUpI-bagIcAnI jagyAmAM "Atma-ciMtana-rUpI-strI" sarvadA krIDA karyA kare che. "buddhi-rUpI-cAmaDAnI dorI" thI,baMdhAyelA "indriyo-rUpa-capaLa vAMdarAo" vadhAre TakI zakatA nathI. "moM-rUpI-bagIcA" mAM "hAsya-rUpI-puSpo" ughaDI rahyA che. AvI rIte sarva prakAranI zobhAthI caLakatI,zarIra-rUpI-moTI nagarI,e zarIra ane manane jANanAra jIvana-mukta ne hitakArI thAya che, te tene sukha Ape che - duHkha detI nathI. jayAre, ajJAnI ne te aMnata duHkhonA bhaMDAra-rUpa che. he, rAma A nagarI nAza pAme to,jJAnI ne thoDI ja hAni che, ane te hoya tyAM sudhI tenA prati -anAsakti hovAthI, te jJAnI ne-bhoga ane mokSa baMne nuM sukha che.eTalA mATe jJAnI ne te sadA sukha-dAyI ja che. jJAnI puruSa A (zarIra-rUpI) nagarImAM besIne saMsAramAM sarva prakAranA bhoga ane mokSa nA sukha levA mATe sArI rIte vinoda kare che. eTalA mATe e (zarIra-rUpI) nagarI,jJAnI puruSano "ratha" (vAhana) kahevAya che. jJAnIne A nagarImAM rahevAthI ja,zabda-sparza-rUpa ane gaMdha-rUpa baMdhuonI sagavaDo maLe che. eTalA mATe A nagarI jJAnI ne sukha (lAbha) ApanArI che. he,rAma,A nagarI "sukha-duHkha ApanArI kriyAo"ne potAnI meLe ja uThAvyA kare che, eTalA mATe A nagarI, "jJAnI-puruSa-rUpa-rAjA" ne mATe te kriyAo thI thatI) saghaLI vastuono saMgraha karavA mATe yogya ja che. A nagarImAM rAjya karato jJAnI puruSa,indranI peThe,saMtApo thI rahita thai svastha-paNAthI rahe che. ane "mana-rUpI-masta dhoDA"ne yoni-rUpa bhayaMkara khADAomAM paDavA deto nathI.tathA, te koI bIjA "lobha-rUpI" rAjAne potAnI "buddhi-rUpI-kuMvarI" ne Apato paraNAvato) nathI. "ajJAnarUpI-zatru" A jJAna-rUpI rAjAnA chidrane jovA pAmato ja nathI.(eTale tyAM te dhusI zakato nathI) A nagarImAM rahela jJAnI-rUpI rAjA "saMsAra-rUpI zatrunAM,UMDA mULo kApyA kare che. je,"tRSNA-rUpI pravAha" nI "moTI cakarIovALuM" ane "kAma-bhoga-rUpI-duSTa-siMho-vagere-rUpa" "saMsAra-rUpI-vana' che, temAM jJAnI puruSa bhUle cuke paNa kheMcI ke khovAI) jato nathI. brahmAkAra-vRttimAM ArUDha thayelo,te jJAnI-puruSa-rUpI rAjA,aMdara ane bahAra paramAtmA nAM ja darzana kare che. tethI te "upaniSado-rUpI-nadI"onA saMgama-rUpI-tIrtho" mAM sarvadA nAhyA kare che. kAma-bhoga-vagere indriyonA sukho no upabhoga levA para te dRSTi nAkhato ja nathI,ane, "dhyAna" nAmanA alaukika aMtaHpuramAM vinoda (AnaMda) thI nitya rahyA kare che. indrane jema potAnI nagarI (svarga) sukhadAyI che, tema bhoga ane mokSa e baMne ne ApanArI, A-zarIra-rUpI nagarI,AtmajJAnI-puruSa-rUpI-rAjA ne sarvadA sukhadAyI che.ane - jema ghaDAmAM rahelA AkAzane jo dhaDAno nAza thAya to-kazI hAni thatI nathI, tema,jIvanamukta puruSane deha-rUpI-nagarI no nAza thatAM kazI hAni thatI nathI. A zarIra-rUpI nagarImAM rahelo jJAnI-puruSa-rUpa-rAjA,pote sarvavyApaka hovA chatAMpaNa -
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 prArabdha ApelA bhogo bhogavIne aMte sarvottama-puruSArthane (mokSane prApta thAya che. jJAnI puruSa,vyavahAra nI draSTie saghaLAM karyo karato hovA chatAM,paNa parama-artha (paramArtha) nI draSTie kazuM kArya karato nathI.e puruSa koI samaye,joItAM,badhAM karyo kare che ane koI samaye koI paNa jAtano pratibaMdha nahi rAkhatAM,bhoga bhogavavAnA kautukavALA potAnA nirmaLa paNa capaLa evA) manane, vinoda (AnaMda) karAvavA mATe,bhAre moja-zokhamAM paNa paDe che.paNa,tema chatAM te brahmAnaMdamAM ja masta rahe che. lAMbA kALa sudhI mamukSuo nI AzAone pUranAro,ane brahma-bhAvanI saMpatti thI manohara thayelo. e jIvanamukta pUrNimAnA caMdranI jema zobhe che. jema sadAziva (zaMkara) nA gaLAmAM je jhera che te sadAziva ne kalaMkita nathI karatuM paNa temaNe zobhA Ape che, tema,jJAnI,bhogonuM sevana kare-to paNa te bhogo jJAnI ne kalaMkita karatA nathI,paNa ulaTAnA tene zobhA Ape che. bhoga paNa jo "bhoganuM svarUpa" samajIne bhogavavAmAM Ave to-saMtoSa ja Ape che. jema,vaTemArga loko mArga mAM potAnI meLe ja AvatAM,gAmone Asakti rAkhyA vagara ja jue che, tema,jJAnI puruSo potAnI meLe ja prApta thayelI vyavahAra saMbaMdhI kriyAone Asakti rAkhyA vinA joyA kare che. jJAnI puruSa,prArabdha thI prApta thayelA viSaya no kadI paNa tyAga karato nathI to-prApta nahi thayelA viSayane kadI paNa yatnapUrvaka meLavato paNa nathI.te to sadAya ne mATe,"saMpUrNapaNA" thI ja rahe che. jemanI (je viSayo nI) ciMtA karavAmAM AvatI nathI paNa upekSA ja karavAmAM Ave che, evA capaLa viSayo,jJAnI ne kaMpAyamAna karI zakatA nathI. jenA saghaLA sadeho ane saghaLAM kautuko-nAza pAmI gAyA che, ane jenA sthULa-sUkSma deha,vAsanAthI rahita thavAne lIdhe kSINa thai gayA hoya che tevA jJAnI puruSo cakravartI rAjAnI jema zobhe che. saMpUrNa,apAra ane anaMta jJAnI pote potAnAM mAto nathI ane pote potAmAM ja vilAsa kare che. jema.DAhyo manuSya ghelA gAMDA) one joIne hase che tema,zAMta citta-vALo dhIra puruSa,bhoga nI lAlaca thI kaMgALa-paNuM karatA,dIna manuSyone tathA dIna Indriyone joIne hase che. jema,eke tajI dIdhelI strI nuM grahaNa karavA icchanAranI bIjA mANaso hAMsI kare che, tema,pote tajI dIdhelA bhoganuM grahaNa karavA icchanArI indriyonI--jJAnI puruSa hAMsI kare che. he, rAma,jema moTA hAthIne aMkuza thI vaza karavAmAM Ave che, tema, AtmA nA sukha no tyAga karatA ane viSayomAM doDatA-mana ne "vicAra" thI vaza karavuM joIe. tRSNA (IcchA) mana nI vRtti ne bhogomAM gati Ape che, tene prathama thI ja haNI nAkhavI joIe, jema,jene bahu pIDavAmAM Avyo na hoya, tene bahu mAna ApIe to "te mAna ghaNuM che" evuM samaje nahi, tema,mana no nigraha karyA vinA jo mana ne rAjI rAkhavAno prayatna karIe to te tRpta thAya nahi,eTale ja, jema,grISmaRtuthI bahu tapelA cokhAnA choDane thoDuMka pANI maLe to te tene amRta jevuM lAge che, tema,mana ne mAra mAryA pachI tene jo thoDuMka rAjI karavAmAM Ave to-teTalAthI paNa te saMtoSa mAne che. jema,je nadIo jaLa thI paripUrNa hoya temAM varasAda thI thoDuMka pura caDe to kaMI jaNAtuM nathI, tema,jo,mana ne bahu bhogothI rAjI rAkhyuM hoya to pachI tene ApavAmAM AveluM thoDuMka sukha tene bahu saMtoSa-kAraka thatuM nathI.eTalA mATe prathama sArI peThe manano nigraha karIne bAdamAM tene thoDuMka sukha ApavuM. eTale te thoDAmAM "saMtoSa" mAnI ne sthira thaIne rahe. jema,samudra,e AkhA jagatane boLI (DUbAvI) de eTalA pANI thI bharapura che tema chatAM,nadIo nA pANI ne potAnI aMdara lIdhA kare che tema mana ghaNA vaibhavathI paripUrNa che, tema chatAM,bIjAM sukha nI lAlaca rAkhe tevuM che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pote pUrNa chatAM paNa bIjA sukha nI lAlaca rAkhe te pAmara -mana no svabhAva ja che. AthI,mana ne prathama nigraha thI bahu kaleza Apavo,pachI tene thoDuM bhoga-saMbaMdhI sukha ApavuM, ke jethI te mana,prathama duHkhI hovAne lIdhe,teTalAthoDA bhoga-sukha ne paNa ghaNuM mAne che. eTalA mATe ja-hAthathI hAtha dabAvavA jevuM karIne,dAMta thI dAMta pIsavA jevuM karIne ane aMgothI aMgo dabAvavA jevuM karIne paNa indriyo-rUpI zatruone jItavA. je vicakSaNa puruSo,bIjAone jItavAno utsAha dharAve che, temaNe prathama potAnA hRdayamAM zatruo-rUpa rahelI,indriyone sArI peThe jItavI joIe. AkhA vizALa pRthvI-taLamAM-te ja puruSo -bhAgyazALI,buddhizALI ke DAhyA gaNAya che - ke-jemane-potAnA citte jItI lIdhA nathI. hRdaya-rUpI rAphaDAmAM gUMcaLuM vaLI sarva garva dhAraNa karIne beThelo,jeno "mana-rUpI-sarpa" nigraha thI atyaMta nirbaLa thaIne zAMta thayo hoya che, tevA bhAgyazALI ane atyaMta nirmaLa tatvavettA ne huM praNAma karuM chuM. (ra) indriyonI prabaLatA ane temane jItavAnA upAyo vasiSTha kahe che ke-he,rAma,indriyo-rUpI zatruo jitAvA muzkela che moTAM moTAM narakomAM temanuM sAmrAjya che. teo "AzAo-rUpI bANo" thI vIMdhI nAkhanArA che,ane duSkarmo-rUpI madonmata hAthIo jevA che. te,"indriyo-rUpI zatru" o kRtagna thaIne prathama potAnA "Azraya-rUpa deha" no ja nAza kare che ane nIca karmonA moTA bhaMDAra-rUpa che. tethI teo jitAvA bahu kaThina che. "zarIrarUpI-mALA"mAM rahenArA, "viSayo-rUpI-mAMsa" nI lAlacavALA-ane-"kArya-kArya-rUpI-ugra-pAMkhovALA" evA te "indriyo-rUpI-gIdhapakSIo" bahu utpAta karyA kare che. e "indriyo-rUpI-nIya-gIdhapakSIo" ne je puruSa "viveka-rUpI-jALa" thI pakaDI le che tenAM "zAMti-vagere aMgo" ne te gIdho phADI zakatAM nathI.(eTale ke indriyone viveka thI vaza karavAthI zAMti maLe che) indriyo e nAMkhelA "lAlaco-rUpa-pAzo" (doraDAM nI jALa) vivekI ne bAMdhI zakatA nathI. upara-Tapake jotAM viSayo sArA lAge che, paNa te viSayo tenA pariNAma mAM atyaMta kharAba che. je puruSa te viSayomAM rame che te puruSa te indriyonA pAza thI baMdhAI jAya che.paNa, je puruSa,A "duSTa-deha-rUpI-nagarI" mAM "viveka-rUpI-dhana" no saMcaya rAkhe che, te puruSa kadI parataMtra thato nathI, tethI te, aMdara rahenArA indriyo-rUpI zatruothI parAbhava pAmato nathI.ane sukha-zAMti thI rahe che. jenA cittano "garva" kSINa thayo hoya che, ane jeNe indriyo-rUpI zatruone pakaDIne vaza karyA che, te puruSanA "zuddha-vicAro" vadhatA jAya che ane tenI "bhoga-vAsanA" kSINa thai jAya che. jyAM sudhI,brahma-tatvanA dRDha abhyAsathI,mana jItAyuM nA hoya tyAM sudhI "vAsanAo-rUpI-pizAcaNI" o, ajJAnarUpI-aMdhakArathI bharela "hradaya-rUpI-rAtri" mAM nAcyA kare che. jJAnIne (vivekIne) potAnA zarIra-rUpI nagarI nuM rAjya calAvavAmAM--zuddha thayeluM mana ja "maMtrI" vagere nuM kAma (sArAM kAryo goThavI ApavAM-vagere) kare che. --te "mana" ja indriyo-rUpI zatruone dabAvavAmAM "senApati" nuM kAma kare che. --te "mana" ne rAjI karavAthI,"sneha-vALI-strI" nuM kAma kare che. --te mana dhAreluM kAma karI Ape che.eTale te "nokara" nuM kAma kare che. --te mana zarIra nuM pAlana karIne "pitA" nuM kArya kare che. --te mane vizvAsa ne pAtra hovAthI "mitra" nuM kAma kare che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,pUjya-buddhi thI joyelo ane prema-buddhi thI hitecchu evo "pitA" pote maraNa pAmIne,putrane dhana Ape che, tema,brahma-buddhi thI joyelo,viveka-buddhi thI hitakArI banelo "mana-rUpI-pitA" pote naSTa thaIne, jJAnI ne mukti-rUpa-parama-siddhi Ape che. he,rAma,mana-rUpI-maNi vAsanA-rUpI-kAdava thI kharaDAyelo che.tene viveka-rUpI-jaLa thI dhoine, Atma-darzana mAM tenA ajavALAnI sahAyatA lo. te mana-rUpI-maMtrI,zubha kAryomAM pravRtta thayelA jJAnI-rUpI rAjAne evAM kAryo karavAnI nI sahAyatA Ape cheke je kAryo thI,janma-maraNa-rUpI vRkSo kapAi jAya che.ane tenA pariNAme "brahmAnaMda" no AvirbhAva thAya che. ghaNAdhaNA utpAto thI,bharelI "saMsAra-saMbaMdhI-bhayaMkara-bhUmikAo" mAM "viveka rahita" thaIne raheto,ane pAmara vAsanAone vaza thayelo pAmara manuSya jema te "bhUmikAo"mAM paDe che -tema tame paDazo nahi. udaya pAmelI A "saMsAra-rUpa-mAyA" seMkaDo anartho thI bharapUra che,ane "moha-rUpa-jhAkaLa" varasAvanArI che. "e (mAyA) mane zuM karanArI che?" ema vicArIne (ahamathI) tenI upekSA karazo nahi. paNa je rIte paNa te "mAyA" nuM visarjana thAya tema ja tame karo. parama "viveka" no Azraya karIne,buddhi thI satya-tatva no nizcaya karIne ane indriyo-rUpI-zatruone sArI peThe jItIne-tame saMsAra-rUpI samudrane tarI jAo. he,rAma,zarIra mithyA che,saMsAra-saMbaMdhI sukha-duHkha paNa mithyA che,chatAM teomAM dRDha-vAsanA baMdhAI jAya to, "dAma-vyAla-kaTa" e traNa daityo (have pachI nA prakaraNamAM tenI kathA che) nI peThe anarthomAM paDavuM paDaze. eTalA mATe te daityo jevI "paddhati" ne pakaDazo nahi.paNa "bhIma-bhAsa-dRDha" e traNa daityo (AgaLa-34 mA prakaraNa mAM tenI kathA Avaze) nA jevI sthitimAM rahezo. eTale pachI tamAre koI prakAre zoka karavo paDaze nahi. he,mahAbuddhimAna rAma,"A dehAdika che te ja huM chuM" evuM je "mithyA-abhimAna" che-tene "tatvanA nizcaya" thI, bilakula choDI do.ane je pada "caitanya-eka-2sa" che -teno ja Azraya karo. Ama "AsaktithI thI rahita" thaIne tame saMsAra-saMbaMdhI vyavahAra (khAvA-pIvA-cAlavA-vagere) karazo to paNa tame e vyavahArathI baMdhAzo nahi. (25) dAma-vyAla-kaTa,nAmanA traNa daityo nI utpatti vasiSTha kahe che ke-he,rAma, tame lokone vizrAma ApanArA cho,buddhimAna cho,kalyANa mATe yatna karo cho ane yatnamAM dhyAna rAkhIne,A jagatamAM vihAra karo cho.dAma-vyAla-kaTa jevA traNa daityonA jevI tamArI sthiti thAo nahi paNa bhIma-bhAsa-dRDha -jevA traNa daityo nA jevI sthiti pAmIne tamArA saMtApo dUra karo. rAma kahe che ke-he,brahmana,tame kahyuM te -"daityonA jevI sthiti pAmIne saMtApa dUra karavAnuM" ema kema kahyuM? kRpA karIne e viSaya nA varNana vALI vANI thI mane jAgRta karo (mane te kahANI kaho) vasiSTha kahe che ke-he,rAma,dAma-vyAla-kaTa nI je sthiti hatI ane bhIma-bhAsa-dRDha nI je sthiti hatI,te huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo,ane te sAMbhaLIne temAMnI je sArI sthiti tamane lAge te tame rAkho. sadhaLAM "Azcaryo"thI mana nuM AkarSaNa karanArA pAtALamAM "zaMbara" nAmano eka daitya rAja raheto hato. te aneka "mAyA-rUpI-maNi"onA mahA-sAgara-rUpa hato. te zaMbarAsure AkAzamAM keTalAMka nagaro (!!) racyAM hatAM.ane tenA bagIcAomAM daityonAM gharo banAvyAM hatAM. tene uttama prakAza vALA sUrya ane caMdra racyAM hatA!! ane temanAthI potAnA rAjyane zaNagAryuM hatuM. 44
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ te atyaMta zaktizALI hato ane potAnI pAsenI anaMta daityonI senAthI teNe,indrane jItI lIdho hato ane viSNu ne paNa jItI lIdhA hatA.te saghaLA prakAranI saMpattio thI bharapUra hato,ane sarva prakAranA aizvaryo ne lIdhe loko tene praNAma karatAM hatA,potAnI bhujA (hAtha) rUpI vana nI chAyAmAM daityonAM maMDaLo vizrAMti letAM hatA. e zaMbarAsura pote to mahAna zaktizALI hato ja ane sAthe sAthe tenI pAse devatAo ne nAza karanAruM,daityonuM je moTuM sainya hatuM ke jenAthI te devo ne ukheDI nAkhato hato.ke jenAthI devatAomAM hAhAkAra macI gayo hato. eTale "mAyA" nA "baLa" (zakti) vALo te zaMbarAsura jayAre sUto hoya tyAre,teno lAga laIne devo tenA sainya no nAza karatA hatA.A pramANe thatuM joIne zaMbarAsure,muMDI-krodha-druma-vagere ne senApati tarIke nImyA,paNa AkAzamAM pharatA devoe temane paNa lAga joI ne mArI nAkhyA. eTale zaMbarAsure bIjA prabaLa senApatio utpanna karyA.paNa devoe temane paNa mArI nAkhyA. eTale krodha thI vyApta thayelo zaMbarAsura devonA nAza mATe,svarga-lokamAM gayo, tyAre tenA DarathI devo vananI jhADIomAM chupAi gayA.zaMbarAsura ne svargamAM koi nahi maLavAthI -svargane luMTIne ane tyAM Aga lagAvI te potAnA nagaramAM pAcho Avyo.devatAo svarga ne choDI daIne dizAomAM saMtAI gayA,ane pharIthI zaMbarAsure je je senApatio nImato temane pharIthI devo lAga joIne mArI nAkhatA. zaMbarAsura pharIthI ati krodhe bharAyo,ane AkhA trailokyamAM devonI zodha calAvI paNa devo tenA hAthamAM AvyA nahi.eTale zaMbarAsure pharIthI potAnI mAyAthI traNa ati bhayaMkara dAma-vyAla-kaTa -nAmanA daityo ne utpanna karyA. A traNa daityo "indrajALa jevA puruSo" hovAthI -pote svataMtra jIva nahotA ane mAtra je kAma temane kahevAmAM Ave -teTaluM ja kAma karanArA hatA.teo kevaLa cetanAvALA ja hatA,paNa vAsanAnA prAbalya-vALA nahotA. emanAM dharma-ke adharma evAM karmo nahotAM.eTale ke teo "junA jIva" paNa nahotA. ane Ama hovAthI teo,bhaya-zaMkA-palAyana-vagere vikalpo thI rahita hatA.ane temanAM zarIromAM caitanya nI samIpatA ne lIdhe,temanI kevaLa "calana-rUpa-kriyA" hatI. paNa,je vRtti nA saMbaMdhathI ja A dAma-vyAla-kaTa pragaTa thayA hatA,te vRtti, anaMta vAsanAovALA "junA jIva" zaMbarAsuranA "nimitta" ne lIdhe thayelI, tathA,"cAturI-rUpa-mana nA saMkalpa" ne kAraNe thayelI hatI ke je,vRtti,kAma-karma-vAsanA thI rahita ane "mAyA nI kalpanA-rUpa" tathA bhoga-zUnya hatI. 45 Ama chatAM- teo zaMbarAsura nAmanA "junA jIva"nA nAnA nAnA aMzo-rUpa hatA.ane tethI, atyaMta "alpa-vAsanAvALA" e traNe daityo "aMdha-paraMparAthI kAka-tAlIya-nyAye" kevaLa yuddhamAM "zatruonI sAme thavuM" e kriyAne ja anusaratA hatA. jema ardhA sUtelAM bALako potAnA aMgothI ceSTA kare paNa -vAsanAnA jAgratapaNA ane dehAbhimAna thI rahita hoya che,te pramANe ja te traNa daityo hatA.e traNa daityo,zatru para tUTI paDavAnuM,zatruo nI galata no lAbha lai temanA para chApo mAravA,nuM,bhAgI javAnuM-vagere pravRtio thI ajANa ane jaya-parAjaya-Dara ne jANatA nahotA. teo to mAtra zatruo nI senA sAme Ave tyAre temanI sAme thavAnuM ja jANatA hatA. ane teo eTalA badhA zaktimAna hatA ke potAnA prahArothI parvato ne paNa toDI nAkhatA hatA. AvA traNa daityone utpanna karI zaMbarAsure vicAra karyo ke-A mArA traNa daityo nA bhuja-daMDo thI rakSAyelI mArI senA devatAo nA bhAre prahAro paDavA chatAM paNa atyaMta sthira raheze.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 (ra6) devatAonI sAthe dAma-vyAla-kaTanA saMgrAmanuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,zaMbarAsure e pramANe nizcaya karyo ane teNe dAma-vyAla-kaTane senApati banAvIne devo no nAza karavA mATe daityo nI moTI senA temanA sAthe mokalI. traNe senApati daityo nI sahAya thI daityonI senAe,svarganA tathA pRthvInA madhya bhAgane bharI dIdho. pralaya-kALanA jevA te samayamAM atyaMta kopa pAmelA devatAonA samuho paNa yuddha karavA mATe, meru-parvatanI nikuMjomAMthI bahAra nIkaLyA.ane devo tathA daityo nI senAo vacce,jANe akALe mahApralaya thato hoya tevuM bhayaMkara yuddha cAlavA lAgyuM. (27) hArI gayelA devatAone brahmAe jItavAno upAya batAvyo. vaziSTa kahe che ke e rIte yuddha no bhayaMkara "saMbhrama" cAlato hato.temAM devatAo ane asuro nA zarIro para dhA nA UMDA UMDA khADA paDatA hatA ane te khADAomAMthI lohInA pravAho nIkaLatA hatA. dAma-nAmanA senApatie,devatAone gherI laIne meghanI garjanA jevo siMhanAda karavA mAMDyo,eTale, vAla-nAmanA senApati sadhaLA devatAo nA vimAnone potAnA hAthathI kheMcIne cUro karavA mAMDyo.to, kaTa-nAmano senApati,devatAo no nAza karavA mATe tatpara thayelo hato. thAkelA ane dhavAIne hArelA,devo tyAMthI nAThA,ane jaMgalomAM bharAIne saMtAI gayA. daityoe temano pIcho karyo,paNa devatAo hAthamAM AvyA nahi, eTale te dAma-bAla-kaTa nAmanA senApatio,potAnA sainya sAthe,zaMbarAsura pAse parata AvyA. tyAra pachI hArI gayelA ane thAkI gayelA devatAoe thoDI vAra sudhI vizrAMti lIdhI, ane pachI teo, yuddhamAM daityo sAme jItavAno upAya pUchavA apAra zaktivALA brahmA pAse gayA.praNAma karIne temaNe yuddha ane zaMbarAsura tathA temanA traNa senApati nI vAta kahI saMbhaLAvI.tyAre brahmAe badhI vAta sAMbhaLIne vicAra karyo ane pachI,devatAone nIce pramANe dhIraja ApanAruM vacana kahyuM. brahmA kahe che ke yuddhamAM sarvoparIpaNuM dharAvanArA "viSNu" nA hAthathI,eka lAkha varSa pachI, zaMbarAsurane maravAnuM che, mATe tyAM sudhI te samaya nI rAha joyA karo. hamaNAM to e dAma-vAla-kaTa nAmanA daityo sAthe "mAyAnuM yuddha" karyA karo ane yuddha karI karIne nAsI javAnuM ja rAkho.jema,arIsAnA udaramAM bAhya padArtho pratibiMbita thAya che tema yuddha nA abhyAsa ne lIdhe, teonA aMtaHkaraNamAM "ahaMkAra" no camatkAra pratibiMbita thaze. pachI,he devo,jema jALamAM Avela pakSIo sahaja vaza thayA che, tema "vAsanAnI jALa" mAM paDelA e-traNa daityo,(dAma-vyAla-kaTa) sahaja jItAya evA thai jaze. hamaNAM to teo ala5 vAsanA vALA che, sukha-duHkhathI rahita che, ane dhIraja rAkhIne zatruone (devone mAre che mATe te jItavA azakya thai paDe che. jagatamAM jeo "vAsanA-rUpI-taMtuo" thI bAMdhIne AzAo-rUpI pAzamAM paDe che, teo dorIthI (jALathI) baMdhAyelA pakSIonI jema vaza thai jAya che. sarva sthaLomAM Asakti vagaranI buddhi vALA je dhIra puruSo,vAsanAo chUTI javAne lIdhe thatI zubhanI prAptithI rAjI thatA nathI ke azubha nI prAptithI kacavAtA nathI,te mahAtmAo koIthI jItAtA nathI. je manuSyanA manamAM vAsanA-rUpI dorInI gAMTha baMdhAI hoya che te manuSya game teTalo moTo hoya,ane bhale ghaNuM jANanAro (jJAnI) hoya paNa te bALakathI paNa jItAI jAya che. "A huM chuM ane A mAruM che"evI rItanI kalpanAo karanAra manuSya muzkelIo ne pAme che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 je puruSa AtmAne dehAyika-rUpa mAne che, te puruSa sarvajJa hoya to paNa,sarva sthaLomAM kaMgALa-paNuM pAme che. ane Avo puruSa e potAnA thIja potAnA AtmAne paravaza kare che. jo kailokyamAM paNa AtmAthI kaMI juduM hoya, to temAM levA-devA vagaranI) vAsanA baMdhAya to,e ThIka kahevAya, paNa AtmAthI juduM kaMI ja nathI,mATe saghaLI vAsanAo vyartha ja che. mithyA vastumAM AsthA rAkhavI,e ja anaMta duHkha nI khANa che,ane mithyA vastumAM AsthA nA rAkhavI, e ja anaMta sukho nI khANa che.mATe jyAM sudhI,dAma-vyAla-kaTa e saMsAranI sthitimAM AsthA vagaranA che, tyAM sudhI,jema,agnio e macchara thI jItAtA nathI, tema teo tamArAthI jItAze nahi. vAsanA avazya dInatA pamADanArI che, e vAsanA jo manamAM hoya to-prANI hArI jAya che,paNa, jo e vAsanA nA hoya to,macchara paNa meru parvata jevo dRDha rahe che. je padArtha nI prathama zarUAtanI) vAsanA thoDI hoya che, te padArtha nI vAsanA pAchaLathI puSTa thatI Ave che. je padArtha vidhamAna (najare dekhAto ke hAjara) hoya tenA avayavo vadhe che, paNa avidhamAna padArtha nA avayavo vadhatA nathI,e niyama pramANe vAsanA jo thoDIka paNa hoya, to temAM pAchaLathI vadhAro thayA vagara raheto nathI. brahmA kahe che keAthI he,indra,tame evuM karo ke jethI e dAma-vagere daityo-"ame devAdhika chIe ane jaya-parAjaya-jIvana vagere amArAM che" evI bhAvanA kare ane temanI A bhAvanA dRDha thAya. loko vAsanA-rUpI taMtuo thI baMdhAIne gothAM khAdhA kare che. tethI jo vAsanA vadhe to te mahA-duHkhadAyI thAya che. jema moTo ane prabaLa siMha paNa sAMkaLathI baMdhAya che, tema dhIra ane mahA-paMDita paNa tRSNAthI baMdhAya che. ane kALa (mRtyu) AvA vAsanAthI rAMka thayelA loko ne potAnI tarapha kheMce che. he,indra,dAma-vyAla-kaTa ne jItavA sArA Ayudho meLavavAnI -ke-yuddhamAM bhramaNa karavAnI kazI jarUra nathI, paNa, yukti tathA yatna karIne temanuM abhimAna" vadhe tema karo.jyAM sudhI vAsanA vadhavAthI zatruonuM "vairya" ochuM thavA nA lAgyuM hoya, tyAM sudhI te zatruo para,astra-zastro ke nItizAstro-emanuM kaMI paNa jIta meLavI zakatuM nathI.e daityo,yuddha nA abhyAsane lIdhe,matta thaIne aMdhakAramaya vAsanAonuM grahaNa karaze ja. ane,zaMbarAsure banAvelA e mahA-zaktizALIdaityo, jayAre vAsanAmAM baMdhAze,tyAre sahelAIthI jItAI jaze. tyAM sudhI te zatruo para vAsanAonuM grahaNa ka lAithI jItAI jaze. mATe,he, devatAo,teo jyAM sudhI abhyAsane lIdhe dRDha vAsanAovALA nA thai jAya, tyAM sudhI,tameyukti-pUrvaka yuddha karIne temane tamArI sAthe laDAvyA karo. ane jayAre teo dRDha vAsanAmAM baMdhAze tyAre teo tamAre vaza thai jaze. jyAM sudhI aMtaHkaraNo -tRSNAthI parovAyelAM nA hoya tyAM sudhI,koI paNa loko narama thatA nathI. (28) traNa daityonI sAthe vitAoe karIthI yuddha zaru karyuM vaziSTha kahe che ke he rAma, brahmAe devo ne eTalAM vacana kahIne tyAMthI aMtardhAna thayA.ane devo brahmAnA vacanane grahaNa karIne potapotAnI dizAmAM gayA.ane potAnA gharomAM keTalAka divasa sudhI vizrAma lIdho. pachI koI zubha kALa (samaya) prApta thatAM devoe yuddhanAM duMdubhiono DaMko karyo. A samayamAM (A vakhate) aMtarikSamAM rahelA devatAo nuM pRthvI para ubhelA daityonI sAthe, lAMbA samayanuM yuddha pharIvAra cAlyuM.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) traNe daityo ne dehAbhimAna thavAthI teonI thayelI hAra dAma-vyAla-kaTa e traNa daityo sAthenA daitya-sainya ane devo nI vaccenA e mahA saMgrAma mAM, devatAoe keTalAka divaso mAyA karIne kADhyA,keTalAka divaso vivAdo karIne kADhyA,keTalAka divaso samAdhAna nI goThavaNa thI kADhyA,keTalAka divaso nAsI jaIne kADhyA,keTalAka divaso gupta rahIne kADhyA, keTalAka divaso dhIraja thI kADhyA,keTalAka viso kaMgALanI peThe zaraNAgata thavAthI prArthanA karIne kADhyA, keTalAka divaso astro thI yuddha karIne kADhyA,to ghaNA divaso aMtardhAna thaIne kADhyA. evI rIte,pahelo saMgrAma trIsa varSa sudhI TakAvI rAkhyo.te pachIno bIjo saMgrAma temaNe pAMca varSa,ATha mahinA ane daza divasa sudhI TakAvI rAkhyo.eTalA samayathI (jItavAnA) ahaMkArano abhyAsa dRDha thavAthI, dAma-Adi senApationAM,cittone vAsanAe gherI lIdhAM.ane temaNe zarIramAM "huM-paNA"no vizvAsa pakaDyo. jema,darpaNamAM dUranA padArtho paNa samIpatAthI eka sarakhI rIte (najIka) pratibiMbita thAya che, tema,tema e daityo yuddhanA atyaMta abhyAsa thI (ane jIta thI) ahaMkAravALA thai gayA.ane jenAthI tedAma-vagere daityo ne "dehamAM Atma-bhAva" (huM deha chuM-evI) nI vAsanA thai.ane e daityo"ame jIvIe to vadhu sAruM-amane dhana maLe to vadhu sAruM" evo AzAthI kaMgALa-paNuM pAmyA. A rIte,prathama,te daityone "sArAM-narasAM karmo mAM pravRtti" nI vAsanAe pakaDyA,ane pachI, "amAro deha sarvadA rogarahita ane bhogamAM samartha thAya to vadhu sAruM" evI zarIranI vAsanAe pakaDyA, ane Ama thatAM,AzA-rUpI-pAza thI baMdhAi ne teo kaMgALa banyA. jo ke dAma-vyAla-kaTa e traNa daityo to prathama ahaMkAra vagaranA hatA,to paNa koI rajjumAM sarpa kalpI le, tema temaNe pAchaLa thI dhana-vageremAM mamatva kalpI lIdhuM.ane "amArAM zarIra kevI rIte sthira thAya?" evI rItanI tRSNA thI kaMgALa thayelA e loko paNa dIna-paNuM pAmyA. AvI rIte vAsanA baMdhAvAthI temanI dhIraja jatI rahI,ane baLa ghaTI gayuM. eTale temanAmAM prahAra karavAnI je ekAgratA hatI,te bhUMsAi gayA jevI thai gai. "A jagatamAM ame amara zI rIte thaie?" evI ciMtAthI daityo paravaza thai gayA,ane pANI vinAnA kamaLanI peThe rAMka thai gayA. dehamAM ahaMkAra pAmelA teone,strI,anna-vagaremAM sArApaNA no abhiniveza thayo (sArA lAgavA lAgyA) eTale temane mahAbhayaMkara ane janma-maraNa nA pravAhamAM nAkhanArI ruci utpanna thai.ane Ama thavAthI, teo raNamAM mRtyunI bIka-vALA thayA. "rakhene (kadAca) ame marI jaie" evI ciMtAthI temanAM citta paravaza thayA,tethI temanuM baLa ghaTI gayuM-ke jene pariNAme devoe temane dabAvI dIdhA.(jItI lIdhA) maraNa nI phALamAM paDelA e traNa daitya senApatio (dAma-vyAla-kaTa) raNabhUmi mAMthI nAsI gayA. temanA sainyanA moTAmoTA daityo haNAyA ane vadheluM thoDuM sainya cAre dizAomAM nAsIne chupAI gayuM. (30) yamarAjAe karelI zikSAthI traNe daityo nA thayelA aneka avatAro vasiSTha kahe che ke-he,rAma,e pramANe dAnavo haNAyA ne nAsI gayA eTale devo rAjI thayA. Ama zaMbarAsuranuM sainya nAza pAmyuM eTale te kopathI bhaDabhaDI uThyo ane dAma-vyAla-kaTa ne pUchavA lAgyo ke-mAruM sainya kyAM? zaMbarAsuranA bhayathI te traNe daityo tyAMthI bhAgyA ane sAtamA pAtALamAM jaIne rahyA.ke jyAM, kALa nI peThe ne bIjAone trAsa ApI zakanArA "yamadUto" kautuka thI rahe che. koIthI paNa bhaya pAme nahi,tevA te yamadUtoe 48
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 tyAM (pAtALamAM AvelA dAma-bAla-kaTa e traNe ne "dehadhArI ciMtA" o jevI traNa kanyAo ApI. sAtamAM pAtALamAM dAma-vagere traNa daityoe apAra duSTa vAsanAonuM grahaNa karyuM hatuM ane yamadUtonI sAthe rahIne dasa hajAra varSanuM potAnuM AyuSya vitAvyuM, "A kanyA mArI priya che ane enAthI ja mArI prabhutA che" evA duSTa ane dRDha premamAM baMdhAIne temanA AyuSyano moTA bhAgano samaya vyatIta thayo. evAmAM eka vAra,moTAM narako saMbaMdhI kAmakAjono yamadUto nI sAthe vicAra karavA mATe prArabdha yoge "yamarAjA" tyAM (sAtamAM pAtALamAM) AvI pahoMcyA. tyAre yamarAjA, tyAM tra-cAmara vagere cihno sAthe AvyA nahotA eTale te traNa daityo temane jANI zakyA nahi ane temane eka sAmAnya cAkara samajIne temane vaMdana paNa karyA nahi. AthI koSe bharAyelA yamarAjAe mAtra bhramarano IzAro karIne te daityone aMgArAothI dhagadhagatI narakanI bhUmiomAM nakhAvyA.tyAre te traNe daityo duHkha thI barADA pADavA lAgyA.ane baLI gayA. lAMbA kALa sudhI yamadUto nA saMsarga thI prApta thayelI, krura vAsanAne lIdhe teo bhIla thayA. te janmane aMte teo judA judA avatAro jevAke-kAgaDA, gIdha,popaTa,suvara,gheTAM,kIDA vagere yoniono anubhava laIne hajI kAzmIra pradezanA eka khAbociyAmAM mAchalAM thaIne rahyA che. jema,samudramAM taraMgo utpanna thaIne pAchA naSTa thAya che, tema vicitra avatAronA anubhava karIkarIne vAraMvAra maraNa pAmelA,e loko,mAchalAM nA avatAramAM dAvAnaLa thI ukaLeluM, kAdava jevuM thoDuMthoDuM pANI pIne, kAdava jevA zithila thai gayA che ane maratA paNa nathI ke jIvI paNa zakatA nathI. he,rAma,saMsArarUpI-samudramAM paDelA,vAsanA-rUpI-taMtuothI prerAyelA,ane zarIra-rUpI taraMgoe, lAMbA kALa sudhI aneka pradezomAM pahoMcADelA,e traNa jIvo (detyo) avinAzI phaLa ApanArA upazama (mukti) prApta thayA nathI,mATe vAsanAonI prabaLatA kevI dAruNa che teno tame vicAra karo. (31) arthanI hAni ane anartha-prApti ahaMkArathI ja prApta thAya che he mahAbuddhimAna rAma,eTalA mATe tamane sAvaceta karavA mATe,huM tamane hasatAM hasatAM kahuM chuM kedAma-vAla-kaTa ne je thayuM te pramANe tamAruM nA thavuM joIe. viveka nuM anusaMdhAna nahi karavAne lIdhe,citta AvI "abhimAna-rUpa-Apatti" ne grahaNa kare che.ane sahajamAM ja anaMta janmonAM duHkho prApta thAya che. devatAo ne pIDanAra zaMbarAsuranA sainya nA senApatio kyAM ane kyAM A garamIthI tapelA kAdava nA jaLanAM mAchalAMo? dehAdhika ahaMkArane lIdhe ja te A sthiti pAmyA che. mATe,he,rAma satata prayatna karIne aMdarathI ahaMkArane ja TALI nAkho.ane "je kaMI dehAdhika che te-huM nathI" evI bhAvanA karIne sukhI thAo. e dAma-bAla-kaTa nAmanA traNa "mAyika daityo" (mAyAthI banelA daityo) madala to hatA ja nahi,chatAM astitva pAmyA.ane ahaMkAra-rUpI-pizAca nA vaLagADane lIdhe mAchalAM thaIne zevALanA TukaDAo mATe jhUrI rahyA che. rAma pUche che ke-je padArtha mudala hoya ja nahi tenuM hovuM saMbhavatuM nathI, ane je hoya tenuM nA hovuM saMbhavatuM nathI, Avo niyama che,to have te traNa daityo muddala hatA ja nahito teo janma-maraNa nA pravAhamAM sthitine pAtra kema thayA? te mane samajAvo.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasiSTha kahe che ke-he mahAbAhu, tame kaho cho tema ja che. je padArtha koI paNa vakhate,kaMI paNa hoya ja nahi te padArtha saMsAranA pravAhamAM sthitine pAmato ja nathI, paNa prathama je-sUkSma hoya te AvirbhAva thI moTo thAya che. have tame ja kaho ke kayo padArtha satya che ane kayo asatya che? tamArI vAta sAMbhaLIne pachI yogya dRSTAMta thI huM temane AgaLa samajAvIza. rAma kahe che ke-he,brahmana,A je ApaNe chIe te sAcA ja chIe tethI saMsAranA pravAhamAM rahyA chIe.paNa dAma vagere traNe daityo to tame kaho cho tema khoTA ja che- chatAM saMsAranA pravAhamAM sthiti pAmyA che. ema kema? vasiSTha kahe che ke-jema,dAma-vagere daityo "mAyAmaya hovAne lIdhe" khoTA ja hatA,chatAM,jhAMjhavAnAM pANInA puranI jema sAcA jevA lAgyA hatA,tema sura asura ane dAnavo sahita ApaNe paNa khoTA ja chIe ane khoTA chatAM paNa ceSTA karIe chIe.jaIe chIe ane AvIe chIe. "rAma-paNuM" paNa khoTuM che ane "vasiSTha-paNuM" paNa khoTuM che. tema ja ApaNA zarIro ApaNA anubhavamAM AvavA chatAM paNa khoTAM ja che.(ajJAna thI te sAcAM lAge che) jema marI gayelo koI saMbaMdhI,svamamAM jIvato hovA chatAM,paNa vAstavika rIte to mUelo ja hoya che, tema,A jagata ajJAna-kALamAM sAcuM dekhAvA chatAM jJAna thAya che tyAre khoTuM ja che. atyaMta mUDha (mukha) manuSyane "A jagata khoTuM che" ema kahIe to-te manuSya A vAta khoTI ja mAne. kAraNake "tatva-vicAra no abhyAsa" karyA vinA.A vAta tenA gaLe (manamAM) utare tevI nathI ja. A jagatamAM koI paNa,mANasa ne manamAM je-daDha nizcaya (jagata sAcuM che-tevo) thai gayo hoya, te nizcaya "tatva-vicAra" nA abhyAsa vagara,kadI paNa nAza pAmI zake ja nahi. "A jagata khoTuM che ane brahma ja satya che" ema je manuSya vAta kare che.te manuSyane - bIjA maDha (murkha manuSyo,ghelA (gAMDA) jevo gaNIne hasI kADhe che.bAkI (satyamAM) ghelA to te mUDha manuSyo ja che. A pramANe,jo ke ajJAnInI vAtane jJAnI mAne nahi ane jJAnI nI vAta ajJAnI mAne nahi, paraspara sarakhuM che. to paNa, jJAnI ane ajJAnI e sarakhA saMbhave ja nahi, jema,aMdhakAra ane prakAza sarakho gaNAya nahi,chAyA ane taDako sarakhAM gaNAya nahi, tema,jJAnI ane ajJAnI sarakhA gaNAya ja nahi. murkha manuSyane moTA prayatnathI samajAvavA lAgIe.to paNa te pratyakSa anubhavamAM AvatA.jagata ne mithyA mAnI zake ja nahi ane tethI te murkha manuSyanI AgaLa."A saghaLuM jagata brahma ja che" ema kahevuM paNa baMdha besatuM (barobara) nathI, kAraNake tapano ane vidhA no saMskAra nahi hovAne lIdhe te ajJAnIe, brahma no nahi paNa jagata no ja anubhava karyo hoya che. he,rAma,je puruSa atyaMta ajJAnI nA hoya ke atyaMta jJAnI paNa nA hoya tenI pAse ja jagatanA asatya-paNAnI ane brahma nA abhinnapaNA nI vAta karavI zobhe che. atyaMta jJAnI puruSa -to-potAnA sva-rUpa sivAya bIjuM kaMI joto nathI, tethI tenI pAse,jagatano niSedha saMbhavato ja nathI.kAraNake,jenI draSTimAM "jagata" hoya tenI pAse jagata no niSedha karavo saMbhave,paNa, jJAnI to "A saghaLuM je che te zAMta parabrahma ja che" evo sarvadA anubhava karyA kare che. "mArAmAM mArA sva-rUpa sivAya bIjuM kazuM che ja nahi ane jema sonAmAM,dAgInA-vagere no je AkAra thAya che, tema mArAmAM bIjo koI AkAra thayo ja nathI" e rIte atyaMta jJAnI puruSa sArI peThe samaje che. evI ja rIte atyaMta ajJAnI puruSa,potAnAmAM "paMcabhautika-paNA" (zarIra) vinA bIjuM kazuM jANato ja nathI,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI jema,vIMTI-vagere dAgInA ne jonAra bALaka nI draSTimAM sonuM hotuM nathI, tema,ajJAnInI draSTimAM "brahma" hotuM ja nathI.mATe tenI pAse jagata no "niSedha" karIne brahmanuM sthApana karavAnI vAta karavI saMbhavatI nathI evo mUDha manuSya khoTA "ahaMkAra-maya" ja hoya che,ane, tevI ja rIte) jJAnI (tatvavettA) manuSya to sAcA "AtmA-maya" ja hoya che, mATe temanI pAse jagatano niSedha karIne brahma'nuM sthApana karavAnI vAta dhaTatI nathI. atyaMta ajJAnI manuSya potAnI peThe sarvane (jagatanA sarva manuSyone dehamaya ja samaje che,mATe, tenI pAse "huM brahma chuM" ema kahevA besIe to-te ApaNA vAkya ne mUrkhAI bhareluM ja gaNe. vAstavika rIte vicAra karatAM jagata khoTuM Thare che eTalA mATe ApaNe kadI sAcA nathI, ane dAma-vagere daityo paNa sAcA nahotA. vidvAno nA anubhavanI rIte vicAratAM paNa teo (daityo, ane ApaNe asatya chIe. vaLI,yuktithI vicAra karatAM paNa temanuM ane ApaNuM "hovA-paNuM" saMbhavatuM nathI. zada niraMjana ane jJAna-sva-rUpa je brahma che.te ja "satya" che.ane te satya brahma sarvavyApaka (AkAzanI jema) che. te zAMta che. teno udaya-asta nathI ane saghaLuM "jagata"e paNa zAMta "brahma" ja che. ane tema hovAne lIdhe.te jagata "za " nathI,paNa "pUrNapaNA" thI raheluM che. he.rAma e "pUrNa-brahma"mAM A saghaLI "suSTi" o kevaLa tenA "vivarta-pU" (anya-rUpe pratIta thavA-rUpa) che. je parNa-sva-rUpa caitanya che te ja A saSTio rUpe pratIta thAya che. caitanya (brahma) no svabhAva ja evo che ke te potAnA svarUpa ne kevA prakAranuM "dhAre" che, tevA prakAranuM ja thoDI vAramAM jue che,ane anubhave che. Ama che eTalA mATe jagata ke je avidyamAna che, te paNa caitanya nI dRSTi thI,kSaNamAM vidhamAna jevuM thai jAya che. jagatamAM koI padArtha satya nathI to sAthe sAthe koI padArtha asatya paNa nathI, paraMtu e vAta niHsaMzaya che kecaitanya potAnA rUpa ne jevuM dhAre che, tevA prakArathI ja te rUpe udaya pAme che. Ama,je rIte dAma-vagere traNa daityo udaya pAmyA hatA,te rIte ja ApaNe paNa udaya pAmyA chIe.mATe, jo teo sAcA -to ApaNe paNa sAcA ane jo-teo khoTA to ApaNe paNa khoTA. he, rAma,teomAM ane ApaNAmAM zI vizeSatA che? (zuM judA-paNuM che?) A mahA-caitanya,aMta vagaranuM che, sarvavyApaka che,ane nirAkAra che, paNa tenI aMdarano je bhAga,jevA AkAranuM manana kare che, te bhAga tevA AkArathI udaya pAme che. jyAM je "bhAga"nuM caitanya -dAma-vagere daityo nuM manana karavA lAgyuM, tyAM te "bhAga"nuM caitanya tevA AkAranA anubhavane lIdhe,dAma-vagere daityo thI saMpanna thayuM (banyuM) ane, jyAM,e caitanya,tamArA tathA mArA -vagere AkAronuM manana karavA lAgyuM, tyAM tevA AkAronA anubhavane lIdhe,tevA (tamArA-mArA-vagere) AkArothI saMpanna thayuM che.(banyuM che) nirAkAra cidAkAza (brahma-ke caitanya) nAM svapta no je pratibhAsa che tenuM ja "jagata" evuM nAma paDeluM che. jema,sUryanA tApa nA "amuka bhAga" nuM "jhAMjhavAnAM pANI" evuM nAma pADavAmAM Ave che, tema,mahA-caitanya nA amuka bhAganuM "jagata" evuM nAma pADavAmAM AvyuM che. e mahA caitanya potAnA je sthaLamAM manana kare che te sthaLamAM te "dRzya" (jagata) kahevAya che.ane, je sthaLamAM te manana vagaranuM hoya che. te sthaLamAM te "mokSa" kahevAya che. jo ke vAstavika rIte jotAM to e mahA caitanya sthaLa nA vibhAgo vagaranuM che. tethI te -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ manana-vALuM ke pachI manana-vagaranuM -e baMne kadI paNa nathI. chatAM."A dekhavAmAM AvatuM je jagata che te brahma ja che" ema samajAvavA mATe tamArI pAse A vibhAga nI kalpanA karI che. je brahma che te ja jagata che, ane je jagata che te ja brahma che. jema be paryAya zabdonA arthamAM bheda hoto nathI, tema brahma ane jagata e baMne zabdomAM paNa bheda nathI. tema."ajJAnarUpa-upAdhi" (avidhA ke mAyA) vALuM caitanya potAnA svarUpa ne -te-jagata che-tema jANe che. mATe dekhavAmAM AvatuM A jagata e kaMI ja nathI,paNa brahma ja jagata-rUpe pratIta thAya che. cidAkAza (caitanya) no svabhAva ja evo che. "Aropa nI dRSTi" thI jotAM,vyApaka mahA-caitanyamAM sarva nA Aropa no saMbhava che, tethI ApaNA anubhavamAM Ave che te sarva-sarvatra (caitanya) che. "apavAdanI dRSTi" thI jotAM,te (caitanya) mAM kyAMya kaMI paNa nathI ane anubhavamAM paNa AvatuM nathI. AthI A je jagata che, te caitanya (brahma) nI jema zAMta,bheda-rahita,satya,eka ane pUrNa ja che. ane evo nizcaya rAkhIne tame paNa zoka-bhaya-ane bhedano tyAga karIne pUrNapaNe ja raho. mahA-caitanya nuM potAnuM rUpa atyaMta zAMta ane svaccha che, te moTI zilAnA garbhanI peThe,ghaTTa hovAthI, tenI aMdara bIjA koI padArtha no samAveza hovAne yogya nathI, AthI "te caitanyanI aMdara kyAMya jagata che ke nahi? " evA vicAro karavA yogya nathI. mAtra eTaluM ja samajavuM yogya che ke "pratibhAsa-mAtrathI je brahma che te ja jagata-rUpe dekhAya che" (32) dAma-vyAla-kaTano mokSa rAma pUche che ke-he muni,bALaka nI dRSTimAM jema pizAca hoya che, tema,dAma-vyAla-kaTa e ajJAnIonI draSTimAM ja che,paNa jJAnIonI draSTimAM te (traNa daityo nuM astitva) nathI.(te traNe daityo mAyika che) tema chatAM (ahIM ApelA udAharaNa mujaba) temanA duHkha no (judA judA avatAra levAno) aMta kyAre Avaze? (noMdha-ahIM dAma-vyAla-kaTa-e traNa guNo satva-rajasa-tamasa nuM udAharaNa (dRSTAMta) thI batAvyuM che!!) vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te pAtALanA yamadUto te dAma-vAla-kaTa nA sagA banyA hatA (temanI kanyAo temaNe dAma-vAla-kaTa ne ApI hatI eTale) ethI temaNe yamadUtoe) yamarAja ne prArthanA karI, tyAre yamarAje je kahyuM hatuM te tame sAMbhaLo. "jayAre A traNa jIvo (traNa daityo) paraspara thI judA paDaze,ane potAnI jUnI sthiti nI vAta sAMbhaLaze, tyAre potAnA tatva ne jANIne teo avazya mukta thaze. (noMdha-satva-rajasa-tamasa guNo parasparathI chUTA paDI jAya che-te kahevAno uddeza che) rAma kahe che ke he bhagavana,te traNe jIvo potAnA vRtAMta ne kyAM, jyAre ane konI pAsethI sAMbhaLaze? te vAta mane anukramathI kaho. vasiSTha kahe che ke-kAzmIra dezanI aMdara rahelA khAbociyA jevA taLAvamAM mAchalAM tarIke rahetA te traNe daityo (dAma-vyAla-kaTa) jayAre kALagatine lIdhe maraNa pAmaze, tyAre teo pAse rahelA kamaLa nA moTA taLAvamAM sAraso nI yoni pAmaze.e yonimAM lAMbo kALa vihAra karyA pachI,temane aMtaHkaraNa nI zuddhi tathA vicArazuddhi, prApta thaze,e pachI teo judA paDaze ane te pachInA avatAramAM teo mukti pAmaze.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,viveka-STi thI vicAra karatAM satva-rajasa-tamasa e traNa guNo chUTA paDI jAya che, tema,mukti pAmavA sAruM prArabdha-yoge te traNa jIvo (dAma-vyAla-kaTa) judA paDaze. lakSmInA bhAre dabadabAvALA kAzmIra dezamAM vRkSothI zobhI raheluM "adhiSThAna" nAmanuM eka nagara utpanna thaze, te nagaranA madhyamAM "pradhumanazikhara" nAmanuM eka zikhara thaze,te zikharanI upara jANe bIjuM eka zikhara utpanna thayuM hoya evuM ane vAdaLAMo sudhI pahoMcelI moTI zAkhAo vALuM eka uttama dhara thaze. te gharanA IzAna khUNAmAM eka kotara haze jemAM karela mALAmAM "vyAla" nAmano dAnava "cakalA" nAmano pakSI thaze. ane te jeno artha nA samajAya tevuM "cIcI-cIcI" zabda bolyA karaze. te ja samayamAM -svarga jevA te nagaramAM "zrIyazasvaradeva" nAmano rAjA thaze,te rAjAnA gharanI aMdara,staMbha pAchaLanA chidramAM "dAma" nAmano dAnava gaNagaNATa karanAro "macchara" thaze. "adhiSThAna" nAmanA e nagaranI aMdara "ratnAvalIvihAra" nAmanuM krIDA karavAnuM dhara thaze,ne te vihAra-gRhamAM, rAjAno "nRsiMha" nAmano amAtya (maMtrI) haze ke jene "baMdha-mokSa" hAthamAM rahelA AmaLAnI jema(pratyakSa) haze. tenI beThaka nA oraDAmAM "kaTa" nAmano dAnava "kalakaliyo" nAmano pakSI thaze.ane te rUpAnA pAMjarAmAM maMtrI ne vinoda karavAnuM sAdhana thai raheze. he,rAma,te nRsiMha nAmano maMtrI,dAma-vyAla-kaTa e traNa daityo nI zlokabaddha racelI kathAne lokanI pAse vAMcaze, tyAre te kalakaliyo,macchara ane cakalo e kathA saMbhALaze,eTale temane jUnI sthitinuM smaraNa thaze. ane Ama temaNe potAnA jIva-rUpa no bodha thaze eTale te parama-mokSa-padane pAmaze. Ama dAma-vAla-kaTa nuM saMpUrNa AkhyAna tamane kahI saMbhaLAvyuM. he rAma,A ja rIte je. A saMsAra che te za chatAM "atyaMta prakAzita dekhAtI mAyA" che. te mAyA,jhAMjhavAnA pANInI jema ajJAnathI lokone bhamAve che. vAsanAothI moha pAmelA mUrkha loko,dAma-vAla-kaTa nI peThe,aneka prakAranAM ajJAna ne lIdhe, uttama sthitimAM thI nIcI sthitimAM AvI paDe che. he,rAma,jema,je niraMjana caitanya che-te ja-potAnA "svayaM-prakAzarUpa-paNA" no tyAga karatuM nathI,paNa, "rAjasa ahaMkAra" (rAjasa guNa nA ahaMkAra) thI raMgAI jaIne dehAdhika khoTA rUpane "huM chuM" ema samaje che. tema,jIva potAnI ja vAsanA-rUpa bhAntine lIdhe, pote jANe caitanya-svarUpa thI bhinnapaNuM pAmyo hoya tevo thAya che. jeo zAstranI rIti pramANe,"A je dRzya che-te saghaLuM mithyA ja che" evo nizcaya karIne potAnI akhaMDAkAra buddhithI potAnAmAM ja zAMta rahe che, teo paramAtmA mAM rahelI te niraMtara buddhi vaDe, saMsAra-samudrane tarI jAya che. jema,jaLa nIcANa-vALA bhAgamAM ja vahI jAya che, tema je puruSo judA judA prakAranA asaMkhya duHkho nA vikArone ApanArA zuSka "tarka-vALA mato"no Azraya kare che teo potAnA lAbha no ja nAza kare che. paNa jeo,potAnA anubhava thI siddha thatA,zrutine anusaranArA mArga thI,parama-padamAM pahoMcavA mATe cAle che - te puruSono nAza thato nathI. je puruSa "mane amuka viSaya-sukha maLe to sAruM,mane amuka paraloka(svarga) maLe to sAruM" evI tRSNAo rAkhyA kare che, tene potAnA durbhAgya thI thayelI dInatA ne lIdhe "nAza pAmelI puruSArtha nI rAkha" paNa hAtha AvatI nathI. (eTale ke tRSNA ne lIdhe teNe karelA tenA puruSArtho nakAmA thai jAya che) jayAre udAra manavALo puruSa sarvadA nispRha-paNAthI (anAsaktithI) railokya ne paNa taraNA jevuM samaje che, te puruSane -jema sa jUnI kAMcaLI ne tyajI de che tema sarva muzkelIo (vipattione) tyajI de che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ game tevI apAra vipatti AvI paDI hoya to paNa kumArge -to nA ja cAlavuM joIe. uttama zAstra,ane sajjano no samAgama,e baMne AtmAnA prakAza-rUpa -prabaLa prakAza ApanAra sUrya che. je puruSo teno Azraya kare che te puruSo pharIthI moha-rUpa aMdhakArane vaza thatA nathI. jemane sadaguNo meLavavAmAM asaMtoSa hoya che ane sadA vedAMta-zAstra sAMbhaLavAmAM rAga (rasa) hoya che,ane, jemane satya bolavAnuM tathA brahma nuM anusaMdhAna karavAnuM vyasana hoya che, teo ja manuSya che,bIjA badhA to pazu-samAna ja che. he zrotA-loko,tamo anAdi kALathI,je kaMI bhogavavAnuM che te sadhaLuM bhogavI cukyA cho, ane je kaMI jovAnuM che te saghaLuM,tame joI cukyA cho, to have janma-maraNa nA pravAhomAM gothAM khAvA sAruM bhogano lobha zA mATe rAkho cho? have to tame potapotAnA adhikAra pramANe,zAstra nI paddhati pramANe,jJAnanI sthitinA krama pramANe varto, ane manamAMthI,khoTI bhogajALanI vAsanAne choDI do. parama puruSArtha upara dhyAna ApI,dhIraja rAkhI,yatnapUrvaka zAstra pramANe AcaraNa karanArA kayA puruSane siddhi prApta na thAya? tema chatAM,zAstra pramANe cAlanAra puruSe phaLanI siddhi nI utAvaLa karavI joIe nahi, kAraNake je phaLa,lAMbA gALe pAke che,te phaLa bahu puSTa ane madhura thAya che. Ama,puruSa, zoka,bhaya.parizrama,garva ane utAvaLa ne choDIne,zAstra pramANe vyavahAra karavo joIe, indriyo-rUpI phAMsIthI maravA jevo je jIva thayo che, te have saMsArarUpI UMDA khADAmAM paDI duHkhI na thAya tema karo.have pachI pharIvAra ane vAraMvAra adhama yonimAM javuM paDe evuM karo nahi. A saMsAra,dAvAnaLathI tapI gayelA,durgadhI kAdava jevo che, temAM tame vAraMvAra duHkhI thatA vRddha deDakAnI jema duHkhI thavAne badale tevA tuccha jIvana nI AzA ne choDI do.ane hRdayamAMthI bhoga-vAsanAne dUra karo. he,Aryaloko,dhananI rakama ekaThI karavAthI zuM vaLavAnuM che? dhana nI tRSNA choDIne tame zAstra no vicAra karo. sarve padArthamAM "A brahma che"evI bhAvanA karIne brahma no ja vicAra karo. dhana-vagere nI "tRSNA-rUpa-gADha-nidrA",kaMgALapaNuM ApanArI che, pariNAme te durbhAgyapaNuM karanArI che. te nidrA ne tyajIne "jAgrata thAo." jema sukAtA jatA khAbociyAmAM vRddha kAcabo ALasu thaIne paDyo rahe che tema saMsAramAM ALasu thaIne paDyA raho nahi,paNa jarA (dhaDapaNa) ane maraNa nI zAMti mATenA udhamamAM (prayatnamAM) macyA raho. artha (dhana) nI saMpatti thI anartha thAya che, ane tenA bhogathI saMsAra-rUpI roga utpanna thAya che, vaLI, saghaLI saMpattio, eka jAtanI vipattio ja chemATe saMsAramAM sarva padArtho no anAdara karavo e ja "jaya" che. je puruSa sadAcArathI zuddha rIte cAle che,vRttine nirmaLa rAkhe che, ane saMsAranA sukharUpa phaLane ApanArI paNa pariNAme duHkha ApanArI paddhationI lAlaca rAkhato nathI, te puruSanAM AyuSya, yaza,guNo,ane lakSmImAM vadhAro thAya che ane te praphullita rahe che. (33) zubha udhoga nuM varNana ane ahaMkArathI baMdhana tathA tenA tyAga thI mokSa vasiSTha kahe che ke-he,rAma,yogya sAdhano,atyaMta AgrahapUrvaka sArI rIte karavAmAM Ave to,teo saphaLa thayA vagara rahe nahi,avo niyama hovAne lIdhe,sarva dezamAM ane sarva kALamAM (samayamAM, saghaLAM dhArelAM kAryo,saphaLa thavA saMbhavita che,AthI tame mokSanI prApti mATe,zubha udhoga (kAryo) ne kadI paNa choDo nahi. ghaNA ghaNA mahAtmAoe zubha udyogamAM maMDyA rahevAthI azakya kAryo paNa zakya karyA che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mitro,svajano ne AnaMda ApanAra "naMdI" e taLAvamAM --mahAdeva nA ArAdhana-rUpa-tapa (udhoga) karIne - mRtyu ne jItI lIdhuM hatuM. (noMdha-zilAda nAmanA munie mahAdevanI ArAdhanA karIne sarvajJa putra nuM varadAna mAMgyuM hatuM, tyAre mahAdeve kahyuM ke-sarvajJa to eka huM ja che, eTale mArA aMzathI tane putra thaze paNa te soLamAM varSe mRtyu pAmaze. zilAda ne "naMdI" nAmano putra thayo.naMdIne khabara paDI ke potAnuM soLamAM varSe mRtyu thavAnuM che eTale teNe mahAdeva nI ArAdhanA karI.jayAre soLamAM varSe kALa (mRtyu) teM bAMdhavA AvyuM tyAre mahAdeve pragaTa thaIne mRtyune lAta mArIne naMdI nA saghaLA mRtyu pAzo bhedI nAkhyA ane naMdI ne ajarAamara karI naMdIne potAnA sevaka tarIke rAkhyo) udyogathI sainya ane dhanathI saMpanna thayelA balirAjAe saghaLA utkarSavALA devone paNa kacarI nAkhyA hatA. jema brahmA sRSTi utpanna kare che tema,mata-rAjAnA yajJamAM indra vikha karavAthI,maharSi varte, potAnA tapanA prabhAvathI deva ane dAnavo sahita nI navI sRSTi utpanna karI hatI,ne yajJa puro karyo hato. vizvAmitre vAraMvAra bIjAothI adhika tapa karIne "brahmarSi-paNuM" meLavyuM hatuM.je kSatriyo mATe durlabha che. railokya mAM prakhyAti pAmela,viSNu-brahmA Adine paNa kALa taNakhalAnI jema cAvI jAya che, chatAM,"bhRta" nAmanA munie te kALane bhaktithI ane atyaMta dRDhatA thI jItI lIdho hato. sAvitrI e rAjakumAra satyavAnanI strI hatI ane yamarAja jayAre tenA patine lai jatA hatA tyAre te patinI pAchaLa gaI ane stuti-vagere thI ane yukti-bharelAM vacano thI yamarAjane vaza karIne, teNe potAnA patine, yama nA hAthamAMthI choDAvI ane jIvato karyo hato. zAstramAM kahelA zubha udyoga mAM eka paNa udhoga evo nathI ke jenuM phaLa maLe nahi. eTalA mATe tamAre aMtaHkaraNamAM vicAra karIne,udhoga thI sarvottama mukti-pada meLavavuM joIe. sukha-duHkha-janma-maraNa-vagere dazAo-rUpa saghaLI bhrAntio nuM mULa kApI nAkhe evuM to eka Atma-jJAna ja che. mATe te mATe tame prabaLa prayatna karo.vipattiomAM nAkhavA mAgatI,bhoganI lAlaco no nAza karavA mATe, viSayo mAM "doSa-dRSTi" karavA no prayatna karavo joIe. viSayonA tyAga karavAthI duHkha no anubhava thAya che, tema chatAM, tevuM sAmAnya duHkha bhogavyA vinA -paramAnaMdatatva nuM sukha maLe tema nathI. jo ke brahma to nitya-prApta ja che, tethI tenA mATe zama-dama-vagere sAdhano karavAnI koI jarUrata nathI, to paNa,brahma nuM AvuM nitya-paNuM jANavAmAM ke anubhavavAmAM AvyuM nA hoya tyAM sudhI, e zama-dama-vagere sAdhano parama-artha (paramArtha rUpa che ane bahu kAmanA (agatyanA) che. ane te brahma-jJAna nA sukha ne pragaTa karanArAM che tema samajo. dehAbhimAna no tyAga karI,sarvadA zAMtino Azraya karI tathA buddhi thI potAnuM Arya-paNuM potA-paNuM) vicArIne sajjano no satsaMga karavo joIe.satsaMga vinA,khAlI tapa-tIrtha ke zAstra thI saMsAra-samudramAMthI pAra utAravAnA kAmamAM jaya meLavI zakAya tema nathI. jene divase divase lobha moha tathA krodha ochA thatA jatA hoya che ane je zAstra pramANe potAnA karmo (kAryo) karato hoya tene sajjana jANavo,ane evA sajjano nA satsaMga thI koI divase brahma-vettA puruSano saMga paNa avazya prApta thAya che.ane tyAre A dRzya (jagata)rUpa khaTapaTa no atyaMta abhAva thai jAya che. ane dRzya no abhAva thai jAya to pachI parabrahma ja avazeSa (bAkI) rahe che. kAraNake dRzya no abhAve thatAM, jIva paNa (dRzya nI jema ja) brahma mAM ja laya pAme che. A dRzya dekhavAmAM AvatuM jagata) bhUtakALamAM utpanna ja thayuM nathI,bhaviSyamAM utpanna thaze paNa nahi ane vartamAna kALamAM paNa te (jagata ke dRzya) nathI.ane je che te "nirupAdika brahma" ja che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 A vastu (vAta) hajAro yuktiothI,meM tamane utpatti prakaraNamAM samajAvI che, A prakaraNamAM paNa samajAvato AvuM chuM ane have (haju) paNa je sarva vidvAno nA anubhavamAM AveluM che, te (pharI) samajAvIza. "brahmAMDa" nA sarva "anubhava"nuM "adhiSThAna" e parabrahma" nAmanuM "caitanya" (paramAtmA) che. te nirmaLa ane zAMta che, mATe temAM AkAza-vagere sat -asat ke mAyA- utpanna thai zake nahi. kAraNake jo tene mAyAthI utpanna thayeluM mAnIe to mAyAthI je utpanna thAya te mithyA ja hoya che, mATe te (AkAza-vagere) nI utpatti,temAM (caitanyamAM) thai ja nathI e siddha thAya che. (brahmamAM AkAza-vagerenuM utpanna thavuM ja saMbhavatuM nathI.) brahma chidra rahita che, kUTastha ane nitya che.temAM hajAro TAMkaNAothI paNa chidra-rUpa AkAza utpanna karavuM azakaya che. acaMcaLa evA te mahA-caitanya mAM je "mAyA-rUpa-kalpita-upAdhi" vALo aMza che, te A "jagata-rUpe" jaNAtA camatkAra ne utpanna kare che.ane te ja A jagata-rUpe jaNAya che. mahA-caitanyamAM A "mAyA-rUpa-upAdhi" aMzanI kalapanAthI te mahA-caitanyamAM bheda thAya che tema samajavuM nahi. jeTalA jeTalA brahmAMDanA anubhavo che,te saghaLA,"mahA-caitanya-rUpI-sUrya" nA "kiraNo nA samUha" jevA che. kiraNonA samUha ane kiraNo-vALA (kiraNo utpanna karavA-vALA) nI vacce zuM bheda hoI zake? A pramANe che eTale "mahA-caitanya-rUpI-sUrya" "nirvikalpa" (vikalpa vagarano) ja che ema kahevuM yogya ja che. vicAra karavA thI (e samajAze ke) e "mahA-caitanya" (paramAtmA) no je sAkSAtkAra thAya che-te-jagata-rUpa-anubhava no "asta" che.ane, sAkSAtkAra no je abhAva che,te jagata-rUpa-anubhava no udaya che. caitanya nA abhAva thI jagata dekhAya che) je "ahaMkAra" che tenuM kharuM svarUpa jANavAmAM AvyuM nA hoya tyAM sudhI te "ahaMkAra" caitanya-mAM mela-rUpa che,paNa, jo te ahaMkAranA kharA svarUpa ne jANavAmAM Ave to te paramAtmA (mokSa ke caitanya) rUpa ja thai jAya che. "ahaMkAra e zuM che?" evo vicAra karavAmAM Ave to-te ahaMkAra-vagere sarva TaLI jaIne - eka mAtra caitanya ja avazeSa (bAkI) rahe che. jema, prauDha (pukhta) buddhivALA manuSyane "A pizAca nathI" evo bodha (eka vAra) ApavAthI,temane apizAcamAM thayelI pizAca nI bhrAMti TaLI jAya che, paNa thoDI samajaNa vALA bALakone "A pizAya nathI" tevu bhale seMkaDo vAra kahevAmAM Ave to paNa temano saMzaya emano ema ja rahe che, tema,ahaMkArathI rahita thayelAone brahma mAM thayelI bhAMti jagatanI bhrAMti (vicArathI) TaLI jAya che.paNa, ahaMkAra-vALAone "A jagata nathI paNa brahma che" ema seMkaDovAra kahevA chatAM saMzaya ja rahe che. "huM-paNuM" (ahaMkAra) dhovAI jAya (TaLI jAya) to pachI te ahaMkAra (huM-paNA) ne lIdhe, kapAyelAM, svarga-narka-mokSa-baMdhana vagere to kyAMthI rahe? (e badhAnI tRSNA rahetI ja nathI). jyAM sudhI hRdayamAM "huM paNuM" che tyAM sudhI tRSNA praphullita thayA ja kare che. nitya evA "caitanya" ne dabAvIne "ahaMkAra-rUpI-medha" jyAM sudhI rahyo hoya tyAM sudhI "ajJAnarUpI aMdhakAra" rahyA ja kare che.ane kadI paNa prakAza (jJAna) thato nathI. A "ahaMkAra" mudale (satyamAM) che ja nahi, ane jIve pote ja mithyA kalpI lIdhela che.ane te jIva nA duHkha mATe ja che, harSa (sukha) ne mATe nahi.A mithyA kalpAyelA "ahaMkAra" thI kAcI buddhi-vALAone "moha" thAya che. (jevI rIte dAma-vagere daityo ne thayo hato tevI rIte "A deha e huM chuM" evA bhAre "moha" thI,adhika bIjuM koI "anarthabhUta-ajJAna" saMsAramAM thayuM nathI ane thaze nahi.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ahaMkAra-rUpI-aMkura" ne "vicAra-vALA-mana-rUpI-haLa" thI ukheDI nAkhavAmAM Ave tosaMsArano nAza karanAruM evuM "jJAna-rUpI-dhAnya" koi paNa rIte nA chedAtAM, hajAro zAkhAothI vRddhi pAmIne phaLadAyI thAya che.je "ahaMkAra" che te ja "anaMta-janmo-rUpI-vRkSono kAMTo" che. "A mAruM-A mAruM" evA prakAra nI "mamatA"o rUpa hajAro zAkhAo phelAyelI che. ane "mArA" mAM rahelI vAsanA jarAka pratyAdhAta thI tUTI jAya tevI che,mATe,tene "vicAra-rUpI-pratyAdhAta" (Thokara) Apavo joIe.paNa,je adhama manuSya ne A "ahaMkAra-rUpI-pizAca" vaLagyo che-tene manuSyanA vaLagADa ne maTADavA mATe koi zAstro ke maMtro samartha nathI. rAma pUche che ke-he,brahmana,e ahaMkAra kayA upAya thI nA vadhe?e viSe mane kaho. vasiSTha kahe che ke --"AtmA' nuM je vAstavika sva-rUpa -je meM kahyuM che,te svarUpa nuM sarvadA smaraNa karavAmAM Ave, ane AtmA,e caitanya-maya (arIsA) jevo nirmaLa rahe,to ahaMkAra vadhato nathI. --"A saMsAra-rUpI indrajALa mithyA ja che-mATe temAM rAga-dveSa rAkhavAthI mAruM zuM vaLe tema che?" e rIta nuM jo manamAM anusaMdhAna rkavAmAM Ave to ahaMkAra vadhato nathI. --"A ahaMkAra paNa nathI ane drazyo (jagata) nA vilAso paNa nathI" evA vicAra nI jemanA manamAM sthiti thai hoya,te puruSa no "vyavahAra" zAMta thavAne lIdhe, ahaMkAra vadhato nathI. --"A huM chuM ane A jagata che" evA be vicAro zatru-mitra ne utpanna karanArA che,temano kSaya thAya, ane sarvatra jo samatA prApta thAya -to ahaMkAra vadhato nathI --"draSTA-dRzya-darzana" vagere jevI tripuTI o "A levuM ane A choDI devuM" evA prakAranI bhrAMtioe utpanna karanArI che.temano kSaya thAya ane sarvatra zuddha samatA prApta thAya to -ahaMkAra vadhato nathI. rAma pUche che ke-he,prabhu,jAgrata-svapna ane manorathamAM je ahaMkAra thAya che teno AkAra kevo che? teno tyAga zI rIte thAya? ane tene tyAga karavAthI zuM thAya? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A jagatamAM ahaMkAra traNa prakAranA che.temAM be zreSTha che ane eka tyAga karavA yogya che. (1) "A je saghaLuM jagata che,te huM chuM ane avinAzI paramAtmA paNa huM chuM,jagata mArAthI juduM nathI" A rItano je ahaMkAra utpanna thAya che te,uttama samajavo.A ahaMkAra mokSa mATe che,baMdhana mATe nathI. (2) "huM sarva karatAM atyaMta sUkSma chuM,mATe sarvathI nyAro chuM" evo je bIjA prakArano ahaMkAra che-tene paNa zubha samajavo,A ahaMkAra paNa mokSa mATe che,baMdhana mATe nathI. (3) "hAtha-paga -vagere avayavo vALo je A deha che te huM chuM" evo trIjA prakArano je ahaMkAra che te laukika che, ane te tuccha ja che. 57 A trIjo ahaMkAra e eka jAtano moTo zatru ja che-eTalA mATe teno tyAga karavo joie. aneka prakAranI mAnasika pIDAo karanAro,e trIjo ahaMkAra-rUpI baLavAna zatru,je jIva ne kharAba karI nAkhe che te jIva pharIthI pAcho ThekANe Avato nathI.svAbhAvika rIte ja -anAdikALathI coMTelA e trIjA duSTa ahaMkAre, jemanI buddhine bhamAvI nAMkhI che,te loko saMkaTo mAM ja DUbyA kare che. pahelA bemAMnA game te ahaMkAra-vALo jIva mahAtmA kahevAya che,ane mukti pAme che,paNa trIjA laukika ahaMkAra-vALo jIva,to dRDha rIte saMsAramAM gothAM khAdhA kare che. pahelA be ahaMkAra no aMgIkAra karI (svIkArI) "huM deha nathI" evo nirNaya karIne trIjA laukika ahaMkAra no tyAga karavo-ema pUrvanA vidvAno no siddhAMta kahelo che. dAma-vyAla-kaTa e traNa daityo,trIjA laukika ahaMkArathI evI dazAne pAmyA hatA ke
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ te dazAnI vAta karatAM paNa kheda utpanna thAya che. rAma pUche che ke-he,brahmana.cittamAMthI e trIjA prakArano laukika ahaMkArano tyAga karIne puruSa kevI rIte varte to te potAnA hita ne prApta thAya che? vasiSTha kahe che ke laukika ahaMkAra no tyAga karIne zubha sAdhano mAM tatpara rahenAra puruSane mATe parama-pada najIka AvatuM jAya che, jo puruSa pahelA ke bIjA prakAranA ahaMkAranI bhAvanA karIne rahe che to te uMcA padane prApta thAya che. paNa jo badhIja jAtanA (pahelA-bIjA-trIjA) ahaMkAro rahita thaine rahe to te "parama-pada" ne pAme che. he,rAma,AvA vicAra rAkhI,paramAnaMda nA bodha mATe sarvadA saghaLA prayatno karIne chellA (trIjA) duSTa laukika haMkAra no avazya tyAga karavo joIe.e pApI duSTa ahaMkAra to zarIramAM rahelo eka jAtano roga che. teno tyAga karavo e ja moTuM kalyANa che.ane e ja parama-pada ne pAmavAnuM (paheluM) sAdhana che. "vicAranA baLa" thI e laukika sthULa ahaMkArano tyAga karIne manuSya besI rahe ke vyavahAra kare, to paNa tenuM adhaHpatana (nIcI sthiti mAM paDavuM te) thatuM nathI, jema,sArI peThe tRpta pAmelA puruSane jhera thI saMyukta thayelA raso priya lAgatA nathI, tema,jeno ahaMkAra kSINa thai gayo che tene -"roga jevA duHkhadAyI bhogo" priya lAgatA nathI. bhogo para prema nA rahe,tyAre puruSane mokSa-rUpa kalyANa samIpamAM ja Ave che,kAraNake,mana nA aMdhakAra-rUpa ahaMkAra kSINa thAya pachI kalyANa nA mArga ne roke tevuM kazuM pratibaMdhaka bAkI rahetuM nathI. he,rAma,ahaMkAra nA anusaMdhAna no tyAga karavAthI,dhIraja thI ane (zAstranA) zravaNa-vagere nA prayatna thI saMsAra-samudra tarAya che.je puruSa "je sadhaLuM che te huM ja chuM ane ema hovAthI saghaLuM mAruM ja che" evA vicArathI ane,"huM deha nathI ane dehanA saMbaMdhamAM je kaMi che te mAruM nathI" evo nizcaya rAkhe che, tathA,upara kahelA AtmAnA bodhane manamAM dRDha rIte ThasAve che,te mahAtmA puruSa anukramathI, sAtamI bhUmikAmAM sthiti pAme che,ane aMte videha-kaivalya ne pAme che. (34) viSNue zaMbarAsurane mAryo ane vAsanA-rahita traNa daityono mokSa vasiSTha kahe che ke- barAsuranuM sainya naSTa thayuM ane dAma-vagere daityo zaMbarAsura pAsethI jatA rahyA,tyAre. meru parvatanA jevI saMpatti-vALA zaMbarAsuranA nagaramAM je vRttAMta banyuM te huM tamane kahuM chuM,te tame sAMbhaLo. jenA sainya ne devatAoe jItI lIdhuM hatuM,tevA thaMbarAsure thoDAM varSo pachI pharIthI devatAono vadha karavAno nizcaya karI ne vicAra karyo ke-meM mAyAthI dAma-vagere je asuro banAvyA hatA,temaNe to mUrkhatA ne lIdhe, yuddhamAM khoTA ahaMkAra nI ja bhAvanA karI,eTale teo hArI gayA.have mAre pharIthI bIjA dAnavone sarjavA ane temane vivekI ane vedAMta zAstra ne jANanArA karavA.tatva nA jJAna ne lIdhe,teo mithyA-bhAvanA vagaranA haze,eTale teo ahaMkArane dhAraNa karaze nahi.ane tethI teo devatAone jItI leze. A pramANe zaMbarAsure vicAra karyo ane pachI jema samudra parapoTA utpanna kare che tema teNe mAyAthI, potAnA dharyA pramANe ja-bhIma-bhAsa-ane dRDha nAmanA traNa dAnavone pedA karyA. te traNa dAnavo,Atma-tatva ne jANanArA hovAne lIdhe -sadhaLuM jANanArA,rAga-rahita,doSa vagaranA ane je kAma AvI paDe te ja kAmane karanArA,AtmA nuM anusaMdhAna karanArA,uttamatAvALA,nispRha ane pavitra manavALA hovAne lIdhe,temaNe jamIna parathI uMce (AkAzamAM) AvIne AkAzane gherI lIdhuM. 58
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ caLakatA astro vALA te traNe daityo,AkAzamAMnA vAdaLAM nI peThe garjanA karavA lAgyA, ane devo nI sAme ghaNA varSo sudhI laDyA.paNa viveka ne lIdhe,kadI paNa temaNe ahaMkAra karyo nahi. te traNe daityonA manamAM kadIka "A mAruM che" evI vAsanA udaya pAmatI to "A deha che te koNa che? ane ame koNa chIe?" evA vicAra karatAM te vAsanA to tarata ja asta pAmatI. "A zarIra khoTuM che ane devatAo paNa khoTA che,paNa eka brahma satya che" evA vicAranA prabhAvathI te traNe daityomAM kadI bhaya vagereno udaya thayo ja nahi. "A yuddha vagere kaMI che ja nahi,amArAmAM zuddha caitanya vinA bIjuM kaMI che ja nahi.ane A je ahaMkAra che te paNa amArA sva-rUpa thI judo nathI" evo nizcaya rAkhIne te daityo pravRtti karatA hatA. Ama,bhIma-bhAsa dRDha nAmanA te traNa daityo ahaMkArathI rahita hatA,vRddhAvasthA ane maraNa nA bhaya vagaranA hatA, AvI paDelA kAmane ja karanArA hatA,dhIra hatA,vartamAna kALane anusaranArA hatA,sarvadA Asakti vagaranI buddhi-vALA hatA,bIjAone mAravA chatAM paNa mAranAra-paNAnuM abhimAna dharAvatA nahotA,vAsanA-rahita hatA, ane kAryo karmo-ke kriyAo) karavA chatAM paNa kartApaNAnuM abhimAna karatA nahotA. teo (traNa daityo) phaLanI icchAthI nahi paNa,"svAmInuM kArya avazya karavuM joIe"evA niyamane anusarIne, yuddhamAM tatpara rahetA hatA.teo rAga-dveSa thI rahita hatA ane sarvadA sama-STi-vALA hatA. temaNe devatAonI moTI senAno nAza karavA mAMDyo, ane devatAonI senAne atyaMta trAsa pamADyo.eTale devatAonI senA tyAMthI nAThI,ane "nArAyaNa" (viSNu) ne zaraNe gaI.tyAre nArAyaNe temane dhIraja ApI. pachI to,nArAyaNa ane zaMbarAsuranuM dAruNa yuddha thayuM ane te yuddhamAM zaMbarAsura nArAyaNa nA hAthathI mRtyu pAmyo ane vaikuMTha ne prApta thayo.jema pavana dIvAone holavI nAkhe che tema,viSNu e ja te saMgrAmamAM, bhIma-bhAsa-dRDha e traNe daityone zAMta karI dIdhA.vAsanAothI rahita ja rahelA e traNe daityo jayAre zAMta thayA, (maraNa pAmyA tyAre jema,holavAI gayelA dIvAonI gati koInA jANavAmAM AvatI nathI, tema temanI gati paNa koInA jANavAmAM AvI nahi. (noMdha-brahma-vettAone maraNa pAmyA pachI-paNa "sva-rUpa" mAM ja rahevAnuM thAya che, mATe temanI gati koInA jANavAmAM AvatI nathI, jayAre kAmanA vALA karmo karanArane karmo-anusAra te te lokamAM javuM paDe che, mATe temanI gati bIjAonA jANavAmAM Ave che) he,rAma,mana jo vAsanA-vALuM hoya to te baMdhAyeluM che, paNa vAsanA vagaranuM mana mukta ja che.eTalA mATe tame paNa vivekathI vAsanA-rahitapaNuM saMpAdana karo.sAcA "sva-rUpa ke caitanya" nuM sArI peThe avalokana karavAthI vAsanA kSaya pAme che ane vAsanAno nAza thatAM citta dIvAnI peThe nAza pAme che. paripUrNa ane vAstavika satya evo caitanya-AtmA je drazyanI bhAvanA kare che te dRzya ane te bhAvanA sAcI nathI" ema vicAra karIne "caitanya-mAtra' nuM darzana karavuM,e ja yogya (sAcuM) avalokana che. "A saghaLuM jagata che te AtmA ja che,mATe koNa, kyAM ane konI bhAvanA kare? je bhAvanA kare che te mudale che ja nahi"ema je vicAravuM te ja yogya avalokana che. vAsanAo,vAsanAono artha citta ane citta no artha e saghaLuM satya vicArathI jemAM lIna thAya che, te "parama-pada" che.vAsanAothI gherAyeluM citta saMsAramAM raheluM che, ane te ja citta jo vAsanA-rahita thAya che, to te "jIvana-mukta" kahevAya che. citta khoTA bhUta nI peThe udaya pAmIne judA judA AkArone grahaNa karyA kare che. mATe tene tarata ja zAMta karavuM joIe,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ he, rAma,jema dAma-vyAla-kaTa nuM citta dehAtma-bhAvamAM pariNAma pAmyuM hatuM, tema tamAruM citta dehAtma-bhAvamAM pariNAma nA pAmo.paNa, jema,bhIma-bhAsa-dRDha nuM citta brahmAtmabhAvamAM pariNAma pAmyuM hatuM, tema,tamAruM citta avicaLa brahmAtma-bhAvamAM pariNAma pAmo. he rAma,mArA pitA.brahmAe mane pUrve kahyuM hatuM ke "tame dAma-vyAla-kaTa nI paddhati ne prApta nA thAo" tame atyaMta buddhimAna ziSya che,eTale mArA pitAnI vAta ja huM tamane kahuM chuM ane e pramANe, he,rAma, tame paNa sarvadA,bhIma-bhAsa-dRDhanI paddhatine ja dhAraNa karajo. e pramANe vyavahAra karavAthI vyavahAromAM Asakti thatI nathI ane tethI tatva-bodha-rUpa aizvaryanI prApti thAya che, tyAre apAra sukha-duHkhonI sAMkaLo-vALI ane aneka janmo mAM tApa ApavAne sAruM ja prApta thayelI evI A "saMsAranI padavI" no potAnA mULa ajJAna sahita samULo nAza thai jAya che. (35) vAsanA-tyAganuM nirUpaNa vasiSTha kahe che ke-he,rAma, je sAdhu puruSoe "avidhAthI thanArA prabaLa vilAso thI viSayomAM pravRtta thanArA" potAnA "mana" ne jItyuM che, temaNe "mahA-zUravIra" samajavA. A saMsAra duHkha-rUpa che ne saghaLA upadrava ApanAro che, tene TALavA mATe manano nigraha karavo e ja upAya che. have huM jJAna nuM sarva tatva kahuM chuM te tame sAMbhaLo,ane te sAMbhaLyA pachI tene manamAM ghUMTI rAkho. bhoga nI "IcchA" e ja baMdhana che ane "IcchAno tyAga" e ja mokSa che ema kahevAya che. he,rAma, bIjAM zAstronI racanAo jovAnuM koI prayojana nathI.paNa,tame mAtra eTaluM ja karo keje A saMsAramAM je mIThuM (viSayo mIThA lAge che) lAge che tene jhera jevuM ke agni jevuM samajo. viSayono tyAga karavo bahu kaThina che, to paNa vAraMvAra vicAra karIne viSayo no tyAga ja karavo joIe. jema,kAMTA-vALA jhADanA bIja thI patharAyelI pRthvI.kAMTA-vALA jhADone ja utpanna kare che, tema,vAsanAthI gherAyelI buddhi,rAga-dveSa-vagere jevA,ghaNA-ghaNA doSone utpanna kare che. jenAmAM vAsanAonI jALa lAgI nA hoya ane jemane rAga-dveSa Adie vaza karyA nA hoya, tevI buddhivALA,manuSyo,caMcaLa-paNAthI rahita thaIne dhIre dhIre zAMti-paNAne prApta thAya che.ane teo, mokSa-rUpa- phaLa ApanArA,samAdhi-vagere-jevA zubha aMkuro ne sarvadA utpanna karyA kare che. jayAre, --dayA-kSamA vagere sadaguNo nA anusaMdhAnathI-prasannatA prApta thAya che, --khoTI samajaNa-rUpa-gADha-medha dhIre dhIre zAMta thAya che, ane saujanya (sAcI samaja) vRddhi pAme che, --AkAzamAM prasaratA suryanA tejanI jema,jayAre hRdayamAM pavitra viveka phelAya che, --mAchalAMmAM thatA motInI vRddhi nI jema cittamAM jayAre dhIraja vRddhi pAme che, --aMdara Atma-sukha nI sArI sthiti pedA thai jayAre manuSya kRtArtha thAya che, --zItala chAyA-vALuM,satsaMga-rUpI vRkSa phalita thAya che, ane --AnaMda-pa rasathI bhareluM, samAdhi-rUpI AnaMdanuM akhaMDa jharaNuM aMtaramAM vahe che, tyAre, manamAMthI sukha-duHkha tathA kAma-krodha-Adi dvaMdvo TaLI jAya che,vAsanA jatI rahe che. upadravo nAza pAme che,ane capaLatA,anartha,zoka,moha tathA bhaya-rUpa rogo zAMta thai jAya che. tyAre zAstro nA artho saMbaMdhI saMdeho kSINa thai jAya che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayAre viSayo bhogavavAnI saghaLI utkaMThAo osarI jAya che, kalapanAo nI jALa dUra thai jAya che ane moha bhAgI jAya che, tyAre pravRtti karavAnI vRtti TaLI jAya che,nidA vagere dgaNo naSTa thAya che, ciMtAo asta pAmI jAya che, pravRtti jatI rahe che,zoka-rUpI jhAkaLa zAMta thai jAya che,Asakti uDI jAya che, ane abhimAna-rUpI gAMTha chUTI jAya che. AvA samayamAM "mana" e "potAnA saMdeha-rUpI kuputro sAthe" ane "manoratha-tathA tRSNA-rUpI-strI nI sAthe" "vAsanA-rUpI-pAMjarAnI sAthe" pote paNa naSTa thAya che.ane, "AtmA nA jIvana-mukta-rUpa parama puruSArtha" ne sAdhI Ape che. mana prathama to potAne puSTi ApanAra --"zubha-azubha,mitra-zatru-vagare vikalpovALI kalpanAo" ne choDI de che. te pachI--"te vikalpone utpanna karavAmAM huM samartha chuM tema temano nigraha karavAmAM paNa samartha chuM" ema vicArIne potAnA dehakAra-paNA" ne tAraNanI jema choDI che che. mana no je udaya thAya che te ja jIvanI paDatI dazA che,ane mana no nAza te ja jIva nI caDatI dazA che. jJAnI nuM mana nAza pAme che ane ajJAnI nuM mana vadhyA kare che. parvato,AkAza,deva,mitra,zatru ane A je A saghaLuM jagata dekhAya che tene mana- ja che. jayAre, caitanya ne potAnA svarUpa nuM vismaraNa thAya che, tyAre vikalpo thI "melI ane saMsAramAM lAgu paDanArI vAsanA" pedA thAya che te ja "mana" nuM svarUpa che. e vAsanA ja saMsAra ne prApta karAvanArI che ane vikalpo- nI vAsanAthI meluM thayeluM -brahma- te ja jIva- kahevAya che. je AtmA che te vAstavika-rUpe saMsArI-puruSa nathI,ke zarIra paNa nathI. zarIra jaDa che jayAre AtmA to AkAzanI peThe nirlepa che. jemakeLanA staMbhane phADIne jotAM temAM chotarAMo sivAya bIjuM kazuM dekhAtuM nathI, tema zarIranA TUkaDA karatAM,temAM hADa-mAMsa-rudhira vagere sivAya bIjuM kazuM dekhAtuM nathI, mATe zarIra e jaDa che ane je zarIra che te ja mana che. eTale ke- te mana jayAre dehAkAra pAme che, tyAre te manuSya kahevAya che. je jIva (ahIM-AtmA) che te ja potAnA vikalpothI,potAmAM ja kapAyelA e mana nuM potAthI ja grahaNa kare che ane potAnA baMdhana ne mATe ja .e -mana-thI zarIrane cI le che. jema,aMkura,bIjA pradezamAM ane bIjA kALa (samaya) mAM pAMdaDA-paNuM grahaNa kare che, tema jIva A dehane choDIne bIjA pradezamAM ane bIjA kALamAM bIjA zarIranuM grahaNa kare che. mATe jIva (AtmA) e deha-rUpa nathI.manamAM jevI jevI vAsanAo hoya che te pramANe-mana bIjA zarIranuM grahaNa kare che.e mana jAgratamAM jevuM vAsanAmaya thaIne sUI jAya che, te vAsanA ane te rUpe ja thaIne te mana svapramAM khaDuM thai jAya che. te mana,moTI vAsanAthI moTuM thAya che ane kSudra vAsanAthI kSudra thAya che. manuSya jo indranA rAjya saMbaMdhI manorAjya karyuM hoya to-tene indra-paNAnuM svapra Ave che, ane-jo pizAco-saMbaMdhI manorAjya karyuM hoya to tene svapramAM pizAco jovAmAM Ave che. jema,taLAvamAM atyaMta nirmaLatA hoya to temAM malina-paNuM sthiti pAmatuM nathI,ane
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo temAM atyaMta malinatA hoya to temAM svaccha-paNuM sthiti pAmatuM nathI. tema,jo manamAM atyaMta nirmaLatA hoya to temAM "Ata" (zarIra ane AtmA) sthiti pAmatuM nathI ane jo temAM atyaMta malInatA hoya to "advaita" (eTale ke mAtra AtmA) sthiti pAmatuM nathI. uttama puruSa,daridratA-vagere thI herAna thavA chatAM,paNa sarvadA udhogI (kriyAzIla) rahIne, cittane nirmaLa rAkhavAnI paddhatine choDato nathI, eTale ke,tatva-bodha thI bodhita hovAne lIdhe,hajAro upadravo thavA chatAM, vidvAna (jJAnI) nuM mana saMsAranI vAsanAo thI malina thatuM nathI. kAraNake,vAstavika (satya) rIte jovA jatA, baMdhana-mokSa kazuM nathI,te baMdhAyelo ke mukta che ja nahi. baMdhana-mukti e to mAyA ja che je mithyA uThelI che. jagatanI je A sattA dekhAya che te brahma nI ja saMtA che ane temAM be-paNuM ke ekapaNuM evuM kazuM che ja nahi. A saMsAra niHsArache,te khoTo ja che, te chatAM te krUre che."huM vyApaka nathI paNa kSudra chuM" evA duSTa nizcaya thI te uThayo che.ane "huM vyApaka chuM ane huM Izvara chuM"evA nizcaya thI saMsAra laya pAme che. AbhA-sarva-vyApaka ane svaccha che, temAM "huM deha chuM" evI je bhAvanA che -te-ja baMdhana che. ane te baMdhana potAnA vikalapo thI ja kalpAyeluM che. mana,jo nirmaLa-paNAne lIdhe nAza pAmavAmAM unmukha (pravRtta) thayeluM hoya ane saghaLAM drazyomAM (jagata ane padArthomAM)lAgaNI vagaranuM thai,"nahi-jevA-paNA" ne pAmeluM hoya, to ja "brahma" jovAmAM (anubhavavAmAM Ave che. tema thayA vinA brahma jovAmAM AvatuM ja nathI.samAdhi thI nirmaLa thayeluM mana "sarvamAM brahma-dRSTi" grahaNa kare che. he, rAma "je saghaLuM dRzya (jagata) che te mAruM ja svarUpa che" evI bhAvanAthI, "A levA yogya che ane A choDavA yogya che" evI vAsanA nA baLa ne kSINa karI nAkho,ane ema,baMdhana ne paNa choDI do ane mokSa ne paNa choDI do. satsaMga,satkarmo,zAstra zravaNa,vairAgya ane bodha (jJAna) thI jo mana zuddha thAya che to evo nizcaya thAya che kesva-rUpa mAM jagatano mithyA ja pratibhAsa thayo che.Dheta dekhAya eTale tarata ja baMdhana nI prApti thAya che. ane Atma-darzana thAya eTale tarata ja mokSanI prApti thAya che. bahAranI tathA aMdaranI saghaLI "maita-STi"ne choDI daIne mana,jayAre bodha (advaita ke jJAna) mAM lIna rahe tyAre,brahma-pada prApta thai cUkyuM che tema samajavuM. jagata to-AdimAM paNa nathI ane aMtamAM paNa nathI, mATe madhyamAM paNa khoTuM ja che. je AdimAM ke aMtamAM nA hoya tenuM madhyamAM hovuM saMbhavatuM ja nathIane e rIte jagatane jeNe jANyuM nA hoya tene dukhiyA-paNe tenA hAthamAM ja che tema samajavuM. vaLI,A je jagata che te AtmA ja che ema paNa,jeNe jANyuM nathI,tene jagatanI lIlA duHkhadAyI thAya che, ane jeNe, e (jagata e AtmA ja che-ema) jANyuM che tene te jagatanI lIlA bhoga ane mokSa-sukha-baMne Ape che. (noMdha-jJAnIne mithyA jANelA padArtho (jagata-vagere) duHkhadAyI thatA nathI tethI te mithyA jANelA padArtho pratye anAsakta rahIne prArabdha-karma ne lIdhe te bhoga bhogave che, paNa te bhoga temanA prArabdha-karma no nAza karanAra hovAne lIdhe mokSamAM paNa upayogI bane che) jema,jaLa ane taraMga e be bhinna (judAjudA) che", ema bheda-buddhithI temanI bhinnatA samajavI te mUrkhatA che, paNa "je jaLa che te ja taraMga che" ema mAnavuM te samaju-paNuM che,(arthAta abheda te ja jJAna che)
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema,"brahma ane jagata judA judA che" ema mAnavuM te mUrkhatA che ane baMne eka che tema jANavuM te jJAna che. jo jagata ne khoTuM samajIne temAM "A levA-yogya ane A choDavA yogya che" evo bhrama nA rahe, to te jagata-e- brahma-rUpe ja avazeSa (bAkI) rahe che. he,rAma,A jagata,saMkalpathI ja kalpAyeluM hovAne lIdhe "mana-rUpa"ja che,ane khoTuM che mATe mithyA che. to teno vinAza thavAthI zo zoka karavo? jema,ApaNe jenI sAthe bahu prema nathI tevA saMbaMdhIne rAga-dveSa vagaranI dRSTi thI joIe chIe, tema tame paMcamahAbhUta-maya tamArA zarIrane paNa rAga-dveSa vagaranI dRSTithI juo. yathArtha rIte zarIrane mithyA jANavAmAM Ave to,sukha-duHkha anubhavAtAM nathI. paramAnaMda-rUpa-brahma e anubhava-rUpa ane jJAna-sva-rUpa che, ane te brahmamAM ja mana nI zAMti thAya che. jema,vAyu zAMta thatAM raja (dhULa) zAMta thAya che tema,mana zAMta thatA deha -brahma mAM zAMta thAya che. he,rAma,"vAsanA-rUpI-varSARtu" zAMta (kSINa) thAya ane "sva-rUpa-sthita-rUpa-zarada-Rtu" vilAsa karavA lAge, tyAre,"saMsAra-rUpI-nagarI" mAM pharIvAra,"moha-rUpI-varasAda" varasato nathI. "mithyA-samajaNa-rUpI" medha jayAre cAlyo jAya che, tyAre, jema prabhAta-kALamAM rAtri kSINa thai jAya che, tema "moharUpI-varasAda:kSINa thai jAya che,jaDatA-rUpI TADha kyAMya jatI rahe che,bhaya raheto nathI, AzAo-rUpI saMkalapo rahetA nathI, ane tyAre jJAna-pI-AkAza nirmaLa thai jAya che ane jIva-rUpI-sUrya potAnA svaccha sva-rUpa thI atyaMta zobhe che. Ama,doSo no tyAga karIne dhIraja bharelI buddhivALo thayelo,ane saMsAranI saghaLI gationete gatio "janma-maraNa nA pravAha-vALI hovAne lIdhe" svAda vagaranI joto. tathA "vicAra thI Atma-tatva-rUpI dIvo pAmelo" te puruSa,potAnuM "mana' atyaMta gaLAI jatAM(kSINa thaIjatAM) saghaLA saMtApo thI rahita thAya che ane "deha-rUpI-nagara"mAM vilAsa kare che. (36) caitanya-sva-5 nuM varNana rAma kahe che ke-he,brahmana,paramAtmA sarva drazyo (jagata) thI rahita che, temAM A jagata je prakArathI rahyuM che, te pharIvAra mane kaho eTale mane bodha (jJAna) nI vRddhi thAya.(nodha-ahIM rAma pharIvAra kahevAnuM kahe che!) vasiSTha kahe che ke-jema,jaLamAM "bhaviSya mAM thanArA taraMgo" aTa rIte nA dekhAya te rIte) rahyA che, ane,te taraMgo nI temanI potAnI judI sattA nA hovAne lIdhe te jaLamAM nathI paNa rahyA, tema,para-brahma mAM A sRSTio askUTa-rIte rahelI che ane temanI potAnI sattA nA hovAne lIdhe nathI paNa rahI. jema,AkAza e sarvadA (haMmeza) rahyuM hovA chatAM paNa sUkSma hovAne lIdhe pratIta thatuM nathI dekhAtuM nathI) tema,"aMzo thI rahita-caitanya-tatva" sarvamAM vyApaka hovA chatAM paNa pratIta thatuM nathI. jema,sphaTika mAM paDatuM pratibiMba e satya kahevAya tema nathI ke asatya paNa kahevAya tema nathI, tema AtmA (paramAtmA) mAM rahelI A sRSTi (jagata) ne satya ke asatya paNa kahevAya tema nathI. jema,AkAzamAM rahelAM vAdaLo no AdhAra AkAza che,paNa te vAdaLo ne AkAzano sparza nathI, tema,caitanya mAM rahela sRSTiono AdhAra caitanya ja che, paNa temaNe caitanya no sparza nathI. he,rAma,jema,sUryanAM kiraNo sarvamAM pahoMcelAM hovA chatAM, mAtra jaLamAM ja pratibiMbita thAya che, tema,caitanya e sarvamAM raheluM hovA chatAM,paNa prANIonA zarIramAM ja e "jIva-rUpe" pratibiMbita thAya che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ e mahA-caitanya e saghaLA saMkalpo thI rahita che, saghaLAM nAmo thI rahita che ane avinAzI che. chatAM,tenAM "jIva,jagata, indriyo" vagere nAmo kalpavAmAM AvelAM che. paNa vidvAno (jJAnIo) nI draSTimAM e caitanya aMzo thI rahita che, ane mAtra "eka" ja che. jema, samudramAM jovAmAM Avato taraMga-rUpI bheda e samudra thI judo paDato nathI, tema,brahma mAM jovAmAM Avato jagata-rUpI bheda e brahma thI judo nathI ja. jo koI ema mAnatuM hoya ke "caitanya -e-jagatane utpanna kare che" to tene potAnuM AvuM mAnavuM badalIne, "caitanya-e-caitanya ne ja utpanna kare che.eTale jagata caitanyathI juduM nathI" ema mAnavuM joIe (A ja satya che) ane A satya mAnavAthI ema siddha thai jAya che ke-caitanya thI caitanya nI utpatti thatI nathI,paNa, caitanya e potAnA "sva-rUpa" mAM ja rahe che paNa koIne (jagatane) utpanna karatu nathI. A vAta mAtra jJAnIo ja samaje che jayAre ajJAnIo to ema ja kalapanA kare che ke"caitanya mAM "sRSTi nA samaya"mAM kaMIka kaMIka juduM AvI paDe che ke kaMIka juduM thAya che, ane eTale tema thavAthI jagata e caitanya thI juduM paDe che" (je khoTuM ja che-ane ajJAna che) te "caitanya" e mAtra anubhava-sva-rUpa ja che. te kevaLa prakAza-rUpa ja pratIta thAya che ane tethI sUrya-vagere ne paNa te prakAza ApanAra che. sarva prANIone viSayonI anubhUti karAvavAmAM,ane temanA janma-maraNa thavAmAM te mAtra "nimitta-rUpa" che. te caitanya-kadI asta ke udaya pAmatuM nathI AvatuM jatuM nathI ke uThatuM-besatuM nathI ane IcchA-rahita che. he,rAma,nirmaLa-AkAra (ke nirAkAra) ane "pote potAnAmAM ja raheluM" evuM te caitanya,halana-calana rahita hovA chatAM,potAnAthI abhinna (potAnAthI je judI nathI ja tevI) sRSTi (jagata) nA "vibhrama" thI (ke kalpanAthI) calana pAmatuM hoya tema jaNAya che, ane te sRSTi (jagata) nAmathI pragaTa thAya che. e "caitanya" nAmano "anubhava" e sarvamAM vyApaka che ane sarvadA (vAstavika rIte) "prakAza-rUpa" che. paNa ajJAna ne lIdhe te prakAzato nathI. e caitanya" e "aMzo" thI rahita che chatAM paNa "kalpanA" thI aMzo ne dhAraNa kare che. e "cetanya" avidhA (ajJAna-ke-mAyA) mAM "pratibiMba-rUpa-kRtrima-veza dhAraNa" karIne potAnA svarUpa ne bhUle ane "huM chuM" (ahaM-ke-ahaMkAra) nI evI bhAvanAne lIdhe,jIva-paNuM pAme che. ane Ama "jIva-paNuM" thavAne lIdhe "aneka-paNuM" ArUDha thai jAya che.pachI,aneka janma-maraNa thavAthI, "A che-A nathI-A levuM.A choDavuM" vagere vyavahAro vALo "dehAtma-bhAva" (huM zarIra chuM-te) dRDha thai jAya che. e "caitanya" vAstavika rIte (satyamAM) to kaMI ja banAvatuM nathI,paNa, upara batAvyA pramANe banAvela dehamAM,seMkaDo "calano" (kriyAo ke karmo) thI,sArAM-narasAM karmo karIne "jagata"ne banAvI le che. eTale ke bIjI rIte ema kahI zakAya ke"pRthvI-rUpa-caitanya" nI kotaramAM raheluM "aMkuro-rUpa-caitanya" aMkura thaIne bahAra AvavA prayatna kare che, --tyAre "saghaLA-sAkAra-padArtho-rUpa-caitanyo" no samAveza karanAruM. "AkAza-rUpa-caitanya" tene avakAza (jagA) Ape che. noMdha-ahIM paMcamahAbhUto paikI "AkAza" nI vAta che) --"vAyu-rUpa-caitanya" (ke je calana-rUpa-dharma-vALuM che) te (aMkura-rUpa-caitanya) nuM AkarSaNa kare che.(vAyu) --"jaLa-rUpa-caitanya" potAnA rasathI te (aMkura-rUpa-caitanya) nuM poSaNa kare che.(pANI) --"pRthvI-rUpa-caitanya" teneDhatA ApI tenA para anugraha kare che pRthvI) --"teja-rUpa-caitanya" potAnuM rUpa (prakAza) ApIne tene pragaTa kare che teja-ke- agni)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte "kAraNa"padArtha-rUpa-caitanyono "kArya"padArtha-rUpa-caitanyo para anugraha thavAthI,"sthiti" cAlyA kare che. tyAre "kALa" (samaya) rUpa caitanya,amuka "virodhI" padArtho-rUpa-caitanyonI utpatti ne rokIneamuka-padArtho-rUpa caitanyone utpanna thavAnI,AjJA Ape che. (noMdha-sarva padArtho-rUpa banelA caitanyo mAM pheraphAra karavo e kALa-rUpa-caitanya no svabhAva che) "puSpo" rUpI caitanya mAM "gadha" (sugaMdha) nAmanuM caitanya pragaTa thAya che. (noMdha-gaMdha-rasa-rUpa nI vAta ahIM che) "mATI" rUpa caitanya nI aMdara raheluM "rasa" rUpa caitanyathI "vRkSo" rUpa caitanya no jamAva thAya che - tyAre,te "rasa" rUpa caitanya mULiyAM,dala,pAna,phaLa,phUla vagere nI racanA-rUpa thaIne,samaya (kALa) ne anurUpa judA judA raMgo pakaDIne potAnuM "rUpa" gaMdha-rasa-rUpa mAM nuM rUpa) dekhADe che. Rtuo nuM "rUpa" dharIne te caitanya-te te RtuonA samayamAM-te te "kAryo" rUpe dekhAva (eTale ke-rUpa) Ape che. grISma-Rtu unALAmAM sUryanA teja nI zakti no "garamI-rUpe" dekhAva thAya che. varSARtu (yomAsA) mAM zyAma-vAdaLAMnI paMktio no dekhAva thAya che. zarada-RtumAM dhAnyo no dekhAva thAya che,hemaMta-RtumAM himano dekhAva thAya che, ziziraRtumAM jaLa ne paNa kaThina (barapha) banAvI de tevA zItaLa pavana no dekhAva thAya che. Ama saMvatsaro tathA yugo-vagere rUpe "kALa" (samaya) potAnI maryAdA ne choDato nathI, ane te kALa paNa caitanya no ja vivate judA rUpe dekhAvuM te) che. jema moTI nadImAM taraMgonA samuho utpana thayA kare che, tema,caitanyamAM sRSTio utpanna thayA kare che. keTalAeka padArtho (pRthvI-parvato-vagere) ne sthira-rAkhavA-rUpa,caturAIvALo (mArTa) sRSTi no eka jAtano je niyama che ke jenAthI sarva loko nA AdhAra-rUpa pRthvI -pralaya sudhI potAnI dharI upara rahyA kare che. A paNa caitanya no ja vivarta che. caitanya nA vivartarUpa A brahmAMDa nI aMdara pAtALa loka vagere "caudaloko" mAM aneka prakAranA AhAra-vihAra karanArAM ane aneka prakAranI racanAo vALAM,prANIo (jIvo) vAraMvAra janme che ane vAraMvAra maraNa pAme che, te paNa caitanya no "vikAsa" (ke vivarta) che. jema,pANI no abhAva thAya tyAre parapoTAo jatA rahe che, tema,ajJAna no abhAva thAya che tyAre,janma-maraNa nA pravAho maTI jAya che. jemane,pUrva-janma nI "vAsanAo" ne lIdhe "kAmanAo" utpanna thayA kare che, ane mUrkhatA ne lIdhe,"sva-rUpa nA vicAra" (Atma-tatva no vicAra) nI vAtane paNa jeo jANatA nathI, tevA kALa (samaya) thI paravaza thayelA tuccha loko,unmattonI peThe A lokamAM Ave che ane paralokamAM jAya che, ane bhogo bhogavavAnA kautuka (icchAo-ke kAmanAo) ne lIdhe,"svArtho" (karma-dharma-vagere) ne meLave che, tema ja janma-maraNa nA cakramAM saMsAramAM mUrkha nI jema bhamyA kare che. (3) bodha-akAmatA-karma rahitatA thI AtmA nI sva-rUpa sthiti vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A rIte ajJAna nI sthiti ne lIdhe AvI sthiti daramyAna) cAre bAju atyaMta asthira AkAro-vALI saMsAro nI sadhaLI paMktio potAnA svarUpa-bhUta-brahma mAM ja udaya ane asta paNa pAme che. A saghaLuM jagata vAstavika rIte potAnA adhiSThAna "caitanya" mAMthI ja utpanna thAya che ane potAnA adhiSThAna caitanyamAM ja laya pAme che. temAMthI saghaLI vastuo ekaeka thI utpanna thAya che, ane ekaeka thI nAza pAme che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva-vyApaka-mahA-caitanya mAM ja jagata no AkAra thavArUpa je calana jovAmAM Ave che, te vAstavika rIte to acalana ja che."kAraNake kArya" rUpa je kaMI jagata jovAmAM Ave che, te mahA-caitanyamAM ja jovAmAM Ave che. jema,nirAkAra "AkAza"mAM sUrya nI garamI ne lIdhe.jhAMjhavAnI nadIo jovAmAM Ave che, tema mahA-caitanya nA "sva-bhAva" ne lIdhe A saghaLI sRSTio (brahmAMDo ne jagata) jovAmAM Ave che. jema,deha dhUmato na hovA chatAM,dAru pInAra ne te ghUmato hoya tevo jaNAya che, tema,je mahA-caitanya che te ja potAnA "sva-bhAva" ne lIdhe jagata jevuM jaNAya che. A jagata brahma nA ja veSAMtara (veza badalI ne thayeluM-paNa aMdara to tenuM te ja) jevuM che, mATe te asata nathI ane te bAdhita thai jAya che eTale sata nathI. jema,sonAnA dAgInA e sonAthI bhinna nahi hovAne lIdhe te sonA-rUpa ja che,paNa nAma-rUpanA bhedane lIdhe, te sonAthI bhinna jevA jaNAya che,tema,saghaLuM jagata brahma thI bhinna nahi hovAne lIdhe brahma-rUpa ja che, paNa,kalipata mana-rUpa nA bhedane lIdhe te brahma thI bhinna hoya tevuM jaNAya che. he, rAma,jema,A jagata brahma che,tema,jenAthI (jenA lIdhe-ke jenA vaDe tame zabda-rUpa-rasa-gaMdha ne jANo cho, te tamAro AtmA (jIva) paNa brahma ja che, ane te sarvamAM vyApIne rahelo che. nirmaLa ane sarvavyApaka paramAtmA (brahma) mAM be-paNuM ke eka-paNuM evuM kaMI che ja nahi,mATe, te brahmamAM bIjI koI kalpanAno avakAza ja nathI. anya vastuo nuM "hovuM-ke-nahi hovuM" ane "sArI-ke-narasI-sRSTio" e saghaLuM vAsanA thI ja kapAya che. mATe te sadhaLuM "mAyA" mAM ja che (athavA-AtmAthI bhinna nA hovAne lIdhe AtmAmAM ja che). AtmAthI vadhu sArI (ke nyArI) koI vastu jo siddha hoya to,to,tene utpanna karavAnI AtmAne IcchA thavAnI saMbhave,paNa AtmA thI vadhu sArI koI vastu che ja nahi, eTale te AtmA (paramAtmA) kaI vastu ne icchIne-kekaI vastunuM smaraNa (ke kalpanA) karIne sRSTi karavA mATe doDe? ane doDe to paNa zuM phaLa pAme? eTalA mATe,"A sRSTi (jagata) AtmAnI icchAthI thAya che" ema kahevuM saMbhavatuM ja nathI. "AtmA ne amuka vastu joIe che ke amuka vastu joItI nathI"evI rItanA koI vikalpo lAgu paDatA nathI. mATe AtmA e icchAthI rahita ja che-ema siddha thAya che. "karanAra-karavAnAM sAdhano-karavAnAM kAryo" e saghaLuM eka ja che mATe AbhAne kaMI paNa karavuM saMbhavatuM nathI. AdhAra (zarIra) ane AdhAramAM rahenAra (AtmA) paNa judA nathI,eTale AtmAne kyAMya rahevuM paNa saMbhavatuM nathI. e AtmA "IcchA; vagarano che,"tene mokSa joIe che" ema paNa nathI ane tene koI baMdhana paNa nathI. kAraNake,AtmAmAM baMdhana-mokSa nI kalpanA ja saMbhavatI nathI. he,rAma,brahmanI sthiti A pramANe che,bIjA koI prakAranI nathI,chatAM tamArA samajavAmAM brahmanI bIjI koI sthiti hoya, to bhale tame sukhI chatAM paNa duHkhI thAo.ane tame kAma-krodha-vagere DhaMDho thI rahita hovA chatAM kartA thAo, to hAthe karIne potAnI bhUla thI ja duHkhI thazo to teno koI IlAja nathI. he,rAma, huM bIjuM paNa kahuM chuM te tame sAMbhaLo. tame potAnAmAM kartA-paNA nA abhiniveza thI vAraMvAra ghaNA prakAranA karmo karazo,to,paNa,viSayo thI, A zarIranA paMcamahAbhUto ne puSTa karavA sivAya tamane bIjuM kayuM svarUpanuM jJAnanuM) phaLa maLavAnuM che? tame zAstra ane satsaMga vALA cho,tethI tamane "akartA-paNA" mAM ja vizvAsa bese to vadhu sAruM.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame potAnA akartApaNAnA para vizvAsa rAkhI,vAyu-vagaranA samudra peThe nizcaLa-svaccha-svastha thAo. "A saMsAramAM pUrNapaNe prApta karAve evuM sAdhana ghaNA yatnathI ane dizAo nA cheDAo sudhI bhamIne, khoLatAM paNa maLe tema nathI-paNa mAtra potAnA vicAra- thI ja maLe che" Avo nizcaya rAkhIne, tame manathI bAhya-padArtho nA samuhamAM (jagatamAM) doDo nahi,paNa tame tamArA "sva-rUpa" nA ja vicAro karo.tame deha-5 (rAma) nathI paNa vAstavika rIte cidAnaMdasvarUpa ja cho. (38) jJAnI ne kartApaNuM.bhoktA-paNuM baMdhana ke mokSa nathI vasiSTha kahe che ke-he,rAma, A pramANe che, eTalA mATe tatvavettA puruSo nuM je 'kartA-paNuM' (sukha-duHkha denArA karmo-samAdhi-vagere kriyAonuM karavA-paNuM) jovAmAM Ave che te mule che ja nahi (sAcuM nathI) paNa mUrkha lokonuM karma mAM je 'kartA-paNuM' jovAmAM Ave che te che-ja (te sAcuM che ja) kAraNake"amuka padArtha levA yogya che" evI "IcchA-rUpa-vAsanA" nAmano 'mana nI vRttino je nizcaya' chete ja 'kartA-paNuM' kahevAya che. mananI evA prakAranI vAsanAnI) ceSTAne lIdhe ja tevA prakAranuM (vAsanA pramANe nuM phaLa bhogavavuM paDe che. puruSa potAnI vAsanA pramANe kriyA kare che, ane kriyA karyA pramANe nuM phaLa bhogave che, mATe jo vAsanAthI kriyA (karma) karavAmAM Ave che to-ja-'kartA-paNuM' thAya che. ane 'kartApaNuM hoya to ja 'bhoktA-parNa' thAya che-tevo siddhAMta che. kahyuM che ke puruSa zarIrathI kriyA karato hoya ke nA karato hoya, to paNa manamAM je vAsanA hoya te pramANe svarga-narka nuM phaLa bhogavavuM paDe che.' Ama hovAthI jemaNe Atma-tatva' ne jANyuM nathI,evA puruSo kriyA karatA hoya ke nA hoya, to paNa, teo vAsanA-vALA hovAne lIdhe temane 'kartA-paNuM' che. jayAre tatvavettAo vAsanA vagaranA hovAthI temaNe 'kartA-paNuM' nathI. jeNe, 'tatva' (Atma-tatva) ne jANyuM hoya tevA puruSanI vAsanA zithIla thai gayelI hoya che, eTalA mATe, te puruSa kriyA karato hoya to paNa te kriyAnA "phaLa nuM anusaMdhAna" (phaLano vicAra) karato nathI. tatvavettA puruSo to 'Asakti-vagaranI-buddhi-vALA' hovAne lIdhe kevaLa zarIranuM calana mAtra (kriyA) kare che. ane tema karatAM kadAca te calana-rUpa-karmanuM phaLa thAya to paNa A saghaLuM AtmA ja che' ema samajIne teno anubhava kare che mATe tevo puruSa kriyA karato hoya tema chatAM 'akartA che. ane AsaktivALo ajJAnI puruSa,to kriyA nA karato hoya to paNa manamAM vAsanAne lIdhe 'kartA' ja che. mana je kAma kare te ja karyuM kahevAya,ane mana je kAma nA kare te nA karyuM kahevAya,eTale mana ja kartA che.deha nahi. saMsAra citta (mana) thI ja Avelo che, te cittamaya ane cittamAtra ane cittamAM ja rahyo che. evA 'jJAna' thI (e jANIne),tatvavettA puruSanA viSayo ane vAsanA' vagere sarva zAMta thayelA che. ane eTalA mATe ja te tatvavettA pote-ekalo ja che.(vAsanA nA saMbaMdhavALo nathI). temanuM mana parama-zAMtine pAmIne brahma mAM ja lIna thai jAya che ane teo brahma-paNAthI ja rahe che. jJAnI puruSanuM mana sthira thayeluM ane viSayonA AnaMdanI IcchA vagaranuM che. te mana caMcaLa nathI hotuM-kepaththaranA jevuM jaDa paNa nathI hotuM.te "che" evuM jaNAtuM nathI - "nathI" evuM paNa jaNAtuM nathI, ke pachI, te sthitio (jaDa ke cetana) mAMnI koI sthitionI saMdhimAM che ema paNa kahI zakAtuM nathI. jema,hAthI nAnA khAbociyAmAM DUbI jato nathI,tema,jJAnInuM mana A vAsanAmaya tuccha saMsAramAM DUbI jatuM nathI,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrkha (ajJAnI) nuM mana to viSayo nI racanA ne ja dekhe che, paNa Atma-tatva ne dekhAtuM ja nathI. A viSayamAM bIjuM eka dRSTAMta kahuM chuM te tame sAMbhaLo. jenA manamAM khADAmAM paDavAnI vAsanA lAgI rahI hoya tevo manuSya,bhalene khADAmAM paDyo nA hoya ne pote, bhale, ArAmathI pathArImAM beTho ke sUto hoya,to paNa khADAmAM paDavAnA duHkha no anubhava kare che. jayAre jJAnI manuSya kharekhara khADAmAM paDyo hoya, topaNa potAnuM mana atyaMta zAMta hovAne lIdhe, khADAmAM paNa te sukhamaya pathArIno anubhava kare che. A be manuSyo (jJAnI ane ajJAnI) mAM pahelo manuSya pote khADAmAM paDavAno 'akartA che, chatAM paNa mana ne lIdhe khADAmAM paDavAno 'kartA' banyo che.tyAre bIjo manuSya khADAmAM paDavAno kartA (khADAmAM paDI gayo che, chatAM paNa mana ne lIdhe 'akartA banyo che. mATe puruSanuM potAnuM mana jevuM hoya tevo ja te thai jAya che.evo,siddhAMta che. he,rAma,A pramANe che eTalA mATe tame koI kriyA karo ke nA karo.to paNa tamArA mana ne Asaktirahita' ja rAkho. Atma-tatva thI nyAruM bIjuM kazuM che ja nahi,ke temAM Asakti rAkhavI saMbhave (Atma-tatva sivAya bIjA kazAmAM Asakti rAkhavI nahi) tame tamArA cittanI zuddhinA prabhAvathI,ema ja samajo ke"je kaMI A jagata saMbaMdhI che te saghaLuM AbhAsa-mAtra ja che.' tatvavettA puruSane nizcaya thAya che ke 'AtmAne sukha-dukha lAgu paDatAM ja nathI,AdhAra (zarIra) ane temAM rahenAra -e koI AtmA thI judAM che ja nahi.huM saghaLA padArtho thI nyAro chuM,taNakhalA nA agra bhAganA hajAramAM bhAga jevo sUkSma chuM,akartA chuM,abhoktA chuM,je kaMI A saghaLuM dRzya dekhAya che te huM ja chuM,athavA, sarva jagatano prakAzaka ane sarva-vyApaka huM ja chuM.' ane tyAre te tatvavettAne iSTanI prAptinI ane aniSTa nA nAzanI citA jatI rahe che. e tatvavettAnA cittanI vRtti, prArabdha' nA bhogane mATe kevaLa 'lIlA' thI ja vyavahAra mAM rahe che. jJAnI puruSa nA cittanI vRtti,saMkaTo nA samayamAM paNa Atma-AnaMda thI bharapUra rahe che. jema,cAMdanI potAnA ujAsathI jagatane zaNagAre che, tema jJAnInA cittanI vRtti brahma-bhAva thI jagata ne zaNagAre che.jJAnI puruSa manamAM vAsanA rahita hovAne lIdhe kriyAo karato hoya to paNa te akartA ja che-kAraNake karmono lepa karavo e vAsanAnuM ja kAma che.eTale vAsanA-rahita te jJAnI karmonA phaLa no anubhava karato nathI. A rIte,mana ke je saghaLAM karmonuM, saghaLI IcchAonuM, saghaLA padArthonuM, saghaLA lokonuM,ane saghaLI gationuM bIja che-te mana no ja jo-tyAga karavAmAM Ave to, saghaLAM karmono nAza thai jAya che, saghaLAM duHkho kSaya pAme che, saghaLAM puNya-pApo laya pAme che. jJAnI ne potAnAthI juduM kaMI hotuM ja nathI, tethI te puruSa mAnasika ke zArIrika karmo mAM Asakta thato nathI. Ama te Asakta hoto nathI,eTale karmonAM sAdhano ne vaza thato nathI.tethI te karmonA guNa-doSa thI dabAto nathI. koI puruSa jayAre,manathI nagarane race che ane tene zaNagAre che, tyAre te "lIlA-mAtra' thI kaMIka sukha pAme che. chatAM te 'A sukha sAcuM nathI ane grahaNa karavA yogya nathI,meM kazuM karyuM ja nathI-A to mana nI A lIlA che' ema samajI te sukha thI lapAto (Asakta thato nathI. ane pachI te manathI ja banelA nagarane naSTa karI nAkhe che, ane e naSTa karavAnI "lIlA-mAtra' thI -nagara naSTa thatAM kaMIka duHkha pAme chetyAre paNa mana thI je thayuM che te nathI ja thayuM' ema samajIne duHkhathI paNa lapAto nathI.(anAsakti)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ A ja pramANe,jJAnI puruSa pratyakSa rIte karmo karato hoya to paNa A saghaLuM svarUpamAM kalpita che' evI buddhine lIdhe te karmomAM lapAto (Asakta thato nathI. jagatamAM nA sadhaLA padArthomAM nA keTalAka tyAjyatAthI -ke grAhyatAthI vyavahAramAM levAmAM Ave,paNa, te padArthomAM duHkhanuM koI paNa kAraNa nathI,kAraNake, koI paNa padArtha-e avinAzI AtmA thI judo nathI. mATe te padArtha tyAjavA yogya nathI ke grahaNa karavA paNa yogya nathI. ane Ama hovAthI AtmA e akartA ane abhoktA che.paNa AtmAmAM je kartA-paNuM jovAmAM Ave che te-khoTI rIte kevaLa 'Aropita' ja karavAmAM AveluM che. dehadhArI thI saghaLAM karmono tyAga banI zake ja nahi e 'nyAya' pramANe,jJAnI puruSa mATe paNa bhojana-vagere Avazyaka kriyAono (kartavya-karmano) tyAga banI zake nahi,paNa Atma-jJAnanA prabhAva ne lIdhe, 'A kriyAo (karmo) vAstavika rIte che ja nahi' ema jJAnI puruSa samaje che, 'anAsakata rahe che. mATe jJAnIne kartA-paNuM ke bhoktA-paNuM prApta thatuM nathI. 'Atma-tatva' no yathArtha vicAra karatAM,koi kriyAo ja nathI,to kartA ke bhoktA-paNuM kyAMthI hoya? jemanuM mana saMsAramAM Asakta nathI temane baMdhana paNa nathI ke mokSa paNa nathI. jJAnIne yathArtha rIte saghaLuM AtmasvarUpa ja jovAmAM Ave che, mATe jJAnI puruSa potAnI dRSTithI,koI paNa padArthamAM pravRtti ke nivRtti karato nathI.ke koI padArtha mAM be-paNuM ke eka-paNuM gaNato nathI, te to ema ja samaje che ke 'Atma-tatva saghaLI zaktiovALuM hovAne lIdhe,te ja A pravRtti-nivRtti dekhADe che' jJAnIne svarUpa thI bhinna koI dRSTi hotI nathI,paNa ajJAnIo - bhAMtithI te jJAnIomAM 'tevI bhinna dRSTi che' ema pratIta kare che.baMdhana-mokSa AdinI pratIti-rUpa duHkha ajJAnane lIdhe ja che, ane jJAnathI te TaLI jAya che. he, rAma A jagatamAM mokSa paNa kalipata hovAne lIdhe,mithyA che, ane baMdhana paNa kalpita hovAne lIdhe mithyA che. eTale ke baMdhana-mokSa e eka kalpanA che.(kalpavAmAM AvelA che) AthI tame sarva kalapanAono tyAga karI daI,ahaMkArathI rahita thai,dhIra thai, vyavahAra karavA chatAM paNa 'anAsakata' thai,buddhi thI AtmAmAM niSThA rAkhIne pRthvI para raho. (39) rAmane prabodha karavA vasiSTha no vicAra rAma ke che ke-he bhagavana,Ama che to eka ane nirvikAra evA brahma mAM bhIMta vagaranA citra jevI A sRSTinI utpatti kyAMthI thai? noMdha-rAmano A prazna aneka vakhata punarAvartana thAya che, mATe ja punarAvartana thatI jJAnanI vAta vAraMvAra ahIM Ave che, saMto kahe che punarAvartana e doSa nathI,paNa satya ne sArI rIte mana nI aMdara ThasAvavA eka nI eka vAta vAraMvAra,thoDIka judIjudI rIte punarAvartana thI kahevAmAM Ave che vaLI eka sAthe badhuM eka divasamAM kahevAmAM AvyuM nathI amuka divaso sudhI ahIM vArtAlApa thayelo che) vasiSTha kahe che ke-he, rAjakumAra,je brahma-tatva che te ja A jagata-rUpe dekhAva Ape che.te brahma sarvazaktimAna che, eTalA mATe-kArya-paNuM,kAraNa-paNuM,eka-paNuM,aneka-paNuM,Adi-paNuM,aMta-paNuM vagere. saghaLI 'zaktio' brahmamAM dekhAya che ane je 'zaktio' che teo paNa brahma ja che. bIjuM koI nathI. paramAtmA (brahma) potAnA caitanyapaNAne lIdhe jIva-paNA ne prApta thai,karmamaya,vAsanAmaya ane manomaya "zaktione ekaThI kare che,dekhADe che,dhAraNa karI rAkhe che,utpanna kare che ane nAza kare che. saghaLA jIvonI,saghaLA dekhAvonI,ane saghaLA padArthonI utpatti sadA brahma thI ja thayA kare che, ane brahma mAM ja samAI jAya che.(samudranA taraMgo nI jema)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 rAma kahe che ke-he bhagavana,ApanAM vAkyono saMdarbha,paraspara thI atyaMta viruddha jaNAya che,AthI teno abhiprAya mArA samajamAM Avato nathI.jene je brahmane) indriyo pahoMcI zakatI nathI evuM te caitanyAtmaka brahma kyAM? ane jaDa-rUpa A prapaMca nI racanA kyAM? caitanya mAMthI jaDa utpanna thAya che tema kahevuM ja saMbhavatuM nathI, ane jo A prapaMca brahma thI ja thayo hoya to, brahma jevo ja hovo joIe. "je jemAMthI utpanna thayuM hoya te tevuM ja hovuM joIe' evo niyama sAmAnya rIte dekhAya che. jema ke dIvAmAMthI utpanna thayelo dIvo dIvA jevo ja dekhAya che, puruSa thI utpanna thayelo puruSa-puruSa jevo ja dekhAya che,dhAnyamAMthI utpanna thayeluM dhAnya-e dhAnya jevuM ja dekhAya che. Ama che tethI,prapaMca jo nirvikAra brahma thI utpanna thayo hoya to, te nirvikAra ja hovo joIe.paNa jaDa hovo joIe nahi.paNa prapaMca to jaDa che ne paramAtmA thI judo che. AthI niSkalaMka paramAtmA mAM jaDa padArthanI utpatti-rUpa-kalaMka prApta thAya che evuM zuM nA kahI zakAya? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,je kaMI A jagata dekhAya che te brahma ja che ane brahma mAM koI prakArano mela che ja nahi. jema, samudramAM taraMgonA samUha-rUpe jaLa ja phure che,paNa dhULa phUratI nathI, tema,brahmamAM prapaMca-rUpe caitanya ja phure che,paNa,jaDa (prapaMca) skUratuM nathI ja. brahmamAM caitanya-paNa vinA bIjI koI kalapanA nathI. rAma kahe che ke-he,brahmana,brahma to duHkha-rahita che, tyAre brahma thI utpanna thayeluM jagata duHkhamaya ja che,mATe brahmanI ane jagatanI ekatA hovI joIe nahi.Ama chatAM Apa ekatA kaho che, te mArAthI samajAtuM nathI. vasiSTha ane rAmano A saMvAda jyAM thAya che tyAM vAlmIki paNa beThA che,ane (havevAlmIki lakhe (kahe) che keA pramANe rAmacaMdrajIe zaMkA vyakta karI tyAre munivara vasiSThajIe rAmane upadeza karavAnA saMbaMdhamAM evo vicAra karyo ke-hajI A rAmanI buddhi atyaMta praphullita thai nathI,paNa kaMIka thoDe aMze mAtra nirmaLa thayelI che, tethI te jagata saMbaMdhI tarkomAM taNAtI jAya che.(ane brahma mAM jagata-rUpI doSa viSe vicAre che) paNa, je puruSa brahma-vicAramAM pravINa thayo hoya,jANavAnuM jANI cukyo hoya,ane je puruSa,viveka nA baLathI,moha nA upAya-rUpa evI vANI thI pAra pahoMcyo hoya, te puruSanI draSTithI to brahma mAM koI doSa nathI.kAraNake caitanya-rUpI para-brahma mAM kyAMya jagata-rUpI mela che ja nahi. A viSaya jyAM sudhI rAmane coe coo kahevAmAM Avaze nahi, tyAM sudhI rAmane vizrAMti (zAMti maLaze nahi, paraMtu rAmanI buddhi, hajI sudhI pUrNa rIte pravINa (vyutpanna) thai nathI,mATe rAmanI pAse cokhe cokhkhI vAta kahI devI anukULa paDe tema nathI. rAma hajI bhoga-STi thI ja drazyo (jagata) nI bhAvanA kare che. eTale temano bodha (jJAna) mAM praveza thato nathI. jene brahma-STi thai hoya tene bhoga nI IcchA thAya ja nahi.ane jayAre AvI bhoga nI IcchA nA rahI hoya, tyAre ja "saghaLuM brahma che" evA siddhAMta no upadeza karavo yogya che. prathama to gurue zama-dama-Adi guNo thI ziSya ne zubha (pavitra ke cokhkho) karavo joIe ane pachI - 'saghaLuM brahma che-ane tuM paNa zuddha brahma che' tevo bodha karavo joIe.je ziSya adhuM samajelo hoya tene Avo bodha ApavAthI gurU te ziSya ne moTA narkonA samuhamAM ja nAkhe che. jene bhogonI IcchA TaLI gaI hoya,manoratho rahyA na hoya,ane jenI buddhi vyutpanna (pravINa) thayelI hoya, tevA mahAtmA ziSya ne ja saghaLuM brahma che-brahmamAM avidhA-rUpI mela che ja nahi' ema upadeza karavo yogya che. ziSya nI buddhinI parIkSA karyA vagara je gurU tene bodha Ape che, te mUDha-buddhivALo gurU ja jagatano pralaya thatAM sudhI narka mAM paDyo rahe che. eTale vasiSTa have AvA prakArano kaMIka vicAra karIne rAmane kahyuM.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasiSTha kahe che ke-he,rAma,brahmamAM "prapaMca" nuM "kalpanA-rUpa-kalaMka" che ke nahi-te vAta tame potAnI meLe ja samajazo.ane jo hAla nahi samajo to te viSaye,siddhAMta nA samayamAM (pachI AvatA nirvANa prakaraNamAM) kahevAmAM Avaze, hamaNAM kahevAmAM Avaze nahi.hamaNAM to tame eTaluM ja samajo ke "brahma e saghaLI zaktio-vALuM che,sarva-vyApaka che ane je sarva che te huM ja chuM" jema, tame keTalAka indrajALa (jAdu) karanAra lokone joyA haze ke jeo mAyAthI vicitra kriyAo karIne sAcAnuM khoTuM ane khoTAne sAcuM karI de che, tema,A AtmA paNa mAyAthI rahita hovA chatAM,paNa "mAyAvI" jevo che,ane te moTI indrajALa karanAro che, -te ghaDAne kapaDuM karI nAkhe che ane kapaDAMne dhaDo karI nAkhe che, -paththara mAM latAne utpanna kare che ane latAmAM paththara ne utpanna kare che, -kalpa-vRkSomAM ratno utpanna kare che ane gaMdharva-nagara (bhrAMtithI jaNAtuM nagara)mAM bagIcAnI peThe - AkAzamAM vADI banAve che,Ama,te bhaviSya nA AkAzamAM kalpanAthI nagara-paNuM karI de che. paramAtmA pote ja mAyA (ahIM mana) thI vicitratA pAmIne sarva drazyo (jagata)-rUpe potAno ja dekhAva Ape che,eTalA mATe sarva sthaLomAM -sarva prakArothI-saghaLuM jagata pUrNa-rUpe saMbhave che. paNa vAstavika (satya) rIte te "eka" ja vastu (brahma) che. to,he,rAma,have harSa-krodha-ke vismaya no avakAza ja kyAMthI bAkI rahyo? AthI dhIraja-vALA puruSe sarvadA samatAthI ja rahevuM joie.samatA thI saMyukta thayelo jJAnI puruSa kadI paNa, vismaya-garva-moha-harSa-tathA krodha-vagere vikArone prApta thato ja nathI. jo samatA prApta nA thAya to-A deza-kALa-vALA jagatamAM vicitra racanAo jovAmAM Ave che. jema,samudra,koi yatna vagara ja potAmAM taraMgo nI racanA kare che,ane utpanna thayelI racanA (taraMgo) no tiraskAra karato nathI,tema,AtmA (paramAtmA) yatna vagara ja potAmAM brahmAMDonI racanA kare che,ane utpanna thayelI racanA (brahmAMDo-jagata-vagere) no tiraskAra karato nathI. AthI siddha thayuM che ke-jema dUdhamAM dhI rahyuM che,jema mATImAM ghaDo rahelo che,jema taMtumAM vastra raheluM che ane jema bIjamAM vaDa rahelo che-tema AtmA mAM ja sadhaLI 'zaktio' rahelI che.ane te pragaTa thai vyavahAramAM Ave che. A je "vyavahAra-dRSTi " kahI che te eka jAtanI kalpanA ja che.vAstavika rIte jotAM jagata e taraMgo nI peThe racAyeluM ja nathI,mATe jagatamAM koI kartA-bhoktA nathI ane jagatano vinAza paNa nathI. kevaLa Atma-tatva 'sAkSI' che,niSkalaMka che ane samatAne lIdhe koI garabaDa nahi pAmatAM potAnA sva-rUpa mAM ja raheluM che.e Atma-tatva nI sattAthI ja saghaLo prapaMca bane che. jema,dIvAnI sattAthI prakAza potAnI meLe ja thAya che,jema sUryanI sattA thI visa potAnI meLe ja thAya che, ane jema puSpa nI sattAthI sugaMdha potAnI meLe ja thAya che tema AtmA nI sattAthI jagata potAnA meLe ja thayuM che. A jagata AbhAsa-mAtra ja che ane dekhAyA kare che,-eTaluM ja che,paNa te brahma nI sattAthI judI sattA-vALuM nathI. 71 jema,vAyu nuM calana vAyu thI bhinna paNa nathI,ane abhinna paNa nathI tema A jagata brahma thI bhinna paNa nathI ane abhinna paNa nathIparaMtu anirvacanIya (nirUpaNa nA thai zake tevuM) che,
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagata AtmAnA sAmIpya-mAtra thI pragaTa thAya che ane tenA doSono AtmAne vAstavika rIte koI lepa nathI, te chatAM,AtmA jANe jagata no kato-hato hoya,ema ApaNA 'ajJAna' ne lIdhe ja jaNAya che. AmAM (ahIM) kevaLa (mAtra) eTaluM ja samajavAnuM che kejema,puSpo jevA tArAo AkAzamAM koI vakhate pUrNa rIte pragaTa thAya che, koI vakhate thoDA to koI vakhate pragaTa thatAM ja nathI, tema, AtmA mAM A brahmAMDo ajJAna nA samayamAM pUrNa pragaTa thAya che, jJAna nI utpatti nA samayamAM thoDAM pragaTa thAya che, ane jJAnanA pUrNa pukhta) samayamAM (te brahmAMDo) pragaTa thatAM ja nathI. je padArtha,AtmA thI judI sattA-vALo hoya teno nAza thavo saMbhave, paNa je padArtha (jagata) AtmAnI sattAthI judI sattAo vALo nA hoya teno nAza thavo kema saMbhave? mATe jo jagatane utpanna thayeluM mAnIe-to-AtmA thI ja utpanna thayeluM ane AtmA nI sattA thI utpanna thayeluM, mAnavuM joIe.(paNa) vAstavika rIte jotAM je padArtha (ahIM brahma) nI sattA thI judI sattAvALo bIjo koI padArtha (ahIM jagata) nA hoya, to tenI utpatti mAnavI e ayogya' che. eTalA mATe jagata nI utpatti thai ja nathI. Ama,hovAthI samajavAnuM e che ke bIjI koI sAmagrIthI nahi paNa, --'sa-citta-sva-rUpa' nA baLa (zakti) thI ja sarva padArtho (jagata-vagere) no dekhAva' thAya che, --Avo dekhAva thatAM ja AtmAne te te padArthomAM 'abhimAna' (ahaM) no udaya thAya che --ke je 'abhimAna' kALe karIne (samaya jatAM) dRDha thAya che, ane --e 'abhimAna nuM dRDhapaNuM' thatAM tarata ja 'saMsAra-rUpI vRkSa' vistIrNa ane unnata (UMcuM) thAya che. he,rAma,A 'saMsAra-rUpI-vRkSa' ne 'viveka-rUpI-khaDaga' thI kApI nAkhIne tame jIvana-mukta thAo. (noMdha-ahIM jo jarA UMDANa thI vicAra karavAmAM Ave to-TUMkamAM mAtra sahelAIthI samajavA mATe ja . eka ja paramAtmA (brahma) mAM je baLa (zakti) batAvI che tene jamAyAnI zakti' tarIke samajI zakAya?? 'eka' mAM ja bheda (be-dvaita no) nI kalpanA karIne 'ahaM' nI utpatti batAvI che. eTale bIjI rIte ema kahI zakAya ke-be nA satata sAtatya thI teomAM biMba-pratibiMba nI kriyA thAya che, ane jenA lIdhe 'huM' (ahaM) nI utpatti thAya che, ke je kALe (samaye) karIne gADha thavAthI,jagata bane che) (400 jIva ane upAdhi nuM brahma-paNuM rAma kahe che ke-he prabhu,brahmanA svarUpamAMthI A jIvo nI utpatti kema thai che? e utpatti keTalA pramANa vALI che? ane kevA prakAranI che te Apa vistArathI kaho. vasiSTha kahe che ke-parabrahma nI caitanya-zakti potAnI icchAthI kalpanA karavA lAgatAM, --pote sarva-zaktimAna hovAne kAraNe 'bhaviSya nA AkAronA sUraNa-rUpe' goThavAya che,pachI--e sUkSma raNa-caitanya-zakti' ghATA-paNAne prApta thai kaMIka vadhAre 'kalpanA' karavA lAge che...tyAre --te 'mana-rUpe' goThavAya che.ane A 'mana' e 'jIva' nI 'upAdhi-rUpa' kahevAya che. A ja 'mana' potAnI 'brahma-rUpa-paNA'nI sthitine jANe choDI detuM hoya tevuM thaIne potAnA 'saMkalpa-mAtrathI jarA vAramAM ja gaMdharva nagara (bhrAMti thI thatuM nagara) jevA mithyA dRzya (aMgata)ne banAve che. Ama,sRSTi banavAnA AraMbhamAM zarUAtamAM --caitanya (brahma)-e svayaM-prakAza hovA chatAM paNa 'zUnya' jevuM pratIta thAya che. (zUnya jevuM anubhavamAM Ave che, ke jene 'AkAza' kahevAya che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..'mana-rUpa-caitanya' (mana bane te caitanya) potAnI aMdara ja pote ja banAvelA e AkAzamAM 'brahmA' no saMkalpa karIne potAne ja 'brahmA' thayeluM dekhe che.ane --te 'brahmA' e prajApatio (dakSa-vagere) sahita jagata' nI kalapanA kare che. (noMdha-ahIM brahma (caitanya) ane brahmA no bheda samajavo jarUrI che) he,rAma,cauda lokamAM rahenArA aneka prANIonA kolAhala thI ghUghavatI A 'sRSTi e mana nI ja banAvelI che, mana-rUpa ja che ane te sRSTi potAnI sattAthI rahita che. A sRSTi e saMkala5 thI uThelI nagarI jevI che,bhrAMti-mAtra che, ane adhiSThAna thI jarA paNa chUTI pADI zakAya tema nathI sRSTi banavAnA A prapaMcamAM --prANIo nI keTalIka jAtio moTA mohamAM paDelI che, --keTalIka jAtione jJAna prApta thayuM che, to --keTalIka prANIonI jAtio mokSa ne mATe yatna karavA chatAM paNa vairAgyanI dRDhatA nahi hovAne lIdhe, vAraMvAra vacamAM ja bhraSTa thai jAya che, pRthvImAM rahenArI prANIonI jAtiomAM je manuSya-jAti' che te brahma-vidhA' nA upadezanuM pAtra chekAraNake e manuSya-jAti ghaNI ciMtA-vALI che,duHkhothI gherAyelI che. moha-dveSa-bhaya thI chuTakArAnI AturatA ne lIdhe,te manuSya-jAtimAM vairAgya' thavAno saMbhava che. paNa te jAtiomAM 'tamoguNa vALAM manuSyo atyaMta Asakata hovAthI to vairAgya nA upadezane pAtra ja nathI. eTalA mATe temanA (te tamoguNa vALA manuSyo ne vairAgya no bodha ApavAnA) nirUpaNane choDI daIne, satvaguNa ane rajoguNa vALA manuSyone bodha ApavAnuM AgaLa (pachIthI) huM nirUpaNa karIza. vaLI je parabrahma AdithI aMta thI tathA bhrAMti thI rahita che, sarvavyApaka ane nirdoSa hovA chatAM, te je rIte jIva-rUpa' thayuM che tenuM nirUpaNa paNa AgaLa (pachI thI) karIza. A uparAMta, te avicaLa sva-rUpa-vALA paramAtmAnA eka pradezamAM 'jIva-rUpe-caMcaLatA' thaIne te zI rIte ghATI thAya che, te paNa huM AgaLa nA prakaraNa mAM (pachIthI) kahIza. rAma pUche che ke-paramAtmA akhaMDa ane pUrNa che to temAM pradeza nuM hovA-paNuM saMbhave ja kema? e paramAtmAmAM vikArano saMbhava ane bIjA padArtha nuM saMkramaNa ghaTe ja kema? vasiSTha kahe che ke-jIvanI ane brahma nI ekatA vAstavika che. te viSayamAM ziSyo nI buddhine vyutpanna (samajAvavA) karavA mATe e paramAtmA nA eka pradeza mAM calana thavA vagere ne vyavahAra' zAstramAM 'kalpelo' che. eTale vAstavika rIte temAM kazo virodha hoI (ke thai) zake ja nahi. jagata -e-brahma-rUpa-nimitta thI ane brahma-rUpa-upAdAna thI thayuM che'. vagere vacano nI racanA zAstranA vyavahAra mATe ja che, paNa vAstavika rIte nathI. vikArI-paNuM,avayavI-paNuM,dizAo tathA eka pradeza vagere prakAro pratyakSa jovAmAM Ave che, to paNa Atma-rUpa mAM te saMbhavatA nathI.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmA mAM caitanya nA prakAza' vinA bIjI koI kalpanA che nahi ane thaze paNa nahi. ane Ama che to-pachI-kArya (kriyA ke karma) zabdano artha ane bIjI vyavahAra saMbaMdhI vAto tathA kalpanAo temAM kayAMthI Ave? ahIM je je kalpanA.je je zabda je je artha ane je je vAkyo che. te saghaLAM brahma thI thayAM che ane brahma-maya ja che.mATe brahma thI atirikta (zanya ke bhinna) kazuM che ja nahi ema samajavuM. jema agni thI utpanna thayelo agni e agni ja che, tema je padArtha jemAMthI utpanna thayo hoya te, te ja hoya che, 'A utpanna karanAra che ane A utpanna thayelo che' e badhuM kevaLa bheda(dvaita) nI kalpanA karIne kahevAmAM Ave che. jagatamAM 'amuka padArtha e amuka padArthamAMthI utpanna thayelo che' ema je vyavahAra cAle che, te to eka padArthamAM potAnAM aneka rUpa batAvavAnI je kriyA-zakti' che-teno ja eka jAtano camatkAra che. mATe ja je eka padArtha che, te ja 'utpanna karanAra ane utpanna thayelo' ema bhAse che. 'A padArtha judo che ane e padArtha judo che' e rIta no 'nAma-rUpa-no-vyavahAra-rUpa-zrama' kevaLa "bolavA mAtra"mAM che.paNa paramAtmAmAM nathI. jo te-paramAtmAmAM hoya to paramAtmAnuM akhaMDa-paNuM tUTI jAya che!! mana e kriyA-zakti' thI utpanna thayeluM che ane mana nI 'zakti' thI nAma-rUpa no vyavahAra cAle che. ke je vyavahAra dRDha thavAthI-ja-bIjo joito vyavahAra utpanna thAya che. jema,agni nI eka zikhA (juvALA) mAMthI bIjI zikhA utpanna thai evuM bolavuM, e eka jAtanI bolavAnI vicitratA' ja che, tema, 'paramAtmA mAMthI amuka utpanna thayuM ke paramAtmAe amuka utpanna karyuM vagere je-kahevAmAM Ave che, te paNa eka jAtanI bolavAnI vicitratA' ja che, paNa tenA arthamAM kaMI satyatA nathI. paramAtmA 'eka' ja che,ane pUrNa' che, to te kayA padArthane utpanna kare ke kema utpanna kare? ekamAMthI bIjAnI ane bIjAmAMthI trIjAnI utpatti thavAnuM kahevAnuM e eka jAtano vANI no svabhAva ja che, paNa Ama kahevAthI,mULa tatva (eka-ke advaita) mAM koI bheda (be-ke-dvaita) vagere prApta karI zakAya nahi. para-brahma mAM je nAma-rUpo jovAmAM Ave che te sarva brahma' ja che ema vidvAnoe nizcaya karyo che. jIva brahma che,mane brahma che,mana nI vRttio brahma che,saghaLA padArtho brahma che,te te padArtho nA nAmo' brahma che, Izvara (paramAtmA) brahma che ane ahaMkAra tathA paMcamahAbhUto vagere tatvo paNa brahma che. TUMkamAM A saghaLuM jagata brahma che ane tema chatAM jema doraDIthI sarpa nyAro (judo) che, tema jagata thI brahma nyAruM che. eTale,vAstavika rIte jagata che ja nahi,paNa je kaMI che te brahma ja che. paramAtmAmAM A padArtha judo che ne te padArtha judo che evI rItanA vibhAgo karIne bolavuM, e eka jAtanI ajJAna-rUpa bhAMti ja che.vAstavamAM to te bolavAmAM paNa zuM satyatA che? jema agnimAM ane zikhA mAM bheda nathI tema brahma ane jagatamAM bheda nathI.te chatAM je bhinna bhinna kalpanAo thai che,te sadhaLI mananI capaLatAthI ja thai che.brahma nitya-siddha ane phUTastha (eka) che temAM koI prakArano bheda (dvaita) siddha thato nathI.ajJAna-rUpI doSathI AbhA mAM padArtho nA bheda nuM jJAna' thAya che, ane te bheda nA jJAna) thI padArtho judAjudA che' ema kahevAmAM Ave che.paNa e saghaLuM mithyA ja che. brahma-sva-rUpa -e-sarva-rUpa che, sarvavyApaka che,ane aMta vagaranuM che. tenAthI juduM kaMI ja saMbhavatuM nathI. brahma thI utpanna thayeluM je mAnavAmAM Ave che te paNa brahma ja che.brahma-tatva vinA bIjuM kaMI hovuM saMbhavatuM nathI. "je kaMI A jagata che te brahma ja che' ema samajavuM te ja vAstavika (satya) che. he,rAma,ghaNo-kharo AvA prakArano siddhAMta jayAre tamArI buddhimAM lAgu thaze,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre -ja tamArI pAse (tamane) A siddhAMta saMbaMdhI aneka rahasyo kahevAmAM Avaze. jagatamAM 'mAyA' vagere koI paNa padArtho brahma thI bhinna utpanna thayA nathI,to paNa jayAre tamane te viSayanuM ajJAna maTaze tyAre,saghaLAM rahasyo saMpUrNa rIte tamArA jANavAmAM Avaze. jema, rAtrinA aMdhArA no kSaya thAya tyAre,sthAvara-jaMgama-jagata sphuTa (narI AMkhe) jovAmAM Ave che, tema,mithyA padArtho no bAdha thAya tyAre,brahma-tatva yathArtha rIte jANavAmAM Ave che. he,rAma,jayAre ajJAnathI dUSita thayelI dRSTi vaDe -ja A sadhaLuM jagata saghaLI dizAomAM vistIrNa (phelAyeluM) jovAmAM Ave che-teno ane ajJAna no jayAre nAza thaze tyAre 'nirmaLa darpaNa jevA ane vAstavika satyatA-vALA nirmaLa padamAM' tamane akhaMDa nirmaLatA ja jaNAze. e vAtamAM kazo saMzaya nathI. (41) anirvacanIya mAyA -e avicAraNIya ane TALavA yogya che. rAma kahe che ke-he,brahmana,zItala,nirmaLa,prakAzamAna ane atyaMta gaMbhIra -evI ApanI vicitra uktio (vAkyo) thI, huM kSaNa-mAtramAM aMdhArAmAM paDelA jevo thai jAuM chuM,ane kSaNa-mAtramAM ajavALAmAM AvelA jevo thai jAuM chuM. jema,comAsAmAM vAdaLo nA Amatema pharavAthI divasa jarAvAramAM aMdhArAvALo ne jarA vAramAM ajavALA-vALA jevo thai jAya che, tema huM paNa ApanAM vacano nA abhiprAya ne kaMIka samaju chuM,tyAre prakAza-vALo thAuM chuM, ane te vacanomAM paraspara virodha AvavA ne lIdhe,jayAre saMzayamAM paDI jAuM chuMtyAre aMdhArA-vALo thai jAuM chuM. paramAtmA anaMta che,koi pramANo nA mApamAM Ave tema nathI,pUrNa che,eka che,svayaM-prakAza che ane teno paramArtha prakAza kadI baMdha nahi paDe tevo che,to temAM a jagatanI kalpanA-rUpa vicAra kema Avyo? e saMzayamAM huM hajI paNa gUMcavAyA karuM chuM. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,Ama je tamane thAya che (Ama tame je vicAro cho) te mArAM vAkyomAM doSa hovAthI thato nathI paNa mArAM 'vAkyo nuM tAtparya nahi samajavA-rUpa tamArA doSa' thI ja thAya che. mArAM vAkyo yathArtha che.ane mukhya viSaya pratyenA koi paNa doSa -vALAM paNa nathI, mukhya viSayanA saMbaMdha vagaranAM paNa nathI ane AgaLa-pAchaLanA virodha vALAM paNa nathI. jayAre tamArAM'jJAna-cakSu' nirmaLa thaze,ane bodhano udaya vistIrNa thaze (phelAze) tyAre prApta thayela tamArA svastha-paNAthI 75 'mArAM A vAkyo tathA mArA vicAro-bIjAonAM vAkyo thI ane vicArothI keTalAM prabaLa che' e saMpUrNa rIte tame jANazo (samajazo) 'brahma nA eka pradezamAM mAyA che ane te mAyAthI brahmamAM A jagata utpanna thayuM che' evAM mArA vAkyo no saMdarbha sAMbhaLI tame bhrAMtimAM paDI jAo nahi.kAraNake ziSya ne zAstrArthanI samajaNa nA mArge caDAvavA sAruM,keTalIka kalpita vAto paNa karavI paDe che. A kalpita vAto (mAyA) e 'a-kalpita sAco padArtha' (brahma) samajAvavAmAM upAya-rUpa thAya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTalA mATe A prakriyAmAM ziSya ne samajaNa ApavAnI prakriyAmAM keTalIka kalpita-vAto nI mAyAnI) 'garabaDa' calAvavI paDe che.paNa jayAre tame satya tathA atyaMta nirmaLa parabrahma ne jANazo tyAre - tamane mAyAnI ke jagata nI A kalpita vAtamAM kaMI paNa garabaDa-sva-rUpamAM pratIta thaze nahi. mAyA tathA jagata e avidhamAna (hakIkatamAM nA hovA chatAM) hovA chatAM paNa hajI tamArA manamAM ghUmyA kare che. to te mAyA ane jagata ne TALI nAMkhI ne tamArA manamAM sAcI samajaNa ThasAvavA mATe "mAyA ane jagata"nuM svarUpa kahevAnI jarUra che, ane tethI te kahevA mATe ja mAre A prapaMca kahevo (karavo) paDe che. tamane brahma mAM 'bheda taita-eTaleke brahma ane mAyA) hovAnI zaMkA thAya che, paNa jyAM sudhI svaita no adhyAropa' (advaita para daita nuM AropaNa) nA samajAyo hoya tyAM sudhI teno apavAda samajAto nathImATe te adhyAropa karavAne mATe ja . brahma mAM mAyA tathA jagata hovA viSeno 'vAkya-rUpa-prapaMca' uThAvelo batAvyo ke kahyo) che. (noMdha-keTalI saraLatA thI svIkAra karelo che!!) upadeza nA samayamAM kAcA ziSyanI pAse prakriyA-rUpe AvI kalipata vAto karyA vinA chUTako ja nathI. jo ke vidvAno nI draSTithI "mAyA ke jagata" e kaMI che ja nahi AbhAmAM mAyA,vAsanA karma ke kalapanA kaMI che ja nahi ane atyaMta zuddha je parabrahma che te ja jagata che" A vicitra-rUpa vALI vAta,ghaNI dhaNI yuktiothI siddhAMta nA samayamAM' (pachI thI) kahevAze, paNa he rAma,eTale to - hamaNAM to brahmamAM mAyA hovAno svIkAra karIne AgaLa vAta calAve che. mAyA ane mAyAthI thayelI jagata e baMne khoTAM che, chatAM paNa parasparanI sahAyatAthI teo bahu jAmI gayAM che. temane toDavAnuM tathA temane toDavAnAM sAdhanothI yatna karavAnuMhamaNAM calAvelI A prakriyA (mAyA ane jagatane hamaNAM sAcuM mAnavAnI prakriyA) vinA banI zake tema nathI. he,,rAma, pizAca nI sthiti nuM varNana ApIe tyAre ja pizAca no abhAva bALaka nA manamAM ThasAvI zakAya che. khoTA padArtho (mAyA) ne naSTa karavAmAM khoTA upAya (mAyAne sAcuM mAnavAno khoTo upAya) nI ja jarUra che. jema, astra thI astra zAMta thAya che,mela thI mela dhovAya che,jhera thI jhera utarI jAya che, zatru thI zatru haNAya chetema,khoTAM sAdhano thI ja khoTI mAyA TaLe che. jo ke 'kalpita-prakriyA-pa-upadeza' paNa eka jAtanuM 'mAyAnuM ja svarUpa' che. to paNa e mAyAnuM svarUpa evuM uttama che kepotAnA nAzano (mAyAno potAno) udhama karAvavAnI icchAthI, jJAna nI mAgaNI kare che ke je jJAna saghaLA doSo ne mAyA ane mAyAthI thatA doSone hare che. A jagata-rUpe anubhavamAM AvatI mAyA,potAnA nAzathI harSa pAme tevI che. A mAyAno svabhAva jANI zakAto nathI,kAraNake tene sUkSma-dRSTi thI jyAM jovA lAgIe, tyAMthI te (mAyA) tarata ja jatI rahe che. e jagata-rUpa mAyA viveka ne DhAMkI de che,bIjAM aneka jagato utpanna kare che, ane te chatAM te kevI che ?' enI bhALa maLatI nathI (jANI zakatI nathI)e bhAre Azcarya to juo !!
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ A mAyAnI parIkSA nA karIe tyAM sudhI -te sphUryA kare che,paNa jevI parIkSA karIe ke tarata ja naSTa thai jAya che. vaLI,tene -jo jANI nA hoya tyAM sudhI sAcI rahIne mastI karyA kare che.ane sAcI hoya ema lAgyA kare che. te mAyA ApaNA jJAnane toDI nAkhe che mATe bahu vicitra che. 'bheda vagaranA 'Atma-sva-rUpa'mAM te mAyA jIva-deha-vagere bhedo ne vistArI de che, eTale AvA aneka bheda (mAyA vALA aneka puruSo nA bheda) ne lIdhe paramAtmA 'puruSottama' (puruSamAM uttama) kahevAya che. jagata-rUpa-kSara puruSa ane jIva-rUpa-akSara-puruSa -jo nA hoya to paramAtmA puruSottama ja kema kahevAya? 'A mAyA vAstavika rIte che ja nahi' evI dRDha bhAvanA karI,jayAre tame tatva-vettA thaIne sva-rUpa ne prApta thazo, tyAre ja tamane mArA A kahevAno Azaya jANavAmAM (samajavAmAM) Avaze. paNa jyAM sudhI tamane pAko bodha thayo nathI,tyAM sudhI tame mArA vAkyo para vizvAsa rAkhIne'mAyA che ja nahi' evo bhAre tathA avicaLa nizcaya rAkho. A jagata-rUpa je moTI kalpanA najare Ave che,te mithyA che ane te kevaLa mananI ja lIlA-rUpa che. 'je kaMI che te brahma che' evo jenA manamAM parokSa nizcaya -jarA paNa hoya-tene paNa muktinI prApti thAya che. paNa, 'A deha-Adi e je bAhya AkAro ane padArtho che-tenAthI huM baMdhAyo chuM' evI je bhAvanA che te ja sarva jagatamAM sarva jIvo ne bAMdhavA (baMdhana) nI jALa-rUpa che. 'A jagata brahma-rUpa ja che athavA A jagata khoTuM ja che' e be nizcayo'mAMthI eka nizcayane dRDha rAkhIne 'Asakti-rahita' thayelo je manuSya. jagatane svapna jevuM ane bhrAMti-mAtra jANe che-te duHkhamAM DUbI jato nathI. A mithyA evA deha-indriyo vagere nI bhAvanAomAM jene 'ahaM-buddhi' hoya che,te puruSa vAstavika rIte pote 'para-brahma' ja hovA chatAM paNa avidhA (mAyA) mAM gothAM khAdhA kare che. jema mahAsAgara nA jaLamAM dhULa nA rajakaNo che ja nahi, tema vyApaka paramAtmA mAM vikArI-paNuM vagere doSo che ja nahi. jagatamAM je nAmanI ane rUponI bhAvanA jovAmAM Ave che te mAtra vyavahArane mATe ja kalpAyelI che. mATe te nAma-rUpo -e-AtmA thI judAM nathI. jema taMtuo vagara vastranI sthiti thatI nathI tema,nAma-rUpo nA kalpita vyavahAra vinA,upadeza ApanAra "zAstro nI sthiti" paNa thatI nathI. (noMdha-mATe ja zAstromAM A kalpita vyavahAra karavAmAM Avyo che!!) avidhA (mAyA) mAM taNAto jato AtmA, e 'Atma-jJAna' vinA anubhavamAM Avato nathI. ane te Atma-jJAna upadeza ApanAra zAstro vinA maLatuM nathI. he,rAma, Atma-sva-rUpa nI prApti vinA 'avidhA-rUpI-nadI' no pAra Avato nathI. ane te avidhA-rUpI nadIne pAra je che -tene ja 'akSaya-pada' kahevAmAM Ave che. malina karI denArI A avidhA game tyAMthI utpanna thai hoya -to paNa teNe utpanna thaIne - evI sthiti pakaDI che ke-teNe AtmajJAna ne DhAMkI dIdhuM che. he,rAma, tame paNa A avidhA (mAyA) kyAMthI AvI teno vicAra rAkho nahi, paNa 'e avidhAne huM kevA prakArathI haNuM?' evo ja vicAra rAkho. 77 ane A avidhA (mAyA) kSINa thaIne asta pAmI jaze tyAre 'e kyAMthI thai hatI?zI rItanI hatI ane zI rIte naSTa thai?' e saghaLuM saMpUrNa rIte jANavAmAM Avaze.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ A avidhA vAstavika rIte che ja nahi,ane jyAM sudhI,ApaNe sUkSma dRSTi thI tene jotA nathI, tyAM sudhI ja te pratIta thAya che. mATe evI khoTI ane bhrAMti-rUpa avidhAne sAcI gaNIne te konA vaMzanI che? ke tenA mAvatara koNa che?" ema jANavAnI kayA samaju puruSane IcchA thAya? ane tevI, IcchA paNa zA kAraNathI thAya? avidhA nA mAvatara (mAtA-pitA) nI ciMtA e to svapramAM dekhAyelA puruSanA mAvatara jevI vRthA ja che. paNa,hamaNAM to e avidhA utpanna thai che, vistAra pAmelI che, ane vistAra pAmIne bahu aDacaNa kare che' eTalo ja nizcaya karIne (tevo nizcaya karyA vagara chUTako nathI!!) teno baLAtkAre prayatna karIne) nAza karo. eTale pachI te zAthI utpanna thai hatI?ane kevI hatI? vagere tamArA jANavAmAM Avaze. railokya (traNe loka) mAM mahAzura ane mahA-paMDita puruSo mAM paNa evA koI nathI kejemane avidhA (mAyA) e paravaza karyA nA hoya. AthI he rAma,mahAroganA jevA svabhAvavALI e avidhA no nAza karavAno prayatna karo. eTale pachI,te avidhA tamane pharIvAra janma-saMbaMdhI duHkhomAM nAkhaze nahi. avidhA e saghaLI ApadAo (muzkelIo) nI mukhya sakhI che,te ajJAna svarUpa ane anarthonI mAtA che. eTalA mATe tene jaDa-mULa thai ukheDI nAkho.bhaya-duSTa citAo-tathA vipattio ApanArI temaja jJAna-rUpa cakSane mohanarUpI (ajJAnanAM moTAM paDaLa (paDadAo) caDhAvanArI, e avidhA ne baLa-pUrvaka haTAvI do ane saMsAra-samudra nA pArane prApta thAo. (42) vAsanA nA prAbalya thI jIvono utAravAno krama vasiSTha kahe che ke-he,rAma,avidyA-rUpI moTo roga tenI mAtra parIkSA karavAthI nAza pAmI jAya tevo che. te khoTo hovA chatAM atyaMta vRddhi pAmyo che.te roganuM parIkSA-rUpa-auSadha' kahuM chuM, te tame sAMbhaLo. mana nA 'baLa' (zakti) no vicAra karAvavA mATe meM,(AgaLa) manuSyonI rAjasika ane tAmasika jAtio kahevAnuM svIkAreluM hatuM te prasaMga (kathA) ne lagato ja A prasaMga che. parama-sukha-sva-rUpa je "brahma" (paramAtmA-ke Izvara-ke-caitanya) che te, sarva-vyApaka,kalaMko thI rahita,janma rahita,bhrAMti rahita,apAra,ane prakAzita caitanya-rUpa che. jema,avicaLa samudrano eka pradeza (bhAga) vAyu-rUpa upAdhi thI 'taraMga-rUpa-dhanatA' ne pAme che, tema,avicaLa svarUpa vALA e mahA caitanya no eka pradeza(bhAga) vAsanA-rUpa upAdhiothI, jIva-rUpa-dhanatA' ne pAme che. jema,samudranI aMdaranuM bharapUra jaLa,ekAda pradeza mAM nizcaLa rahe che, ane ekAda pradezamAM calAyamAna thAya che, tema,sarva-zaktiovALuM,mahA caitanya sarvadA nizcaLa ja hoya che,paNa koI pradezamAM calAyamAna paNa thAya che. (noMdha-A pradeza' nI kalapanA ane pradeza nA calAyamAna thavAnI paNa kalpanA ja che!!) jema,pavana potAnA thI ja bharapUra rahelA "AkAza" nI aMdara potAnI 'zakti' thI ja potAnA eka pradeza(bhAga) mAM pote (jAte) ja calita thAya che. tema,sarvavyApaka-mahA-caitanya,potAnI "zakti" thI ja potAnA pradezamAM pote ja calita thAya che. (noMdha-A zakti ne ja mAyA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che!!)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,nizcala dIvo potAnI zikhAnI "kriyA-zakti" ne lIdhe uMcA pradezamAM Ave che (zikhA uMcI thAya che) tema.saghaLI zaktio vALe mahA caitanya potAnI "mAyA-zakti" ne lIdhe eka pradezamAM 'jIva-rUpa' thAya che. eTale ke ,te mahA-caitanya e (kalita) vAsanAnA saMbaMdhane lIdhe,(te vAsanA-zaktithI!) "phUraNa pAmelA" potAnA eka "kalipata pradeza"mAM,jANe jIva-rUpa' thayuM hoya tema jaNAya che. jema,nirAkAra AkAzamAM koI samaye,bALakane,te AkAzano ja koI eka pradeza,motI-rUpa thayelo jaNAya che, tema nirvikAra caitanyamAM,(kathita)prAcIna vAsanAo ubhI thavAne samaye, te mahA-caitanya no ja eka pradeza,jIva-rUpa thayelA jevo bhAse che. paNa A rIte mahA-caitanya mAM kaMIka kSobha pAmelo jIva-rUpa-bhAga' (pradeza) e mahA-caitanya-maya ja che,svaccha che ne mahA-caitanya mAM ja chUre che. jema,soya nA nAkAmAM Avelo nAkA nI aMdara rahelo) sUrya no prakAza,e moTA vyApaka prakAza thI abhinna che, chatAM paNa nAkA nI "upAdhi" ne lIdhe te prakAza bhinna jevo thaIne rahe che, tema,avidhA-rUpI-upAdhimAM Avelo "mahA-caitanya no eka bhAga-rUpa-jIva" e mahA-caitanya thI abhinna hovA chatAM,paNa "avidhA-rUpI upAdhi" (mAyA) ne lIdhe bhinna jevo thaIne rahe che. e mahA-caitanya 'sarva-zakti-vALuM hovAthI kSaNa-mAtramAM 'jIva-zakti-rUpe'mhare che. ane jema,caMdranI kaLA potAnA svabhAva-rUpa,zItaLa-paNA ne jAgrata kare che, tema,mahA-caitanya potAnA 'sva-bhAva-rUpa-jIva-zakti' ne jAgrata kare che. paramAtmA mAMthI udaya pAmelI 'jIva-rUpa-caitanya-zakti e potAnI sakhIo jevI. deza-zakti, kriyA-zakti,kALa-zakti' ne paNa potAnI sAthe ja kheMce che. (noMdha-ahIM 'zakti' nA 'mAyA-rUpa' no camatkAra noMdhavA yogya che!!) e "jIva-zakti' (ahIM jIva) e jo potAnA kharA svarUpa ne jANe -to'huM Adi-aMta thI rahita mahA caitanyamAM rahelI chuM' ema ja samaje, paraMtu, te potAnA kharA sva-rUpa ne bhUlI jaIne,kalpita svabhAvanuM grahaNa karIne 'huM ATalA parimita pradezamAM ja rahuM chuM ane tuccha chuM' ema mAnyA kare che. potAnuM baMdhana kare che) vAstavikatA thI jIva-zakti' e sAkSAta-mahA-caita-sva-rUpa ja che, chatAM, teNe jayAre potAnA jIva-rUpane,upAdhi thI potAnAthI jA!) gherAyeluM mAnyuM, tyAre ja nAma-rUpa-iSTa-aniSTa-vagere sarva kalpanAo tene lAgu thai. paNa mahA-caitanyamAM je kaMI kapAyeluM che te saghaLuM mahA-caitanya-rUpa ja che. kAraNake mahA-caitanyathI koI paNa bhinna-paNAnI kalapanA karavI te khoTI ja che. jema, mahAsAgaramAM anaMta laharIo uThe paNa te laharIo mahAsAgara thI bhinna hoI zake nahi, jema,sonAnAM AbhUSaNo sonAthI bhinna nahi hovA chatAM,mana-rUpa nI kalpanAne lIdhe bhinna mAnI levAmAM Ave che,tema,jIva tathA kALa -vagere sarva padArtho brahma thI bhinna nahi hovA chatAM, te brahma nuM svarUpa bhUlAvAthI anekanAma-rUpa nI kalpanAne lIdhe, sarva padArtho ne brahma thI bhinna mAnI levAmAM Ave che. te padArtho kalpita che) jema, eka dIvAmAMthI thayelA (karelA) bIjA dIvAonI je judAI che.te vATa (diveTa) vagere upAdhionA deza-kALa-avayava nI judAIne lIdhe che, paNa agni-sva-rUpa nI judAI nathI, (eTale ke judA judA dIvAo bhale ne game teTalA hoya paNa temAM agni-svarUpa eka ja che.). tema,jIvamAM brahmanI je judAI che te,upAdhionA(mAyAnA) 'sva-bhAva' ne lIdhe ja che,sva-rUpa nI judAIthI nathI.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza zakti,kALa zakti,calana zakti' thI (upAdhiothI ke mAyAthI) gherAyelI te jIva zakti' (jIva) saMkalpo ne anusaratAM-anusaratAM,bahu ja hAMsI ne pAtra (hAsya-pAtra) thai jAya che. zarIrane kSetra' (khetara) kahe che ane te zarIrane tenI aMdaranA tathA bahAranA padArtho sahita je jANe che - te caitanya (AtmA-paramAtmA) ne kSetrajJa' (khetarane jANanAra ke mAlika) kahe che. e caitanya-jayAre "huM " evI 'dRDha kalpanAthI kalaMkita thaIne 'ahaMkAra-paNA'ne prApta thAya che.tyAre e ahaMkAra 'nizcayAtmaka kalpanAo thI kalaMkita' thaIne nirNaya karavA lAge che ane 'buddhi-paNA'ne prApta thAya che. buddhi, 'saMkalapa-vikalpo thI kalaMkita' thaIne 'mana-paNA'ne prApta thAya che. mana 'gADha viSayo-vALuM' thaIne dhIre dhIre 'indriya-paNA'ne prApta thAya che.ane indriyo-viSayonI draDha lAlacothI kalaMkita' thaIne 'hAtha-paga-vALA-sthaLa-deha' (kSetra) ne prApta thAya che. Ama sthULa-deha jagatamAM janme che,jIve che ane jovAmAM Ave che. AvI rIte vAsanAo-rUpI doraDAthI baMdhAyelo vIMTaLAyelo) jIva,duHkho nA samuho thI gherAIne (upara batAvela) anukramathI sthULa-deha-paNA ne prApta thAya che. jema,phaLo,anukrama thI pAkatAM pAkatAM temanI avasthAo badale che, paNa temanI 'jAti' badalAtI nathI, tema,vAsanAo ne lIdhe AvI halakI (ke judI) sthitio prApta thavA chatAM-paNa te jIvanI (ahIM AtmAnI) mAtra dazA badalAI jAya che, paraMtu tenuM nirvikAra-caitanya-paNuM badalAI jatuM nathI... IcchA -vagere zaktio (upAdhio),mana ne kharAba karavA mATe ja mana nI pAchaLa pAchaLa doDe che. ane e rIte rAga-dveSa-vagere aneka zaktio thI vyApta thayeluM mana,potAnI meLe ja saMkalpa thI - indriyo dvArA sthULa zarIrapaNAne dhAraNa kare che, eTale ke- kozeTA nA kIDAnI jema hAthe karIne pote ja-potAthI) baMdhana ne prApta thAya che. jema,khAvAnI lAlaca ne lIdhe mAchalI hAthe karIne jALamAM phasAya che, te ja pramANe,potAnA saMkalpo nuM vAraMvAra smaraNa karavAne lIdhe mana bhaMDehAla thai A saMsAramAM baMdhAI ne paritApa (du:kha) ne pAme che. "huM kharekhara baMdhAuM chuM" ema mAnI e mithyA baMdhanane sAcuM mAnI ane dhIre dhIre potAnA brahma-paNA ne choDI detuM, e mana potAnI aMdaranA jagata-rUpI-jaMgalamAM aneka prakAranI bhrAMti-rUpa-rAkSasI ne utpanna kare che. viSayo (zabda-sparza vagere) rUpI agni nI rAga-dveSa-rUpI juvALAonI aMdara paDIne, e sAMkaLanI aMdara baMdhAyelA siMha nI peThe paravaza thAya che. vAsanAone lIdhe te (mana) potAmAM vicitra kAryonA kartApaNAnuM saMpAdana kare che, ane potAnI ja IcchA mAtrathI racAyelI aneka duHkha nI dazAomAM paDyA kare che. zAstro mAM koI sthaLe Ane "mana" kahe che, koI sthaLamAM te 'buddhi kahevAya che, koI sthaLa mAM te 'jJAna' kahevAya che, koI sthaLamAM te kriyA' kahevAya che,koI sthaLamAM te 'ahaMkAra' kahevAya che, ane koI sthaLamAM 'liMga zarIra' kahevAya che. koI sthaLe te prakRti' kahevAya che, koI sthaLe 'mAyA' kahevAya che,koI sthaLe 'karma' kahevAya che,koI sthaLamAM 'baMdhu' kahevAya che,koI sthaLe 'citta' kahevAya che, koI sthaLe 'avidhA' kahevAya che, to koI sthaLe 'IcchA' kahevAya che. he,rAma,te mana ja A rIte saMsAramAM baMdhAyeluM che,duHkhI che,rAga,tRSNA tathA zokathI gherAyeluM che. te saMsAranI bhAvanAthI vRddhAvasthAmAM,maraNamAM ane mohamAM kUTAyA kare che. te saMkalpa-vikalpa thI vyApta che,ane avidhA nA raMga thI raMgAyeluM che.icchAone lIdhe te kSobha pAmyA kare che. te karmo nuM aMkura che ane potAnI janma-bhUmi (brahma) ne bhUlI gayuM che.kalipata anartho thI gherAyeluM ane potAnI meLe ja baMdhAyeluM che. viSayo (zabda-sparza-vagere) thI te 'avayavovALuM thayeluM che, ane anaMta narako nI pIDAthI saMtApa pAmyA kare che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mana -pote adrazya hovA chatAM,potAnI para moTA pahADa jevA bojA ne lIdhe te bhayaMkara thai gayuM che.ane te - jarA (vRddhAvasthA) -maraNa vagere aneka zAkhAo thI saMpanna evA "saMsAra-rUpI-jherI-jhADa-rUpa" che. jema vaDanuM bIja potAnI aMdara AkhA vaDane dhAraNa karIne rahyuM hoya che,chatAM te aMdara to phaLa-rahita che, tema,AzAo-rUpI pAzone banAvanArA A saghaLA saMsArane te (mana) potAnAmAM dhAraNa karI raheluM hovA chatAM,paNa te phaLa-rahita che. te ciMtAo-rUpI dAvAnaLa thI dAjheluM che,kopa-rUpI ajagare tene cAveluM che,kAmanA-rUpI mahAsAgaranAM mojAMothI pachaDAyeluM che,ane potAnA "mULa-kAraNa" (brahma) ne bhUlI gayuM che. tethI te saMsAra-rUpI uchaLatA samudramAM taNAyA kare che,ane viSayo upara doDyA kare che. he,rAma,hAthI ne jema kAdava nI bahAra kADhavAmAM Ave tema,tame tene saMsAramAMthI bahAra kADho. puNya no kSaya thavAthI have tene uttama paralokamAM javAnuM sAdhana rahyuM nathI tethI te bhAMgelA avayavovALA jevuM thai gayuM che,tame tene baLAtkAre e khAbociyAmAMthI bahAra kADho. A karma-phaLo nA judAjudA raso (tenI para) paDavAthI te meluM thai gayuM che, ane baLatarA ApanArA jarA-maraNa-kheda thI te mUrchita thai gayuM che. Ama che tema chatAM paNa jene teno uddhAra karavAnI ciMtA nA thAya tene jagatamAM manuSya nA AkAra-vALo rAkSasa ja samajavo joie. (43) avivekathI aneka yonionI prApti ane vivekathI mukti vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A rIte caitanya nI "upAdhi"ne lIdhe,kaMi jAtanA 'AvirbhAva-rUpI-jIvo' thayA, ane temanAmAM 'pUrva nI vAsanAone lIdhe' AkAro (zarIra-vagere) kalpita thayA. A rIte mahA-caitanyamAMthI lAkho-karoDo jIvo utpanna thayA. jema,dhodha mAMthI asaMkhya jaLa-kaNo pUrve utpanna thai gayA che,hAlamAM utpanna thAya che ane bhaviSyamAM utpanna thaze, tema,mahA-caitanyamAMthI aneka jIvo pUrve utpanna thai gayA che,hamaNAM utpanna thAya che ane bhaviSyamAM utpanna thaze. e jIvo potAnI vAsanAonI 'dazA' nA Aveza ne lIdhe,'AzA'o ne vaza thayA che, ane temanAM aMtaHkaraNo (mana-buddhi-ahaMkAra) ati-vicitra dazAomAM potAnI meLe ja baMdhAI gayA che. e jIvo jaLanA parapoTAonI peThe,niraMtara pratyeka dizAmAM,pratyeka dezamAM, pratyeka jaLamAM,ane pratyeka sthaLamAM,janma-maraNa pAmyA kare che. A kalpa mAM keTalAeka jIvono paheloja janma thayo che to keTalAekanA asaMkhya janmo thayA che. 81 keTalAeka haju A kalpamAM janmyA nathI,keTalAeka jIvanamukta thayA che ane keTalAeka videhamukta thai gayA che.keTalAeka jIvo hajAro kalpo mAM janmavA chatAM paNa eka ja yonimAM rahyA che, to keTalAeka bIjI yonimAM paNa jAya che.keTalAeka jIvo moTAM duHkha veThayA kare che to keTalAeka atyaMta AnaMda bhogave che.keTalAeka jIvo pRthvI para,svarga ke narka mAM vAraMvAra Ava-jAva karyA kare che. jema pakSIo eka vRkSa para thI bIjA vRkSa para jAya che tema,AzAo-rUpI seMkaDo pAzothI baMdhAyelA ane aneka vAsanA-rUpa dehAdikane dhAraNa karanArA jIvo eka kAyAmAMthI bIjI kAyAmAM jAya che. anaMta viSayomAM anaMta kalpanAone utpanna karanArI avidhAne lIdhe A 'jagata-rUpa-mahAna-indrajALa' ne vistIrNa karatA (vistAratA) mUDha jIvo-jyAM sudhI potAnA nirdoSa (brahma) sva-rUpane jotA nathI - tyAM sudhI,pANImAMnI cakarIonI peThe,saMsAramAM bhamyA kare che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeo potAnA sva-rUpane joI mithyA padArtho no tyAga kare che, ane sAcA anubhavane meLavI jJAnanI bhUmikAomAM uMce caDe che teo pharIvAra saMsAramAM janmatA nathI. keTalAeka mUrkha jIvo,hajAro janmo bhogavIne,kyAreka koi satpuruSanA samAgamathI vivekI-paNAne pAme che, paNa pAchA bhraSTa thaine vaLI saMsAra-rUpI saMkaTamAM paDe che. keTalAeka,uMcI buddhi-vALA jIvo,paramAtmAmAMthI utpanna thai tarata ja te ja janmamAM pachA paramAtmA mAM praveza kare che.keTalAeka jIvo potAnA utpatti sthAna-rUpa brahmAMDomAM tathA anya brahmAMDomAM paNa brahmA-paNA ne prApta thAya che.keTalAeka viSNa-paNA ne pAme che to keTalAeka mahAdeva-paNAne pAme che. keTalAeka pazu-pakSI paNAne to keTalAeka deva-paNAne prApta thAya che. keTalAeka,pote prathama je brahmAMDa mAM janmyA hatA te brahmAMDa mAM ke bIjA brahmAMDa mAM paNa avatAro pAme che. he,rAma,bIjA brahmAMDonI sthiti paNa A brahmAMDanA jevI che,jevuM vistIrNa A brahmAMDa che tevAM ja keTalAeka bIjA vistAra-vALA brahmAMDo paNa che.keTalAeka thai gayA che ane keTalAeka haju thavAnAM che. judA judA vicitra kramo thI ane judA judA nimitto thI,te brahmAMDo nI vicitra sRSTio pragaTa thAya che.ane pachI temAM ja tirohita (maLI) jAya che.loko A brahmAMDa mAM jevA vyavahArathI rahyA che tevA ja vyavahArathI bIjA brahmAMDo mAM rahe che.mAtra temanA AkAromAM kaMIka kerakAra hoya che. potapotAnA svabhAva nA Avezane lIdhe,ane ekabIjAnI sthitionI spardhA karIne -karmo karavAne lIdhe, nadIonA mojAMnI jema jIvo nI sthitiomAM uthala-pAthala cAlyA kare che. sadhaLA jIvo (ahIM AtmA) pratyakSa rIte batAvI zakAya nahi tevA ane pote ja potAne jANe tevA che, teo niraMtara mahA-caitanyamAMthI potAno dekhAva ApyA kare che ane mahA-caitanyamAM ja vyavahAra kare che. jema,prakAzo,dIvA mAMthI pragaTa thaIthIne keTalIka vAra rahIne pAchA dIvAmAM ja laya pAme che-anejema,sUryanAM kiraNo sUryamAMthI pragaTa thai thaine keTalI vAra rahIne sUryamAM ja laya pAme che, tema,jIvo nA samuho mahA-caitanyamAMthI pragaTa thai-thaIne keTalAeka kALa zuddhi judAjudA deho ne bhogavInepralaya kAle pAchA caitanyamAM ja laya pAmI jAya che. A 'brahmAMDo nI racanA' nAmanI,anAdi kaLAnI bhrAMti-rUpa 'mAyA' samudranI laheranI peThe, para-brahma mAM niraMtara -nirarthaka vistIrNa thAya che,nirarthaka vadhyA kare che,nirarthaka pheraphAra pAmyA kare che,ane nirarthaka pachI laya pAme che.paNa,jevI rIte samudramAM lahera mithyA che tema para-brahma mAM A racanA paNa mithyA che. (44) mukti ane pralaya nuM aMtara tathA brahmA no zarIra-grahaNa no krama rAma pUche che ke-he,bhagavana,Ape kahelI padhdhati pramANe,je jIva ne pralayamAM para-brahma nI prApti thAya tene sRSTimAM pAcho deha dharavo kema ghaTe? parama-padamAM pahoMcelA ne paNa jo janma-maraNa prApta thatAM hoya - to pachI mukta thayelAne paNa pachI janma-maraNa nI AvRtti prApta thavI joIe. "mukta thayelA jIva nuM saMsAramAM punarAgamana thatuM nathI" e viSayamAM kevI rIte vizvAsa bese? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,meM tamane pahelAM -je badhuM kaheluM che te tame kema samajatA nathI? tamArI buddhi AgaLa-pAchaLa no vicAra karavAmAM samartha che -to te kyAM gaI? 82 A zarIra-vagere je kaMi sthAvara-jaMgama che te jovA pUratuM ja che,ane te svagna nI jema mithyA ja pragaTa thayeluM che. jenI vAsanAo gaLI gai che,ane jenI smRti-citta-vRttimAM "prabodha" (jJAna) utpanna thayo hoya,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ te puruSa saMsAra-rUpI svapra ne vyavahAra dRSTi thI joto nathI. he,rAma, jyAM sudhI mokSapadanI prApti na thAya tyAM sudhI,svabhAvathI kapAyelo saMsArajIvonA mana nI aMdara sarvadA rahe che.jIvanA mana nI aMdara ja deha rahe che. mana ghaNA saMkala5-vALuM hovAne lIdhe mana mAM kalpanA-rUpa deha rahevAno saMbhava ja che. manamAM vAsanA-rUpa ghaNA deho rahe che, to paNa karmo nA paripAkanA yoga thI,je samaye je deha pragaTa thavAno hoya che te samaye te ja dehano pratibhAsa thAya che.paNa saghaLA deho no pratibhAsa thato nathI. jema,mATInA piDo ghaDA-rUpa thAya che tema mana ja deha-rUpa thAya che. sRSTinA AraMbhamAM "eka (pahelA) jIva" ne uttama karmono paripAka thatAM 'uttama dehano pratibhAsa' thAya che - te pahelo uttama jIva 'brahmA' kahevAya che. A 'brahma' no deha tene koI kalapamAM 'viSNa nA nAbhi-kamaLa-rUpI-gharamAM rahelo pratIti thAya che. jema eka moTI mAyA mAMthI bIjI mAyA pragaTa thAya che, tema brahmA nA moTA saMkalapanA kramathI,A apAra,suSTi pragaTa thayelI che. rAma kahe che ke-eka-jIva' mana-rUpe thaIne je prakAre brahmA thayo hoya te prakAra ane vistArapUrvaka kaho. vasiSTha kahe che ke-he,rAma brahmA e kevI rIte zarIra grahaNa karyuM? te huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. A eka udAharaNa parathI sadhaLA jagatanI sthiti tamArA jANavAmAM Avaze. dizA (sthaLa)-kALa (samaya)-vagerenA "mApa" vagaranuM "brahma-tatva" potAnI "zakti" ne lIdhe "lIlA-mAtra" thI ja dizA-kALa nA "mApa" vALA je AkAra ne grahaNa kare che te "jIva" kahevAya che. vAsanAo nA Aveza thI gherAyelo "jIva" ja "mAyAnI upAdhi" ne svIkArIne, "saMkalapo" nI kalpanAomAM tatpara rahenAra,ane capaLatA-vALuM "mana" thAya che. (noMdha-AgaLa mana nI utpatti batAvI-mana mAMthI paMcamahAbhUtanI syanA kevI rIte thAya che te have batAvyuM che) --kalpanAo karavA lAgatuM te "mana" prathama to kSaNa-mAtramAM potAnI "AkAza"rUpa thavAnI "bhAvanA" kare che. (ane te bhAvanA "zabda" ane "zrotra" (kAna) nA rUpa ne paNa lAgu paDe che) --AkAzanI bhAvanAne pAmIne ghATuM thayeluM mana ghATA "calana" nA kramathI potAnI "vAya"rUpa thavAnI bhAvanA kare che. ane te bhAvanA "sparza" ane "tvacA" (cAmaDI) nA rUpa ne paNa lAgu paDe che) (noMdha-e zabda (OM)-sva-rUpa vALuM AkAza ane sparza-svarUpa.vALo vAyu.e baMne jIva nA jovA"mAM AvatA nathI, eTale ke te baMne narI AMkhe joI zakAya tema nathI ) --A AkAza ane vAyu -nI bhAvanA ne prApta thaIne ghATuM thayaluM mana emane eka-bIjAmAM kSobha pamADI ne "agni" nI bhAvanA kare che ane te bhAvanA "rUpa' ane cakSa" (AMkha) nA svarUpa ne paNa lAgu paDe che). e mana agni thI bhAvanAthI ghATuM thaIne nirmaLa "prakAza" nI bhAvanA kare che,eTale prakAza vRddhi pAme che. --pachI,AkAza-vAyu-agni (teja) nA guNo thI ghATuM thayeluM mana "jaLa" nA zItala-paNAnI bhAvanA kare che. eTale "jaLa" nI pratIti thAya che.ane te bhAvanA 'sa' ane 'jIhavA' (jIbha) nA rUpa ne paNa lAgu paDe che). --pachI AkAza-vAyu-teja-jaLa nA guNo ne pAmIne ghATuM thayeluM mana "puthvI" nA dhATA-svarUpa nI bhAvanA kare che ane te pRthvI" banI jAya che ane te bhAvanA "gadha" ane "prANa" (nAka) nA svarUpa ne paNa lAgu paDe che) pachI zabda sparza,rUpa,rasa,ane gaMdhathI vIMTaLAyeluM mana potAnA "pAtaLA-paNA" ne choDI detAM, "agni nA kaNa" jevA AkAzamAM spharelA je rUpa dekhe che te-"liMga-zarIra" (liMgadeha-ke-5ryaSTaka) kahevAya che. ke jemAM-karmendriya-jJAnendriya-paMcamahAbhUta-prANa-mana-avidhA-kAmanA ane karmo (A ATha) rahelAM che. vaLI temAM ahaMkAra ane buddhi no paNa samAveza thAya che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ A "liMga-deha" e potAnA aMzothI,sarva prANIonA hRdaya-kamaLamAM bhramaranI peThe raheluM mAnavAmAM Ave che. (noMdha-A liMga deha -pratyakSa jovAmAM AvI zakato nathI) e liMga-dehamAM raheluM mana e tIvra utkaMThA thI-"pratyakSa jovAmAM Ave tevA "sthULa-deha"nI bhAvanA" karavA mAMDe che. eTale te ghaTTa (jADuM) thAya jAya che,ane potAnA svabhAvane lIdhe AkAzamAM sphurelA pIgaLelA sonA jevA AkArane grahaNa karI le che.pachI,hAtha-paga-mAthuM ane peTa vALA eka cokkasa AkAranI bhAvanA kare che. ane tene lIdhe,pragaTa thayelA avayavo-vALA tema ja javALAonI paMktio jevA AkAra-vALA eka bALaka no dekhAva thAya che-ke jenA zarIranI racanA mana nA manoratha thI ja thai che. Ama,potAnI vAsanAonA Aveza thI te manomaya bALaka nA aMgo racAyAM che,ane vAsanAothI ja te potAnA zarIra ne vadhAryA kare che ane kALe karIne te "spaSTa rIte jovAmAM Ave tevA deha-vALo" thAya che. pachI te (deha) buddhi-dhairya-baLa-utsAha-vijJAna ane aizvarya-vALo thAya che. ane te sarva loko no pitAmaha-"brahmA" kahevAya che. pIgaLelA sonA jevI kAMtivALA ane mahA-caitanya (brahma) mAMthI pragaTa thayelA,e "brahmA" mahA caitanyamAM je sattAthI rahyA che te ja sattAthI potAmAM potAnA ajJAna ne -ja AkAza-vagere paMcIkRta sthULa bhUto-rUpe banAve che. te eka samaye apAra ane Adi,madhya aMta vagaranA moTA AkAzane banAve che. ane evI ja rIte eka-eka samaye te vAyu,teja,jaLa ane pRthvI (paMcamahAbhUto) ne banAve che. e paMcamahAbhUto mAMthI kALA "viSNu" ne banAvI. tenI nAbhimAM eka kamaLa banAvIne te kamaLamAM pote rahe che,ane pragaTa thAya che !!! (noMdha-brahmA thI viSNunI viSNumAMthI brahmA nI utpatti ahIM viziSTa rIte kahI che!! chatAM tarka-baddha lAge che !) tyAra pachI te potAnI vAsanAonA sAmarthya ne lIdhe, bIjA paNa evA prakAranA samudro,vRkSo,parvato,prANIo-vagere padArtho ne banAvyA ja kare che. aneka rUpa vALA vicitra padArthone potAnI kalpanAthI ja banAvyA karatA e "brahmA" lIlA-mAtramAM ja, pAlaka AkAro ne banAve che ane te (viSNu mAraphate !!) padArtho nuM pAlana kare che. Ama,te 'brahmA' pote pragaTa thayA tyArathI ja AvI khaTapaTa (AkAro banAvavAnI)mAM lAgI gayA. 84 eka samaye-brahmA potAnA ajJAna nA prAbalya thI,potAne dehane ane vyavahAra-vagerene bhUlI jaI,sUI gayA. pachI,e niMdrA jatI rahI-tyAre sRSTi nA samaya-rUpa-bIjo-divasa prApta thayo-te vakhate vaLI te potAnA kalpanAmaya prakAzita zarIrane jovA lAgyA.te zarIra prANanA ane apAna nA pravAho-vALuM,jANe padArtho goThavAIne banyuM hoya tevuM,karoDo ruMvATA ane batrIsa dAMtavALuM hatuM.tathA hAtha-paga-mAthuM-chAtI tathA peTae pAMca bhAgo vALuM,mukha-vagere nava chidrovALuM,ane upara cAmaDI vALuM hatuM. A zarIra,citta-rUpI-pakSInA mALA-rUpa hatuM,kAmadeva-rUpI-sarpa nA rAphaDA-rUpa hatuM, tRSNA-rUpa-pizAcaNInA nivAsa-rUpa hatuM,ane jIva-rUpa-siMha nI rahevAnI guphA-rUpa hatuM. te abhimAna-rUpI hAthIne bAMdhavAnA khIlA-rUpa hatuM,hRdaya-rUpI kamaLa thI zobhatuM hatuM, ane atyaMta suMdaratA vALuM hatuM. potAnA AvA uttama zarIra ne joIne brahmA vicAra karavA lAgyA ke"A zyAmatA-vALA,apAra ane anaMta evA AkAzamAM paheluM zuM hatuM?"
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane Ama vicAratAM ja brahmA ne tarata ja te viSaya nuM spaSTa jJAna thayuM. te jJAna prApta thatAM ja temane AgaLa thai gayelI aneka sRSTio temanA dhyAna mAM AvI. ane temane anukrame-saghaLA jIvo nA puNya ane pApo nuM smaraNa thayuM. pachI jema,vasaMta-Rtu puSpo ne pragaTa kare chetema,brahmAe jANavAmAM AvelA vedo (jJAna) nA AdhArathI, vicitra prakAranA saMkalpo-vAraMvAra karIne lIlA-mAtramAM prajAo pragaTa karI. ane te prajAo mATe,svarga-mokSa-dharma-artha tathA kAma nI siddhi mATe vicitra prakAranAM anaMta zAstro racyAM. vizabhAe jANavAmAM mane pragaTa kare che ane pApo nuM he,rAma,Ama brahmA-rUpa manamAMthI,A saghaLI sRSTi pragaTa thayelI che.A jagatamAM brahmA nuM rUpa dharanAruM e mana ja che.vaLI e mana nI kalapanA-mAtra thI ja aneka prakAranI racanAo vALA kriyAo nA vilAso utpanna karIne sRSTi nI zobhAne vilakSaNa sthiti ApI che. (45) jagata sva-sattAthI nahi paNa brahma nI sattAthI che vasiSTha kahe che ke-he, rAma,A jagata thayuM paNa che ane nathI paNa thayuM. kAraNake te zUnya che,dekhAva-mAtra ja che ane, mAtra mananA vilAsa-rUpa ja che.A brahmAMDamoTA rUpa-vALuM che chatAM paNa AkAzanI peThe te zUnya che. AthI teNe koI "pradeza ne ke kALane" kaMI paNa (thoDoke paNa) rokyo nathI. A brahmAMDa mAtra saMkalapanA svarUpavALuM che ane svapra mAM dekhAyelA nagara jevuM mithyA che. je dezamAM ane je kALamAM te brahmAMDa jovAmAM Ave che te deza ane kALamAM te "brahma" ja che. bIjuM kaMI ja nathI. AkAzamAM bhIMta vagara ane raMga vagara kapAyelA vicitra citra jevuM A jagata che, te jovAmAM Ave che chatAM khoTuM che ane mAtra bhrAMti thI ja baneluM che. jema cakSu jovA-mAtramAM kAraNarUpa che tema,mana,maraNa-mAtra mAM kAraNarUpa che. te mane deha-vagere saghaLAM brahmAMDone smaraNa-mAtra thI ja pratIta thatuM kApI lIdhuM che. eTale jagata e mananA abhAsa-mAtra ja che ane jagatanA padArtho mithyA ja pratIta thAya che. jema,kozeTA no kIDo,pote ja potAnA baMdhana ne mATe jALa banAvI le chetema mane pote ja potAnA baMdhana mATe A zarIra kalpI lIdhuM che. citta (mana) jene mithyA-saMkalpa-rUpe na karI zake-ke-citta jemAM mithyA-saMkalapa-rUpe gati nA karI zake, evo koI duSkara agamya padArtha che ja nahi evI koI zakti nathI ke manamAM nA hoya-ke-IzvaramAM nA hoya !! sarvazaktimAna-mahA-caitanya sadA vidhamAna che, tene lIdhe ja sarva padArthomAM sAcA-paNuM paNa saMbhave che ane khoTA-paNuM paNa saMbhave che.sarva padArtho (mana-paNa) mahA-caitanyamAM kalpita hovAne lIdhe te mahA-caitanya nI sattAthI sAyA che ane pota-potAnI sattAthI khoTA che. he rAma.te mana svagnAvasthAmAM vAsanAthI ja bIjA zarIrane grahaNa karI le che ane evI rIte A zarIra ne teNe ja grahaNa kareluM che tema vicAro. mana saghaLI zaktio vALuM hovAthI saghaLA jagata nI kalapanA teNe ja karI che, tema vidvAno samaje che. deva,asura,nara-vagere saghaLA padArtho saMkalpathI banelA che ane jayAre te saMkalpa zAMta thAya che tyAreteo tela vagaranA dIvA nI jema zAMta thai jAya che. he,rAmaA jagata.e vicAra-vinAnA puruSane aneka janmomAM bhamAve tevuM che, mATe, kAmanA.tRSNA ane kalapanA sahita te jagatanI bhAvanAne choDIne niSpAMca Atma-sva-rUpa nI ja bhAvanA karo.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 jagata eka lAMbA svama jevuM che tema samajo.ane te mithyA ja che ema jANIne temAM ruci rAkho ja nahi. samaju puruSa jhAMjhavAnA pANI ne jANyA pachI, te mATe doDato ja nathI. je,mUDha buddhivALo puruSa,potAnA mano-saMkalpa thI uThelI, manorAjya nI lakSmIne sAcI mAnIne tene anusaryA kare che, te puruSo duHkha ne pAtra ja bane che. jo,sAcI vastu hAjara na hoya to loko bhale khoTI vastunI prApti mATe doDe-paraMtu, puruSa sAcI vastune tyajI daIne khoTI vastu mATe doDa kare che to te nAza ja pAme che. kevaLa vAsanAonI vicitratA ne lIdhe ja A jagata lAMbA kALa thI dekhAyA kare che. mithyA jagatanA padArtho thI mUrkha loko ja ThagAya che,tamArA jevA tatvavettAe tenAthI ThagAvuM joIe nahi. je puruSa A saMsAranI bhAvanAthI sukha maLaze-evuM mAnato hoya to te puruSane"agni nI mAtra bhAvanA karavAthI TADha ochI thAya" evuM mAnanArA puruSa jevo mUrkha ja samajavo joIe. A jagata gaMdharva-nagaranI jema khoTI rIte vRddhi pAmeluM pratIta thAya che,ethI,A jagatano nAza thai jAya - to kazI hAni thavAnI nathI ane A jagata vRddhi pAme to kazo lAbha paNa thavAno nathI. he,rAma,je padArtha atyaMta khoTo ja che, temAMthI zuM jatuM rahevAnuM che? ane Ama jayAre kazI hAni thavAnI ja nathI, to tenA duHkha gAvAno zo prasaMga che? saghaLA jagatane brahma-rUpe gaNIne tene atyaMta satya mAnIe-to paNa-je vastu atyaMta satya che temAMthI kazuM jatuM nathI ke temAM kazuM AvatuM nathI, to jagatanA padArthone mATe zA mATe sukha-duHkha dharavAM joIe? jJAnI puruSane duHkha pahoMcatAM ja nathI,paNa mUrkha puruSa to jagata-saMbaMdhI iSTa padArtho nA vinAzathI,duHkha pAme che. "je padArtha AdimAM paNa nA hoya ane aMtamAM paNa nA hoya te madhyamAM paNa hoto nathI ja " A niyama pramANe je puruSa jagatane khoTuM dhAre che, tene jagata khoTuM ja jovAmAM Ave che. jagata potAnA nAma-rUpa-vALA anAzothI Adi tathA aMtamAM nahi hovAthI madhyamAM paNa nathI ja. ane je puruSa sarva jagata ne sAcuM dhAre che tene jagata sAmuM jovAmAM Ave che.ahIM paNa uparano ja siddhAMta kAma kare che ke "je Adi-aMta mAM satya hoya te madhyamAM paNa satya che" kAraNake kalpita jagata potAnA adhiSThAna-para-brahma-rUpe satya che. he,rAma,jaLamAM pratibiMba rUpe je caMdra jovAmAM Ave che-tene mUDha-paNA vALA bALako ja levAnI IcchA kare che, paNa pukhta manuSyo -te pratibiMba che tema samaje che eTale tene levAnI kadI IcchA karatAM nathI. te rIte-brahma mAM je A mithyA jagata jovAmAM Ave che. te jagatanuM grahaNa karavAnI mAtra ajJAnIo ja IcchA kare che, paNa jJAnIo kadI tevI IcchA karatA nathI. mATe,tame mithyA-bhUta jagatanA padArtho thI saMtoSa pAmavAmAM bALaka samAna thAo nahi, paNa avinAzI padane joIne tenA nitya tathA sthira sukha no ja Azraya karo. "mArA deha sahita A saghaLuM jagata vAstavika rIte che ja nahi" evo nizcaya rAkhIne tame dehAdino vinAza thAya to tene mATe kazo zoka rAkho nahi,temaja "mArA deha sahita A saghaLuM jagata vAstavika rIte brahmanI sattA thI judI sattAvALuM nathI, ane je brahma che te ja huM chuM" evo nizcaya rAkhIne tame pharIvAra janma-maraNa nI ciMtA rAkho nahi. (46) jIvana-mukta nA gaNonuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,priya dhana ke priya strI-putra vagere prApta thAya to harSa zA mATe karavo? ane jo te (strI-putra) nAza pAme to teno zoka zA mATe karavo?
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrajALa kSaNamAM jovAmAM Ave ane naSTa thai jAya to tene mATe harSa ke zoka zA mATe karavo? priya (dhana-strI-putra-vagere) nI vRddhi thAya to temAM paNa- harSa no zo prasaMga che? uparathI Ama thAya (strI-putra nI prApti ke vRddhi thAya) to tene duHkha ja mAnavuM yogya che.sukha mAnavuM yogya nathI. (jhAMjhavA nA pANInI vRddhi thavAthI jaLanI IcchAvALAo ne zo AnaMda thAya?) moha-rUpI mAyAnI vRddhi thatAM koNa prasanna thAya? je bhogo vadhavAthI mUrkha ne rAga (Asakti) utpanna thAya che,te ja bhogo vadhavAthI samaju ne vairAgya utpanna thAya che.dhana-strI-putra vagere no nAza thAya to-jema teno zoka karavo yogya nathI tema harSa karavo paNa yogya nathI, kAraNake-emanA nAza thI kalyANa thatuM nathI.paNa temanAmAM "Asakti" nahi rAkhavAthI kalyANa thAya che. bhogo (dhana-strI-vagere) hAjara (vidhamAna) hovA chatAM,tene vinAzI jANavAvALA vivekI sAdhu-puruSo to te padArtho vaDe vairAgya pAme che. AthI he,rAma,A tatva samajIne -tame vyavahAramAM je je nAza pAme che tenI "upekSA" karo (tyAga nahi) ane je je prApta thAya che temAM "Asakti" nahi rAkhatAM upayoga karo.ane A rIte nahi prApta thayelA bhogo nI aMtaHkaraNamAM IcchA rAkhavI ja nahi.ane prApta mAM Asakti rAkhavI nahi te ja paMDito nuM lakSaNa che.kAma-deva-rUpI zatru,puruSane mArI nAkhavAnI icchAthI sajja thaIne gupta rIte ubho ja che, eTale jo tame cetIne (vivekathI) vyavahAra ke vihAra karo to -to tame koi jAtanI mUrkhatA karI kahevAya nahi. "parama-pada ne jANavA chatAM paNa samajaNa nI bhUla ne lIdhe-A saMsAranA ADaMbaramAM-eka jAtanI ThagAI cAlI rahI che" ema jeo jANatA nathI teo mAryA ja jAya che. manuSya ne je paNa game -te (mAphaka Ave te) "yukti" (ke sAdhana) thI - drazyo (jagata) nA anartha-paNAne siddha karanArI "buddhi" prApta karIne, te buddhi thI drazyo (jagata) nI nivRtti karI hoya, to-tevo nirmaLa buddhi-vALo puruSa,parama artha (paramArtha ke tatva) no Agraha vALo hovAne lIdhe, moha-rUpI samudramAM DUbato nathI. "A saghaLuM jagata khoTuM (mithyA) che" evA nizcayane lIdhe, jene jagata-saMbaMdhI,koI paNa vastumAM Asakti hoya nahi, te sarvajJa puruSane khoTI avidhA (mAyA) potAnI bAthamAM lai zakatI nathI. A jagatamAM "ruci ane aruci" e baMne ne choDI daine jenI buddhi "huM ane saghaLuM jagata eka ja che" evA vicAramAM rahe che,te puruSa moha-rUpI samudramAM DUbato nathI. mATe he,rAma, "kAryomAM ane kAraNomAM vyApta thaIne raheluM je sattA-mAtra pada (brahma) che te huM ja chuM" ema buddhithI nizcaya-pUrvaka samajIne tame bahAranAM tathA aMdaranAM-drazyo (jagata ke padArtho)ne - tame tyajo paNa nahi (tenI upekSA karI zakAya) ane grahaNa para karo nahi.(tenAthI anAsakta rahI zakAya) he,rAma,tame saghaLAM kAmo (karmo) karavA chatAM,paNa atyaMta vairAgya-vALA,svastha,saghaLA nivAso thI rahita, ane AkAzanI jema nirlepa (anAsakata) raho. je vidvAna ne pravRtti karavA chatAM paNa pravRtti pratye anAsakta rahIne, koi vadhu,pravRtti nI IcchA paNa nA kare ane pravRtti nI anicchA paNa nA kare, tenI buddhi koi viSayo thI lepAtI (Asakta thatI) nathI (jema kamaLa-patra jaLa thI lepAtuM nathI tema) he,rAma, tame Atma-jJAna saMpAdana karIne AsaktithI rahita thai jAo,pachI tamArAM-pAtaLAM thai gayelAM 'mana ane iMdriyo' bhale potAnI kriyAo kare athavA nA kare -to tenI koi ciMtA karavI nahi. 87
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ "A mAruM che-A mAruM che" ema karIne viSayomAM doDatA tamArA mithyA-bhUta mana ne tame mUrkha thaIne viSayomAM DubADo nahi, to-pachI bhale ne te mana dRzya (aMgata) nuM darzana-vagere kriyAo kare ke nA kare tenI ciMtA karavI nahi) he,rAma,jayAre A viSayonI zobhA tamArA hRdayamAM tamane potAne rucaze nahi, tyAre tame, "jANavAnuM jANI cukelA ane saMsAra-rUpI samudrane tarI gayelA jIvanamukta" jevA thazo. tamane jayAre viSayo nI ruci raheze nahi, tyAre tame samAdhi karo ke na karo to paNa tamane anAyAse mukti prApta thayA vagara raheze nahi. he,rAma,jema,puSpa mAMthI sugaMdhane chUTI pADavAmAM Ave tema,jIvanamukta nuM pada pAmavAne mATe, tamArA vivekI manane,"uttama vicAro" thI vAsanAnA samUhomAMthI juduM pADo. "vAsanAo-rUpI-jaLa" thI bharelA A "saMsAra-rUpI-samudramAM jeo "vicAra-rUpI-vahANa" mAM caDe cheteo tarI jAya che ane bIjA loko DUbI jAya che. eTale ke uttama vicAra thI vAsanA-mukta thai zakAya che) viveka -vairAgya vagere sAdhano thI tIkSNa karelI ane sukha-duHkha sahana karavAmAM dhIraja-vALI buddhi thI tame AtmA nA tatva no sArI rIte "vicAra" karo.ane pachI potAnA "sva-rUpa" mAM praveza karo. he rAma,tatva ne jANanArA ne jJAnathI saMpanna citta vALA vidvAna puruSo jema vicAra kare che - tema vicAra karavo yogya che,paNa mUDha puruSo nI jema vicAra karavo yogya nathI. niraMtara tRpta rahenArA,ane mahAna buddhivALA,mahAtmAoe jIvanamukta puruSo nA AcAro ne anusaravuM joIe, paNa bhogo bhogavavAnI laMpaTatA dharAvanArA bIjA pAmaro nA AcAro ne anusaravuM joIe nahi. brahmanA ane jagatanA tatva ne jANanArA,mahAtmA puruSo,jagatanA saMdhaLA vyavahAro kare che, tema chatAM kazuM choDatA paNa nathI ane kazuM IcchatA paNa nathI. tatva-jJAnane lIdhe teo -saMsAranAM saghaLAM sukho nI IcchA karatA nathI. te mahAtmA puruSo-kyAMya paNa parAkrama-vagere utkarSa mATe abhimAna mATe guNo mATe ke lakSmI ne mATekaMgALa-paNuM (moha) karatA (ke-rAkhatA) nathI. mahAtmA puruSo sUryanI peThe zUnya (AkAza)mAM paNa mUMjhAtA nathI,devatAo nA bagIcA vaibhava) mAM Asakata thatA nathI,ane potAnI maryAdA (viveka) ne kadI choDatA nathI. "icchAothI rahita thayelA,AvI paDelA vyavahArane anusaranArA,vairAgya, zAstrokta-vagere sAdhano nI saMpattivALA ane svastha rahenArA" mahAtmAo A deha-rUpI rathamAM besIne AnaMda thI vicare che. he,rAma tame paNa AvA ja viveka ne prApta thayA cho,ane buddhinA baLathI jJAnamAM sthiti pAmelA cho. AvA zuddha vicArono Azraya karIne tame mAna tathA matsara (IrSA) thI rahita thaIne A pRthvI para vihAra karo. ane Ama karavAthI tamane jIvanamukti-rUpa siddhi prApta thaze. saghaLI tRSNAo no tyAga karIne,viSayonuM kautuka jovAnI IcchAne paNa dUra karIne,ane, manamAM zItaLatA grahaNa karIne tame svastha paNe rahI pRthvI para vihAra karo. vAlmIki kahe che ke e pramANe nA nirmaLa abhiprAya-vALA vasiSTha muni nI nirmaLa vANI,sAMbhaLIne, rAma,tarata sApha karAyelA darpaNa nI jema zobhavA lAgyA.ane jJAna-rUpI-madhura amRtanI aMdara bharapUra thaInete,pUnama nA caMdranI jema zItaLatA ne pAmyA.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) aniyamita kramo vALA bhUta-bhaviSya-vartamAna nAM karoDo brahmAMDonuM varNana rAma kahe che ke-he,bhagavana.ApanAM pavitra vacano thI mane keTalIka dhIraja maLavA jevuM thayuM che.dhaNAMghaNAM uttama artho-vALA,svacchatAthI bharelAM, vicitra yuktiovALAM ane Atma-tatva no prakAza karavA mATe udaya pAmelAM, ApanAM vacano sAMbhaLatA huM tRpta thato nathI. jIvonI rAjasika-sAtvika jAtio kahevAnA prasaMgamAM Ape je pramANa-siddha brahmAnI utpatti kahI che, te utpatti viSe have Apa spaSTa rIte varNana karI ne kaho. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,lAkho brahmAo,lAkho nArAyaNo,lAkho zaMkaro ane lAkho indro-thai gayA che. A brahmAMDamAM ane bIjAM vicitra brahmAMDomAM paNa judAjudA AcAro ane judAjudA vihAro vALA, brahmAo,nArAyaNo,zaMkaro,indro ane bIjA paNa devo tathA manuSyo vagere paNa asaMkhya che. bhUtakALa-bhaviSyakALa ane vartamAna mAM ghaNA-ghaNA jIvo thai gayA che,thaze ane che. brahmAMDo mAM e brahmAdika devatAonI utpattio jANe ijALamAM thatI hoya evI rIte thAya che. koI samaye brahmAthI,koI samaye viSNu thI,koI samaye ziva thI-to koI samaye bIjA muniothI paNa sRSTio thAya che,brahmA koI samaye kamaLamAMthI,koI samaye pANImAMthI koI samaye iMDAmAMthI -tokoI samaye AkAzamAMthI paNa utpanna thAya che. koI brahmAMDamAM ziva ja sarva nA adhipati che.koI brahmAMDamAM sUrya sarvanA adhipati che. koI brahmAMDamAM brahmA sarvanA adhipati che, koI brahmAMDamAM indra sarvanA adhipati che, koI brahmAMDamAM viSNu ja sarvanA adhipati che-to koI brahmAMDamAM eka eka deva ja sarva-maya che. koI sRSTimAM (sRSTi nA samayamAM) pRthvI --prathama gIca jhADothI vyApta thai hatI, koI sRSTimAM manuSyo thI vyApta thai hatI,koI sRSTimAM parvatothI vyApta thai hatI. koI-koI sRSTimAM te-pRthvI mATI-maya,ke patharA-maya,ke suvarNamaya,ke tAMbA-maya thai hatI. A brahmAMDamAM ane bIjA brahmAMDomAM paNa ghaNA ghaNA vicitra padArtho che. keTalAMeka brahmAMDo prakAza vALA to keTalAMeka brahmAMDo prakAza vagaranAM paNa che. jema anaMta mahAsAgaramAM anaMta taraMgo pragaTa thAya che ane temAM ja maTI jAya che, tema,A brahma-tatva-rUpI-moTA AkAzamAM anaMta brahmAMDo pragaTa thAya che ane temAM ja tirohita (maLI) thAya che. brahma-tatvamAM je capaLa AkAra-vALA brahmAMDo nA samuho pragaTa thAya che temanI koI kALe gaNatrI thai zake tema nathI.A sRSTi onI paraMparAo kayA kALathI AraMbhAyelI che te cokkasa jANavAmAM AvatuM nathI. thai gayelI asaMkhya-sRSTiomAM pahelI sRSTi kaI thai hatI? teno nirNaya thai zakato nathI. jyAM sudhI "sUkSma-buddhi" thI "A saghaLuM kaMI ja nathI" evo bAdha (nirodha) karavAmAM nA Ave tyAM sudhI, 'para-brahma-rUpa-AkAza' mAM moTA AkAro tathA vikAro vALAM brahmAMDo tenI kalpanA) thayA ja karaze. A saghaLI sRSTio ajJAnIo e kalpI kADhI che,te AkAza nI vela nI jema vistAra pAme che-uge che ane Athame che. te sAcI paNa nathI ane khoTI paNa nathI, paraMtu anirvacanIya (nA kahI zakAya tevI) che. saghaLAM brahmAMDo nI saghaLI sRSTio e Atma-tatva thI judI nathI-tevo tatvavettAono nirNaya (siddhAMta) che. jayAre mUrkha loko to-jema vAdaLAMmAMthI vRSTi Ave che tema IzvaramAMthI sRSTio Ave che tema mAne che. he,rAma,jema mALAnA maNakAmAM doro eka ja hoya che tema sthULa-bhUto thI thayelI dehAdika nI sRSTiomAM,
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA sUkSma-bhUto thI thayelI indriyAdikanI sRSTiomAM "mela-rUpa-mAyA" eka ja che, ane te mAyA Atma-tatva mAM "kalpAyelI" che. koI sRSTimAM prathama AkAza, sthULa thAya,ane temAMthI brahmA utpanna thAya to te AkAzamAMthI thayelA kahevAya che, koI sRSTimAM prathama vAyu sthULa thAya ane temAMthI brahmA utpanna thAya to te vAyumAMthI thayelA kahevAya che, koI sRSTimAM prathama teja,sthULa thAya,ane temAMthI brahmA utpanna thAya to te tejamAMthI thayelA kahevAya che(tejasa) koI sRSTimAM prathama jaLa,dhULa thAya,ane temAMthI brahmA utpanna thAya to te jaLamAMthI thayelA kahevAya che, koI sRSTimAM prathama pRthvI,sthULa thAya,ane temAMthI brahmA utpanna thAya - to te pRthvImAMthI thayelA kahevAya che pArthiva). AkAza -vagere pAMca-bhUtomAM jayAre je eka bhUta bIjA cArane dabAvIne adhika vadhe che.tyAre brahmA te vadhelA bhUtamAMthI akasmAta ja utpanna thAya che ane utpanna thaIne te pachI jagatanI racanA kare che. brahmA utpanna thayA pachI,koI samaye-moDhAmAMthI, to koI samaye judAjudA aMgomAMthI prANIo vagere utpanna thAya che. koI suSTi mAM viSNanI nAbhimAMthI kamaLa utpanna thAya che.ane kamaLamAMthI brahmA vRddhi pAme che. tethI brahmA kamaLamAMthI utpanna thayelA kahevAya che. pANI nI capaLa cakarI nI jema zobhatI A sRSTi-e "mAyA" che, svapta nA jevI bhrAMti che.bhrama thI racAyelI phUdaDI jevI che ane manorAjya nI jema kalpita che. AvI sRSTi mAM "te sRSTi nuM zuM tatva che?ane te mAyA) tatvamAM kema thavI saMbhave?" e kaMI pUchavA jevuM che? koI samaye,zuddha paramAtmA mAM mana no raMga lAgavAthI -- "suvarNa-maya jevuM ane jenI aMdara brahmA hoya che evuM" IMDuM potAnI meLe ja utpanna thAya che, koI samaye,mAyAthI kapAyelo puruSa,mAyAthI kalpAyelA pANImAM potAnuM vIrya nAkhe che ane te vIrya thI pANImAMthI kamaLa athavA moTuM brahmAMDa utpanna thAya che, koI samaye,pUrva-kalpa no varuNa A kalA-mAM brahmA thAya che, koI samaye pUrva-kalpa no vAyu A kala5-mAM brahmA thAya che. he,rAma,A pramANe,A vicitra prakAranI aneka sRSTiomAM brahmA nI ghaNIghaNI vicitra utpattio thai gaI che. bAkI,satyamAM (parama-arthamAM) e sRSTio asatuM ja che. A saghaLI sRSTi kevI che? to tenA udAharaNa mATe meM tamArI pAse,brahmA nI "utpatti" kahI - temAM koI niyama nathI.ane A ja pramANe saghaLI sRSTio nI "sthiti" viSe samajI levuM. "A je saMsAra che-te mana no ja vilAsa che" ema tamane samajAvavA mATe meM tamane sRSTi thavAnI paddhati kahI. vaLI,jIvonI sAtvika-Adi je jAtio che, teo paNa A ja rIte thayelI che, ema samajAvavA mATe paNa tamane sRSTi thavAnI A paddhati kahI. vAraMvAra sRSTi thayA kare che,vAraMvAra te sRSTino nAza thayA kare che,vAraMvAra sukha-duHkha, jJAnIo-ajJAnIo thayA kare che.ane vAraMvAra baMdhana-mokSa nI kalapanAo thayA kare che. vaLI,vAraMvAra sRSTi saMbaMdhI,bhUta-bhaviSya-vartamAnanA padArthomAM sneha draSTio thAya che. jema,prakAza karanArA dIvAo vAraMvAra TharI jAya che ane vAraMvAra pragaTa thAya che, tema,brahmAdika nA zarIro vAraMvAra maTI jAya che ane vAraMvAra pragaTa thAya che. ane Ama thavAmAM "kALa" (samaya) nI adhikatA ja kAraNarUpa che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pharIpharI satayuga thAya che, tretAyuga thAya che, dvAparayuga thAya che ane kaLiyuga thAya che. eka cakra nI peThe jagata vAraMvAra Avartana pAmyA ja kare che. jema dareka prAtaHkALe pharI divasa thAya che tema pratyeka sRSTimAM manvantarono AraMbha thAya che, ane kalpo nI paraMparAo thAya che. kALa (samaya)nA divasa-rAtri-kalAko ane minITo (pahora ane ghaDI) vagere nA sapATAmAM AvatuM jatuM,A saghaLuM jagata vAraMvAra thAya che, ane chatAM kaMI paNa vAraMvAra thatuM nathI. he,rAma,jJAnInI dRSTi thI,A saghaLuM jagata brahma ja che.eTalA mATe 'saMsAra che ja nahi' ema kahevAya che. ajJAnInI draSTi thI A saMsArano kadI aMta thato nathI,eTale saMsAra sarvadA che ema (khoTuM) paNa kahevAya che. mImAMsaka loko "A jagata kadI paNa "AvuM" hoya ema thatuM nathI" ema kahIne tene " nitya-pravAha-rUpa" mAne che, -jene paNa khoTuM kahevAya tema nathI. "jagatanA sarva padArtho vIjaLInI peThe kSaNe-kSaNe nAza pAmavAnA svabhAva-vALA che" eTale "A jagata e kSaNika che" ema boddha lokonuM kahevuM paNa khoTuM kahI zakAya tema nathI. "caMdra-sUrya AdinA prakAzavALI saghaLI dizAomAM parvato-pRthvI-samudro-vagere sthira jovAmAM Ave che" eTalA mATe "A jagata potAnI judI sattAvALuM che" ema sAMkhya-loko nuM mAnavuM paNa sAcA jevuM che. parama-vyApaka evA para-brahmanI aMdara te te upara batAvela) vAdIo e (mana nA) saMkalpo nI jALathI kalpanAo karelI che, ane te judAjudA prakAromAM (kalpanAthI) nA saMbhave tevo ekeya prakAra nathI. paraMtu eTaluM che ke-asaMga ane advitIya brahmamAM saMkalpo nI jALa uThavI e asaMbhavita ja che. he,rAma,A saghaLuM jagata ane janma-maraNa vAraMvAra thayA kare che,sAdhano ane karmo paNa vAraMvAra thayA kare che. brahmAMDo thAya che ane teno pralaya paNa thAya che,vaLI pAchuM mana,bIjA kALamAM (samayamAM) parabrahma nI aMdara tevAM ja bIjAM gaMdharva-nagaro jevAM aneka brahmAMDo pharI thI sarje che.ane sRSTi no prAraMbha thAya che. e rIte saghaLuM cakranI peThe pharyA kare che. A brahma-rUpa, mAyAnA ADaMbara mAM "A sAcuM ane A khoTuM" ema kevo hazeno nirNaya karavAno hoya? ane nirNaya karIne (paNa) zuM kahI zakAya? he,rAma,A saMsArarUpI cakra "dAzra" nAmanA brAhmaNe kahelI kathAnI peThe,kalapanA thI racAyelA AkAra-vALuM che, vastu vagaranuM che,ane vAstavika rIte che ja nahi.je kartA (brahma) vidhamAna (hAja2) ja nathI -teNe te banAveluM che. adhiSThAna-rUpa brahma thI ja te (jagata) raheluM che. to have tamane zA kAraNathI moha rahe che? tame moha je kAraNa mAno cho te (jagata) che ja nahi,ane je che te akhaMDa brahma ja che. mATe kAraNa vagarano A tamAro moha e yogya nathI. (48) dAzarAkhyAna -agnie dazarane varadAna ApyuM vaziSTha kahe che ke-he,rAma,potAne ane bIjAone paNa ThaganArA-pAmara loko aneka prakAranAM karmo karyA kare che, teo bhoganI tathA aizvaryanI tRSNA ne vaza thayelA hoya che ane satya vastune jANavAnI apekSA ja rAkhatA nathI.tethI teo satyane jANI zakatA nathI.paNa, jeo,buddhi ne pAmelA hoya che ane jItendriya hoya che, teo jagatanI mAyAne tuccha gaNIne parama-tatva ne jANI zake che. jema,sarpa kAMcaLIne tyajI de che, tema vicAra-vALo jIva jagatanI mAyAne tuccha joIne-mamatA-ahaMtAne tyajI de che.ane Avo Asakti-rahita thayelo jIva lAMbA kALa sudhI vyavahAra mAM raheto paNajema agnimAM zekAyela bIja aMkurita thatuM nathI-tema te punarjanma pAmato nathI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zarIra Adhi-vyAdhi thI dherAyeluM rahe che ane AvatI kAla sudhI ke Aje paNa tenA jIvavAno vizvAsa nathI, chatAM ajJAnI loko zarIra nuM ja hita karavAno yatna kare che-AtmA nuM hita karavAno nahi. he,rAma, tame paNa ajJAnInI peThe,A zarIre icchelA viSayo nuM saMpAdana karo nahi. e prakAranA viSayonuM saMpAdana pariNAme duHkha-dAyI ja che.mATe kevaLa AtmA mAM ja niSThA rAkho. rAma kahe che ke-he,prabhu,Apa kahI gayA ke-A saMsAra-rUpI cakra "dAzUra" nAmanA brAhmaNe kahelI kathA nI jema kalpanAthI racAyelA AkAra-vALuM che ane vastu vagaranuM che-to te kai kathA hatI te Apa mane kaho. vasiSTha kahe che ke-he,rAma, jagatanA mithyA-paNA nA eka udAharaNa-rUpe huM have dAzure kahelI kathA kahuM chuM te tame sAMbhaLo.A pRthvI para vicitra phula-jhADa-vALo ane lakSmI-vALo "mAgadha" nAmano eka vikhyAta deza che, tenA kadaMbo nA vanamAM eka pavitra parvatamAM mahAtapasvI,mahAdharmAtmA,viSayo nI Asakti thI rahita, tapa nI sAthe uttama yoga karanAro ane uttama buddhivALo "dAzUra" nAmano muni, kadaMba nA jhADanA agra bhAga (Toya) para nivAsa karIne rahyo hato. rAma pUche che ke-he,bhagavana.e dAzUra nAmano tapasvI e vanamAM zA mATe rahyo hato? ane kadaMba nA jhADanI Toca para zA mATe rahyo hato? vasiSTha kahe che ke-he,rAma, teno prasiddha pitA "zaralomA" e ja parvatamAM raheto hato.te jANe bIjo brahmA hoya tevo jaNAto hato.zaralomAe potAnA putranI sAthe,te vanamAM rahIne potAnA jIvana no samaya kADhyo hato. ghaNAM varSo sudhI sukha-duHkha bhogavyA pachI,manuSya dehano tyAga karIne te deva-lokamAM gayo. tenI strI paNa tenI pAchaLa satI thai.Ama, bhAgya nA yogathI mAtA-pitA-e baMne nuM maraNa thayuM eTale dAzUra te jaMgalamAM ekalo paDyo ane dInatA thI raDavA lAgyo. he,rAma te bALaka atyaMta rAMka banI gayo tyAre eka devatAe adazya rahIne AzvAsana ApyuM kehe,RSi-putra tuM ajJAnIonI peThe kema raDe che? saMsAranuM svarUpa ja caMcaLa che te tuM zuM nathI jANato? prANIo janme jIve ane avazya mare ja che.A saMsAra nI evI rItanI sadA caMcaLa sthiti ja che. brahmAnA zarIra Adi je je padArtho che te saghaLA padArtho no paNa vinAza thavAno ja che,emAM saMzaya nathI. A pramANe che eTalA mATe tuM tArA mAta-pitA nA maraNa no vyartha zoka kara nahi. jema,sUrya uge che to teno asta paNa avazya thAya che tema,je janme che tenuM maraNa avazya che. dAzUra ne e deva nI AkAzavANI sAMbhaLavAthI dhIraja maLI.ane bhaktibhAvathI pitAnI aMtima-vidhi karI ane te pachI uttama siddhi meLavavAne mATe teNe tapa karavAno nizcaya karyo. te vanamAM brAhmaNa-jAtine yogya (vedomAM batAvela) tapazcaryA karatAM karatAM tene vediyA-paNuM prApta thayuM. ke je vediyA-paNA mAM padArtho mAM zuddhAzuddha-paNuM (aDyA-AbhaDavAnI-vagere chocha) kalpavAnI bhAre paMcAta rAkhavI paDe che. dAzUre parama tatva ne jANyuM nA hatuM -te vediyA nI saghaLI buddhi, AvI paMcAta ne (vediyA-paNAne) lIdhe kyAMya vizrAMti (sukha) pAmI nahi. 92 121 A saghaLuM pRthvI-taLa zuddha ja che paNa,te dAzUra-vediyo vahema ne lIdhe -tene azuddha jevI gaNato ane koI sthaLe te prasanna thato nahi.pachI teNe potAnI kalpanAthI vicAra karyo ke-sahuthI zuddha to kevaLa jhADanI Toca ja che, eTalA mATe mAre tenI para rahevuM ja yogya che.have huM evuM tapa AraMbhu ke jethI mane pakSIonI jema vRkSa nI zAkhAo ane pAMdaDAo para rahevAnI zakti maLe. A pramANe vicAra karIne teNe lAMbA kALa sudhI tapa karyuM.paNa jayAre dhArelo manoratha pAra paDyo nahi tyAre teNe,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 chevaTe agni prajvalita karyo ane potAnA zarIra nuM mAMsa kApI kApI ne te agnimAM homavA mAMDyuM. teNe Ama karavA mAMDrayuM eTale agni-deva ne vicAra thayo ke-huM saghaLA devatAonA mukha-rUpa chuM, temAM brAhmaNa nuM mAMsa paDavAthI sadhaLA devatAonA gaLA baLIne bhasma thai javAno saMbhava che. to have Ama thavA devuM te yogya nathI. AvA vicArathI jhaLahaLatI jhALa-vALA agni-deve dAphUrane pratyakSa-rUpa thI darzana ApIne kahyuM kehe,dhIra bALaka, tuM mArI pAse thI je joItuM hoya, te varadAna mAgI le. tyAre dAphUre agni-deva nI stuti ane pUjana karIne kahyuM ke-he bhagavana,A saghaLI pRthvI azuddhatA thI bharelI che, temAM mane kyAMya rahevAnuM pavitra sthaLa maLatuM nathI,mATe mane vRkSo para sthiti karavAnI zakti Apo. eTale agnideva "tathAstu" kahIne tyAM thI aMtahita thai gayA. tyAre siddha thayelo dAzUra pUnama nA caMdra nI jema zobhavA lAgyo. (49) kaiMba-vRkSa nuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te pachI dAzare vana nI madhyamA Ugela eka khUba moTuM kadaMba nA vRkSa ne joyuM. (ahIM te kadaMba nA vRkSanuM aneka jAtanA alaMkAro ApIne be pAna nI aMdara varNana karyuM che) (50) kadaMba para beThelA dAzare daze dizAo ne dIThI vasiSTha kahe che ke-he rAma,pachI pRthvInAM sarva sthaLomAM jene apavitra-paNA nI zaMkA hatI,tevo e dAzura, phaLo ane pallavo thI zobhI rahelA ane jANe puSpono pahADa hoya evA e kadaMba ne joIne manamAM bahu AnaMda pAmyo.ane tenA para caDyo. vanamAM jANe AkAzane ane pRthvIne sthira rAkhavA no thAMbhalo ubho karyo hoya evo e kadaMba uMco hato. e kadaMba nI AkAza sudhI pahoMcatI eka zAkhA nA chellA pAMdaDA para jaIne dAzura beTho, ane tyAM have koI paNa jAtanI apavitra-paNAnI ciMtA nahi rAkhatAM ekAgra-paNAthI tapa AraMbhya. eka divasa dArRra navAM pallavo nA banelA komaLa Asana para beTho hato, tyAre teNe kautuka thI capaLa thayelAM netro vaDe jarA-vAra saghaLI (daza) dizAone joI.(ahIM daze dizAo nuM alaMkArika lAMbu varNana karyuM che). (51) bAthare vana-devI ne patra Apyo ane te putra ne jJAna ApyuM vasiSTha kahe che ke-he,rAma,kadaMba nI upara rahelo ane dAruNa tapa karavAmAM zUratA dharAvanAro te dAkrUra, tyArathI tapasvIonA AzramomAM 'kadaMbAsura' nAmathI oLakhAvA lAgyo. e kadaMba nI uMcI zAkhA para besIne jarA vAra dizAone joIne, teNe aMtaHkaraNane tarata ja temAMthI pAchuM vALI lIdhuM ane padmAsana vALIne beTho. pachI "parama artha (paramArtha) thI ajANa,mAtra kriyAo (vaidika karmo) mAM ja tatpara rahelA ane saMsAra-saMbaMdhI phaLo nA saMkalpa-rUpI kaMgALa-paNA thI bharelA "mana" thI " (sakAma) yajJo karavA lAgyo. ekAgra citta-vALA te dAphUre, sAmAnya yajJa thI mAMDIne azvamegha (moTAmAM moTA) yajJa nI saghaLI kriyAo (karmo) potAnA "mana" thI ja karI,ane AvA mAnasika yajJo thI daza varSa sudhI devatAonuM yajana (pUjana) karyuM. eTalA kALa (samaya) sudhI "vedokta karmo" (kriyAo) karavAne lIdhe tenuM mana rAga-dveSa vagere maLo thI mukta thayuM.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 Ama maLo (gaMdakI) TaLI javAne lIdhe,enuM mana avakAza-vALuM (zUnya) thayuM,eTale, "Atma-prasAda-rUpa-jJAna" te mana nI aMdara tene prApta thayuM ane tethI tenuM ajJAnarUpI AvaraNa vIMkhAI gayuM. eka divasa teNe AMkho kholI-to-potAnA mukha AgaLa eka zAkhA para beThelI eka "vana-devI"ne joI. te vizALa ane mada thI dhUmatAM netrovALI hatI,suzobhita mukhavALI hatI,atyaMta zobhAyamAna vastrothI zobhatI hatI,nIlakamaLa nA jevI sugaMdhavALI hatI,ane te mana nuM atyaMta AkarSaNa karanArI hatI. tene joine dAphUre tene pUchyuM ke-he, suMdara netrovALI,tuM koNa che? ane ahIM zA mATe beThI che? tyAre vanadevIe kahyuM ke-huM vanadevI che,gayA caitra mAsanI zuklapakSanI terasanA divase,kAmadevanA ArAdhanA saMbaMdhI gAyana-tathA bhojana vagere karavAno utsava hato,te prasaMga mAM A vananI aMdara vanadevIono samAja ekaTho thayo hato,e vakhate huM paNa gaI hatI.e utsava mAM AvelI sarve ne meM hamaNAM putrovALI dIThI, ane huM ja eka vAMjhaNI (putra vagaranI) rahI gaI e jANI mane bahu ja kheda thayo. saghaLA manoratho ne pUrNa karavAmAM moTA kalpavRkSa samAna Apa vidhamAna (hAjara) hovA chatAM, huM vAMjhaNI rahIne,anAtha thI mAphaka, zoka karuM te zuM yogya kahevAya? he bhagavana,mane putra Apo ane jo tame mane putra nahi Apo tohuM mArA duHkha nI baLatarAne zAMta karavA,mArA dehane agnimAM Ahuti-rUpa karI dauM chuM. te suMdarIe A pramANe kahyuM-tyAre dhairya thI bhraSTa nahi thayelA paNa dayAthI gherAyelA,e dANUra-muni jarA hasyA, pachI potAnA hAthamAM raheluM phUla tene ApIne temaNe kahyuM ke-he, suMdarI,A phUla tuM lai jA,ethI tane putra thaze, teM kaSTa pAmIne AtmaghAta nA saMkalpa para AvIne mArI pAse putra mAgyo che, eTalA mATe e putra bIjI vanadevIonA putro nI jema viSayomAM laMpaTa nahi thAya ane tatva ne jANanAro thaze. ane Ama kahIne dAphUra munie tene tyAMthI vidAya karI. pachI e suMdarI potAnA sthAna mAM gaI ane samaya thatAM,tene putra nI prApti thai. Rtuo ane varSo thI anukrame thanAro samaya vItyo,ane te vanadevI potAnA bAra varSanA putra ne laIne, muni nI pAse AvI.ane muni ne kahevA lAgI ke-he bhagavana,A svarUpavAna kumAra ApaNA baMneno putra che, ane tene meM saghaLI vidyAmAM pAraMgata karyo che,kevaLa Ane brahma-vidhA maLI nathI, jethI te vidhAno tame,tene upadeza karo.kAraNake sArA kuLamAM janmelA putra ne mUrkha rAkhavAnuM koNa Icche? tyAre dANUra-munie kahyuM ke A putra-rUpa uttama ziSya ne tuM ahIM ja rAkhI jA. ema kahI ane temaNe vanadevI ne tyAMthI vidAya karI. vanadevI nA gayA pachI,te putra pitAnI pAse ziSya thaIne -sevAmAM parAyaNa thaIne rahyo. dAzUra munie tene lAMbA kALa sudhI vicitra ane judIjudI uktio thI brahma-vidhA no upadeza karyo. sarvottama rasavALAM vAkyo nA samUhathI potAnI pAse rahelA potAnA putrane Atma-vicAramAM jAgrata karyo. para) jagata mana kalpita che e samajAvavA kholya-rAjA nuM caritra vasiSTha kahe che ke-he, rAma,huM, AkAzamAM jyotizcakra (jyoti-rUpa-cakra) nI aMdara saptarSionA maMDaLamAM rahuM chuM. eka divasa e maMDaLamAMthI adRzyarUpe bahAra nIkaLyo,AkAzamAMthI nIce utaryo ne je mArge e dAzramunino kadaMba hato.te mArge thaIne kailAsa parvatamAMthI vahetI maMdAkinI' nAmanI nadImAM nAhavAne mATe gayo. snAna karIne pachI, tyAMthI rAtri nA samaye te uttama kadaMba nI pAse pahoMcyo, tyAre dAzUra muninA bhASaNano zabda mAre kAne Avyo.dAzUra muni nuM bhASaNa temanA putra ne bodha ApavA mATe cAlatuM hatuM.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAzUra potAnA putra ne kahetA hatA ke-he,putra,vAstavika rIte A saMsAranA jevI (eTale ke kalpita). mahAna Azcarya ApanArI,eka AkhyAyikA tane huM kahuM chuM te tuM sAMbhaLa. bahu baLavAna,vailokya mAM vikhyAta,saMpatti-vALo eka "khottha" nAmano rAjA che. (noMdha-ahIM mana ne khottha rAjA joDe sarakhAvavAmAM AvyuM che!!). saghaLA bhavanonA adhipati rAjAo paNa e rAjAnI AjJAne mastaka upara dhAraNa kare che. sAhaso karavAmAM ja ruci dharAvanAro ane aneka Azcaryo upajAvanArA vihAro karanAro e mahAtmA-rAjA traNe lokamAM koIthI paNa vaza karI zakAyo nathI.bahu ja sukha ane duHkha ApanArI e rAjAnI hajAro kriyAo samudranA asaMkhya taraMgonI jema koIthI gaNI zakAya tema nathI. jema,AkAza muThThIthI dabAvI zakAtuM nathI,tema e prabaLa rAjAnuM baLa jagatamAM zastrothI,agnithI ke koIthI paNa dabAvI zakAtuM nathI.racanAthI zobhatI ane moTA AraMbho-vALI e rAjAnI lIlAnI thoDIghaNI nakala karavAne indra.viSNu ke mahAdeva paNa samartha nathI. e rAjAnA uttama-madhyama ane adhama evA traNa deho che.ane te deho sadhaLA vyavahAra karavAne samartha che., tathA saghaLA jagatamAM vyApIne rahyA che. A traNa deho vALo kholyu rAjA dhaNA vistAravALA AkAzamAM utpanna thayo che,AkAzamAM ja rahyo che ane paMkhIo nI mAphaka AkAzamAM ja pharyA kare che. e rAjAe te apAra AkAzamAM eka nagara banAvyuM che ane temAM cauda moTA rAjamArgo che. e mArgo traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che.temAM vano,upavano ane parvatonI paMktio zobhI rahI che. temAM motInI latAo nA saMgama-vALI sAta vAvo banAvavAmAM AvI che. tyAM eka ThaMDo ane eka garama evA be akSaya dIvAo prakAza karyA kare che. tyAM uce javAno ane nIce javAno kharIdavA-rUpa vepAra dhamadhokAra cAlyA kare che. e moTA nagaramAM e rAjAe jaMgama-paNA-vALA ane navInavI zobhAthI bharelAM,keTalAeka mATInAM bhoyarAM banAvyA che.emAMnA keTalAeka uMce,keTalAeka nIce ane keTalAeka madhyamAM rAkhelA che. temAMnA keTalAeka lAMbA kALe nAza pAme che, to keTalAeka zIdhra nAza pAme che. saghaLAM bhoyarAM kALA khaDa (dhAsa) thI DhAMkelA che,nava dvAro thI zaNagArelA che,niraMtara cAlatA pavanothI te ThaMDAM ane unAM thayA kare che ane te bhoyarAM ghaNA gokho (gokhalAo) vALAM che. teo pAMca duSTa-dIvAonA ajavALAM-vALA che,thAMbhalAo vALA che ane dhoLAM kASTathI jaDAyelAM che. temaNe lIsA lepa thI komaLa karavAmAM AvyA che ane teo paDakhAMomAM babbe galI-vALAM che. e mahAtmA rAjAe mAyAthI te bhoyarAMomAM rakSaNa karanArA moTA yakSo banAvyA che ane te yakSo sarvadA prakAzathI bhaya pAme che. jema pakSI mALAomAM krIDA kare tema,te rAjA te bhoyarAmAM aneka prakAranI krIDAo kare che. he,putra,traNa zarIra-vALo te rAjA,e bhoyarAMomAM te yakSo nI sAthe lIlAmAM magna thaIne, tyAM thoDo samaya nivAsa karIne pAcho,bIjA bhaviSyamAM thanArA nagaramAM javAnI IcchA kare che. capaLatAvALA e rAjAne koI samaye jayAre bhaviSyamAM racAnArA koI nagaramAM jAuM evo dRDha vicAra thAya che tyAre,te rAjA jANe bhUtanA vaLagADa-vALo hoya tema pUrvanA nagaramAMthI uThIne doDe che ane doDIne bIjA gaMdharva-nagara (kalpita nagara) ne prApta thAya che. he,putra,bahu capaLatAvALA te rAjAne koI samaye huM nahi jevo thai jAuM evI IcchA thAya che, to te IcchAne lIdhe,tarata te nahi jevo thai jAya che.paNa pAcho,jema jaLamAMthI taraMga prakaTa thAya che, tema te pUrvanA svabhAvathI ja pragaTa thai jAya che.ane vaLI pAcho bhAre bhAre AraMbho-vALo vyavahAro karavA mAMDe che. e rAjA koI vakhate potAnI khaTapaTa ne lIdhe ja rAga-zatru AdithI parAbhava pAme che ane 'huM kikara chuM,mUrkha chuM,tathA dukhiyo chuM' ema zoka karavA mAMDe che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ to, koI samaye te potAnA AgalAM sukhonA smaraNa thI DahoLAIne duHkhI thai jAya che. he,putra,e moTA mahimAvALo kholva rAjA,pavana nA vega thI Akula thayelA samudranI peThe koI vAra utkarSa pAme che, koI samaye vegamAM AvI jAya che,koI vakhate uchaLavA lAge che, koI samayecalita thAya che, koI samaye prauDha dekhAvavALo thAya che, to koI vakhate DahoLAI jAya che. (53) kholyarAjAnA kalpita udAharaNa no siddhAMta vasiSTha kahe che ke-he,rAma,tyAM madhya-rAtrie kadaMbanI Toca para beThelA,pavitra manavALA potAnA pitA dAzara muni ne temanA putra A pramANe pUchyuM. putra kahe che ke-he,pitA,uttama AkAravALo kholya'nAmano e rAjA koNa che? bhaviSyamAM thanArA nagaranuM hovuM e kema saMbhave?ane vartamAnakALamAM te nagaramAM javuM kema saMbhave? A bhaviSyakALanA ane vartamAnakALanA virodhAbhAsa vALAM jevAM lAgatAM tamArAM vacana mane mUMjhave che, mATe tene yathArtha rIte samajAya tema kaho. dAzUra kahe che ke-have A vAtano vAstavika abhiprAya kahuM chuM te tuM sAMbhaLa. eTale saMsAra-rUpI cakra nuM svarUpa tArA samajavAmAM Avaze.saMsAranuM cakra ajJAnathI ja utpanna thayeluM che. te sattA vagaranuM ane mithyA hovA chatAM bahu vistIrNa thayeluM che te samajAvavA mATe ja - meM tane A AkhyAna kahyuM che.je khottha' nAmano rAjA kahyo che te "mana" che ema ja samajavuM. e mana nirAkAra parabrahma-rUpI AkAzamAMthI uTheluM che, eTalA mATe tene kholyu' kahyuM che. ('kha' eTale AkAzamAMthI ane 'uttha eTale uTheluM evo artha thAya che) e mane potAnI meLe ja pragaTa thAya che ane potAnI meLe ja lIna thAya che. A sadhaLuM ghaNA vistAravALuM jagata-e- mana ne ja adhIna che. kAraNake mana pragaTa thAya che to ja jagata pragaTa thAya che ane mana lIna thAya to jagata lIna thai jAya che. jema,zAkhAo- e- vRkSanA avayava-rUpa che ane zikharo -e parvatanA avayava-rUpa che . tema,brahmA, viSNu tathA ziva Adi devo mane nA ja avayava-rUpa che. e mana nA sAtvika saMkalA,rAjasa saMkalapa ane tAmasa saMkalA (uttama-madhyama ane adhama) e traNa deha che. ane teo saghaLA vyavahAro karavAmAM samartha che.tema ja saghaLA jagatamAM vyApI rahyA che. e,mana,potAnA adhiSThAna,parabrahma-rUpa-AkAzamAMthI ja utpanna thayuM che, parabrahma-rUpa-AkAzamAMja rahyuM che, ane parabrahma-rUpa-AkAzamAM ja pharyA kare che-kAraNake-kalpita padArthanAM utpatti-vagere adhiSThAnathI judAM hotAM nathI.e mane parabrahma-rUpa-AkAzamAM,vAsanAonA anusaMdhAna mAtrathI brahmA-paNuM' pAmIne A brahmAMDa-rUpa nagara banAvyuM che.ane temAM pRthvI,pAtALa-Adi cauda loka-rUpa moTA rAjamArgo che. (e rAjamArgo sAtvika rAjasika-tAmasika -e traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che) sUryanA kiraNothI caLakatA uMcA taraMgo-vALI,nadIo-rUpI-moTI-latAoe jemAM potAno saMgama karyo cheevA sAta-samudro-rUpI vAvo che.ThaMDo dIvo kahyo te caMdra samajavo ane uno dIvo te sUrya samajavo. 'uMca-nIce javAnA kharIdavA-rUpa vepAra cAlyA kare che' ema je kahyuM teno artha e che kepuNya-rUpI dhana kharcIne svarga Adi uMcA lokomAM javAnuM meLavAya che,ane pApo-rUpI dhana kharcIne narka-Adi nIcA lokomAM javAnuM meLavAya che. manuSyonI,devonI ane adhamo nI yonio A saMsAramAM puNya-pApothI ja kharIdavAmAM Ave che.manarUpI rAjAo krIDA karavAne mATe, brahmAMDa-rUpI nagaramAM mAMsa-rUpI-mATInAM-zarIro-rUpI-vicitra bhoyarAM banAvyAM che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zarIro-rUpI bhoyarAMmAM nA -keTalAeka devatAo nAmanAM zarIro,svarga-Adi uMcA lokamAM rAkhavAmAM AvyA che.keTalAeka sarpa-Adi nAmanAM zarIro,nIce eTale ke pAtALamAM rAkhavAmAM AvyAM che.ane keTalAeka manuSyo-Adi nAmanAM zarIro madhyamA eTale ke pRthvI para rAkhavAmAM AvelAM che. e jAtajAtanAM zarIro prANa-Adi vAyu-yaMtra nA pravAhathI cAle che,mAMsa-rUpI mATIthI bharelAM che,ane sapheda hADakAM-rUpI lAkaDAM-vALAM che.cAmaDInA lepa vaDe teo (zarIro) cIkaNA ane tagatagatA che. e zarIromAMnA keTalAeka dhaNe kALe to keTalAeka tarata ja nAza pAme che. e zarIro-rUpI bhoyarAMo kezo-rUpI kALAM khaDa (ghAsa)nAM chAjo thI DhaMkAyelAM che. ane niraMtara cAlatA prANavAyu thI UnAM (garama) thAya che ane apAnavAyuthI ThaMDAM thAya che. teo nAka-kAna-moDhAM-tathA tALavA-vagere-rUpa dhaNA gokho-vALAM che.pAMca-jJAnendriyo-rUpa dIvAonA prakAza-vALAM che. e mana-rUpI rAjAe,te zarIro-rUpI-bhoyarAMomAM rakSaNa karavA mATe saMkalpa-rUpI mAyAthI 'ahaMkAra-rUpI-moTA-yakSo' banAvyA che.ke je yakSo,temano (ahaMkArano) kSaya karanArA - 'Atma-darzana-rUpI-prakAza' thI sarvadA bhaya pAme che. vAyu-rUpI-yaMtranA pravAhathI cAlanArAM-e 'zarIro-rUpI-bhoyarAM'omAM,te mana-rUpI-rAjA, mithyA-saMkalpa thI uThelA 'ahaMkAro-rUpI-yakSo' sAthe sarvadA krIDA kare che. jema,dhamaNamAM sarpa hoya,jema vAMsamAM motI hoya,tema zarIramAM 'ahaMkAra' che. jema,samudranAM taraMgonI peThe,dIvAonI jyota kSaNamAtramAM udaya pAme che,ane kSaNamAtramAM zAMta thai jAya che, tema,zarIro-rUpI-bhoyarAMomAM saMkalpo kSaNamAtramAM udaya pAme che ane kSaNamAtramAM zAMta thai jAya cheane e ja mana-rUpI-moTA rAjAnI krIDA samajavI. 'pUrva (jAgrata) nA nagaramAMthI uThIne gaMdharvanagara jevA bIjA nagaramAM jAya che' ema kahevAmAM - 'e mana-rUpI rAjA jAgratamAM-navA brahmAMDa-rUpI je nagarane nirmANa kare che,tene ja svagnAvasthAmAM, saMkalpa ne lIdhe,te kSaNamAtramAM jue che.' ema samajavuM. e mana-rUpI rAjA "jAgrata"mAM ane "sva"mAM bhamIne -te bhamavAnA parizrama ne maTADavA mATe, "suSupti" mAM tarata 'avidhA-rUpa' thai jAya che-tethI te nahi jevo thai jAya che-tema samajavuM. paNa pAcho te,mAtra saMkalpa-rUpa potAnA pUrva-svabhAva ne vaDe ja pragaTa thAya che,ane pragaTa thaIne temoTA-moTA AraMbho-vALA vyavahAro karavA mAMDe che. ane te vyavahAro tenA potAnA anaMta duHkha ne mATe ja thAya che,AnaMda (sukha) ne mATe nahi. 97 e mana-rUpI rAjA,gADha aMdhArAnA jevI aMdhatA ApanArA-jagata-rUpI moTA duHkhane pote ja pragaTa thaIne banAve che,ane pote ja naSTa thaIne naSTa karI nAkhe che.ane te mana potAnA ja AvA aTakacALAthI duHkhI thAya che. ane tethI tene rovuM paDe che.to kyAreka- te mana-rUpI rAjA koI samaye-potAnA ja saMkalpathI banAvelA viSaya-sukhano aMza maLatAM praphullita thaine AnaMda (sukha) mAnI le che. e mana-rUpI rAjA,bALakanI jema,pote potAnA saMkalpathI ja kSaNamAtramAM Asakta banI jAya che, kSaNavAramAM vairAgya pAmI jAya che,ane kSaNavAramAM vikAra pAmI jAya che. AthI,he putra,e mana ne saghaLA bAhya padArthomAMthI pAchuM vALI le,ane tene tatva-jJAnathI nirmULa karI nAkhIne, je rItathI tArI buddhi tArA Atma-tatva mAM vizrAMti (sukha) pAme -tema tuM kara.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ e mana-rUpI duSTa rAjA nA (sAtvika-rAjasika-tAmasika-saMkalpo-rUpI) traNa deho (uttama-madhyama-adhama) ja A jagatanI sthiti nA kAraNarUpa che. ..mana jo tAmasa-saMkalpa-rUpI-adhama dehavALuM hoya to,to niraMtara duSTa viSayomAM pravRtta thAya che ane narakamAM paDavA-rUpa-moTuM kaMgALapaNuM pAmIne chevaTe kITa-pataMgiyA nI yoni ne prApta thAya che. --mana jo sAtvika-saMkala5-rUpa-uttama deha vALuM hoya to te dharma-tathA upAsanAmAM tatpara rahe che, ane mokSapadathI dUra nahi-evI dava-yoni ne prApta thAya che. --mana jo rAjasa-saMkalpa-rUpa-madhyama-dehavAnuM hoya to te strI-putra Adi vAsanAthI raMgAI rahIne, saMsAramAM manuSyonI yonione prApta thAya che. paNa te mana,e traNe deha (sAtvika-rAjasika-tAmasika) ne choDI de tote pote ja kSINa thaIne parama padane pAme che.!! he,putra,Ama che eTalA mATe tuM vairAgya vaDe saghaLI Indriyone bAhya viSayamAM jatI rokIne, tathA mana vaDe ja manane niyamita karIne bahAranA tathA aMdaranA viSayo sahita saMkalpo no nAza kara. jo tuM hajAro varSa tapazcaryA karIza--- ke tArA avinAzI dehane zilA para pachADI cUrecUrA karI nAkhIza-keagnimAM praveza karIza-ke-khADAmAM ke nadImAM paDIza -ke-tane koI brahmA, viSNu ke koI tapasvI puruSa karuNA thI jJAna no upadeza Ape-ke-pachI,tuM pAtALa,pRthvI ke svarga mAM jaIne rahIza. to paNa saMkalpo no nAza karyA vinA saMsArathI taravAno bIjo koI upAya nathI. mATe he putra,saMkalpo no kSaya ke-je.bAdharahita,nirvikAra, sukharUpa ane parama pAvana che. tene mATe sAdhana-catuSTaya meLavIne tuM te (saMkalpono kSaya) karavAno ja parama udhoga thI yatna kara. saMsAra-saMbaMdhI sadhaLA padArtho "saMkalpa-rUpI taMtu"mAM parovAyelA che, ane te taMtu kapAI jAya to, te padArtho vIMkhAI jaIne kyAM jAya che teno patto maLato nathI. "saMkalpa satya hoya to mokSamAM paNa Dheta rahevuM joIe,ane jo saMkalpa asatya hoya to mokSa siddha thato ja nathI, ane (te saMkalpa) satya paNa hoya ane asatya paNa hoya to mokSamAM paNa koI vakhata baMdhana thavAno saMbhava che" AvI rItanA vikalapo karavA ayogya ja che. vaLI, e saghaLA vikalpo saMkalpa-mAtrathI ja sAmaTA utpanna thAya che. mATe te saMkalpa upara kevI rIte phAvI zake? ane Ama che -to- te brahma no to sparza paNa kevI rIte karI zake? (brahma kevI rIte pAmI zake?) sUkSma zarIra,sthULa zarIra tathA ubhaya-maya saghaLuM jagata saMkalpathI ja thayeluM che.bIjA kazAthI nahi. to have te saMkalpa ane saghaLuM jagata -emAMthI kone sAcuM kahI zakAya tema che?(koIne paNa nahi) he,putra, je je padArtha jeje prakAre saMkalpita karavAmAM Ave che,tete padArtha kSaNamAtramAM tene prakArano thai jAya che. eTalA mATe tuM koI paNa prakArano saMkalpa karIza nahi. tuM saMkalpothI rahita thaIne veThiyA manuSyanI jema AvI paDelo vyavahAra karyA kara. saMkalpo no kSaya thAya to paramacaitanya -e-mana-rUpa thatuM ja nathI. tuM, sAkSAta parabrahma ja che, paNa potAnI bhrAntine lIdhe,te te yoniothI tene prANIo-rUpe utpanna thaIne, vyartha ja jagata saMbaMdhI duHkhono tAre anubhava karavo paDe che, te yogya nathI ja. he,putra,A pramANe che, eTalA mATe,jJAna pAmyA vinA maravuM e-tete yoniomAM moTuM saMkaTa bhogavavA mATe ja thAya che.samaja puruSo to jenAthI saghaLAM duHkho TaLI jAya evo ja mArga pakaDe che,bIjo koI mArga pakaDatA nathI. tuM,tatvavettA-paNAne prApta thA,saMghonA samUhane baLAtkArathI atyaMta naSTa karI nAkha, cittanI vRttine atyaMta zAMta karIde,ane akhaMDa sukhane mATe te advaita-padane saMpAdana kara.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) saMkalpanI utpatti-vagerenuM nirUpaNa putra kahe che-ke-he,pitA,saMkalpa kevo hoya che,kema utpanna thAya che, kema vadhe che ane kema naSTa thAya che-te kaho. dAzUra kahe che ke-Atma-tatvamAM mana-paNAno je prAdurbhAva thAya che-te ja saMkalpa-rUpI vRkSano pahelo aMkura che. jema vAdaLuM prathama nAnuM hoya che paNa pAchaLathI dhIre dhIre ghATuM thai,AkAzamAM vyApIne bhAre ThaMDI utpanna kare che, tema,saMkala5 no mana-rUpI aMkura pahelAM lezamAtra hoya che paNa pAchaLathI dhIredhIre dhATo thaIne adhiSThAna mAM phelAI jAya che ane adhiSThAna (AtmA ke paramAtmA) ne jaDa-ane-prapaMcAkAra banAvI de che. Atma-tatva-rUpI caitanya eka aMzamAM mAyAne lIdhe,potAthI judA jevA-jagata ne dhAravA lAgatAM(mana-rUpa thatAM) (jema bIja aMkura-paNAne pAme che-tema) saMkalapa-paNAne prApta thAya che. e saMkalpamAMthI bIjo saMkalpa potAnI meLe tarata ja thAya che ane potAnI meLe te tarata ja vadhavA lAge che, tethI duHkha ja thAya che (sukha nahi).A je saMkalpa che te ja saMsAra che. te saMkalpa khoTI rIte (jhAMjhavAnAM jaLa ni jema) bhrAMtinI peThe utpanna thayo che. ane te khoTo hovA chatAM vRddhi pAme che. he,putra,Ama,tArA svarUpamAM -te khoTo saMkalpa potAnI meLe ja udaya pAmyo che. tAro janma thayo che, e paNa khoTuM che ane tAruM deha-rUpe vartamAna-paNuM paNa khoTuM che. jo mAro upadeza yathArtha rIte tArA manamAM ThasI jAya to-saghaLuM asatya nAza pAmI jAya. ajJAna ne lIdhe "je pUrNAtmA che te huM ja chuM ane mArA sukha-duHkha-maya janma Adi bhAvo mithyA ja che" evo vizvAsa tane thato nathI ane te ja ajJAna ne lIdhe tuM paritApa (duHkha) pAme che. tane janma-Adino saMbaMdha nahi hovA chatAM,paNa tuM bhAMtithI jamyo che. paNa,pUrNa brahma no to janma thavo ja kema saMbhave? tuM potAnI meLe ja saMkalpa ne lIdhe ja nirarthaka jaDa-rUpa thai gayo che. tuM kalpanA ja kara nahi,ane A sthitimAM saMkalapa ane pUrvanAM sukha-duHkha vagerenuM smaraNa choDI de.ATaluM karavAthI ja brahma-pada pAmavAnI yogyatA Ave che. saMkalpa no kSaya thavAthI saMsAra-saMbaMdhI bhayo prApta thatA nathI ane te saMkalpa,pUrvanAM sukha-duHkha nuM smaraNa nahi karavAthI potAnI meLe ja nAza pAme che. jene saMkalapano nAza karavAnI IcchA hoya-teNe pUrvanAM sukha-duHkha nuM smaraNa karavuM nahi,eTale Ama karavA mAtrathI AMkhanA palakArAmAM ja te (saMkalpa) haNAI jAya che.ane potAnAmAM pUrNAnaMda-paNAnA ciMtana-mAtrathI potAnuM bhUlAI gayeluM sva-rUpa upasthita thAya che. he,putra,je vastu kaSTa-sAdhya hoya tene paNa jo prayatna thI prApta karI levAmAM AvatuM hoya che-totAruM sva-rUpa upasthita karI levuM e bahu moTI vAta nathI. kAraNake te svarUpa kyAMya gayuM ja nathI,ke nathI -te svarUpa koI vikRtine prApta thayeluM. he,putra,saMkalpa ne choDI devAnA "saMkalpa' thI saMkalapane-ane-sva-rUpa nA manana thI mana ne kApI nAkhIne - tuM potAnA svarUpamAM ja rahe.ATaluM karavAmAM vaLI zuM azakayatA che? (A azakya nathI) saMkalpa zAMta thai jAya to A saMsAra-rUpI duHkha mULa sahita zAMta thai jAya che. je saMkalpa che te ja mana che, te ja jIva che, te ja citta che, te ja buddhi che, te ja vAsanA che. mAtra nAmathI judAI che. paNa arthathI koI judAI nathI.eTalA mATe saMkalpane ja kApI nAkha,bIjI ciMtA kara nahi.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 A saghaLuM jagata e khoTA saMkalae ja kareluM che ane pote khoTuM ja che mATe te khoTuM jaNAyA pachI, te jagatamAM prIti rahevAno avakAza ja nathI. "jagata sAcuM che' evI vAsanA na rahe, to pachI jagatamAM prIti kevI rIte rahe?.. vAsanA nA kSayathI ja mukti prApta thAya che, ane mukti prApta thayA pachI bIjuM kaMI pAmavAnuM rahetuM nathI. Ama che eTale krame krame jagata no anAdara karIne,saghaLA jagatane khoTuM ja jANavuM. drazyo (jagata) no anAdara thAyato pachI "huM deha chuM" evuM anusaMdhAna chUTI jAya ane Ama thAya to-dehanA sukha-duHkhathI potAne lepa (asara ke Asakti) thAya nahi. evI ja rIte dehanA saMbaMdha-vALAM strI-putro paNa mithyA ja che evo nirNaya thavAthI,temanA para sneha (Asakti) nI pravRtti paNa thatI nathI.Ama AsthA (Asakti) nIkaLI jAya.eTale harSa-krodha-janma-maraNa thatAM nathI. mana ja pote caitanyamAM pratibiMba thI jIva thaIne A saghaLA khoTA mAnasika nagara jevA, bhUta-bhaviSya-vartamAna jagatane sukha-duHkha-AdinA vibhramothI parivartana pamADe che.ane dhamAla karyA kare che. A lokamAM vAsanAothI gherAyeluM jIvanuM mana aneka "zakti"othI caLakyA kare che, paNa vAsanAvALo jIva malina (gaMdu) ane caMcaLa thaIne kAmanA ne lIdhe jAta jAtanI vyavahAranI vyavasthA (pravRtti) karyA kare che. saMkalapa-rUpI jaLanA taraMgo koI paNa rIte niyamita karI zakAtA nathI,jarAka viSayanuM smaraNa karavAmAM AvatAM, te (saMkalapo) vadhI jAya che.ane viSayanA smaraNano tyAga karavAmAM AvatA te TUMkA thai jAya che. he,putra,saMkalapo -e-A jagatamAM apragaTa AkAravALA che,te pradIpta,kSaNabhaMgura,bhrAMti ApanArA ane jaDa nI ja sthiti pAmanArA che. je padArtha khoTo hoya tene TALavAno upAya tarata thai zake che ane te upAyathI te TaLI paNa jAya che, emAM koI saMdeha nathI, kemake khoTo padArtha kadI sAco hoto ja nathI. jo saMkalpa -e-sAco padArtha hoya to tene TALavo azakaya thai paDe-paNa te sAco nathI.atyaMta khoTo ja che. ane tethI ja te (saMkala5) sahelAI thI TALI zakAya che. he,putra,jo kolasAnI kALAza nI peThe-saMsAra-rUpI mela svAbhAvika hoyato tene dhoI nAkhavAnI koI mUrkha ja pravRtti kare.(kolasA ne game teTalo dhovAmAM Ave to tenI kALAza nIkaLI zake nahi!!) paNa saMsArarUpI mela -e (kolasA jevo) svAbhAvika nathI-paNa eto cokhAmAM rahela photarA jevo che, AthI puruSa prayatna thI te TaLI jAya che.pachI-bhale ne te mela anAdi kALa no ja nA hoya. jema cokhAnuM photaruM ane trAMbAnI kALAza-e kriyA (prayatna) thI naSTa thAya che, tema,jIvano saMsAra-rUpI mela,jJAnathI naSTa thai jAya che. emAM koI ja jAtano saMdeha nathI. eTalA mATe tuM,jJAna nA abhyAsamAM udhama-vALo thA. khoTA vikalpothI uThelA A saMsArane atyAra sudhI jItyo nathI e bahu moTI bhUla karI che. jema,aMdhArAthI thayelI AMdhaLApaNAnI bhrAMti,dIvAnA prakAzathI khoTI paDI jAya chetema,A saMsAra-e-"vicAra" thI khoTo paDI jAya che. he,putra,A saMsAra tAro nathI ane tuM saMsArano nathI.khoTI bhrAMtine tajI de,ane khoTA saMsAranuM smaraNa karavuM choDI de.moTI saMpatti thI camakatA "mArA A bhoga-vilAso sAcAM che ane te vinAza nahi pAme" evo tAre manamAM vibhrama rAkhavo ja nahi. tuM,tArA vistAra pAmelA vilAso ane bIjuM je kaMI paNa A dRzya che te saghaLuM Atma-tatva ja che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 (55) dAzura ane vasiSTha no samAgama ane dAra-AkhyAna nI samApti vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te madhya-rAtrinA samaye,te bApa-dIkarAnuM bhASaNa sAMbhaLIne huM kadaMba nA Toca para utaryo. tyAre dAzure mAruM arthya-patra-puSpa thI mAruM svAgata karyuM.dAzUra muninA putrane meM paNa anubhavanA prakAza thI ramaNIyatAvaLI aneka uttama kathAothI parama bodha Apyo.ane pachI huM ane dAzUra,brahma-vidhA saMbaMdhI vAto karavA lAgyA,ane vAto karatAM-karatAM AkhI rAtri kyAre vItI gaI te khabara nA rahI. savAre tyAMthI nIkaLI pAcho huM saptarSi nA maMDaLamAM praveza karIne svastha thaIne rahyo. he,rAma,dAzUra munie kahelI khottha" rAjAnI AkhyAyikA e jagatanA pratibiMba jevI che. ane khoTI hovA chatAM, sAMbhaLanArAone sAcAM pAtro-vALI lAge tevI che. paNa tamane bodha ApavA ane jagatanuM svarUpa samajAvavAnA viSayamAM huM AgaLa kahI gayo chuM ke"A jagata dozUre kahelI rAjAnI AkhyAyikA jevuM che" tame dAphUre kahelA siddhAMta upara dRSTi rAkhIne -A dRzya-padArtho-rUpI lepane choDI daIne,dhIra mahAtmA thAo. kAraNake-e lepa to khoTo hovA chatAM sAco hoya tevo lAge che. he,rAma,saghaLA saMkalpo khoTA che,eTalA mATe saMkalpone, saMkalpo karanAra manane,ane mana nA hetu-rUpa-ajJAna ne toDI nAkhIne,tame nirmaLa Atma-tatvane ja joyA karo.eTale pachI tame thoDA ja kALamAM jIvanamuktine prApta thazo ane lokomAM pUjya thazo. (pa6) jagata nI sattA-asattA.tathA caitanya nuM kartatva ane akartava vasiSTha kahe che ke-he, rAma,jo A jagata che ja nahi to tamAre baMdhana ja nathI. eTale tame kevaLa svaccha ane vyApaka "Atma-tatva" ja cho,mATe tamAre bIjA padArthamAM ahaMtA-mamatA ne avakAza raheto ja nathI.A jagata koIe kareluM hoya athavA koIe nA kareluM hoya ke pachI te jagata, bhale ne AtmA nA sAmIpyamAtrane lIdhe dRzyamAna (dekhAtuM) thayuM hoya, to paNa tamAre temAM ahaMtA-mamatA karavI yogya nathI. vAstavika rIte jotAM A jagata koI kartA e kareluM che-ema nathI, tema te kartA vagara thayeluM che ema paNa nathI, hakIkata- ema che ke-je akartA brahma) chatAM,mAyAne lIdhe kartA jevo thayo che, tenI "sattA" thI jagata thayuM che. A jagata-rUpI jALa-kartA vagaranI hoya athavA kartA-vALI hoya to paNa tame tenAthI eka thaIne beso nahi. AtmA (brahma)e sarva indriya thI rahita che-tene kartA-paNuM ghaTatuM nathI. to paNa tene kapita kartA-paNuM prApta thAya che. kAka-tAlIya nyAya (kAganuM besavuM-DALa nuM bhAMgavuM.e nyAya)nI peThe,Akasmika-rIte ja thayeluM A jagata anirvacanIya ja che.mATe je mUrkha hoya te ja temAM ahaMtA-mamatA kare.paNa samaju hoya te tema kare nahi. he, rAma,A jagata atyaMta zUnya che tevuM paNa kahI zakAya tema nathI kAraNake te niraMtara dekhAyA kare che. vaLI te naSTa thaIne zUnya thai jAya tema paNa kahI zakAya tema nathI,kAraNake naSTa thayA pachI te vAraMvAra utpanna thAya che.ane "zUnya" thI utpatti thavI zakya ja nathI. A jagata,AtmAnI peThe niraMtara rahenAra che tema paNa nathI,kAraNake - je vastu -anAdi pUrvakALa (bhUtakALa) mAM ane anaMta-uttara kALa (bhaviSyakALa) mAM paNa nathI hotI - te vastu vartamAna kSaNamAM hoya to paNa na hovApaNA nuM ja "anumAna" thAya che. A pramANe jagata anirvacanIya ja che,mATe tamArA jevA samaju puruSe ahaMtA-mamatA karavI yogya nathI. ja anumAna" thAya chemAM paNa nathI hotI, * che, mATe tamArA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 sarva indriyo thI rahita zAMta AtmA,jo- potAnA sAmIpya mAtra thI sarvadA jagata utpanna karyA karato hoya, to paNa evI rIte thatA jagatamAM abhimAna dharIne muMjhAvuM yogya nathI. kALa (samaya) anAdi ane anaMta che, teno "so varSa" (manuSya nuM AyuSya) e to bahu ja nAno bhAga che, to te- so varSa daramiyAna prApta thayelA, A moTA Azcarya-rUpa manuSya dehamAM AtmAe ahaMtA zA mATe dharavI joIe? jo jagatanA padArtho sthira lAgatA hoya to paNa te sthira hovAne lIdhe ja "levA yogya ke choDI devA yogya" dhaTatA nathI ane temAM AsthA (Asakti) rAkhavI paNa zobhatI nathI. ane jo jagatanA padArtho asthira lAgatA hoya to paNa temAM AsthA rAkhavI zobhatI nathI. he,rAma,satyamAM -to-A AbhA ja sthira che, ane dehAdika asthira che tema chatAM te baMne ne eka karI devAMte parvata ne ane phINa ne eka karI devA barAbara che, mATe tema karavuM zobhatuM ja nathI. jema dIvo prakAza no kartA che paNa prakAza pratye -te-udAsIna rahenAra che tema,AtmA jagatano to che paNa,udAsIna rahenAra che. jema.surya prANIonA-divase karanArA sarva kAryo no nirvAha kare che, chatAM te kazuM karato nathI, tema,AtmA sarva vyavahArano nirvAha kare che paNa tema chatAM kazuM karato nathI. jema sUrya cAlato pratIta thAya che paNa hakIkatamAM to te potAnA ThekANAmAM ja sthira rahelo hovAthI, vAstavika rIte cAlato nathI,tema,AtmA "sarvane banAvato" pratIta thAya che paNa potAnA svarUpa mAM ja raheto hovAthI kazuM banAvato nathI. he,rAma,jema,koI akasmAta Avela manuSya mitratA ne (ke vizvAsa ne) pAtra hoto nathI, tema bhAMtithI utpanna thayeluM A jagata vizvAsa rAkhavAne pAtra nathI. jema, tame caMdramAM unA-paNAnI bhAvanA karatA nathI ane sUryamAM ThaMDA-paNAnI bhAvanA karatA nathI, tema,jagata nI sthitimAM satya-paNA nI bhAvanA karo nahi. je brahma che-te ja tame cho,AthI manamAMthI saMsAranI zobhAnA satya-paNAne (saMsAranI zobhA satya che tevuM mAnavuM) choDI do,ane,A saMsAramAM lIlA-mAtrathI (anAsakta thaIne) ja vihAra karo. akartApaNAne-ane-akartApaNAnI IcchAne,tevI ja rIte kartApaNAne-ane-kartApaNAnI IcchAne choDI daIne, tame A saMsAramAM lIlA-mAtrathI ja vihAra karo. jema,dIvAnI IcchA vinA,dIvAnA sAmIpyathI AsapAsanA padArtho prakAze che, tema,AtmA sarva-vyApaka ane sarvathI rahita hovA chatAM,tenI IcchA vinA-tenA sAmIpyamAtrathI jagatano niyama cAlyA kare che, A pramANe AbhAmAM kartA-paNuM ane akartA-paNuM baMne rahyAM che. AtmA IcchA vinAno che eTale akartA che ane tenI sattA-rUpa sAnidhya-mAtrathI jagata thAya che eTalekartApaNa che,AtmA indriyo-Adi padArtha thI rahita che, eTalA mATe akartA che-abhoktA che,ane te ja AtmA indriyo-vageremAM vyApaka che,eTale kartA paNa che ane bhoktA paNa che. Ama AtmAmAM kartA-paNuM ane akartA-paNuM e baMne che.mATe, he,rAma,te baMnemAMthI tame je svIkAra karavAthI kalyANa -dhAratA ho,te svIkArIne sthira thAo. "huM sarvamAM rahelo chuM ane akartA chuM" evI dRDha bhAvanA rAkhavAmAM Aveto saMsAramAM AvI paDelAM kAryone karavA chatAM,paNa teomAM ahaMtA-mamatA thatI nathI. kAraNake-aMtakaraNapUrvaka pravRtti nahi karavAne lIdhe manuSyamAM vairAgya utpanna thAya che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 je puruSane "huM kaMI paNa karato nathI" evo nizcaya hoya, te puruSa "bhogonA samuhanI kAmanAthI kaMI kare che" ke "kaMI tyajI de che" evo saMbhava ja nathI. "huM sarvadA akartA ja chuM" evI bhAvanAnA dRDha-paNAthI "parama-sukha" nAmanI "samatA" ja bAkI rahe che. he,rAma,"huM sadhaLA jagatano kartA chuM" jo ema potAmAM moTA kartApaNAnI bhAvanAthI rahevAnI tamArI IcchA hoya-te tema rahevuM paNa uttama che. athavA "huM A saghaLA jagata-rUpa bhrama ne utpanna karato ja nathI, ane A bhrama jenAthI thAya tevo mArAthI judo koI saMbhavato ja nathI" tevo jo nizcaya thAya to-pachI koInA para rAga-dveSa thavAno avakAza raheto ja nathI. jo ke--upara kahyuM tema "sarva no kartA huM ja chuM" evA nizcayamAM paNa koInA para rAga-dveSa thavAno saMbhava nathI kAraNake A zarIra ne koI DAma de ke koI lADa laDAve to"te meM ja DAma dIdho ane te meM ja lADa laDAvyA" evo pAko nizcaya hoya to koInA para rAga-dveSa kema thAya? "kheda (duHkha) ne utpanna karanAro paNa huM chuM ane harSa no utpanna karanAra paNa huM chuM" evI rIte potAnAmAM sarvanuM kartApaNuM mAnavAmAM Ave tokheda ane harSa potAnI meLe ja kSaya pAmI jAya che ane samatA bAkI rahe che. sarva padArtho nI "samatA" e ja sAcI uttama sthiti che.. te samatAnI sthitimAM rahelA cittane kadI punarjanma prApta thato nathI athavA he, rAma, tame sarva nA kartApaNA ne ke akartApaNAne paNa choDI do, ane mana ne ja naSTa karI nAkho ane jevA cho tevA ja brahma-rUpe ja raho. kartApaNA ke akartApaNAnA nizcaya thI rahevA karatAM paNahuM tamane mana no nAza karIne akhaMDa-pUrNAnaMda-brahma-rUpe rahevAnI vizeSa bhalAmaNa karuM chuM. kAraNake-jo- "huM sarva no kartA chuM ane sarvano kartA hovAthI sarva-rUpa chuM." evo jayAre nizcaya rAkhavAmAM Ave tyAre "kartA-paNA" nuM abhimAna thAya che, ane "huM koIno kartA nathI ane kartA nahi hovAthI dehAdika-rUpa paNa nathI" evo akartApaNAnomanathI jo nizcaya rAkhavAmAM Ave -to-jIvanuM svarUpa zuddha thAya che paNa "je jIva che te brahma che" evI niSThA nI prApti thatI nathI. tema chatAM pahelA meM tamane A baMnemAMthI ekamAM niSThA rAkhavAnuM kahyuM hatuM-kAraNaketeomAM nA game te eka nizcayathI saghaLA anarthono mULabhUta evo dehano ahaMbhAva chUTI jAya che. deha no ahaMbhAva eTale "huM deha chuM" evI sthiti (abhimAna) te "kALa-sUtra" nAmanA naraka nI prApti-rUpa che. prANa athavA dhana e sadhaLuM naSTa thai jatuM hoya, to paNa sarva prakAranA yatna thI "huM deha chuM" e sthiti (abhimAna) ne choDI devI ja joIe. jema,vAdaLAM dUra thavAthI prakAza prApta thAya che, tema,zuddha AtmA-jJAna-rUpI dRSTimAM ADe AvatA ahamanI sthiti ne dUra karI devAthI Atma-jJAnarUpI dRSTi sArI rIte prakAzita thavAthI saMsAra-rUpI samudrane tarI javAya che. he, rAma,upara kahyA temAMthI koI paNa nirNaya karIne potAnA sarvottama-pada (brahma-sva-rUpa) mAM raho. tatva ne jANanArA uttama sada-puruSo e padamAM ja rahe che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 (pa) vAsanA-tyAga no krama ane vAsanA-rahita nI prazaMsA rAma kahe che ke-he,brahmana,Ape suMdara rIte,pUrvApara saMbaMdhathI je kahyuM che te sAcuM che. sarvanA adhiSThAna AtmA e kartA chatAM-vAstavika rIte akartA che,bhoktA chatAM vAstavika rIte abhoktA che. te sarva no Izvara che,sarvamAM vyApaka che,caitanya-mAtra ane nirmaLa-pada-rUpa che. te sarva prANIonAM mULatatva-rUpa che,te prakAzamAna che ane sarva prANIo nI aMdara paNa rahelo che. ane have e "brahma" no mArA hRdayamAM anubhava prApta thayo che. ApanI vANI thI huM saMtApa-rahita thayo chuM. AtmA udAsIna che tathA icchAthI rahita che-mATe kazuM bhogavato nathI ke kazuM karato nathI,ane, te sarva ne prakAza ApanAra hovAne lIdhe bhogave paNa che ane (karmo) kare paNa che.e huM samajyo,tema chatAM, haju mArA manamAM te je eka saMdeha rahyo ja che tene Apa ApaNI vANIthI kRpA karIne kApI nAkho. "A jagata sAcuM che ane khoTuM paNa che--huM sarva-rUpa chuM--tathA sarva thI nyAro chuM--ane jIva brahma thI eka che ane judo paNa che" AvIAvI dhaNI aniyamita kalapanAonA mULa-rUpI-mAyA e brahma mAM hovI kema saMbhave? jema sUryamAM aMdhAruM hovuM saMbhavatuM nathI, tema svayaMprakAza brahmamAM ajJAnarUpI-mAyA saMbhavatI nathI. to te mAyA ati-nirmaLa-evA brahma mAM hoya ja kema? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A prazna no sthira uttara e siddhAMta nA samayamAM (nirvANa-prakaraNa nA uttarArdhamAM) kahevAmAM Avaze,eTale te tame tyAre barAbara samajazo. mokSa nA upAya no je chevaTano siddhAMta che tene jANyA vinA tame AvA prazno nA uttaro khullI rIte sAMbhaLavAne yogya nathI,jayAre te siddhAMta sudhI tame pahoMcazo tyAre ja tame AvA praznonA uttaro sAMbhaLavAne yogya thazo.jema,yuvAna puruSa,suMdara strInAM gAyano sAMbhaLavAne pAtra che, tema,Atma-jJAna mAM pUrNa-niSThA pAmelo puruSa ja AvA praznonA gaMbhIra uttaro sAMbhaLavAne pAtra che. jema,bALako nI AgaLa kahelI rAga (kavitA-ke saMgIta) vALI kathA vyartha ja jAya che, tema,alpa-bodha-vALA puruSo nI AgaLa kahelI,gaMbhIra-artha-vALI vAta vyartha jAya che. koI vAta evI paNa hoya che ke-ke je koI cokkasa samaye ja manuSya ne kahevAthI zobhA pAme che.(sArI lAge che) ane,jema nirmaLa (cokhkha) vastramAM ja raMga barobara caDe che, tema,siddhAMta nI vAto pUrNa viveka-vALA puruSanA manamAM ja barAbara Thase che. gaMbhIra jJAnanI vAta pUrNa viveka thI AtmA ne jANanAra' ne ja kahevAya ane tene ja te vAta Thase. jo ke A praznano uttara meM saMkSepamAM ja kahyo che ane teno vistAra karyo nathI, tethI te spaSTa rIte tamArA samajavAmAM Avyo nathI. he,rAma,jo tame potAthI ja potAnA AtmA ne jANazo.to A praznanA uttarane potAnI meLe ja sArI rIte jANI lezo temAM saMzaya nathI.eTale (Ama) tame jayAre pUrNa-bodha (pUrNa-jJAna) ne prApta thaIne rahezo tyAre siddhAMta nA samayamAM mAre tamane vistArathI A praznano uttara kahevAno che. potAnI bhUla (bhama) thI ja saMsArI thayelo AtmA potAne saMsArI jANe che paNa jayAre te bhUla (bhama) TaLI jAya che tyAre te AtmA nirmaLa thaIne potAnA "pUrNa-svarUpa" ne prApta thAya che. he, rAma, meM tamane je "AtmA nA kartApaNAno ane akartApaNAno vicAra kahyo,te A "pUrNa svarUpa" samajAvavAnA uddezathI ja kahyo che, paNa te "pUrNa svarUpa" tamArA samajavAmAM AvyuM nahi, mATe huM dhAruM chuM ke-hajI tamArI vAsanA kSINa thaI nathI.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 vAsanAonI "sthiti" e ja baMdhana che,ane vAsanAono "kSaya" e ja mokSa che.mATe tame,vAsanAone tyajI daIne chevaTe-to- mokSa nI IcchA-rUpa-vAsanAno paNa tyAga karajo. sahu prathama,viSayo nI -tAmasa vAsanA"one choDI daInemaitrI (samAna puruSo nI sAthe mitratA) karuNA (nikRSTa puruSo prati dayA) maditA (utkRSTa puruSo ne joI ne harSa) ne upekSA (durjano nI upekSA) nAmanI "nirmaLa-vAsanA" nuM grahaNa karo. pachI,e vAsanAthI vyavahAra karatAM-karatAM paNa (saMsAra pratye anAsakti rAkhIne) aMtaHkaraNa thI e nirmaLa-vAsanAne paNa choDI daIne,saMkalpothI rahita thai,"brahma-bhAva" nI vAsanA rAkhajo. chevaTe mana-buddhi sahita te brahma-bhAvanI vAsanA ne paNa choDI daIne,"pUrNa-sva-rUpa" mAM vizrAma thaIne, ahaMkAra (huM brahma chuM-evA ahaMkAra) ne (ahaMkAra nI vAsanAne) paNa choDI dejo. sarva mAM "ahaMtA-mamatA" no tyAga e ja sarva no tyAga che. kevaLa prANa nI gati (zvAsozvAsa) ne ja rAkhatAM, kalpanA,kALa, prakAza,aMdhakAra,vAsanA tathA viSaya-vagere ane mULa sahita ahaMkAra ne paNa ukheDI nAkhIne"AkAza nA jevI nirmaLa brahmAkAra buddhi-vALA" thaIne, jevA (je mULa brahmasvarUpa-rUpa) cho tevA ja parabrahmamaya thajo,eTale tame pUjaya-paNAne prApta thazo. kAraNake-je puruSa hRdayamAMthI saghaLI vAsanAone tyajIne abhimAna thI rahita thaIne rahe che, te ja mukta che. ane te ja paramezvara che.te puruSa samAdhi nA kare ane karmo karyA kare to paNa mukta ja che. jenuM mana vAsanAothI nirmaLa thai gayuM hoya tevA puruSa ne karmo choDI devAnuM koI prayojana nathI, samAdhi karavAnuM koI prayojana nathI,ane japa karavAnuM paNa koI prayojana nathI. meM zAstrono atyaMta vicAra karIne tathA te vicArane bIjA mahAtmAonA vicAra sAthe meLavIne - e ja nizcaya karyo che-ke "buddhipUrvaka saghaLI vAsanAone choDI devA-rUpa-muni-pada" e uttama che. daze dizAomAM bhamI-bhamIne saghaLuM jovAnuM joI lIdhuM che paNa chevaTe ema jANavAmAM AvyuM che-kekharA tatvane jANanArA loko bahu thoDA ja che. je je kaMI A jagatamAM jovAmAM Ave che te sarva-tyAjya ane grAhya-nI paMkti thI juduM nathI,ane je (tyAjya-grAhya thI) juduM che-(brahma) tene pAmavAno koI paNa puruSa bahu prayatna karato nathI. je je laukika ke vedika yajJo-vagere) kriyAo karavAmAM Ave che te sarva dahane mATe ja karavAmAM Ave che. paNa AtmA ne mATe teomAM (te kriyAomAM) kazuM che ja nahi. traNe lokamAM- brahma no yathArtha anubhava karyo hoya tevA koIka-thoDAka ja puruSo jovAmAM Ave che. AtmA nA ajJAnathI uThelA "A tyAjya che ane A grAhya che" evA be nizcayo jenA gaLI gayA che, evo jJAnI puruSa atyaMta durlabha che. traNe loka (pAtALa-pRthvI-svarga) mAM sarvatra paMcamahAbhUta je che ane te paMcamahAbhUto paNa vAstavika rIte jotAM to mithyA ja che mATe AtmavettA puruSane AtmA sivAya bIjA kayA padArthamAM ruci thAya? AvA AtmA nuM anusaMdhAna rAkhIne vyavahAra karanArA jJAnI puruSane saMsAra-e "gAya nA pagalAmAM thayelA khAbociyA"jevo lAge che ke jemAM DUbI nA zakAya, paNa je AtmA nuM anusaMdhAna karyA vagara vyavahAra kare chetemane saMsAra tophAnI samudra jevo lAge che jemAM te DUbI jAya che)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ udAra citta-vALA jJAnI puruSane AkhuM brahmAMDa alpa ane tuccha lAge che, mATe jo te jJAnIne bhale te brahmAMDa nuM rAjya prApta thAya to paNa temAM dAna-bhoga-vagere nI vAsanA rAkhato ja nathI. he,rAma,mUDha buddhi-vALA puruSo to nAnA rAjya ne mATe ja moTAMmoTAM yuddho kare che ke jemAM,lAkho yoddhAo kapAi jAya che-tevuM rAjya dhikkAravAne yogya ja che-ema huM mAnuM chuM. kAraNa ke-jo brahmAnuM pada (ane rAjyake sahu thI moTuM che te) paNa je eka kalpa-mAtra nA samayamAM jatuM rahe che to tevuM nAnuM rAjya to kyAM sudhI rahevAnuM che? tene pAmavAnI ke tenA vinAza nI ciMtA zI? mATe ja tatvavettAo to brahmAMDanA pada nI paNa IcchA rAkhatA nathI. jo ke-te tatvavettAnI draSTimAM to-saghaLA brahmAMDano koi paNa padArtha jarA paNa utpanna thayo ja nathI to-tevo tuccha padArtha (brahmAMDa) maLatAM tene AnaMda zo? ke te ghumAvatAM -tene zoka zo? jema,jhAMjhavAnuM jaLa,sUrya nA prakAza nI apekSA karIne siddha thAya che (bane che) paNa sUrya ne jhAMjhavAnA jaLanI koi apekSA hotI nathI,tema,tatvavettAnA prakAza nI apekSA rAkhIne siddha thatuM jagata ja tatvavettAnI apekSA kare che paNa tatvavettA to pUrNAnaMda mAM magna hovAne lIdhe-jagatane joto nathI (tene jagata thI koI apekSA nathI) tene to jagata zUnya ja pratIta thAya che.ane bhogo thI te calAyamAna thato nathI. he,rAma, jJAnI puruSa to sarvottama padamAM rahe che ke je sarvottamapada AgaLa to - AkAza (ke jemAM sUrya caMdra phare che) paNa eka nAnI guphA jevaDuM che. jema,vAdaLAMo e AkAza nI samIpa hovA chatAM AkAza ne raMgI zakatAM nathI, tema,jagata-saMbaMdhI koi paNa padArtho tatvavettAne raMgI zakatA nathI (Asakata karI zakatA nathI) jema,pArvatInA nRtyane jonArA mahAdevane vAMdarAMonA nAyamAM ruci thatI nathI, tema,tatva nA AnaMdamAM magna rahenArA jJAnI puruSane A jagatanA koi padArthamAM ruci thatI nathI. jema,ghaDAmAM rahelA ratna ne -te ratna jayAre bahAra hatuM-te vakhate paDelAM pratibiMbo raMgI zakatAM nathI, tema,brahmavettA ne jagata saMbaMdhI koI paNa padArtho raMgI zakatA nathI. ane te saMsAra nI lIlA saMbaMdhI sukhomAM jarA paNa ruci rAkhato ja nathI. (58) bRhaspatinA putra- kace gAyelI kathA vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A viSayamAM ja huM tamane bRhaspatinA putra -kace gAyelI purAtana pavitra gAthA tamane kahuM chuM te tame sAMbhaLo. meru parvatanA vanamAM raheto bRhaspati no putra "kaca" koI samaye brahma-vidhAnA paripAka ne lIdhe AtmA mAM vizrAMti pAmyo hato.yathArtha jJAna thI paritRpta thayelI tenI buddhi--dRzya (jagata) mAM ruci karatI nahotI.AtmA sivAya bIjuM kaMI paNa nahi joto e kaca ekalo rahevAne kAraNe jANe jagatathI alaga thai gayo hato ane AtmA nI mastImAM masta raheto hato. 106 harSa thI gadagada vANImAM te nIce pramANe gAthA bolyo hato. "A saghaLuM jagata,jema pralayakALamAM jaLathI bharapUra thai jAya che- te (jagata) mArA AtmA thI ja bharapUra che. to have A jagatamAM huM zuM karuM? kyAM jAuM? zuM lauM? zuM choDI dauM? aho,A saghaLuM Atmamaya che ema jANavAmAM AvyuM,eTale mArAM kaSTo potAnI meLe ja TaLI gayAM. sarvamAM AtmA rahelo che ane AtmAmAM sarva rahyuM che,eTaluM ja nahi paNa je kAMI dRzya (jagata) che te AtmA ja che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 ane huM AmA sadhaLuM huM chuM. huM paNa AtmA mAM ja rahyo chuM ane huM AtmA ja chuM. je kaMI cetana ke acetana che, te sarva mAM huM chuM ane te saghaLuM huM chuM. caitanyamaya evo huM apAra AkAzane paNa bharapUra karI daIne sarvatra rahelo che.jene eka akhaMDa mahAsAgaranI upamA ApavAmAM Ave che,evo huM pUrNa ane paramAnaMda-rUpe rahelo che." kelo che.jene eka he,rAma,meru parvatanI kuMjamAM rahelo e kaya -A pramANe gAthA gAIne-evI ja bhAvanA karyA karato hato. anukrame # kAranuM (ghaMTa nA zabda) uccAraNa karato ane OM kAranI ardha-mAtrA (ke je turIya pada ne jaNAve che)ne, zuddha hRdayamAM citavato,e kaca-kAraNomAM ke kAryomAM nahi rahetAM,turIya-pada (brahma) mAM ja rahyo hato. kalpanA-rUpI kalaMka TaLI javAne lIdhe,e kaca zuddha thayo hato.enA prANavAyu nuM calana niraMtara hadayamAM ja lIna rahetuM hatuM,nirmaLa AkAza jevo thayela te kaya upara kahI te gAthA gAyA karato hato. (59) brahmA nA saMkalpa thI jagata nI kalpanA ane zAstro nI utpatti vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A jagatamAM nIca puruSo ja "annapAna (khAvuM-pIvuM) ane strIonA upabhoga vagere jevA bhogothI vadhAre sAruM kaMI nathI" ema samajI ne temanI ja IcchA kare che.AvA nIca puruSo jenAthI saMtuSTa thAya che, tenAthI to pazu-pakSIo mUDha prANIo) paNa saMtuSTa thAya che!! AvA bhogo Adi-madhya ane aMtamAM khoTA ja che,ane evA bhogo para je vizvAsa rAkhe chetevAone to manuSya-zarIravALA gadheDA ja samajavA-ane temanuM nAma paNa levuM joIe nahi. pRthvI mATI ja che,vRkSo lAkaDAM ja che,zarIro mAMsamaya ja che. nIce pRthvI che ane upara AkAza che to teomAM sArabhUta padArtha kayo che ke tenAthI sukha prApta thAya? jyAM sudhI vicAra nA karIe- tyAM sudhI sukhamaya lAgatA-evA jagata-saMbaMdhI vyavahAro-mohamaya ja che. tema ja te vyavahAronA (viSayonA) sukhanI aMte,duHkha tathA malina-paNuM ja raheluM che. manathI ane indriyothI je je viSayo bhogavAya che teo javA-AvavAnA svabhAvavALA hovAthI anitya che. hADakAMnA DhagalA-rUpa dehamAM "potA-paNA" nuM abhimAna rAkhanAro puruSa rudhira ane mAMsanI pUtaLIne "A mArI priyA che"ema mAnI ne premathI tenuM AliMgana kare che, paNa e duSTa "kAma" no ja mahimA che. he,rAma, ajJAnI puruSane A saghaLuM jagata "satya ane sthira" lAgavAthI saMtoSa Ape che,paNa, vivekI puruSane to saghaLuM asthira ane asatya ja jaNAya che. tethI te jagata tene saMtoSa ApatuM nathI. bhogo nahi bhogavyA chatAM-paNa jo bhogonI tRSNA (IcchA) rAkhavAmAM Ave to te jheranI jema mUrchA Ape che, to pachI,bhogo jo bhogavavAmAM Ave to te jheranI jema mUcha Ape ja te zuM kahevuM paDe tema che? he,rAma, mATe ja te bhogonI AsthA (IcchA) ne choDI daIne tame AtmAnI ekatA ne niSThAthI bhajo. citta jayAre-dahAdika (anAtma) padArthonI bhAvanAmAM lAgyuM, tyAre ja A jagata-rUpI mithyA-jALa pragaTa thai che. rAma kahe che ke-he.muni pUrva kala5 nA,koI jIvanuM mana A kalpa mAM brahmanI padavI meLavIne - A jagatane kevI rIte prANIothI ghATuM banAve che? vasiSTha kahe che ke-kamaLamAMthI utpanna thayelA "pahelA-bALaka-brahmA" e kamaLa-rUpI zayanamAMthI uThIne. prathama "brahma-brahma"evo zabda karyo tethI te "brahmA" kahevAya che. "saMkalA-rUpa ane manathI ja jeno AkAra kapAyelo che" tevA e brahmAnA saMkalpa pachI sRSTi karavAno udyama karyo. temAM sahu prathama tejAno saMkalpa thayo ane brahmAe te prakAzita tejamAM atyaMta pradIpta potAnA ja AkAra jevo eka AkAra (saMkalapa-rUpa ane manathI kalapelo) kalapyo ane te sarya-rUpe udaya pAmyo.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 pachI,jema,samudra taraMgone uchALe che, tema mahAbuddhimAna brahmAe te teja nA avazeSa rahelA bhAgane vibhAgo pADIne uchALyA,ke jemAMthI potAnA (brahmAnA) jevI ja zaktio vALA,temaja saMkalpa-mAtra thI aizvaryone pAmelA,prajApatio (kazyapa-marIci Adi) utpanna thayA. A prajApatio paNa je je rIte saMkalpo karavA lAgyA,te te,vastuone te te rIte te vastuone pAmavA lAgyA.ane aneka jAtanA prANIo nA saMkalpothI aneka prANIo temanA jovAmAM AvyA. ke jemAM AgaLa jatAM maithunanI kriyA cAlI-jenA pariNAme prANIono maithunI-sRSTino) vistAra thayo. pachI brahmAe vedo nuM smaraNa karIne ghaNAghaNA prakAranA yajJo nA prakAro kalayA, ane potAne rahevAnA kamaLamAM caudalokonI sthiti kalpI. he, rAma,A rIte, mana ja moTA zarIra-vALA brahmA nuM rUpa laIne traNa-guNa-maya svarUpa vaLI sRSTine utpanna kare che. ke je sRSTi-prANIonA samUhothI vyApta che,samudrothI,parvatothI,tathA vRkSothI bharapUra che. caDatA-utaratA-lokonI racanAvALI che.vaLI te sukha-duHkha,janma-maraNa ane jarA jevI aneka vyAdhio ane ciMtAothI gherAyelI che.rAga-dveSa-bhaya vagerenA udvega-vALI che. brahmAnI kalpanA anusAra ja bIjAonI kalpanAo-pravarte evo "mAyA" no saMpradAya che. jema,brahmAmAM samaSTi-mana raheluM che, tema, bIjAM prANIomAM vyaSTi-mana raheluM che. e mana saghaLAM prANIomAM rahIne saMsAranI ja kalpanA karyA kare che paNa- koI virala prANI mAM raheluM mana,brahma nI bhAvanA paNa kare che. A rIte,mane-saMkala5-mAtrathI tarata ja kalpI lIdhelo-jagata-rUpI mithyA bhrama - e ajJAnIonI draSTimAM "sthira-paNA" (sthiti) ne prApta thayo che. jagatanI saghaLI "kriyAo" (karmo) paNa saMkalapa thI ja pedA thAya che.ane e "kriyAo nA niyama" ne anusaranArA devatAo (plo) paNa saMkalpathI ja pragaTa thAya che. pachI sRSTi no vistAra tathA indra ane virocana-vagere keTalAeka rAjAo-parasparanI zatrutA karanArA thAya che. teo potAnA utkarSa ne mATe dharmanI ane adharmanI vRddhi karavAne mATe yatna karavA lAge che. eTale prajAmAM,vadha-baMdhana-roga vagere klezonI bhAre pIDA thAya che. e joine kAyara thayelA brahmA kamaLa para besIne vicAra kare che ke A sRSTi,meM mArA mane mArA bhAre bhAre saMkalponI jALathI ja banI che, paNa have to huM A saMkalpone uchaLavAnI paddhati thI kAyara thai gayo chuM. Avo nizcaya karIne kalpanAo-rUpI anarthamAMthI virAma pAmIne saMkalpo karavAnA choDI daIne) te brahmA potAnA manathI,potAnA sva-rUpa-bhUta anAdi-para-brahma nuM anusaMdhAna karavA mAMDe che. Ama AvA anusaMdhAnanA prabhAvathI brahmA zAMta thAya che, temanuM mana gaLAI jAya che ane kevaLa parabrahma nA prakAza-vALA dhyAnamAM ja vizrAMti bhogave che.mamatAthI ane ahaMtA thI rahita thayelA ane dhyAnathIparama zAMtine prApta thayelA te brahmA potAnA svarUpa mAM ja rahe che. paNa,vaLI pAchA,koI samaye,te brahmA "vRtti nA calana"ne lIdhe, ekAgratA-rUpI dhyAna karavuM choDI de che ane saMsArano vicAra karavA lAge che. aneka sukha-duHkhathI gherAyelA prANIonI kaSTamaya sthiti joIne brahmA nuM mana karuNAthI ubharAI jAya che, eTale te prANIonuM kalyANa karavA mATe ane temaNe muktino mArga dekhADavA mATe "gaMbhIra artho-vALAM ane brahmajJAnathI bharelAM" aneka prakAranAM zAstro (vedo-purANo) race che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 ane Ama zAstro-rUpI maryAdA nuM sthApana karyA pachI,pharI pAchA te ApadAomAMthI nIkaLI,te brahmA,pharIthI, kamaLa nI upara sthiratA thI bese che,ane dhyAna no Azraya karI para-brahma mAM vizrAMti kare che. he,rAma,A pramANe,vyavahArane anusaravAnA samayamAM paNa, brahmA,aMtaHkaraNathI koIne mitra gaNIne tene prema karatA nathI,koIne zatru gaNIne teno tyAga karatA nathI, zarIranuM abhimAna dharatA nathI,koI jAtano vikSepa pAmatA nathI,viSayo nA bhoga nI lAlaca rAkhatAM nathI, ke pachI ahaMkAra nA Aveza-pUrvaka koInuM pAlana karatA nathI ke koIno nAza karatA nathI.te brahmA to sarva padArthomAM ane sarva vRttiomAM samatA rAkhe che, sthira,gaMbhIra ane jIvana-mukta nI sthitimAM ja rahe che. prajApatio ane deva-varganA loko paNa satva-guNanI adhikatA hovAne lIdhe, teo paNa brahmA nI jema ja,jIvana-muktapaNAne pAmavA yogya che. para-brahmamAMthI thayelA brahmAnA mana nI kalpanAthI prajApatio utpanna thayA che ane A prajApatinI padavI.e temanI upAsanAonA phaLa-rUpa che. ethI teo zuddha aMtaHkaraNavALA hovAthI thoDA ja prayatna thI jJAnane prApta thaI zake che. ane deva-varga nA loko karatAM vaheluM jIvana-muktapaNe pAmavAne yogya che. kAraNake,prajApationI sRSTi sthira thayA pachI,brahmAnA mana nI kalpanAthI,devo no janma che ane deva-varga nI padavI-te temanA "yajJo" (karmo) nA phaLa-rUpa che. manuSyo to pApa-puNyanA mizraNapaNAthI utpanna thayA che, mATe teo vadhAre malina aMtakaraNa-vALA che. teo jo bahu prayatnathI satsaMga,indriyo para jaya ane zravaNa-manana vagereno jJAnanI prApti sudhI abhyAsa kare to ja teo jJAnane prApta thai zake che. Ama,teo mAMDa-mAMDa jIvana-muktapaNe pAme che. prajApati, devo ke manuSyo-e koI paNa yonimAM jIva janma pAmelo hoya-paNa, -tene sajjano no saMga maLe to ja te janma mAM sajjana nA guNo prApta thAya che ane -jo tene durjano no saMga maLe to te janma mAM durjana nA guNo tene prApta thAya che. eTalA mATe sarve e durjano no saMga choDI ne sajjano nA satsaMga mAM rahevuM e ja yogya che. (60) zarIragrahaNano krama ane tatvavettAonI prazaMsA vasiSTha kahe che ke-he,rAma,sarva lokonA pitAmaha bhagavAna brahmA moTA mana-rUpa che te jayAre sRSTinI vyavasthA karavA lAge che tyAre,A jagata-rUpI juno reMTa (kUvAmAMthI pANI bahAra kADhavA nI yaMtra jevI junI vyavasthA). tRSNA-rUpI rathI potAnI rIti pramANe cAlyA kare che.te rajumAM aneka prANIo-rUpI ghaDAo parovAyelA samudranA tathyo jema bahAra Ave che ane pAchA aMdara samAI jAya che, tema,Adi-aMta thI rahita parabrahmamAMthI saMkalpa ne lIdhe utpanna thatA jIvo temAMthI bahAra Ave che ane pAchA temAM samAI jAya che. bahAra AvelA "jIvo".te para-brahmamAM ja kalipata thayelA AkAzamAM praveza karI AkAzathI tathA AkAza nA jevAM ja sakSma tatvo-puthvI-jaLa-teja-vAya tathA prANa nI sAthe ekatA karIne "liMga-zarIra" (nA adhyAsa) ne pAme che. A liMga-zarIro "jIvone vaza karI le che ane liMga-zarIronA adhyAsa ne pAmelA jIvomAMnA keTalAeka jIvo, "mizrita-karmo-vALA" hoya che. teo anna-vagere dvArA manuSyanA zarIramAM praveza karIne,vIrya-rUpa thai,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mAtAnA garbha mAM praveza karIne jagatamAM "zarIra" rUpe janma dhare che. ke jeo (je zarIro) devo-vagere karatAM ochA jJAna-vALA "manuSyo" kahevAya che. jeoe pUrvajanmamAM mukhyatve karIne "yajJAdika-karmoja karelAM hoya, te "jIvo" (upara kahyA mujaba) liMga zarIranA adhyAsa pAmIne prathama AkAzamAM rahe che, pachI naMdana-Adi vanomAM phaLo-rUpe praveza kare che, ane te phaLo sUrya-caMdranA kiraNono saMsarga pAmIne potAnI meLe rasathI puSTa thai potAnI alaga sthiti bAMdhe che. te phaLo nuM prajApatio (kazyapa-vagere) bhakSaNa kare che.ane te phaLo (jIvo) vIryapaNAne prApta thAya che. (noMdha-AgaLa AvI gayuM che ke-prajApatio e brahmAnA mana nA saMkalapa thI banelA che!!). pachI te mAtAo (aditi-vagere) nA garbha-piMjara mAM praveza karIne janma (zarIra) dhAraNa kare che. ke jeo manuSya (zarIra) nA karatAM adhika jJAna-vALA "blo" gaMdharvo-yakSo-vagere) kahevAya che. (noMdha-devo maithunI-sRSTi nA che!) jemanI vAsanAo spaSTa (pragaTa) thayelI na hoya (jevI rIte bIjamAM aMkura-pAMdaDAM vagere pragaTa nathI-tema) evA "jIvo" spaSTa-vAsanA-vALI (pragaTa thai gayelI) mAtAnA garbha-piMjara mAM rahe che. eTale ke "mAyAnA saMbaMdha-vALA brahma" mAMthI nIkaLelA "jIvo" bIjA "jIvo" mAM rahIne pragaTa (spaSTa) thAya che. je jIva pUrvajanmamAM atyaMta vairAgya-vALo hoya ane karmomAM "sukAma pravRtti" na karI hoya, te jIva "deva yoni" mAM avatarIne paNa atyaMta "sAtvika" ja thAya che. tyAM jJAna pAmIne te jIvanamuktanA vyavahAra-vALo thAya che ane te ja janma mAM videha-mukti pAme che. paNa je jIve "sakAma-karmonI pravRtti" karIne bhogo bhogavavA ja deva-yonimAM avatAra lIdho hoya tene atyaMta "sAtvika" nahi paNa tamoguNa-vALo. "rAjasa-sAtvika" ja samajavo. ane te jIvane devayoni pachI bIjI yoniomAM pherA pharavA paDe che. A pherAo "jJAna" meLavIne aTakAvavA yogya ja che. he,rAma, have A saMsAramAM jeno chello janma ja hoya evA sAtvika-manuSya viSe huM kahuM chuM te sAMbhaLo. jeo rAjasa' ke 'rAjasa-sAtvika' hoya che teone pharIvAra janma dhAraNa karavo paDe che. paraMtu jeo 'atyaMta-sAtvika' hoya che -temaNe pharIvAra avatAra (janma) levA paDatA nathI. teo (sAtviko) to "Atma-tatva" no sArI rIte vicAra karIne, kevaLa pratibaMdha nA nAza ne mATe ja avatarelA hoya che.ane Atma-tatvanuM ja buddhithI manana karyA kare che. AvA atyaMta sAtvika-AtmavettA puruSo bahu durlabha hoya che. he,rAma, A rIte Atma-vicAranA adhikArI' evA rAjasa ane sAtvika jIvo nA janma viSe meM kahyuM. paNa je tAmasa jIvo (rAkSasa-mUMgA pazuo-vagere) che te to sthAvara (jaDa) jevA ja che,mATe jJAnanA adhikAranI vAtamAM teono vicAra karavA yogya ja nA hovAthI temanA janma viSe huM atyAre ahIM kazuM kaheto nathI. talAra saMbaMdhI bhogomAM ruci he,rAma,uttama janma prApta thayA chatAM paNa thoDA manuSyo ane thoDA devo ja saMsAra saMbaMdhI bhogomAM ruci pAmyA nathI mATe "vairAgya e atyaMta durlabha che" ema jaNAya che. juopaNa Atma-vicAranI pUrNa yogyatAne pAmyo che to paNa satvagaNamAM kaMIka rajoguNanuM mizraNa hovAne lIdhe parNa vairAgya prApta nahi thavAthI,A (dazaratha rAjAnuM) purohita-paNuM karyA karuM chuM. ane tame vairAgya Adi sAdhanothI saMpanna cho.to paNa tame paramAtmA nA padano "vicAra" karatA nathI tethI ja tamane A saMsAranI bhrAMti vadhI che. hovA Atma-vicAranI paNa 19" ema jaNAya che.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 mATe tame ahIM hamaNAM (hAla) ja Atmatatvano vicAra karo.ane jo Ama Atmatatvano "vicAra" karazo to, "je parabrahma che te tame ja cho" ema pratyakSa anubhavamAM Avaze. tame "vicAra" karatA nathI, tethI temane A saMsAra-rUpI moTI ApadA vistAra pAmelI jaNAya che. paNa,jo vicAra karazo to A saMsAra kaMI cheja nahi ane tame parabrahma cho- ema saheja mAM samajAI jaze. (61) sapuruSonI prazaMsA ane viveka tathA vairAgya nA krama vasiSTha kahe che ke-he,rAma, je puruSo niSkAma karma karIne (athavA upAsanA karIne) pRthvI para janmelA hoya che, te moTA-sadaguNovALA puruSo sarvadA AnaMdayukta ja rahe che. jema,AkAzamAM caMdraprakAze che -tema te pRthvImAM prakAze che. jema,AkAza mela ne prApta thatuM nathI-tema teo kheda (zoka ke duHkha) ne prApta thatA nathI. jema,sonAnuM kamaLa rAtrie paNa karamAtuM nathI-tema teo kadI paNa zarIramAM (jarAvasthA-vagerethI) karamAtA nathI. jema, sthAvaro potAnA prArabdhanA bhoga vinA bIjuM kazuM karatA nathItema,teo (sapuruSo) jJAnanAM sAdhano vinA bIjuM kazuM karatA nathI. jema,vRkSo potAnA phaLo-vagere thI bIjAone AnaMda Ape che, tema,teo (sapuruSo) potAnA sadAcArothI bIjAone AnaMda Ape che. he,rAma,evA mahAtmA puruSanI suMdara buddhi-"zAMti-rUpI-amRta"thI nitya puSTa thatI jAya che, ane tethI teone mokSanI prApti thAya che. jema,caMdra kRSNa-pakSamAM paNa potAnI zItaLatA tyajato nathI, tema,te mahAtmA puruSo Apatti-kALamAM paNa potAnI saumyatA tyajatA nathI. jema,vananAM vRkSo,navA guccho-vALI latAthI zobhe chetema,te mahAtmA-puruSo,maitrI-Adi guNovALI potAnI prakRtithI zobhe che. he, rAma te mahAtmA-puruSo sarvadA sama-buddhi-vALA hoya che,saMpUrNa zAMta-rasa-maya ja hoya che, saumya-vRttivALA hoya che, ane teo potAnI maryAdAno kadI paNa tyAga karatA nathI. AthI,vAsanAone TALanArI,e lokonI paddhatine niraMtara anusaravuM joIe ane ApadAnA (ApattionA) samudra-rUpI-saMsAranI khaTapaTamAM paDavuM joIe nahi. je je rIte rajoguNa no kSaya thAya,ane AnaMda ApanArA satvaguNa no udaya thAya, te te rIte zAMta manathI A jagatamAM vihAra (ane vyavahAra) karavo. je viSayonI vividha gationo mUDha puruSo vAraMvAra vicAra kare che, tene tyAgIne jJAna-zAstra no vicAra karavo. ane tarata ja manamAM purI kALajI rAkhIne judI judI yuktiothI padArthonA anitya-paNA no vicAra karavo. "A loka (pRthvI) temaja para-loka (svarga-vagere) nA bhogo mATe jagatamAM je je kriyAo (karmo ke yajJo). karavAmAM Ave che. teonA phaLa-rUpa putra,strI,dhana,apsarA-vagere padArtho e eka jAta nI ApadA ja che." ema,samaju puruSe bhAvanA karyA karavI joIe. mithyA-viSayo nuM ciMtana-e ajJAnano vistAra karanAra che mATe tene choDI devuM.aneavinAzI padArtha-rUpa potAnA "sva-rUpa" nuM sArI rIte anusaMdhAna karyA karavuM.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 vaLI,sajjano nA samAgama ane upadezathI "huM koNa chuM? ane saMsArano A ADaMbara kema thayo che?" e viSe prayatna-pUrvaka vicAra karavo,karmo mAM DUbavuM nahi ane duSTano sahavAsa karavo nahi. "saMsAra nA sarva priya padArtho no avazya nAza thavAno ja che"ema joyA karavuM,ane sajjana ne anusaravuM. "ahaMkAra-deha ane saMsAra" nI vAsanAne choDI daIne-satya brahma nuM ja avalokana karavuM. jema,dorAmAM maNio parovAyelA hoya che, tema nitya-vistIrNa ,sarvamAM rahelA ane sarvanA adhiSThAna-rUpa,para-brahmamAM A sadhaLuM brahmAMDa parovAyeluM che. AkAzanA zaNagAra-rUpa ane atyaMta vistAra-vALA sUryamAM je caitanya che-te ja caitanya dharatImAM rahelA jhINA daramAM rahelA kIDAmAM paNa che. jema,vAstavika rIte jotAM,dhaTAkAza no mahAkAza thI kazo bheda nathItema zarIro mAM rahelA jIvo no paramAtmAthI kazo bheda nathI. jema,sarva prANIonA anubhavamAM AvatA padArtho aneka che paNa te padArthomAM mAtra cha jAtanA raso ja che, (cha jAtanA raso=madhura-amla-lavaNa-kaTu-kaSAya ane tikta) tema,prANIo aneka che paNa teomAM caitanya (rUpI rasa) eka ja che. sarvadA eka parama satya-parabrahma sivAya,bIjuM kazuM che ja nahimATe "A janmyo ane A nAza pAmyo" evI zarIrane je pratIti thAya che te khoTI ja che. he,rAma,utpanna thaIne nAza pAme tevI vastu satya hoI zake ja nahi.eTale-A jagata AbhAsa (dekhAva)-mAtra che, ane (te jagata) jhAMjhavAnAM pANI nI jema te saMta paNa nathI ane asatuM paNa nathI, paraMtu anirvacanIya (varNana ke nirUpaNa karavuM azakya) ja che. jyAM sudhI mokSa thayo nA hoya tyAM sudhI, azAMta cittane lIdhe A jagata ne spaSTa rIte grahaNa karavAmAM AvatuM hovAthI, A jagata potAnA kALa potAnA A samaya) mAM che ja-eTale te (jagata) asat nathIane mokSanA kALa (samaya) mAM te (jagata) hotuM ja nathI-eTale mATe te (jagata) satuM paNa nathI. jo A jagata mohanI nivRtti thayA pachI paNa rahetuM nathI. to mokSanA kALamAM to kyAMthI rahe? he rAma,jo jagata-rUpI mohajALa atyaMta asatuM ja hoya to --choDI devAnuM kaMI bAkI rahetuM ja nathI !! to pachI,jJAna thI kone choDI devAnuM? ane jo jagata-rUpI-moha-jALa e atyaMta sa hoya to --sata padArtha to jJAnathI TaLato nathI, to pachI jJAnathI kone TALavAnuM? paNa jo jagata satu paNa hoya ane asatu paNa hoya to-ja-jJAna nI saphaLatA thAya che. A uparathI ema siddha thAya che keA jagata e-raju-sarpa nA (nyAya nI jema (bhAMtithI),anirvacanIya "adhyAsa (AropI-rUpa-saMga" "moha" (mAyA) thI ja "kAraNabhUta" thAya che. (eTale ke jagata e mAyA (moha) ne kAraNe ja che). he,rAma,jo "jagata mule che ja nahi" ema mAno to- te jagatano) "moha" e kazo padArtha che ja nahi,ane jo "jagata che" ema mAno topaNa temAM (te nAzavaMta hovAthI) moha pAmavA jevI kazI yogyatA nathI eTalA mATe tame AkAzanI peThe,dehAdikanI janma-maraNa Adi sthitiomAMsarvadA atyaMta "samAna ane nirvikAra" ja raho.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 (62) satsaMgathI tathA paruSArtha thI uttama sthiti prApta thAya che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,moTI buddhivALA puruSe "vicAra" karavAnI cAturI meLavIne, tema ja duHkho ne sahana karavAnI Teva pADIne, zAstramAM kahelI padhdhati pramANe vidvAna gurU (ke sapuruSa) nI sAthe prathama zAstrano vicAra karavo. pachI,zAstranA arthanA abhyAsathI,sujanonA saMganA abhyAsathI ane vairAgyAdi-nA abhyAsathI, saMskAra pAmelo puruSa-"sva-rUpa" nA "jJAna" ne pAtra thai-tamArI jema zobhe che. tame udAra AcAra-vALA che,dhIra cho,guNo nA bhaMDAra-rUpa cho ane mananA (sRSTi-rUpI) mela thI rahita thaIne sukha thI mukta thayA cho. tame saMsAranI vAsanAthI mukta thaIne uttama jJAnathI yukta thaIne svaccha thayA cho-ema huM dhAruM chuM. tame uttama paddhati-vALA thayA cho, tethI tamArI paddhatine have bIjA puruSo paNa rAga-dveSa vinAnI vRtti thI anusaraze. je puruSa nuM mana,jo bAhya-padArtho nI citAthI rahita thayuM hoya, brahma ne pAmavAnI caturatA-vALuM thayuM hoya,ane dvaita nA vibhAgo thI mukta thayeluM hoya-to te puruSa mukta ja che.emAM saMzaya nathI. je buddhimAna puruSa,bhale bahArathI lokone anusaratA svabhAva-vALo dekhAto hoya, paNa manamAM rAga-dveSa vinAno te buddhimAna puruSa jo "jJAna-rUpI-vahANa" mAM besIne pharaze to te saMsAra-rUpI-samudrane tarI jAya che. jeo,ziyALavAM (ziyALa) nI jema,svArtha sAdhavAnA DahApaNa thI bIjAone ThaganArA che, ane jeo bALaka nI jema je IcchA thAya tevuM (vagara vicAryuM AcaraNa karanArA chetemanA manamAM vicAra karavo ja nahi. paNa,je puruSa zuddha, sAtvika-janmavALA jIvana-mukta puruSo nA svabhAvanuM saMpAdana (temanA jevuM AcaraNa) kare che, te jIvanamuktapaNAne ja pAme che.ane tene pharIvAra janma dhAraNa karavo paDato nathI. tenuM A chelluM ja zarIra che. koI puruSa bhale rAjasa ke tAmasa jAti-vALo hoya, paNa te jo sAtvika-jAtio-vALAonA guNo nuM sarvadA sevana kare to te sAtvika thai jAya che. jo ke-karmone vaza rahenArA manuSyo,saghaLA pUrvajanmanA saMskArone ja prApta thAya che, to paNa mokSa pAmavAno puruSArtha karavAnuM choDI devuM nahi. kAraNake-moTAmoTA rAjAonA sainyo paNa puruSArtha thI ja jitAya che. tamoguNa ke rajoguNa vALI koI paNa jAtimAM janma Avyo hoya to paNa,dhIraja rAkhIne buddhine viSayomAMthI bahAra kADhavI. evA puruSo vivekane lIdhe ja sAtvika jAtine prApta thai zake che. he,rAma,citta-rUpI-maNimAM jevo raMga lagAvIe tevo raMga lAgI jAya che, eTalA mATe puruSArtha karavo e saphaLa ja thAya che. uttama guNa dharAvatA,mumukSu puruSo,puruSArtha thI ja jIvanamuktapaNAne meLavIne chellA zarIravALA thayA che. traNe lokamAM evuM kaMI paNa nathI ke -guNavAna puruSa puruSArtha thI nA meLavI zake. eTale,brahmacarya-dhIraja ane vairAgya-rUpI baLa no vega-e sarva ne yukti (ke puruSArtha) thI goThavyA vinA -
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 tame dhAreluM pAmI zakazo nahi. he,rAma,satvaguNa ne vadhAravAnA upAyomAM ekAgratA-vALI buddhi vaDetame AtmajJAna ne sthira karIne zoka-rahita thAo. viveka-vALo ane saguNo thI zobhato A chello janma tamane prApta thayo che, mATe temAM jIvanamukta nI paddhatimAM sthiti karo. A saMsAra nA saMga-rUpI moha thI thayelI ciMtA tame tamArA manamAM sthira karo nahi. sthiti-prakaraNa samAsa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 (pa) upazama prakaraNa-anukramaNikA (1) madhyAhnano zaMkhanAda ane Ahanika karmo nuM varNana (2) rAmacaMdrajI e rAtrimAM karelo vicAra (3) vasiSTha vagere nuM sabhA-sthAna mAM Agamana (4) dazaratha rAjAe vasiSTha RSinA vAkyo nI prazaMsA karI (5) manomaye jagatanI sthitine zAMta karavAno krama (6) chellA janama-vALA jJAnIne jIvanamukti mATe guNaprApti no krama (7) vyutpanna citta-vALAne acAnaka jJAna-prApti thAya che (8) siddha-gIto (9) janakarAjA e potAnI sthiti no dRDha vicAra karyo (10) janakarAjAe karelo aMtima nizcaya (11) janakarAjAe cittane Apelo bodha (12) janakarAjA nI sthiti-ane-vicAra tathA buddhinuM mAhAtmaya (13) cittane zAMta karavAnA upAyo (1) upadeza ne ayogya jIvo nI upekSA ane ane yogya jIva mATe manane TALavAnA upAya (15) sarva anartha nuM bIja - tRSNA- che (16) vAsanA-kSaya nA "dhyeya" ane zeya" e be bheda ane jIvanamukta tathA videhamukta nuM lakSaNa . (17) baMdha karanArA ane baMdha nahi karanArA nizcayo nuM vivecana (18) saMsAramAM raheto jJAnI saMsAranAM duHkhothI pIDAto nathI (19) puNya ane pAvana nAmanA be bhAIonuM AkhyAna (20) puSya,pAvanane aneka janmo nI vAta kahI (21) tRSNA-AzAno kSaya thAya eja mokSa che. (22) balirAjA nuM AkhyAna -balirAjAe karelo vicAra (23) yitane jItavA -rAjA tathA maMtrI nuM AkhyAna (24) maMtrIne vaza karIne rAjAnuM darzana karavAno upAya (25) balirAjAnA manamAM vivekano udaya ane gurunI samAgama nI IcchA (26) gurunuM Agamana ane temano saMkSipta upadeza. (27) balirAjAne pUrNAnaMda caitanya-sva-rUpe vizrAMti maLI (28) balirAjAnI samAdhi-dazA ane zukra-gurue daityone kareluM sAMtvana (29) balirAjAnI jIvanamukta dazA ane rAmane jJAnamArgamAM rahevAnI bhalAmaNa (30) hiraNyakazipue aneka parAkramo karyA,ane tene nRsiMhe mAryo (31) prahalAde khedapUrvaka vicAra karIne viSNunI bhaktithI viSNu-bhAva prApta karyo (32) prahalAde karelI viSNu pUjA ane devone thayeluM Azcarya (33) prahalAde viSNu bhagavAna nI stuti karI (34) prahalAde potAnuM saccidAnaMda svarUpa joyuM (35) prahalAde sAkSAtkAra karelA svarUpanuM nirUpaNa karyuM ane saMsAranA baMdhana ne dhikkAyo (36) prahalAdane durlabha Atma-padanI prApti . (37) prahalAda nI samAdhi-dazA ane rAjA vinAnA dezanI thayelI durdazA (38) jagatanuM duHkha maTADavA viSNu bhagavAne ciMtA karI (39) viSNu bhagavAne prahalAdane upadeza dIdho (40) viSNu bhagavAne prahalAda ne jJAnI no vyavahAra kahyo (41) prahalAda viSNu nI AjJA svIkArI ane - viSNue prahalAdano abhiSeka karyo (42) samAdhimAM rahelA jIvanuM jAgrata thavAnuM kAraNa (43) jJAna meLavavAmAM puruSArtha ja mukhya che (4) gAdhi brAhmaNa nuM AkhyAna-viSNunA varadAnathI mAyAnuM darzana (45) gAdhina cAMDALa-janma,tenI zikArI vRtti ane pachI tene tharyarko rAjyAlAbha (46) gAdhi nI cAMDALatA sarvane jaNAyAthI gAdhino agni-praveza (47) gAdhi ane atithino samAgama tathA pratyakSa anubhava (48) gAdhie pharI tapAsa karI ane viSNue "sadhaLI mAyA che" evo nizcaya karAvyo (49) gAdhi brAhmaNa jIvanamukta thayo-AkhyAnanI samApti (50) cittanA jayano upAya,jJAna-mAyAkhyuM ane cittanI caMcaLatAthI thatA doSonuM varNana (51) zAMta-paMdamAM zAMti icchanAra RSi ulaka (para) uddAlake potAnA manane aneka prakAro vaDe samajAvyuM (53) AtmA vAsanA ne ahaMkAra thI nilepa che, tathA,mana ane zarIra paraspara verI che (54) uddAlaka chevaTe samAdhimAM ja zAMta thayo | (55) sattA-sAmAnya-paNAnuM lakSaNa-uddAlaka nirvANa ane cAmuMDA devIe zaba ne mukuTamAM dharyuM (56) mAyA ane vAsanAthI rahita jJAnI vyavahAramAM paNa samAdhistha che (57) je dRzya che te caitanya ja che (58) bhIlanA rAjA suradhune mAMDavye upadeza Apyo (59) suradhurAjAne vicArathI Abha-lAbha thayo (60) suradhurAjAe deha paDatAM sudhI kareluM niHsaMga AcaraNe (61) paridha ane suradhuno saMvAda (62) caitanya nuM phUraNa rahevAthI nitya samAdhimAM ja rahe che (63) suradhue potAnI sahaja sthitinuM vistArathI varNana karyuM (64) suradhue potAnI sahaja sthitinuM vistArathI varNana karyuM (65) vilAsa ane bhAsa nuM AkhyAna-teone thayelo zoka (66) ajJAnI manuSya duHkhamAM ja paDyo rahe che. (67) Asakti thI baMdha ane anAsaktithI mokSa (68) Asakti ne TALavAnA upAyo (69) mana ne Asaktirahita karIne brahmamAM avaziSTa karavAno krama (70) Asakti rahita manuSya vyavahArika doSothI paritApa pAmato nathI. (71) avarNanIya videha-mukti ane suryAvasthA nuM varNana (72) paMcabhUtavALA dehane mATe harSa-zoka mithyA che (73) ahaMkAranaSTa thatAM mukti prApta thAya che (74) pramAdathI bhrAMti ane prabodha thI pUrNatA (75) adhikAramAM rahelA chatAM tethI nahi lepAyelAonAM nAma (76) saMsAra-samudrane taravAnA upAyonuM varNana (77) jIvanamukkA nAM lakSaNo (78) cittanA bhramaNa thI jagata ane citta-nirodhaka yoga (79) yathArtha jJAna-nAmano citta nAzano bIjo upAya (80) bhogomAM spRhA ne thAya-tevA prakAranuM varNana (81) yukti ane anubhavathI citta no abhAva (82) vItatavya munie indriyo tathA manane samajaNa ApI (83) citta ane indriyo hovAthI thatA doSo - tathA nA hovAthI thatAM sukho (84) vItatavya muninI samAdhi (85) vItahavya muni jIvanamukta sthitimAM rahyA (86) vItahaLe rAga-dveSAdine chellA praNAmo karI temano tyAga karyo (87) vItahavya muni videhamukta thayA (88) vaidehamukti pachI prANAdino laya (89) jJAnIonA zarIrane hiMsaka prANIo aDacaNa karatAM nathI (90) sarUpa ane arUpa citta-nAza (91) zarIranuM ane cittanuM bIja prANalana tathA vAsanA che (92) tatvajJAna,citta-nAza ane vAsanA-kSayanI sAthe ja abhyAsa (3) bodha sthira thavAthI jJAnIonI thatI sama-sthiti
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) upazama (nivRtti) prakaraNa (1) madhyAhnano zaMkhanAda ane Ahanika karmo nuM varNana vAlmIki kahe (lo) che ke-vasiSTha muni A pramANe parama sukha ApanAro upadezano pravAha calAvatA hatA, tyAre saghaLI sabhA nizcaLa thai gaI hatI.sabhAnI aMdara saghaLA rAjAo-maMtrIo zravaNanI icchAthI mauna dhAraNa karIne sthira thayelA dekhAtA hatA. cAmaLa (paMkho) DhoLanArI suMdarIo paNa temanA aMtaHkaraNa mAM vadhAre ne vadhAre zAMti pAmatI jatI hatI. vicAranI paddhatine jANanArA rAjAo potapotAnA nAkanI aNIo upara tarjanI-AMgaLInI aNIo dharIne jJAnanA viSayano vicAra karatA hatA. jema,sUryano udaya thatAM AkAza aMdhakAra choDI de che,tema upadezano udaya thatAM rAme ajJAna choDI dIdhuM hatuM. ane te prabhAta-kALa nA kamaLanI jema praphullita thayA hatA. jema,mora,vRSTithI bhIMjAIne,medhanI garjanA sAMbhaLyA kare, tema,dazaratha rAjA premathI bhIMjAIne vasiSTha-muninI vAto (upadeza) sAMbhaLatA hatA. "sAraNa" nAmano maMtrI, vAMdarA jevA potAnA mana ne yatna-pUrvaka sarva bhogamAMthI pAchuM vALIne upadezanuM zravaNa karato hato. caMdranI kaLA jevA nirmaLa ane vicAranI paddhatimAM bhAre vicakSaNatA dharAvatA,lakSmaNajI, vasiSThanAM vacanothI, "Atma-tatva potAnA jANavAmAM AvatAM" hRdayamAM teno anubhava karavA lAgyA hatA. zatruone haNanArA zatrughna cittathI pUrNa thaIne atyaMta AnaMda pAmIne,pUrNimA nA caMdranI jema zobhatA hatA. "sumitra" nAmano maMtrI,ghaNI khaTapaTonA abhyAsa-vALuM potAnuM mana,"upadezanA baLathI potAne vaza thatAM" prabhAta-kALanA kamaLanI peThe,atyaMta praphullita hRdaya-vALo thai gayo hato. te sabhAmAM beThelA bIjA loko,bIjA rAjAo,munio,ane sarva loko, potAnA citta-rUpI ratno sArI peThe dhovAyAne lIdhe,praphullita jevA thai gayA hatA. tyAre madhyAhna-kALa ne samaye,samayane sUcavanAro zaMkho no nAda uThyo. ke je zaMkhonA nAda thI vasiSTha nI vANI jANe DhaMkAi gai,ane vasiSe tyAre potAnA vyAkhyAnane virAma Apyo. ane vasiSe zrIrAmane kahyuM ke-he,rAma,Aja to ATale sudhI ja vyAkhyAna kahevAnuM hatuM,te kahyuM, have bIjuM je kahevAnuM che te savAre kahIza. madhyAhna-kALamAM brAhmaNo ne snAna-saMdhyAdika je karmo,zAstra nA niyamathI prApta thayA chetethI te (karmo karavAno) samaya gumAvavo yogya nathI.eTalA mATe mAre te karmo karavAno samaya thayo che. tame paNa uTho ane AcArathI prApta thayelI,snAna-dAna-devArcana-vagere zubha kriyAo karo. 116 vasiSe jayAre A pramANe kahyuM tyAre sarva sabhA tyAMthI uThIne,potapotAne sthAnake gaI, ane potapotAnI dainika karmo (kriyAo) karavAmAM lAgI gayA.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) rAmacaMdrajI e rAtrimAM karelo vicAra vAlmIki kahe che ke-te rAtrie zrIrAma,vasiSThanAM udAra ane madhura vacanonuM nIce pramANe ciMtavana (vicAra) karatA pUrI rAtri-potAnA zayanamAM ja beThA rahyA hatA. "A saMsAra nuM bhramaNa jovAmAM Ave che,e te zuM? A saghaLA 'loko' (pRthvI-loka-vagere) kema thayA che? vicitra rIte -prANIo janma-maraNa kema pAmyA kare che? A mana nuM rUpa kevuM che? A mAyA zAthI uThI che ? te mAyA kema baMdha paDe? mAyAnI nivRtti thAya to zo lAbha ? athavA zI aDacaNa thAya? vyApaka AtmA (paramAtmA ke brahma) mAM jagata-rUpI saMkoca (ke Aropa) kema Avyo? mahAtmA vasiSe mana nA kSaya viSe,indriyone jItavA viSe,ane AtmA viSe zuM kahyuM hatuM? (khare!) A AtmA ja "jIva-citta-mana-mAyA" vagere vistAravALA rUpa thI A khoTA saMsArane banAve che. (mATe) "kevaLa saMkalpa-rUpI tAMtaNAthI ja baMdhAyelA" e citta Adi padArtho kSaya pAme -to ja duHkha nI zAMti thAya, paNa emano sArI rIte kSaya karavAne mAre zo upAya karavo? buddhine bhogomAMthI zI rIte pAchI vALuM? bhogo choDI zakAtA nathI ane temane choDyA vinA huM vipattio ne maTADavA samartha thAuM tema nathI. aho, A to mahA-saMkaTa AvI paDyuM che!! mAre brahmane pAmavAnuM che ane te brahma mana no kSaya karavAthI ja maLe tema che,paNa e mana to viSayomAM lAganAruM che! vaLI (mahA) ajJAnane lIdhe e mana pahADa karatAM paNa dRDha thai paDyuM che. mArI buddhi jayA2e saMsAranA saMbhrama ne choDI daIne,paramAtmA ne prApta thaze, tyAre te buddhi bIjA koInuM paNa smaraNa karaze nahi. paNa,A "saghaLA vego-ne tathA saghaLA kautukone choDI daIne" mAruM mana,Atma-padamAM kyAre vizrAMti leze? jIvanamuktinA zItaLa-padamAM atyaMta dRDha sthiti pAmIne huM kyAre jagatamAM pharIza? mAruM mana potAnA kalpita rUpane choDI daIne AtmAmAM lIna thaine kyAre zAMta thaze? tRSNA-rUpI-taraMgo-e vyAkuLa karelA ane AzAo-rUpI-magaro-nA samUha-vALA, "saMsAra-rUpI-samudra" ne tarIne huM kyAre saMtApathI rahita thaIza? Atma-jJAna mAM vicakSaNatA pAmIne -sarvamAM brahma-dRSTi rAkhIne,upazama thI zuddha-paNA-vALI, jIvanamuktanI sthitimAM mane kyAre zoka-rahita-paNe rahevAnuM maLaze? saghaLAM aMgo ne tapAvanAro-A moha-rUpI-jIrNa-javara kyAre nAza pAmaze? mAruM mana,vAyu vagaranA sthaLamAM rahelA dIvAnI peThe, bhrama ne tyajI daIne, ane atyaMta prakAzamaya thaIne kyAre sthiratA ne pAmaze? duSTa viSayothI zarIrane bALanArI mArI indriyonI lIlA kyAre dUra thaze? "A deha huM chuM,huM raDuM chuM,huM mUDha chuM" evA prakArano vyartha bhrama kyAre nAza pAmaze? je Atma-pada maLavAthI,"buddhi" svarga AdinAM sukhone tuccha gaNe che,te pada mane kyAre maLaze? he,mana, muni vasiSe kahelA brahma-vidhA saMbadhI vicAro tuM tArAmAM sthita ka2ze? e mane kahe. he,citta,huM pharIvAra duHkhonA jhapATAmAM AvI jaIne vilAponuM pAtra nA banuM to ThIka !! 117 he bahena-buddhi,huM to tAro bhAI chuM,tuM mArI A mAgaNIne tarata purI kara. muni vasiSTha nA vacano no vicAra kara,eTale ApaNe duHkhomAMthI chUTI jaie.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 he,dIkarI-subuddhi,tArA pagamAM pADIne huM prArthanA karuM chuM ketuM saMsArano uccheda (nAza) thai jAya evI apUrNatA-rUpa-saMpatti-rUpe" sthira thA. (noMdha-jIva ane buddhi-e baMne avidhA(ajJAna) nA udara(peTa) thI pedA thayelAM che mATe buddhi ne bahena kahI chepaNa, subuddhi pAchaLa thI utpanna thAya che mATe te subuddhine dIkarI kahI che!!) he, subuddhi,vasiSTha munie prathama vairAgyanAM vacano (vairAgya-prakaraNamAM) kahyAM, te pachI mumukSu-janano vyavahAra (mumukSa-prakaraNamAM) kahyo, te pachI jagatanI utpatti no krama (utpatti prakaraNamAM) kahyo, ane pachI,draSTAMto thI,brahma-vidhAnA AkhyAno thI,tarata ja samajAya tevuM sthiti prakaraNa kahyuM-- tenuM tuM saMpUrNa rIte smaraNa kara. je vastuno 'mane' (mana-potAe)) sArI rIte seMkaDo vAra "vicAra" karI mukyo hoya, te vastune jo bahi svIkAre nahi-to saghaLo "vicAra" niSphaLa ja jAya che. AthI saghaLAM kAryomAM "baddhi" ja mukhya che. (eTale ke manathI upara rahelI - buddhi nuM prAdhAnya che!!) (3) vasiSTha vagere nuM sabhAsthAna mAM Agamana vAlmIki kahe che ke zrIrAmane AgaLa kahyA mujaba,vistIrNa vicAromAM ja rAtri gujArI, ane prAtaHkALa (savAra) thayuM tyAre zayanamAMthI bahAra nIkaLI snAna-saMdhyA vidhine pUrNa karIne bhAIonI sAthe vasiSTha muninA ghera padhAryA. tyAM ekAMtamAM samAdhimAM sthira thayelA vasiSTha muni ne dUrathI ja mAthuM namAvI ane page lAgyA. thoDA samayamAM to bIjA rAjAo,rAjakumAro-vagere ghaNA mANasothI vasiSTha munino Azrama bharAI gayo. samaya thaye-vasiSTha samAdhi choDIne sarvane priya vacano thI mAna ApyuM. ane pachI rathamAM besIne,sarva lokonI sAthe, dazaratha rAjAnI sabhAmAM AvI pahoMcyA. sarva loko potapotAnA Asano para besyA ane sarve nI dRSTi vasiSThanA mukha upara lAgI, sabhAno kolAhala zAMta thai gayo.ane sabhA nizcaLa thai gaI. (aa dazaratha rAjAe vasiSTha RSinA vAkayo nI prazaMsA karI vAlmIki kahe che ke tyAre dazaratharAjAe meghanA nAda jevI gaMbhIra vANIthI muni vaziSThane pUchayuM-kehe bhagavana,gaIkAlanA vyAkhyAnanI racanAthI Apane thayelo parizrama, ApanA zarIramAM tapathI thayela, kRzatA karatAM ye vadhAre hato,te to maTI gayo che ne? gaI kAle Ape parama AnaMda ApanArAM,je pavitra vacano kahyAM hatAM, te vaDe amane amRta nI varSA thayAnA jevo saMtoSa maLyo che. ApanAM vacano thI amArAM,tRSNA,lobha-vagere baMdhano pAtaLAM paDI gayA che. ane jJAna-dRSTi pAmIne ame AtmAne jovA lAgyA chIe. pachI dazaratha rAjAe rAmane saMbodhIne kahyuM kehe rAma,have tuM prasanna thaIne virAjelA A vasiSTha munine gaIkAle adhUrA rahela viSaya viSe AgaLa tuM pUchaje.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 dazaratha rAjAe te pramANe kahyuM tyAre sanmukha beThelA udAra citta-vALA vasiSTha munie zrIrAmane nIce pramANe kahyuM. vasiSTha kahe che ke-he,rAma, mArAM kahelA vAkyono artha to tamArA smaraNamAM (yAda) che ne? e vAkyonA arthano tame pUrvApara vicAra karyo che ne? satva Adi guNonA bhedathI meM jIvonI je prakAranI vicitra utpattio kahI, temanA vibhAgo nuM tamane smaraNa che ne? brahmanuM sarva jagata-rUpa-paNuM tathA jagata thI rahitapaNuM,meM je kahyuM te tamArA smaraNamAM che ne? tame e (upara) rIte brahmanuM svarUpa cokhkhI rIte samajyA cho ne? A anirvacanIya jagata je rIte sarvadA brahma-rUpa che te tamArA dhyAnamAM che ne? A jagata je prakAre sarva-zaktio-vALA paramAtmAmAMthI utpanna thayuM,te prakAra tamArA smaraNamAM che ne? avidhA (ajJAna) nuM vistIrNa-rUpa,saMkhyAthI aMta vagaranuM che, brahmanA eka deza (bhAga) mAM raheluM che,ane te jJAna nA baLathI naSTa thai jAya tevuM che, te viSe meM je tamane kahyuM, tenuM tamane smaraNa che ne? jIva e bIjo koI padArtha nathI,paNa je citta (mana) che te ja jIva che, e viSaya lakSaNa AdinA vicArathI meM pratipAdita karyo hato tenuM tamane sArI rIte smaraNa che ne? he,rAma,gaIkAlanA vicArano saghaLo vAkyArtha tame rAte vicAra karIne hRdayamAM rAkhyo che ne? kAraNake jo upadezano vAraMvAra vicAra karavAmAM Ave ane hRdayamAM sArI rIte sthApavAmAM Ave to ja te uttama phaLa Ape che paNa jo koI puruSa anAdarathI (upadeza no anAdara karI) upadezanA arthane manamAM dhAraNa kare nahi - to te upadeza kaMI paNa phaLa Apato nathI. vAlmIki kahe che ke e pramANe brahmA nA putra vasiSTha munie rAmane bolavAno avasara Apyo, tyAre rAmacaMdrajIe nIce pramANenA vacano kahyAM. rAma kahe che ke-he muni,huM vistIrNa buddhivALo thaIne A samajyo, e Apano ja prabhAva che. Apa je kaho cho (Ape je kahyuM hatuM, te sadhaLuM te pramANe ja che. meM nidrAno tyAga karIne ApanAM vAkyonA abhiprAya nuM hRdayamAM ciMtavana karyuM che. anukramathI goThavAyeluM ane tethI atyaMta priya lAge tevuM,ApanuM gaIkAlanuM saghaLuM pavitra bhASaNa, meM mArA hRdayamAM barAbara rAkhyuM che. Apano upadeza pariNAme sukha ApanAra che,mana ne game tevo che,pavitra che, ane vartamAnakALamAM paNa AnaMda nA sAdhana-rUpa che. tethI kayA puruSo tene mAthe nA caDAve? siddha loko paNa ApanA upadezane mAthe caDAve che. (manana-nididhyAsana ; ApanI kRpAthI,saMsAra-rUpI AvaraNa tUTIne ame nirmaLa thayA chIe. Apano pavitra upadeza,e zravaNanA kALamAM paNa madhura AraMbha-vALo che,madhya-kALamAM (manana-nididhyAsana mAM) paNa zAMti Adi sukhane ApanAro che ane aMtamAM mokSa-rUpI-phaLa ne ApanAro che. ApanA vacana-rUpI-kalpavRkSa-nuM puSpa,vikAsa pAmeluM che,svaccha che,kadI paNa karamAya nahi tevuM che ane, sArA-narasA sarva loko ne AnaMda ApanAruM che. he muni,have pApono nAza karanArI upadezanI vANI kahevAno Apa AraMbha karo. vikAsa pAmeluM che ? -La ne ApanAro he maniDasa loko ne AnaMda
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 (pa) manomaya jagatanI sthitine zAMta karavAno krama vasiSTha kahe che ke-he,rAma,utama siddhAMtothI ramaNIya lAge evuM ane mukti ApanAruM, A upazama (nivRtti) prakaraNa have huM kahuM chuM ke tame ekAgra cittathI sAMbhaLo. jema,sArA thAMbhalAothI mAMDavo TakI rahe che, tema rajoguNI ane tamoguNI' jIvo thI ja A saMsAra-rUpI lAMbI mAyA,TakI rahI che. 'sAtvika' janmavALA ane tamArA jevA dhIra puruSo to A anAdikALanI mAyAne lIlA-mAtramAM choDI de che. he,rAma,zuddha, sAtvika' janma-vALA ane rajoguNathI mizrita sAtvika' janmo-vALA je samaju puruSo hoya che te, teo jagatanAM kAraNo nI paraMparA no vicAra kare che. zAstronA,sajjanonA ane zubha-kAryo (zubha-karmo)nA saMgathI jemanAM pApa TaLI gayA hoya che, te puruSonI buddhi,satya padArthanuM "avalokana" karavAmAM dIvA jevI (prakAzamAna) thAya che. potAnI ruci vaDe ane potAnI buddhithI ja vicAra karIne, jyAM sudhI jANavA yogya vastu (brahma) na jANI hoya tyAM sudhI te vastu brahma) nI prApti thatI nathI. he, rAma,buddhivALA-nItivALA-dhIra-ane uttama kuLamAM janmelA "rajoguNa thI mizrita-sAtvika-jAtiovALA"mAM (rAjAo nA kuLamAM) tame mukhya' cho. tame A jovAmAM AvatA saMsAranA AraMbhomAM "sAcuM zuM che? ane khoTuM zuM che?" e potAnI meLe ja vicArIne je satya hoya temAM ja tatpara thAo. je vastu 'AdimAM paNa avicaLa hoya ane aMtamAM paNa avicaLa hoya, te (brahma) ja "satya" kahevAya. bIjuM koI bIjI koI kAsu-eTale ke mAyA) satya-kahevAya nahi. AthI- je vastu Adi-ke-aMtamAM rahenAra nA hoya te vastu mAyA) mAM jenuM mana Asakata thAya - te pazu jevo mUDha che.te manuSya ne 'viveka' zAthI prApta thAya? A saMsAramAM mana ja janme che,vadhe che ane brahma-vidhA-rUpI-vicArathI mokSa pAme che. rAma kahe che ke-he,brahmana,A jagatamAM mana ja saMsAra che ane jarA (vRddhAvasthA) tathA maraNa nuM pAtra e ja che, e mArA jANavAmAM have AvyuM che. have te mana no uddhAra karavAno je upAya hoya te mane kaho. vasiSTha kahe che ke-he rAma,prathama to zAstrathI,uttama vairAgyathI ane sajjanonA saMga thI mana ne pavitra karo. ane tyAre-te-mana abhimAnathI rahita thaIne vairAgya ne prApta thAya che, athavA "zAstranA rahasyanA jJAnathI tathA brahmatva nA anubhavathI te mana ne sArI rIte samajAvavAmAM samartha evA gurU ane zaraNe javuM. gurue batAvela mArgathI saguNa IzvaranuM dhyAna-pUjana karIne (paNa)puruSa anukrame parama padane prApta thAya che. zuddha, 'mana' vaDe nirmaLa "vicAra" karavAmAM Ave to saghaLuM jagata AtmAthI ja bharapUra jovAmAM Ave che. 'vicAra' thI satya vastune jANanArA puruSanI 'buddhi,sadhaLAM mAnasika duHkhone dUra karI nAkhe che. A deha' ane 'AtmA' mizrita thai gayelA che, temAM "A AtmA che ane A zarIra che" evuM jJAna--- vivecana (vicAra thI vivecana) karanArA vicakSaNa puruSane ja thAya che.bIjA puruSane nahi. A jIva (AtmA) ke je zarIra (deha) sAthe mizrita thayelo jaNAya chetenuM lAMbA kALanA "vicAra" thI vivecana karIne "mana" mAM kharuM svarUpa samajavAmAM Ave to
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 je "jIva" (AtmA) che te ja cokhkhI rIte "para-brahma" thai rahe che (AtmA-paramAtmA-e samajAI jAya che) ane Ama thAya to mananA "moha" (manathI thayela zarIranA moha) no avasara ja kyAMthI bAkI rahe? jyAM sudhI,"tatva" samajavAmAM AvyuM nA hoya tyAM sudhI mana moha-vALuM rahe che, paNa jayAre tatva samajavAmAM Ave che tyAre moha lezamAtra raheto nathI.e vAta niHsaMzaya che. Ama AtmAne jyAM sudhI nA jANyo hoya tyAM sudhI ja duHkha che ,paNa AtmAne jANyA pachI, anaMta zAMti ane parama sukha che ema ja samajavAnuM che. jema sonuM kAdavamAM paDyuM hoya te chatAM paNa tene kAdavano koI saMbaMdha nathI, tema,nirmaLa AtmA dehamAM rahyo hoya te chatAM,paNa tene dehano jarA paNa saMbaMdha nathI,(bhale te mizrita lAge) jema,'kamaLanA AdhAra-rUpa jaLa' ane 'kamaLanI upara raheluM jaLa' -- e baMne upAdhi (ajJAna) thI ja judAM jaNAya che, paNa vAstavika rIte judAM nathI, tema, brahma (paramAtmA) ane jIva (AtmA) e baMneupAdhi (ajJAna ke avidyA--ke mAyA) thI ja judAM jaNAya che, paNa vAstavika rIte judAM nathI. vasiSTha kahe che ke-he, rAma, (khare-huM, ATaluM badhuM kahuM chuM chatAM, mAruM koI sAMbhaLatuM nathI, paNa chatAM ya huM uMcA hAtha karIne haMmezAM) pokAruM chuM ke'AtmAnA vicAra' ne bhulI gayeluM maDha-mana jyAM sudhI duSTa vAsanAo-rUpI kAdavathI bharelA khADAmAM kAcabAnI peThe paDayuM raheze ane indriyo thI bhogavavAnA viSayamAM atyaMta Asakta raheze. tyAM sudhI A "saMsAra-rUpI-aMdhAruM" caMdra-agni ke suryathI paNa bhedAvAnuM nathI. mana jAgrata thaIne potAnI kharI sthitinuM vicArathI) vivecana" karavA lAge - to hRdaya nuM aMdhAruM (ajJAna-avidhA-mAyA) naSTa thAya che. mATe-te-sUtelA mana ne uttama bodha mATe nitya jAgrata karavuM joIe-ke jethI saMsAranuM bhedana thai jAya. jema,cotarapha rahelI raja-thI AkAza lepAtuM nathI,ane cotarapha rahelA jaLathI kamaLa lepAtuM nathI, tema,cotarapha rahelA dehathI AtmA lapAto nathI. jema,kAdava Adi padArtho sonAnI sAthe saMbaMdha pAmyA chatAM paNa judA ja rahe che, ane sonA-rUpe pariNAma pAmatA nathI, tema,jaDa deha,AbhA nI sAthe saMbaMdha pAmyA chatAM judo ja rahe che ane AtmA-rUpe pariNAma pAmato nathI. "sukha-duHkhano anubhava karanAra AtmA che" ema samajavuM mUDha-paNuM (ajJAna) ja che. sukha-duHkha to dehane paNa nathI ke sarvathI nyArA AtmAne paNa nathI.jo ajJAna nAza pAme to koIne ya sukha-duHkha nathI. he,rAma,Ama koI sukha nathI ke duHkha paNa nathI,saghaLuM AtmA nA ja vivarta-rUpa che,ane te AtmA to adhiSThAna-rUpe zAMta ane anaMta che-ema tame juo. A je vistIrNa (vistarelI) sRSTinA dekhAvo jovAmAM Ave che, teo jema pANImAM taraMgo rahe che tema AtmAmAM rahelA che.eTale ke te sRSTi AtmAmAM bhrAMti thI ja pratIta thAya che. jema,maNi,pote kaMI paNa vyavahAra nahi karatAM potAnI tejomaya kAMti phelAve che , tema,A AtmA,pote koI paNa vyavahAra nahi karatAM ja sRSTione phelAve che. he,rAma,jema,jja ane sarpa eka paNa nathI ane judA paNa nathI, paraMtu temanAmAM sarpa-te khoTo ja che, tema,AtmA ane jagata eka paNa nathI ane judA paNa nathI, paraMtu temanAmAM raheluM jagata khoTuM ja che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 A jagata e kevaLa AbhAsa-mAtra (bhrAMti-mAtra) ja che. paNa, tema chatAM,te, jagata hamaNAM (vartamAnamAM) ajJAna-kALamAM ja AvuM ADaMbara-vALuM jovAmAM Ave che. satya-mAM-A saghaLuM jagata brahma ja che, ane je brahma che te ja vistIrNa-jagata-rUpe dekhAya che. mATe "huM judo chuM ane jagata juduM che" evI bhrAMtine tame choDI do. he,rAma,jema vistIrNa mahAsAgaramAM -taraMga Adi vibhAgo sAcA saMbhavatA nathI, tema,deza-kALa-ane vastu nA pariccheda thI rahita parabrahmamAM,jagata Adi kalpanAo sAcI saMbhavatI nathI. jema,agnimAM hima (barapha) no kaNa hoto ja nathI, tema,sarvamaya ane eka evA paramAtmAmAM bIjI koI kalpanA' che ja nahi. jIva (ahIM puruSa) jo tadAkAra manathI,pote ja potAnA caitanyamaya svarUpa nI bhAvanA kare-tote pote malinatA vinAnA tathA mAyAnI kuTilatA vinAnA potAnA sva-rUpa (AtmA) mAM ja AnaMda kare che. he, rAma,A saMsAramAM zoka paNa nathI,moha paNa nathI,janma paNa nathI ane janma-vALA (jIvo) paNa nathI, paNa je sarvanuM adhiSThAna brahma che -te ja (satya) che mATe tame saMtApa karavo choDI do. tame zIta-uSNa Adi dvothI rahita thAo,sarvadA satvaguNamAM rahIne mAnasika vikSepothI rahita thAo, zarIranA yogakSema (nirvAha) nI citAne choDI do,dhIraja dharo, dvatanI (DhaMDhonI) "Asakti" thI mukta thAo,saMtApathI rahita thAo. he rAma, tame sama-buddhivALA thAo,svastha thAo,sthira ane zokarahita manavALA thAo, manana karanArA thAo,uttama maNinI peThe svaccha thAo,ane saMtApa thI rahita thAo. tame dehAdikamAM ahaMtA-mamatA thI rahita thAo,saMkalapothI rahita thAo,dhIra buddhi-vALA thAo, aMtaHkaraNa ne jIto,AvI paDelA vyavahArane anusaro ane saMtApathI rahita thAo. he,rAma, tame AsaktithI rahita thAo,parizrama thI rahita thAo,maLo ane pApathI rahita thAo, "A grAhya che ane A tyAjya che" evA Agraha thI rahita thAo ane jagatathI nyArA padamAM raho. pAmavA yogya vastune pAmIne pUrNa thAo,bharapUra samudranI peThe kSobharahita thAo,ane saMtApathI rahita thAo. he, rAma,tame vikalponA samUha thI chUTA thAo,mAyArUpI lepathI rahita thAo,potAthI ja potAmAM tRpta raho. tame Adi-aMtathI rahita svarUpa-vALA thAo,manamAM meruparvatanA jevI dhIraja-rUpa dRDhatAvALA thAo. ApameLe AvI maLe te sukho no anubhava karo,koI vastunI IcchA nA rAkho,ane, pUrNa-mahAsAgara nI jema potAmAM potAnI ja moTAI pAmo,potAmAM ja potAnI zItaLatA ne pAmo. he, suMdara rAma,jagatanI A saghaLI racanA mithyA ja che,jJAnI puruSa mithyA padArtha mATe doDa kare ja nahi. tame tatvavettA cho,kalapanAothI rahita cho,duHkhothI rahita cho,ane sarvadA prakAzamAna cho, AthI tame zokathI rahita thAo, tamArA pitA jayAre tamane pRthvInuM cakravartI rAjya Ape tyAre tame saghaLA guNothI rAjAone rAjI rAkhajo, ane sama-draSTithI lAMbA kALa sudhI prajAonuM sArI rIte pAlana karajo. AtmavettAe 'karmono tyAga karavo paNa yogya nathI ane 'karmomAM Asakti' rAkhavI paNa yogya nathI. (6) chellA janma-vALA jJAnIne jIvanamukti mATe guNaprApti no krama vasiSTha kahe che ke-he,rAma,"A saghaLA vyavahArane huM karato nathI paNa mArA sAmIpyamAtrathI te cAlyA kare che" evI rIte kartApaNA nA abhimAnathI rahita thaIne
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 je puruSa vyavahAramAM pravarte che-te puruSa mukta ja che.evo mAro nizcaya che. je puruSo 'jJAna ne yogya manuSya no avatAra' pAmIne- 'kartA chuM' evo Agraha rAkhIne karmo kare cheteo svargamAMthI narkamAM jAya che ane narkamAMthI pAchA svargamAM jAya che. vAraMvAra janma-maraNane pAme che) keTalAeka puruSo satkarmo nahi karatAM,niSiddha karmomAM ja tatpara rahe che-teo eka narkamAMthI bIjA narkamAM,eka duHkhamAMthI bIjA duHkhamAM,ane eka bhayamAMthI bIjA bhaya ne prApta thayA kare che. keTalAeka vAsanA-rUpI taMtuothI baMdhAyelA jIvo anukrame duSTa karmonAM phaLo bhogavatAM-bhogavatAM, pazu-pakSInI yonimAM avatarelA hoya che.teo pazu-pakSInI yonimAMthI sthAvara avatAra ne ane pAchA sthAvaramAMthI pazu-pakSInA avatArane prApta thAya che. jayAre,keTalAeka bhAgyazALI ane mananA sAkSIno vicAra karanAra-AtmavettA puruSo,to tRSNA-rUpI beDIne toDIne-parama kaivalya-rUpa padane prApta thAya che. Lo thayo hone A janmamA pAme che.ane he, rAma,pahelAM,keTalAeka bIjA avatAro bhogavIne je puruSa ahIM "rajoguNa-mizrita sAtvika janmavALo thayo hoya, te puruSa satsaMga AdinA prabhAvathI brahma-vidhAne prApta thAya che.ane A janmamAM ja mukta thAya che. AvA janma-vALo manuSya janme tyArathI ja pUrNimAnA caMdranI peThe (jJAnamAM vRddhi pAme che, ane, A janmamAM ja vairAgya-Adi sAdhano nI saMpatti tene potAnI meLe ja prApta thAya che. tenAmAM zubha (sArI-ke kalyANakArI) vidhAo tarata ja pragaTa thAya che.ane zreSThatA,priyatA,maitrI,saumyatA,karuNA,ane vidvatA-vagere sadaguNo -te puruSa nuM sarvadA sevana kare che. je puruSa,vyavahAra saMbaMdhI sadhaLAM kAryo karavA chatAM,te kAryonuM phaLa sArI rIte maLe ke te phaLa naSTa thai jAya, to paNa sama-buddhi-vALo rahe,ne harSa ke zoka nA pAmeto te puruSanAM saghaLAM sukha-duHkha nAza pAme che ane tenA zraddhA-Adi guNo zuddhatAne prApta thAya che. saMsAranA sarva loko AvA uttama AcAravALA -manuSyane Icche che. uttama guNothI pUrNa thayelo e puruSa pachI gurUne ja anusare che. ane te gurU tene vivekanA upAyono upadeza karIne manana karavAmAM joDe che. pachI,e puruSa,vicAra ane vairAgya thI saMpanna thayelA potAnA sadaguNI cittathI,nirvighna rIte, paramAtmAne tathA potAne eka-rUpa dekhe che. chellA janma-vALA mahAtmA puruSo,tRSNAo thI rahita thayelA,manane, te mana je rIte nirguNa brahmAkAra thai jAya te rIta thI (te mana ne) samajAve che. ane nirmaLa buddhi vaDe, zarIranI aMdara rahelA, ratna nI peThe prakAzatA,jIva (AtmA)nA svarUpanI lAMbA kALa sudhI parIkSA kare che, tyAra pachI te puruSa,"jIva(AtmA) nuM svarUpa sAkSAta parabrahma ja che" evo aparokSa anubhava kare che. ane potAnA sthAnamAM beThAbeThA ja parama puruSArthanarUpa sarvottama gatine prApta thAya che. (7) vyutpanna niSNAta ke pravINa) citta-vALAne acAnaka jJAna-prApti thAya che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,lAMbA kALa (samaya) sudhI gurunuM sevana karIne temanI pAsethI jJAna meLavavAno A krama - sarva manuSyone vAte "sAdhAraNa" che.have eka bIjo vizeSa krama kahuM chuM te tame sAMbhaLo. A saMsAranI moTI garabaDamAM utpanna thayelA prANIone mokSa Ape tevA be ja uttama krama che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 pahelo krama e che kegurunA kahyA pramANe cAlavAthI (karavAthI) dhIre dhIre -eka janmamAM ke ghaNA janmothI jJAna prApta thAya che. bIjo krama e che kepotAnA "vicAra" thI ja kaMIka vyutpanna (niSNAta ke pravINa) thayelA citta-vALAone - amuka kALe AkAzamAMthI paDelA phaLa nI prApti nI jema acAnaka ja jJAnanI prApti thai jAya che. chellA janma-vALA ane jemanAM pUrva-kRta (pUrve karelAM) pApa-puNyo-rUpI pratibaMdho -TaLI gayA hoya, evA bhAgyazALI loko acAnaka AvI paDelA uttama viveka (jJAna) no lAbha meLavI le che, AvI rIte jJAnanI prApti thavAnA viSayamAM eka juno vRtAMta (kathA) kahuM chuM te tame sAMbhaLo. (8) siddhagItA vasiSTha kahe che ke-he, rAma videha dezano janaka nAme eka rAjA che, tenI saghaLI vipattio nAza pAmI che ane sarva saMpattio nitya vadhI rahI che.te udAra buddhino che ane vIryavAna che. te rAjA yAcaka lokone mATe kalpavRkSa samAna che,mitro-rUpI-kamaLo mATe sUrya-samAna che, baMdhuo-rUpI-puSpo ne mATe vasaMta samAna che, ane pRthvInuM pAlana karavA sAkSAta viSNu ja avatarelA hoya evo che. te janakarAjA eka divasa vihAra karavA,eka suMdara bagIcAmAM gayo. pharatAM pharatAM te koI tamAla-vananI kuMjamAM gayo, tyAM AgaLa nitya ekAMtamAM ja parvatanI guphAomAM rahenArA koI adRzya siddha loko - potAne (janakane) ja uddezIne kahetA hoya tevI (nIce mujabanI) zravaNa-mAtra thI AtmAno sAkSAtkAra karAvI de, tevI (nIce mujabanI) gItAo (siddha-gItA) bolyA-ke je tenA (janakanA) sAMbhaLavAmAM AvI. keTalAeka siddho bolyA-ke-je AtmA draSTA(brahma) paNAnA ane drazyo (jagata ane padArtho) nA ajJAnane lIdhetuccha viSayonA AnaMdane ja puruSArtha mAnI laIne-janma-maraNa pAmyA kare che - te ja AtmA ne ame zravaNa-Adi thI thayelI akhaMDAkAra (jJAnanI vRtti vaDe, parabrahma samajIe chIe ane niraMtara tenuM ja anusaMdhAna karyA karIe chIe. keTalAeka siddho bolyA ke-draSTAne,darzano ne,drazyone ane temanI vAsanAone paNa choDI daIne ame "e sarvanI utpattinA sAkSI-rUpe" tathA "sarva thI prathama ja siddha thatA" AtmA nuM niraMtara anusaMdhAna karyA karIe chIe. keTalAeka siddho bolyA ke-je AtmA "jagata che ane jagata nathI" e baMne pakSonA adhiSThAna-rUpa cheane sadhaLA bhAvono tathA abhAvono prakAzaka che-tenuM ja ame niraMtara anusaMdhAna karyA karIe chIe. keTalAeka siddho bolyA ke-A saghaLuM brahmAMDa jemAM che-jenuM che-jene arthe che jenA thakI che-ane je rUpa chete satya-AtmA nuM ja ame niraMtara anusaMdhAna karyA karIe chIe. keTalAeka siddho bolyA ke amAro AtmA saghaLAM brahmAMDamAM rahevA chatAM paNa upaniSadone paNa agamya che, ane niraMtara zvAsozvAsa nA bahAnAthI "sohama-sohama" (te paramAtmA huM chuM-te paramAtmA huM che) evo zabda bolyA kare che-te AtmAnuM ja ame niraMtara anusaMdhAne karIe chIe.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAeka siddho bolyA ke-je puruSo hRdaya-rUpI guphAnA svAmI-aMtaryAmI-devane choDI daIne bIjA devanI pAse jAya che,teo potAnA hAthamAM rahelA kaustubhamaNine choDI daIne bIjA ratnanI icchA kare che. keTalAeka siddho bolyA ke-saghaLI AzAone choDI devAthI,evuM phaLa maLe che ke-te phaLathI - AzAo-rUpI-jherI latAonA mULanI paMkti (joDANa) ja kapAI jAya che. keTalAeka siddho bolyA ke-je puruSa,bhogya-padArthomAM atyaMta rasa-rahita-paNuM jANavA chatAM paNate padArthomAM pAchI vAsanA bAMdhe che-te durmati-manuSyane manuSya nahi paNa gadheDo ja samajavo. keTalAeka siddho bolyA ke-A indriya-rUpI sarve jema jema uThatA jAya-tema tema-temaNe vAraMvAra, viveka-rUpI dhokAthI toDI (mArI) nAkhavA joie. keTalAeka siddho bolyA ke-indriyo nA upazama (nivRtti) rUpa pavitra sukha meLavavuM joIe. te sukhathI citta sArI rIte prazAMta thAya che.ane tevA puruSane parama sukha-rUpa evA potAnA sva-rUpamAM - akhaMDa ane uttama sthiti prApta thAya che. (9) janakarAjA e potAnI sthiti no dRDha vicAra karyo vasiSTha kahe che ke-he,rAma,e pramANe siddha-lokoe kahelI gItAo sAMbhaLIne, janakarAjA ne (potAnI paristhiti para -vicAra karavAthI) kheda thayo,ane tarata ja potAnI sAthe AvelA sadhaLA anucaro ne laIne potAne mahela pAcho pharyo,ane anucarone temanA ghera mokalI daIne potAnA mahelamAM gayo.tenA dehanI sthiti caMcaLa thai hatI, ane atyaMta AkuLa thaIne nIce pramANe vilApa karavA lAgyo 125 "hAya,jema patharAomAM rahelo patharo -jora jorathI ekabIjA sAthe athaDAya chetema-huM jagatanI mahAduHkha-dAyI,capaLa-dazAomAM jora jorathI athaDAyA karuM chuM. A kALa (samaya) to aMta vinAno che ane tenA eka alpa bhAga (kALa nA Alpa bhAga) sudhI ja huM jIvI zakuM tema chuM,te chatAM huM mUrkhatAthI jIvanamAM vizvAsa rAkhI beTho chuM.mATe mane dhikkAra che. A rAjya zuM mArA jIvana-paryaMta -ja rahevAnuM che? A rAjya zuM mArA ekalA mATe ja che? (Ama nathI) tema chatAM,teTalAthI ja saMtoSa pAmIne huM mUrkha nI peThe,bhAvi duHkho saMbaMdhI vicAra karyA vinA kema besI rahyo chuM? A deha AraMbhamAM nahoto,ke aMtamAM paNa nahi hoya,mAtra madhyamA ja te thoDA jIvana-vALo dekhAya che, to tevA khoTA dehane sAco samajIne huM dhIraja rAkhIne kema beTho chuM? A moTA prapaMca-rUpI indrajALathI huM atyaMta moha pAmyo chuM,e bahu bhUMDuM thayuM che.mane koNe mohita karyo haze? A saMsAramAM,jene,sAcI (ramaNIya,akhaMDita ke banAvyA vagaranI) kahIe-tevI,koI paNa vastu nathI, mATe mArI buddhine kaI vastumAM vizrAMti maLe tema che? havethI mAre bAhya padArthonI vAsanA ja choDI devI joIe. bhogo bhogavavA mATe-lokonI je dhana Adi -meLavavAnI je vRtti che te pANI nI cakarInI jema gothAM khavaDAvanArI che,ane pariNAme duHkha ApanArI che. chatAM paNa huM evI pravRtti thI sukha maLavAno vizvAsa rAkhI kema beTho chuM? sukha-mizrita duHkho to koika ja samaye Ave che-paNa ekalAM duHkho to,pratyeka varSe,pratyeka mahine, pratyeka divase ane pratyeka kSaNe AvyA kare che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 A rAjya-AdinuM sukha to thoDA samaya sudhI dekhAIne naSTa thai javAnuM che, mATe tenI vAsanA choDI daIne -jo-huM,indra-pada (svarga ke svarga nA rAjA) AdinAM sukhano vicAra karuM to tevA sukhono paNa vicAra karatAM (jevA Atma-sukhathI) vivekI puruSone vizrAMti maLe chetevuM koI paNa sukha tyAM svargamAM paNa jovAmAM AvatuM nathI. are,abhAgiyA mana,svargane pAmelA moTAI pAmelA puruSo paNa eka divasa (potAnuM puNya khatama thatAM) nIce paDavAnA che to tuM A rAjya-AdinI tuccha moTAImAM kema bharoso rAkhe che? hAya,huM raju vinA ja baMdhAyelo che, kAdava vinA ja kharaDAyo chuM, ane sAmAnya loko karatAM thoDoka uMco hovA chatAM nIce ja paDyo che.kAraNake mArI svarUpamAM sthiti rahI nathI. jema,prakAzane rokanAruM kALuM vAdaLuM,akasmAta sUrya AgaLa paNa Ave che, tema A moTo "moha" -ke jene huM samaju chuM chatAM te mArI AgaLa zA mATe Avyo haze? A moTAmoTA vaibhavonI sAthe mAre zo saMbaMdha che? A bAMdhavonI sAthe mAre zo saMbaMdha che? Ama chatAM,jema bALaka e potAnA kalapI lIdhelA pizAca thI ja vyAkuLa thai jAya che tema,huM pote paNa kalapI lIdhelA mamatA-rUpa saMbaMdhathI vyAkuLa thayA karuM chuM. are,A saMsAranA bhogo-ke jarA (vRddhAvasthA) ane maraNa ne lAve che temAM huM AsthA zAmATe bAMdhu chuM? A bhoga AdinI saMpatti jAya to bhale jAya ane rahe to bhale rahe-paNa tenA mATe ATalo badho Agraha zAne? A saMpatti to pANInA parapoTAnI jema khoTI ja ubhI thayelI jovAmAM Ave che, moTAmoTA vaibhavo vALA cakravartI rAjAo je pahelAM thai gayA te-paNa Aje smaraNa-mAtramAM ja rahyA che. Ama hovA chatAM,vartamAna sukho no zo bharoso rAkhavo? pahelAM nA rAjAonA temanAM dhana kyAM gayAM? pUrvanA brahmAonAM jUnAM brahmAMDo kyAM gayAM? to pachI huM A mArAM dhana-vageremAM vizvAsa rAkhuM chuM te-zuM mUrkhatA-bharyuM ja nA kahevAya? lAkho indro (svarga nA rAjAo) paNa pANImAM rahelA parapoTAnI peThe kALamAM gaLI gayA che, ane tema chatAM, huM jIvavA upara AsthA bAMdhI beTho chuM,to huM zuM mahAtmA puruSo mATe hAsya-pAtra nathI? jo karoDo brahmAo marI gayA che,karoDo sRSTio naSTa thai gaI che, ane karoDo rAjAo dhULamAM maLI gayA cheto mane A kSaNika jIvana para zuM vizvAsa? A "saMsAra-rUpI-rAtri"mAM thayelI "dehAdika-pratIti-rUpa-svama"mAM jo huM AsthA bAMdhu to-e mArA aviveka ne dhikkAra che."A deha e huM chuM" evI je kalapanA thai che te khoTI ja che, te chatAM huM "ahaMkAra-rUpI-pizAcanA vaLagADa-vALAo" jevo thaIne mUrakhanI peThe kema beTho chuM? nirAkAra chatAM paNa bahu vistAra-vALI A kALa (samaya) nI gatithI mAruM AyuSya kSaNekSaNe tUTatuM rahe che, hAya, A huM jouM chuM chatAM huM zA mATe "vicAra" karato nathI? brahmA-viSNu-zaMkarane paNa potAnA paganI nIce dAbI daI temane kALa jo khAI jato hoya che-tohe, "jIvavAnI AzA" ! tuM zA mATe mArAmAM nAcyA kare che?mane paNa kALa khAI javAno ja che!!) mArI ATalI avasthA (uMmara) sudhImAM asaMkhyAta divaso gayA paNa te divasomAM Aja sudhI koI evo divasa jovAmAM Avyo nathI ke jemAM-koI ekAda paNa avinAzI vastu prApta thai hoya. jema,taLAvamAM sArasa-pakSIo phre chetema sarva lokonA manamAM bhogo ja sphare che.paNa Atma-vicAro krUratA nathI.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 huM Aja sudhI virakta thayo nathI,mATe kaSTa thI paNa ati kaSTane prApta thayo chuM. ane duHkhathI paNa ati duHkhane prApta thayo chuM. AvA adhama manavALA mane dhikkAra ho! je je vastuone ramaNIya jANIne meM teomAM dRDha bhAvanA bAMdhI, te te sarva vastuo naSTa thai gaI,mATe A saMsAramAM sAruM zuM che? madhyamAM manahara lAgatI javAnI,aMtamAM manohara lAgato dharma ane prApti samaye manohara lAgatA viSayoe saghaLuM vinAza-rUpI caMDALathI dUSita che-ane apavitra ja che. manuSya je je padArthomAM AsthA bAMdhe che-te te padArthomAM atyaMta duHkhano ja prAdurbhAva thato jovAmAM Ave che. A saMsAramAM avivekI manuSyo-divase divase adhika pApa vALA,krUra ane adhika kheda ApanArI dazAne prApta thatA jAya che. mUrkha manuSya bAlyAvasthA mAM ajJAnathI kharAba thAya che juvAnImAM kAmadevathI kharAba thAya che, ane bAkInI avasthAmAM strInI ciMtAthI kharAba thAya che. to pachI-potAnA uddhAranuM kaMI sAdhana karavuM e kyAre bane? A saMsAra AraMbhamAM tathA aMtamAM hoto nathI,rasa vagarano che,daridratA ane rogo-vagerethI dUSita che, ane temAM (saMsAramAM) sAra-rUpa samajAyelI,dhana-vagere vastuo kharekhara to sAra vinAnI ja che - chatAM, durmati puruSa,e saMsArane AsaktithI joyA kare che.e kevuM gaNAya?, rAjasUya ane azvamegha -vagere seMkaDo yajJo vaDe yajana karavAthI paNa brahma-loka (svarga) nI prApti thI vadhAre phaLa maLe tema nathI,ke je brahma-loka paNa mahA-kALanA eka nAnA samayamAM ja naSTa pAme che! pRthvI,pAtALa ke svargamAM evo kayo pradeza che ke jemAM ApadAo-rUpI jherI bhamarIo karaDI khAya nahi? Adhio-citta-rUpI-rAphaDAmAM rahenArA sarpo-rUpa che -ane-vyAdhio zarIra-rUpI vRkSanA pallavo-rUpa che, temanuM nivAraNa kema thai zake? vidyamAna (dekhAtA) padArtho ne mAthe nAza nizcita rIte rahelo ja che,priya padArthonA mAthe apriyatA rahI ja che, ane sukho ne mAthe duHkhI rahyA ja che. to have emAM huM kono Azraya karuM? ajJAnathI moha pAmelA pAmara manuSyo vRthA ja janme che, ane vRthA ja mare che. saghaLI pRthvI AvA pAmarothI ja vyApta che.sAcAM sAdhu-puruSo jovA maLavA bahu durlabha che. jIvana ane jIvanamAM rahelA jIvo e sarva kSaNabhaMgura che ane tene hasI kADhavA ja yogya che. jIvanamAM jo eka ramaNIya padArtha maLe to paNa tenAthI ya vadhAre ramaNIya padArtha maLyA vagara rahI jAya che, jo eka sthira padArtha maLe to tenA karatAM ya vadhAre sthira padArtha maLavAno rahI jAya che, mATe je ramaNIya ke sthira padArtha maLavAthI je prasannatA thAya che tenA aMte citA ja rahe che.. Ama hovAthI padArtha meLavavAnI IcchA karavI ke te padArtha meLavIne rAjI thavAnuM e vyartha ja che. jo vicitra saMpattio meLavIne mana rAjI thatuM hoya to paNa huM to ema ja dhAruM chuM kete saMpattio ghaNA kaSTo veThThayA pachI maLe che ane AvI saMpattionuM rakSaNa karavA chatAMaMte te avazya jatI rahe che.mATe te saMpattio sAcI (sArI) nathI,paNa eka prakAranI moTI ApadAo ja che. A jagata kevaLa mananA vilAsa-rUpa ja che ane samudramAM dekhatA caMdranA pratibiMba nI peThe caMcaLa che. temAM "A mAruM che" e cAra apUrva akSaro zAthI prApta thayA che? A jagatanI sthiti kAkatAlIya nyAya nI peThe akasmAta (saMbaMdha vinA ja) banelI chetemAM,mana-rUpI dhutArAe "A tyAjya che ane A grAhya che" evI bhAvanA khoTI rIte vyartha ja karI lIdhI che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 jema pataMgiyuM-agninI zikhAomAM Asakta thAya che tema,huM A-dezakALa nA vibhAga-vaLI ane dhagadhagatI "viSaya-sukha" nAmanI javALAomAM Asakta thayo chuM. ane tenuM pariNAma kevuM che? te viSe huM vicArato nathI. niraMtara bhaDabhaDa baLatA raurava-narakanA agniomAM loTavuM,e kadAya sAruM, paNa A ghaDIvAramAM baLatarA ApanArI ane ghaDIvAramAM ThaMDaka ApanArI, saMsAranI vRttiomAM loTavuM e to sAruM nathI ja. kemake niraMtara thato duHkha no bhoga,abhyAsa paDI javAne lIdhe sahI zakAya che, paNa vacamAM abhyAsa chUTI jAya ane pharIthI duHkha Ave to-te-sahana thai zakatuM nathI. A saghaLo saMsAra duHkha-bhogonI parAkASThA-rUpa kahevAya che, to temAM madhyamAM prApta thayelA dehamAM - sukha to kema ja maLe? je manuSya ne khaga no prahAra thayo hoya (vadhu duHkhamaya sthitimAMthI pasAra thayo hoya) te manuSya cAbakhA nA prahArane (thoDI ochI duHkhamaya sthitine) khaDaganA prahAra karatAM madhura mAne chetevI rIte moTA svAbhAvika duHkharUpa saMsAramAM paDelA loko,dhana-vagerenI khaTapaTonAM duHkha ne madhura mAnI le che. kASTanI tathA DhephAMnI sthiti (jaDa) jevI sthiti-vALA dehamAM huM uttama-adhama-paNAnI kalpanA karyA karuM chuM, tethI huM paNa atyaMta vicAra-vinAnA mUrkha lokomAM gaNAvA yogya ja thai gayo chuM. A saMsAra-rUpI vRkSa saMkalpo-rUpI hajAro aMkuro vALuM che,zarIro ane bhavano Adi-rUpa hajAro zAkhAo vALuM che,sukha-duHkha-rUpI phaLo-vALuM che, ane rAga-dveSAdi-rUpI aneka pallavo vALuM che. mana ja tenuM moTuM mULa che.huM dhAruM chuM ke-saMkalapo no upazama (nivRtta) karIne-e mana ne ja sukavI nAkhuM, to A saMsAra-rUpI vRkSa paNa sukAI ja jAya. A mana-rUpI vAMdarAnI lIlAo dekhAva-mAtramAM ja ramaNIya che, paNa pariNAme vinAza upajAvanArI che. ema mArA jANavAmAM AvyuM che. to have temAM huM ramIza ja nahi. AzAo-rUpI seMkaDo pAzomAM parovAyelI ane caDatI-paDatI dazAo-rUpI aneka saMtApo ApanArI saMsAranI sthitione meM bhogavI lIdhI he-have to huM vizrAma ja laIza. "hAya,huM mAryo gayo,hAya,huM kharAba thayo,hAya,huM marI gayo" evI rIte zoka karavAno vakhata jato rahyo che, have huM kheda karIza nahi.have to huM jAgyo chuM, ane prasanna thayo chuM. kAraNakeA mana-rUpI cora,have, mArI najare paDyo che-ke jeNe mane lAMbA kALa sudhI herAna karyo che eTale te mana-rUpI corane have huM mArI ja nAkhIza. huM dhAruM chuM ke mArA mana-rUpI himanI kaNI-viveka-rUpI sUryanA taDakAthI tarata ja pIgaLI jaze ane pharI pAchI kadI ye jAmaze nahi.mahAtmA siMddha-lokoe mane aneka prakAranAM vAkyothI upadeza Apyote bahu sAruM thayuM.ethI to huM AnaMdanI prApti arthe AtmAne anusaryo che. mane hamaNAM AtmA-rUpI maNi maLyo che mATe huM bIjI tRSNAo ne tyajI daIne, ekAMtamAM besIne,sukha thI e maNine (AtmAne) ja joyA karIza. jema zarada-RtumAM paNa megha,himAlaya para sthira rahe che tema-huM paNa A rAjya-khaTapaTa nI vacce paNa (anAsakta thaIne) sthira rahIza."A deha huM chuM, ane A rAjya tathA A dhana vagere mAruM che" e rItanA mArA manamAM phurelA asatyane baLa thI atyaMta dUra karI nAkhIne have huM zAMti pAmuM chuM he, viveka,A sukha mane tArA prabhAva thI ja maLyuM che mATe tane praNAma karuM chuM.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 (10) janakarAjAe karelo aMtima nizcaya vasiSTha kahe che ke-he,rAma,janakarAjA e pramANe vicAra karato hato, tyAre tenI AgaLa eka dvArapALa Avyo. ane kahevA lAgyo ke-he mahArAja, Apa uTho ane rAjanItI pramANe divasanA karanArAM kAryo karo. ApanuM maMgala ho.have Apa tarata uTho,ane nitya nuM niyamita kArya karo, he,rAma,e moTA dvArapALe A pramANe vijJapti (arajI karI tema chatAM -janakarAjA to saMsAranI vicitra sthitinuM (AgaLa vicArato hato tevuM ja kaMIka-nIce pramANenuM) ciMtavana ja karI rahyo hato. "A rAjyane sukha-rUpa mAnavAmAM Ave che paNa te sukha keTaluM (keTalA samaya) rahevAnuM che? have mAre A kSaNabhaMgura rAjyanuM prayojana ja nathI.A saghaLuM mAyAnA ADaMbara jevuM mithyA che, mAre to tene choDI daIne vAyu vinAnA samudranI jema zAMta thaIne ja rahevuM che. bahu thai gayA A bhoga-saMbaMdhI vilAso! huM saghaLAM kAryo karmo) ne tyajI daIne kevaLa sukhamAM ja rahuM. he citta,tuM A bhogonA abhyAsa-rUpI duSTa saMbhramane choDI de, eTale janma-ane jarA (vRddhAvasthA) ApanAruM jaDatArUpI kAdavanuM jaLa zAMta thAya. have bhogo bhogavavAmAM nahi paNa bhogono tyAga karavAmAM ja tAre (cita) cAturI rAkhavI joIe. he citta,viSayo nA abhilASa (AzA) ane viSayonA bhoga Adi je je dazAomAM tuM utsAha dhare che, te te dazAomAMthI moTuM duHkha ja tAre bhogavavuM paDaze. he citta,tuM vAraMvAra,ghaNAghaNA saMkalpo karIne bhogonA sarva prakAromAM ghaNA lAMbA samayathI rahyuM che, te chatAM tane zuM tRpti thatI nathI? have tuM e sarva tuccha bhogonI ciMtA karavAnuM baMdha kara ane avinAzI tRpti maLe tevA AtmA nuM ja ciMtavana kara" janakarAjA -e pramANe ciMtavana karIne,cUpa ja rahyA pachI,cittanI capaLatA zAMta thavAne lIdhe, jANe citramAM AlekhAyelo hoya tema nizcaLa thaIne beTho rahyo hato. rAjAnI mananI vRttine ja anusaravAmAM keLavAyelo dvArapALa,paNa rAjAnI moTAIne lIdhe ane bhayane lIdhe pharIvAra kaMI paNa bolyo nahi pachI thoDIvAra sthira rahIne janakarAjA zAMti-yukta manathI prANI-jIvana viSe vaLI Ama vicAra karavA lAgyo. "A saMsAramAM kaI vastu sArI che ke tene pAmavA huM prayatna karuM?ane kaI vastu nAza vinAnI che ke jemAM huM vizvAsa bAMdhuM? A jagatamAM je je vastu utpanna thai che, temAMnI koI paNa nAza vinAnI nathI, mATe kriyAo (karmo) karavAthI ke kriyAo choDI devAthI kaI sAcI vastu maLe tema che? A mithyA ja utpanna thayelo,deha kriyAo kare to paNa bhale ane nA kare to paNa bhale, huM to sarvadA ke sthiti-vALA zuddha caitanya-rUpa chuM,mane kriyA karavAthI kazI hAni thavAnI nathI ane kriyAo nA karavAthI kazo lAbha thavAno nathI. huM nahi maLelI vastuonI IcchA karavAno nathI ane maLelI vastuono tyAga nahi karuM,ane kevaLa mArA svarUpamAM ja svastha-paNAthI rahIza.mAre karmo karavAthI ke nahi karavAthI koI lAbha-hAni nathI. kazuM karavAthI ke kazuM nahi karavAthI je vastu prApta thAya che te duHkhamaya ja che,ane mithyA ja che. zAstrathI tathA lokAcArathI prApta thayelI kriyAo (ka) huM karuM ke nA karuM, to paNa mane evI koI vastunI IcchA nathI ke te vastu levA huM prayatna (rUpI-karma) karuM. mATe A deha bhale vyavahAranA karmathI prApta thayelI kriyAo (karmo karyA kare.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 samatA pAmeluM mana-vAsanAothI rahita rahe, to prArabdha karma vaDe prApta karelAM dehanAM "calana ane acalana" (dehane halana calana ApI-kriyA karavI ke nA karavI) e baMne "phaLa" mAM -to-sarakhAM ja che. e baMnemAMthI koIthI ye-puNyano ke pApano udaya thAya tema nathI. karmothI thayelAM "phaLo" mAM je bhoktA-paNuM thAya che-te mana ne lIdhe ja che. mATe jo mana zAMta thayuM houM to te kareluM. paNa nA kareluM ja che,ane bhogaveluM e nA bhogaveluM-ja thAya che. jo puruSane manamAM kartA-bhoktApaNA no abhiniveza (vicAra) hoya - to ja karmo karatA manuSyane -kartA-bhoktA-paNuM prApta thAya che. mAruM mana to "kartA-bhoktApaNAnA ati-Agraha-rUpI" rogathI rahita thayuM che.ane mArI buddhi, Atma-padanA dRDha nizcayavALI thai che. mATe huM pApa-puNyonAM phaLa maLavAnI "zaMkAothI thatI tamAma "adhIratA" ne tyajI dauM chuM. (11) janakarAjAe cittane Apelo bodha vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te janakarAjAe A pramANe vicAra karyo anejema sUrya,abhimAnathI rahita rahIne divasa karavAne mATe ja samudramAMthI uThe che, tema,te (janakarAjA) abhimAna thI rahita rahIne ja rAja-rIti thI prApta thayelI kriyAo karavA tyAMthI uThayo. e rAjAe "A mAruM iSTa che ke A mAruM aniSTa che" evI kalpanAo karAvanArI vAsanAone cittamAMthI tyajI dIdhI ane jAgrata avasthAmAM paNa suSuptivALA jevo nirAbhimAna rahIne prApta thayelI kriyAo karI. pUjya loko rAjI rahe.e rIte divasanI saghaLI kriyAone (karmone) karIne e rAjAe evI ne evI ja dhyAna nI lIlAthI pote ekalAe -te rAtri vitAvI. enA manamAMthI viSayo saMbaMdhI bhramaNa zAMta thai gayuM hatuM.ane manane samAhita karIne te rahyo hato. pachI te rAtri vItI javA AvI -te samaye-teNe potAnA cittane A pramANe samajAvyuM-ke"he caMcaLa citta,A saMsAra tArA sukhane mATe nathI,paNa duHkhane mATe ja che.eTalA mATe A saMsAranI khaTapaTa tyajI daIne upazama (nivRtti) dhAraNa kara.upazama karavA thI tane vikSepo vinAnuM sAcuM sukha maLaze. jema tuM ramata karatAM karatAM -saMkalapo ne utpanna kare che, tema tArI khaTapaTane lIdhe,saMsAra moTo thato jAya che. jema,pANInA siMcana thI vRkSa, seMkaDo zAkhAo vALuM thai jAya che, tema te saMsAra seMkaDo zAkhAovALo thAya che. are, zaTha citta,jema jema tuM bhogonI IcchA karatu jAya che-tema tema asaMkhya vyathAo utpanna thatI Ave che. kAraNake janma-maraNa Adi saMsAranI sRSTio,vAsanAonI jALanA vilAsathI ja thAya che. AthI he,citta, tuM vicitra citAo tyajI daIne upazama pAma. tuM viveka rAkhIne "A capaLa saMsAranI sRSTi"ne ane "upazamanA sukha"ne-kAMTAmAM nAkhI ne toLI jo. pachI tane jo A saMsAranI sRSTimAM sAra jovAmAM Ave to-ja tene vaLagI raheje. paNa,A saMsAramAM AsthA rAkhavI e nissAra ja che.eTalA mATe tenI AsthAne tuM choDI de. "A priya che" tema samajIne koI vastunuM grahaNa kara nahi ane "A apriya che" ema samajIne koI vastuno tyAga kara nahi, paNa kevaLa sAkSIne pAmavAnI IcchA thI tuM svataMtra rIte moja kara. he bhalA,citta,koI padArtha prathama nA hoya ane pAchaLathI tane maLe-ke koI padArtha prathama maLyo hoya ane pAchaLathI jato rahe to enA guNa-doSothI tAre koI jAtanI harSa-zoka nI viSamatA dharavI nahi,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA2edRzya vastu sAthe lezamAtra saMbaMdha nathI-kAraNake te dRzya vastu mudbe che ja nahi. je vastu mudla nA hoya-tenI sAthe vaLI saMbaMdha kevo hoya ? tuM paNa mithyA che ane dRzya vastu (saMsAra) paNa mithyA che,mATe tAre ane dRzyavastune saMbaMdha che ja nahi. he,citta,kadAca dRzya vastu mithyA hoya ane tuM sAcuM hoya,to paNa tAre ane dRzya vastune saMbaMdha dhaTato nathI. kAraNake sAcAne ane khoTAne saMbaMdha kema ghaTe?zuM muelAne ane jIvatAne saMbaMdha hoya? te tuM ja kahe. he citta,kadAca tuM sarvadA hoya ane dRzya vastu paNa sarvadA hoya,to-kadI paNa iSTa vastuno viyoga thavo dhaTato nathI (baMne sarvadA hoya to baMne vacce viyoga kema thai zake?) mATe harSa-zoka no avakAzaja kyAM che? (paNa satyamAM -to-viyoga thAya che ane tethI harSa-zoka paNa utpanna thAya che-mATe baMne sarvadA nathI ja) AthI he,citta,tuM viSayonA ciMtavana-rUpI moTI ciMtAone choDI de ane mauna rahIne svarUpamAM sthiti karavAno ja utsAha dhAraNa kara.A vikSepa-rUpI samudramAM paDIne halakaDolaka thavArUpI bhUMDI sthiti ne tuM choDI de. he,samaju citta,tuM ramatane mATe karelA dArunA daDAnI jema saLagIne,potAnI meLe ja -nirarthaka uchaLyA kare che, to have tema karavuM choDI de.tuM moha-rUpI-mela ne prApta thaIne abhAgiyuM thA nahi. 131 he,zaTha mana,A dRzya vargamAM koI paNa evI sarvottama vastu nathI ke te maLavAthI tane atyaMta paripUrNatA maLe. AthI vairAgya-AdinA baLathI ghaNI dhIraja rAkhIne ane parabrahmano Azraya karIne -tuM tArI caMcaLatA ne tyajI de. (12) janakarAjA nI sthiti-ane-vicAra tathA buddhinuM mAhAtmaya vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A rIte vicAra karato janakarAjA potAnA rAjyamAM saghaLAM kAryo karavA lAgyo. ane 'dhIratA'ne lIdhe AgaLa (agAu) nI peThe,'moha' pAmavA lAgyo nahi. enuM 'mana' viSayonA AnaMdamAM ullAsa pAmavA nA lAgyuM, paNa suSuptimAM rahelAM (jIvo) nI jema vikSepathI rahita ja rahevA lAgyuM. tyArathI mAMDIne te rAjA,'dRzyanuM grahaNa' paNa na karavA lAgyo ke 'dRzyano tyAga' paNa na karavA lAgyo, paraMtu,kevaLa niHzaMkapaNAthI 'vartamAnamAM ja saMtoSa' mAnIne rahevA lAgyo. te sadA Atma-vicAramAM raheto hato.ane jema,AkAzane dhULa-rUpa kalaMka lAgatuM nathI, tema,tenA mana ne anAdikALathI cAlI AvelI-ahaMtA-mamatA-rUpI malinatA lAgatI nahotI. e pramANe potAnA "sva-rUpanA viveka" nuM anusaMdhAna karavAne lIdhe te rAjAnuM "akhaMDa-brahmAkAra-yathArtha-jJAna" nirmaLa thayuM. jema, AkAzamAM nirmaLa sUrya udaya pAme che tema,janakarAjAnA hRdayamAM prabodha (jJAna) udaya pAmyo. "brahmAkAra mana"thI raheto ane "sarva padArtho nA mULa tatva" ne jANato-e rAjA, saghaLA padArthone-AtmA mAM ja rahelA-ane AtmAthI abhinna ja jovA lAgyo. "sadhaLo vyavahAra mAyAnuM ja svarUpa che,ane tema hovAthI AtmAne tenI sAthe koI saMbaMdha nathI" ema samajavAthI te rAjAnuM mana "samatA"mAM ja rahyuM hatuM.te koI paNa prasaMgamAM prasanna thato nahoto ke koi paNa prasaMgamAM kheda pAmato nahoto.saune mAna denAro ane jagatanA parama-tatvane jANato - e jJAnI janakarAjA tyArathI ja -jIvana-mukta -thayo che.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ te rAjyanA sarva manuSyone -potAnA prANa jevo vahAlo-e janakarAjA videha dezanuM rAjya kare che, tema chatAM paNa-dehAbhimAna ne AdhIna thaIne --te koi paNa samaye -harSathI ke zoka thI vihvaLa thato nathI, --te kazuM avaLuM thavAthI duHkha pAmato nathI ke-kazuM savaLuM thavAthI praphullita (sukha) pAmato nathI. --rAjayamAM koi anartha thatA te kacavAto nathI ke artho prApta thatAM rAjI thato nathI. e rAjA sadhaLA vyavahArone karavA chatAM paNa koI sthaLe kaMI paNa (vyavahAra-ke karma) karato nathI, paraMtu,sarvadA kevaLa caitanya nI aMdara ja rahyA kare che. jema suSupti avasthAmAM rahelA manuSyane-saghaLA padArthomAMthI bhAvanAo sarvadA nivRtta thayelI hoya che, tema janakarAjAne sadhaLA padArthomAMthI vAsanAo sarvathA nivRtta thayelI che. e rAjA bhaviSya nI ciMtA karato nathI ane gai vAtanuM (bhUtakALanuM) anusaMdhAna karato nathI, paNa kevaLa vartamAnakALanA viSayane manathI hasato hasato anusare che. he,rAma,bIjA koI prakAra gurU ke zAstra naM sevana vagere) thI nahi. paNa. mAtra.potAnA "vicAra" ne lIdhe ja -te janakarAjAne brahmavidyA saMpUrNa rIte prApta thai che. mATe jyAM sudhI brahmavidhA prApta nA thAya - tyAM sudhI potAnA manathI ja (te brahmavidhA saMbaMdhI) "vicAra" karyA karavo joIe. kAraNake sajjananA samAgamathI -udaya pAmelA "vicAra" -vaDe svaccha thayelA hRdayathI -jevuM brahmavidyAnuM phaLa tarata maLe che -tevuM (tarata) phaLa zAstrArthathI ke guruthI paNa maLatuM nathI. (noMdha-AgaLa 7-mA prakaraNamAM nIce mujaba je AvI gayuM hatuM-temAMnA bIjA kramano javAba ahIM pUro thAya che. A saMsAranI moTI garabaDamAM utpanna thayelAM prANIone (jJAnathI) mokSa Ape tevA -be -ja uttama krama che. pahelo krama e che ke gurunA kahyA pramANe cAlavAthI (karavAthI) dhIre dhIre -eka janmamAM ke ghaNA janmothI jJAna prApta thAya che. bIjo krama e che ke potAnA "vicAra" thI ja kaMika vyutpanna (niSNAta ke pravINa) thayelA citta-vALAone - amuka kALe -AkAzamAMthI paDelA phaLa nI prApti nI jema acAnaka ja jJAnanI prApti thai jAya che) he rAma,Ama 'vicAra'thI tIkSNa thayelI 'subuddhi'thI ja -brahma-pada maLe che.bIjI koi kriyAthI nahi. je,puruSanI pAse,tIkSNa ane pUrvAparano vicAra karavAmAM samarthatAvALI, "subuddhi-rupI-dIvAnI jyota" hoya che tene 'ajJAna-rUpI aMdhakAra' naDato ja nathI. ApadAo-rUpI ane pAra karavAmAM azakya hoya tevA samudramAM paNa - buddhimAna puruSa "subuddhi-rUpI-naukA" thI tene pAra karavAmAM samartha bane che, jayAre-buddhi vinAnA mUDha manuSyane -nAnI ApadAo paNa kaMpAyamAna karI nAkhe che. buddhimAna puruSa -sahAya vinAno,zastra vinAno-hoya to paNa kAryanA cheDAne pahoMce che,jyAM2e, mUrkha manuSya- sahAya AdinI saMpattithI cheDAne pahoMcIne paNa pAcho bhraSTa thAya che. 132 Ama,brahmavidhA nA phaLanI prApti mATe,prathama zAstronA-sajjanonA saMgathI 'buddhi'ne vadhAravI joie. bAhya (dhana vage2e bhogonA) padArtho ne meLavavAmAM jevo prayatna karavAmAM Ave che - tevo ja prayatna prathama buddhine vadhAravAmAM karavo joie. buddhi nuM maMda-paNuM,e saghaLA duHkho nI parAkASThArUpa che,ApadAo nA moTA khajAnA-rUpa che,ane
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 saMsAro-rUpI vRkSonA bIja-rUpa che-mATe,teno vinAza karavo ja joIe. pRthvI,pAtALa ke svarganA rAjya thI je sukha maLe che tevuM sukha mahAtmA-puruSane buddhi-rUpI khajAnA mAMthI maLe che. he,rAma,saMsArarUpI bhayAnaka samudramAMthIdAna karavAthI,tapa karavAthI ke tIrtho karavAthI pAra utarAtuM nathI,paNa,buddhi vaDe ja pAra utarAya che. keTalAeka pRthvImAM pharanArA manuSyo paNa-jo- devatAonI saMpatti ne pAmyA che. to te saghaLuM temane "buddhi-rUpI-latAnA phaLa"thI maLyuM che-ema ja samajavuM. jema je siMho,moTAmoTA madonmata hAthIone paNa potAnA nakhathI phADI nAkhe chetemane ziyALavAM (ziyALa-ke jene catura mAnavAmAM Ave che-te) potAnI buddhi thI ja jItI le che, tema sAmAnya manuSyo paNa buddhinA prabhAvathI,rAjAonI padavI meLave che. buddhimAna puruSane ja svarganI tathA mokSanI paNa yogyatA prApta thayelI jovAmAM Ave che. vivekI puruSane hRdaya-rUpI-bhaMDAra mAM buddhi-rUpI-ciMtAmaNi,iccheluM phaLa Ape che. jema,(buddhinI cAturIthI) vahANanI yojanA karI jANanAro vahANa vALo manuSya samudranA pArane pAme che paNa, je manuSyane nI pAse vahANa hovA chatAM yojanA karI jANato nA hoya te samudrane pAra pAmato nathI, tema,buddhi thI yojanA karI jANanAro puruSa buddhithI ja saMsAranA pArane pahoMce che, paNa mUrkha manuSya-potAnI pAse buddhi hovA chatAM yojanA karI jANato nathI, tethI te saMsAranA pArane pahoMcato nathI. tethI te manuSya potAnI pAsenAro puruSa budi jANato nA hoya to jema samudramAM bhamatuM vahANa yogya raste yojavAmAM Ave to te pAra utAre che, ane ayogya raste yojavAmAM Ave to-DubADI de che, tema,saMsAramAM bhamatI buddhine jo viveka ane vairAgya Adi-rUpa yogya mArge yojavAmAM Ave tosaMsArane pAra pamADe che paNa jo- rAga-dveSa-vagere ayogya mArge yojavAmAM Ave to saMsAramAM DUbADI de che. jema,kavaca-vALA manuSyane zastro aDacaNa karI zakatAM nathI, tema moha' vinAnA vivekI puruSane 'AzA'onA samUhomAMthI uThanArA rAga-dveSAdika doSo' aDacaNa karI zakatA nathI. he,rAma,jene potAnI buddhithI A saghaLuM jagata brahma-sva-rUpa ja jovAmAM Ave che tene 'vipattio thI kheda' - ke- 'saMpattiothI AnaMda prApta thato nathI ja. rAma nA mahakI 5 ahaMkAra-rUpI-kALo-pracaMDa-megha, e AtmA-rUpI-sUryane DhAMkI denAro che,jaDa svabhAva-vALo che ane vistIrNa che, paNa te ahaMkArane 'buddhi-rUpI-vAyu' uDAvI de che (eTaleke-buddhi thI ahaMkAra dUra thAya che) jema,phaLane Icchato kheDUta sau prathama kheDa karIne pRthvI ne ja sArI kare che, tema sarvottama brahma-padane pAmavAne IcchatA puruSe sauthI prathama 'viveka' zIkhIne buddhi ne ja nirmaLa karavI joIe.(buddhine subuddhi banAvavI joIe) (13) cittane zAMta karavAnA upAyo vasiSTha kahe che ke- he, rAma,jema janakarAjA potAthI ja potAnA AtmA no "vicAra" karIne nirvina rIte brahmavettA nI padavIne pAmyA che, tema tame paNa jo,potAthI ja potAnA AtmA no vicAra karazo - to-tame paNa nirvina rIte brahmavettA nI padavI pAmazo. jeo chellA janma-vALA rAjasa-sAtvika jAtivALA samaju vicArazIla) puruSo hoya che ,
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 teo janakarAjA nI jema potAnI meLe ja (bIjA koInI sahAya vinA ja) parabrahma ne prApta thAya che. Ama, indriyo nAmanA zatruone tyAM sudhI vAraMvAra jItyA ja karavA joIe ke -- jyAM sudhI A AtmA potAnI meLe ja potAnA svarUpamAM nirmaLa thaIne rahe. ane jayAre sarva indriyo no niyaMtA ane sarvavyApaka AtmA (paramAtmA) potAthI ja jovAmAM Ave che tyAre,saghaLAM duHkhonA dekhAvo nAza pAme che. ahaMtA-mamatA (Asakti) thI ja moha upaje che, ke paNa jayAre AtmAnuM darzana thAya che tyAre moha nAza pAme che. he rAma. tame vivekavALI buddhithI janakarAjAnI jema potAnA AtmA ne (sarvanA adhiSThAna-rUpa) brahma-jANIne . ane te AtmAne sAkSAta anubhavIne-sarvottama parama puruSArtha-rUpI-lakSmI'-vALA thAo. je puruSa manamAM nitya Atma-vicAra karyA karato hoya,ane jagatane anitya ane bhramaNa karavAnA svabhAvavALuM joyA karato hoya, tenuM citta (janakarAjAnI jema) potAnI meLe ja svaccha thai jAya che. saMsArathI bhaya pAmelA lokone mATe-te bhaya thI rakSaNa mATe upara mujaba) prayatna karyA vinA bIjo koI upAya nathI.temanA mATe-deva,karmo,dhana,ke bAMdhavo-e koI paNa saMsAranA bhayathI rakSaka thAya tema nathI. jeo prayatna karavAmAM tathA viveka AdinuM saMpAdana karavAmAM kevaLa deva (nasIba) para ja AdhAra rAkhe che, ane jeo deva pratikULa haze to lAkho prayatna karavAthI paNa zuM vaLavAnuM che?" jevI duSTa kalpanAo karyA kare che ane prayatna karatA nathI, temanI e vinAza ApanArI abhAgaNI buddhine anusaravuM joIe nahi. he,rAma,parama viveka no Azraya laIne,potAthI potAne ja joIne, vairAgya thI saMpanna thayelI buddhi vaDe, saMsAra-rUpI samudrane tarI javo joIe. he,rAma, Ama jJAna nI prApti ja sukha ApanArI che ane ajJAna-rUpI vRkSa ne kApI nAkhanArI che, ane A jJAnanI prApti acAnaka ja AkAzamAMthI paDelA phaLa nI jema thai jAya cheke jene viSe meM tamane udAharaNarUpe janakarAjA nI AkhyAyikA kahI. je puruSa janakarAjAnI jema sArI buddhivALo hoya ane potAnI meLe ja vicAra karavAvALo hoya, tenA hRdayamAM rahelo,AtmA potAnI meLe ja prakAzita thAya che. "vicAra" thI ahaMtA-mamatA harAI jAya che. ane vicitra prakAranI je saMsAranI kalpanA che-te naSTa thai jAya che. "A deha huM ja chuM" evI khoTI samajaNa-rUpI rAtrino nAza thAya che. tyAre sarvavyApaka ane moTA vistAra-vALo "sva-rUpa-rUpI-sUrya"no prakAza,potAnI meLe ja pravarte che. he,rAma,janakarAjAe manamAM vicAra karIne,"ahaMkAranI vAsanAone tyajI dIdhI-tema tame paNa manamAM vicAra karIne (buddhimAMthI) ahaMkAranI vAsanAne tyajI do. ahaMkAra-rUpI vAdaLAMno jayAre nAza thAya che-tyAre,nirmaLa thayelA "vistIrNa-caitanya-rUpI-AkAza" mAM "sva-rUpa-darzana-rUpI sUrya" atyaMta prakAze che. "je deha che te ja huM chuM" evI je bhAvanA karavI e ja moTuM aMdhAruM che, ene zAMta karavAmAM Ave tyAre-ja-Atma-sva-rUpa no prakAza thAya che. "ahaMtAnA viSaya-rUpa dehAdika' paNa nathI ane mamatA no viSaya-rUpa 'strI-putrAdika' paNa nathI, paNa emano je sAkSI che,te nathI tevuM paNa nathI" evI bhAvanAthI jayAre "mana" prazAMta thAya che, tyAra pachI te "viSayo" mAM gaLakA khAtuM nathI.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 he, rAma,manane "grAhya samajAyelA padArtho"mAM je "atyaMta-rAga" che -anemana ne "tyAjya-samajAyelA-padArtho"mAM je "atyaMta-dveSa" che-te ja baMdhana che.bIjuM koI baMdhana nathI. mATe,tame tyAjya padArtho upara dveSa" rAkho nahi,ane grAhya padArtho para "rAga" rAkho nahi. paNa te baMne ne tyajIne tame "AtmA" mAM ja raho.ane vikSepa-rUpI melathI rahita thAo. jemanI "A grAhya che ane A tyAjya che" evI "bheda-buddhi "naSTa thai hoya che, teo koI vastune IcchatA paNa nathI ane koI vastune tyajI paNa detA nathI. jyAM sudhI A "bheda-buddhinI A kalapanA"o kSINa nA thAya tyAM sudhI 'samatA' (brahmAtmaka paNuM) prakAzatI nathI. "A vastu anukULa che mATe maLe to ThIka ane A vastu pratikULa che mATe mane kadI paNa prApta nA thAya to ThIka evI rItanI jenAmAM draSa-buddhi che te puruSamAM vairAgyathI prakAza pAmanArI samatA ane svachatA kayAMthI hoya? "AnaMda-rasa brahma-tatva eka ja che, tenAthI koI padArtho bhinna nathI" ema vicAravAmAM Aveto saghaLA padArtho potAnuM ja svarUpa hovAthI A padArtha e "anukULa" ja che-temAM kaMI paNa ayogya nathI. paNa have jo te padArthone (AtmAthI) bhinna gaNavA (vicAravA) mAM Ave topaNa "AtmA asaMga che" ane tethI koI paNa padArtha no tene sparza nathI. eTale (tethI) ahIM-koI padArtha anukULa paNa Tharato nathI ke pratikULa paNa Tharato nathI, to pachI(te padArthamAM) yogya-ke-ayogya-paNuM to kyAMthI hoI zake? "citta-rUpI-jhADa" mAM jyAM sudhI- iSTanI AzaMkA-rUpI ane aniSTa nI AzaMkA-rUpI - be caMcaLa vAMdarIo kudyA karatI hoya to te ci-rUpI-jhADa, kaMpAyamAna thayA vinA rahe ja kevI rIte? je manuSyamAM tyAjya-paNA ane grAhyapaNA nI "bheda-buddhi" TaLI hoya, te vicakSaNa manuSyamAM, AzAothI rahitapaNuM-bhayathI rahitapaNuM-sthirapaNuM-samapaNuM-jJAnIpaNuM-mananI caMcaLatAthI rahitapaNuM-zarIra nI kriyAomAM kartA-paNA no abhAva-dhIraja-sarva sAthe mitrabhAvamanana karavApaNuM-saMtoSa-komaLapaNuM- ane komaLa bolavApaNuM eTalA "guNo" avazya rahe che. jo ke-Ama,te "guNo" tenAmAM rahe che chatAM,paNa tenA cittamAM te guNo) nI vAsanA baMdhAI jatI nathI. jema, nIyA pradezamAM vahyA jatA pANIne,pALa banAvIne rokavAmAM Ave chetema,viSayomAM doDatA "mana" (citta) ne pratyAhArathI parAvartana karIne) baLAtkAre rokI levuM, ane bAhya viSayomAM thatA "abhimAna" no tyAga karavo. tathA, te pachI,mana nI aMdara krUratI-te viSayo nI "vAsanAo" ne tyajI devI. ubhA rahetAM cAlatAM sUtAM, ane zvAsa letAM tathA sarvakALamAM -te viSayonA mithyApaNA no vicAra karyA karavoe "cittanI aMdara skUratI-viSayo nI vAsanAo" choDI devAno "upAya" che. jema,vistIrNa AkAzamAM,koI samayasara thayelA vaMToLiyAthI vAdaLAM kapAI jAya chetema,ati vistIrNa brahmapadamAM koI,samayasara pravartavA lAgelI buddhi thI vAsanAo kapAI jAya che. he,rAma,A saMsArarUpI vRkSa nuM ajJAnarUpI mULa, hajAro "doSo-rUpI-aMkuro"ne utpanna thavAnA sthAnaka-rUpa che, te ajJAnane brahmabhAvamAM "sthiratA rAkhavA-rUpI dhIraja" thI samartha thayelI "buddhi" vaDe kApI nAkho. mana thI ja buddhimAM) thayelA "viveka" vaDe -mana ne ja kApI,tarata ja pavitra padane prApta thAo. manathI thayelA viveka thI,mana nI bhUtakALanI vRttione kApI nAkho, "bhaviSya nuM ciMtana karavA nA tyAga thI" mananI vartamAnakALanI vRttione kApI nAkho,ane,
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 vAsanAonA ucchedathI mana nI bhaviSyakALanI vRttione kApI nAkhoeTale tamAro saMsAra ja kapAI jaze. "saMsAranuM vismaraNa' karavAmAM Ave to-moha' pharIvAra aMkurita thato nathI,ane'citta (mana) nuM vismaraNa' karavAmAM Ave to-'saMsAra' pharIvAra aMkurita thato nathI. mATe,he,rAma,ubhA rahetAM,cAlatAM,sUtAM,jAgatAM,uce jatAM ke nIce paDatAM-paNa tame "A saMsAra anitya ja che" evo nizcaya karIne,"jagatanI satyatAnA vizvAsa' no tyAga karo. he,rAdhava,e pramANe saMpUrNa rIte "samAna buddhi" no Azraya karIne tame upasthita thayelAM kAryo karo,ane. aprApta kAryonI ciMtA nahi karatAM-A saMsAramAM vicaro. jema pRthvI-vagere ATha mUrtio-vALA-kahevAtA-sadAziva-caitanya-rUpe to eke ya mUrti dhAraNa karatA nathI, paNa adhiSThAna-rUpe sadhaLI mUrtione dhAraNa kare chetema,"svarUpa" thI tame eke ya kArya karo nahi,ane "sAmIpya-mAtra" thI saghaLAM kArya karo. tame ja vAstavika "satya" cho,ajanmA che,AtmA cho ane "mahezvara" cho, tame potAnA "sva-rUpa" thI bhraSTa thayA vinA ja potAnI bhUlathI AvaDA moTA jagatane vistArI dIdhuM che. je tatvavettA puruSa sarva drazyo (jagata mAM AtmA-paNAnI ja bhAvanA rAkhe che, ane anyapaNAnI bhAvanA choDI de che-tene harSa-krodha tathA khedathI thatA vikAro vaLagatA nathI. je puruSa,rAga-dveSathI rahita hoya,mATI-paththara ane sonAne samAna gaNato hoya ane saMsAranI vAsanAothI rahita hoya-te puruSa "yukta-yogI" kahevAya che. e puruSa kaMI kare-kaMI bhogave-kaMI Ape ke koIne mArI nAkhe-to paNa tenI buddhi te kAryomAM abhimAna vinAnI hoya che. eTalA mATe te puruSa ne sukha-duHkhamAM "samatA" ja rahe che. "A sAruM che.A narasa che-A priya che ane A apriya che" evI bhAvanAone tyajIne je puruSa"prApta thayeluM kArya karavuM" eTalI ja samajaNa thI kAryomAM pravarte che-te puruSa-kyAMya "Asakta" thato nathI. he mahAbuddhimAna rAma,mana jo "saghaLuM caitanya-mAtranI sattA mAtra che"evo nizcaya rAkhInebhogonA citavana no tyAga kare to "zAMti" pAme che. jema,vanamAM mAMsa ne nahi meLavI zakato,bilADo,potAnA jIvanane mATe ane potAnAM baccAMonA poSaNane mATe,mAMsa nI lAlaca thI siMha ne anusare che (siMhe karelA zikAra no upabhoga kare che). tema,mana pote paNa sAkSI-caitanya nA anugraha vinA siddha, thai zakatuM nathI,tathA jagatane paNa siddha karI zakatuM nathI.ethI-te mana,caitanya nI "zakti" thI maLelA "jagata"no upabhoga kare che, (eTale) Ama,mana e mithyAbhUta ja che ema siddha thAya che. e mana caitanya nA anugraha thI jIve che, tathA caitanyanA anugrahathI caitanyamAM ja jagatanI bhAvanA karIne pote ja jagata-rUpa thAya che. ane te ja mana,jo pAchuM jo potAnA sva-rUpa nA smaraNa" ne prApta thAya to - mana-paNAne choDIne "caitanya-paNA"ne prApta thAya che. mana,e caitanya-rUpI prakAza vinA ane caitanya-rUpI baLa (zakti) vinA-zaba jevuM jaDa ja che. te caitanya nA anugraha vinA gati kema karIne karI zake?
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ caitanya nA "sva-bhAva" ne lIdhe ja -caitanya mAM calana thayAnI je khoTI 'kalpanA' thAya che-te ja 'mana' che. ane te 'mana-rUpI-sarpa' no je phUMphADo che -te ja A 'jagata' che-ema zAstravettAo kahe che. je brahma che-te ja -kaMIka potAnA sva-rUpa ne bhUlI,jayAre "amuka padArtha che-amuka padArtha che" evA prakAranI, satya jevI kalpanA-rUpa thaIne hRdayamAM sthira thAya che,tyAre te 'mana' kahevAya che. "udaya pAmelI te kalpanA" jayAre "A mana che" ema samajAIne jAmI gaI, tyAre te potAnA caitanya-paNAne bhUlI jaIne -jaDa (mana) jevI thaIne rahI. "vyApaka-paNA"mAMthI bhraSTa thaIne mana-paNAne pAmelI,e pahelI "kalpanA" saMkalpa-vikalpane anusarIne, "A vastu tyAjya che ane A vastu grAhya che" evI garabaDa karyA kare che. A rIte jovAmAM Ave to- jagatanuM je caitanya che-te ja potAnI "mAyA-zakti" ne lIdhe mana-rUpa thayuM che. eTale je mana che te ja caitanya che-to paNa jyAM sadhI te "mana" ne zAstrAdika-rIte samajAvavAmAM Ave nahi. tyAM sudhI (te mana) potAnA caitanya-paNAne samajatuM nathI.!!! Ama che-eTalA mATe zAstra nA vicArathI,uttama vairAgyathI,ane indriyonA nigraha thI, mana nuM valaNa potAnA "sva-rUpa" tarapha karAvavuM joie. sarva prANIonI e mana-rUpI-kalpanA -jo vijJAnathI tathA upazama thI potAnA svarUpane samaje-tobrahmapaNAne prApta thAya che,ane nA samaje to-jagatanI bhAvanA karIne jagatamAM bhamyA kare che. mana-rUpI kalpanA,moha-rUpI madirAthI matta thayelI che,viSayo-rUpI khADAomAM loTyA kare che, ane potAnA sva-rUpa nA ajJAnathI ja jaDa thai gayelI che,mATe,tene samajAvavI joie. e mana-rUpI kalpanA,hRdayanI aMdara dekhAya che,chatAM,paNa te saMkalpathI racAyelA mahelanI jema khoTI ja che. tene jyAM sudhI samajAvavAmAM nA Ave tyAM sudhI te kaMI samajatI nathI. e mana-rUpI kalpanA,bIjA bAhya padArtho ne jANe che,te paNa potAnA prabhAvathI jANatI nathI, paNa phula nI aMdara rahelI sugadhanI peThe potAnI aMdara rahelA sAkSI-caitanya nA prabhAvathI ja jANe che. e mana-rUpI-kalpanA,joke tenA asala svarUpano vicAra karatAM-nitya jJAna-sva-rUpa ja che,to paNa, zarIra-Adi nI maryAdita dazAne pAmIne te TUMkI thai jAya che ane tethI te jagatamAMthI paNa thoDuM ka ja jANI zake che, ane je -te-thoDuMka paNa jANI zake che-teTaluM paNa te sAkSI-caitanya nA svabhAvathI ja jANI zake che. he,rAma,jema sUrya,kamalinIne (kamaLane) praphullita thavAnI zakti Ape che, tema,sAkSI-caitanya ja e patharA jevI "jaDa-mana nAmanI kalpanA" ne jagatanA padArtho jANavAnI zakti Ape che. ane tethI ja te "mana-rUpI-kalpanA" caitanyanI preraNA vinA kazuM jANI zakatI nathI. sAkSI-caitanya nI preraNA (zakti) vinA ekalA manathI kriyA(karmo) thavI paNa asaMbhavita che. A rIte jo jovAmAM Ave to-mana patharA jevuM jaDa che-mithyA-bhrAMti thI ja uTheluM che, ane jhAMjhavA nA pANI jevuM che.tenAthI zuM kriyA thai zake? jema,atyaMta vistIrNa akhaMDa taDako hoya-to ja jhAMjhavAnAM pANI nI nadI sphUre che, tema,akhaMDa Atma-tatva vidhamAna (hAjara) che-to ja mana-rUpI kalpanA sphUre che. 137 he,rAma,paramAtmA mAM je "calana-rUpI-kalpanA" thai.tene "ThagArAo" e bhinna mAnI - "mana" evuM nAma ApIne "kAga no vAdha" banAvI dIdho che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 have,te mana nuM pRththakaraNa karI jotAM, temAM je "caitanya no aMza che-te ja AtmA che".ane bAkInA jaDa-aMza-rUpa je calana (taraMga) che -te "prANa" (zakti ke vAyu zakti) no ja dharma che. e "prANa" eka jAtano "vAyu" che ane te zarIramAM "prANamaya-koza" kahevAya che. Ama hovAne lIdhe-yogIone prANavAyuno nirodha karyA pachI-mana no judo nirodha karavAno raheto nathI! jemanI "jJAna-zakti" ke- je - judAjudA prakAranA (mana nA ) "saMkalaponA nizcayo" thI dabAyelI hotI nathIteo "mana" ne "jemAM koI paNa viSayonA AkAranuM grahaNa thayuM nathI" evI "paramAtmAnI zuddha-prabhA-rUpa" ja jue che. "A deha huM chuM ane A mAruM che" (Asakti-rUpa) evA adhyAsathI melI thayelI 'mana-rUpI je kalapanA' che-tenuM "jIva" evuM nAma kahevAmAM Ave che. "mana" mAM je "calana-bhAga" che te "prANa no ja dharma" che.(eTale) te uparathI ema paNa kahI zakAya ke "mana-e- AtmA tatva ane prANa nA mizraNarUpa che." he,rAma,buddhi-citta ane jIva -e nAmo khoTI rIte mana mAM ja che, kAraNake-teone vidvAnoe "prakriyA mATe kapelA che ane mATe te vAstavika rIte che ja nahi. Ama-vAstavika rIte (satyamAM) jotAM,mana-buddhi-jIva ke zarIra e kaMI paNa nathI. je kaMI che te mAtra akhaMDa -AbhA ja che. A saghaLuM jagata e AtmA che, ane je kALa che te paNa AtmA ja che. te nirmaLa AtmA,AkAzathI paNa sukSma che-ane indriya-vagere sAdhano thI jANavAmAM Avato nathI. ane Ama hovAne kAraNe te asata jevo jaNAto hovA chatAM, saghaLI kalapanAo nA "adhiSThAna-rUpa" hovAthI satya ja che. saghaLA kalpita padArtho thI nyAro evo e AtmA bIjA koI sAdhanothI nahi, paNa potAnA "prakAza"thI ja anubhavamAM AvI zake che. mana jo AtmA ne jovAnI pravRtti kare,to jovAnA samayamAM,pote ja nAza pAmI jAya che. jevI rIte,aMdhakAra-e -prakAzane jovAnI pravRtti kare tote-jovAnA samaya(daramiyAna) mAM teno potAno (aMdhakArano) nAza thayA vagara rahe ja nahi. mana-e AtmA ne jovA samartha thatuM nathI,te (mana) to mAtra- atyaMta svaccha anubhava-rUpa AtmAmAMthI saMkalpa ne lIdhe uThelA- anAtma-padArthone jovAmAM ja (AtmA nuM ja vismaraNa karIne) pravarte che. eTale AtmAnuM je "saMkalapa-maya-paNuM" che te ja mane kahevAya che ane AtmA nuM je "saMkalpo thI rahita-paNuM" (mana-rahitapaNuM) che te ja "mokSa" kahevAya che. Ama hovAthI "Atma-darzana" e mokSa ja che.mATe temAM mana kevI rIte pravartI zake? saMkalapomAM ubhukha (pravRtta) thatA,AtmA no -potAnA nirvikalpapaNA mAM je pheraphAra thAya che te ja mana no janma che. ane temAMthI tyArathI) saMsAranI vRddhi thAya che. A rIte caitanya nI sattA potAnA nirvikalpa-paNAmAMthI bhraSTa thai ane saMkalpathI kalaMkita thAya che, tyAre kalapanA uThe che ane te kalapanA mana kahevAya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 he,rAma,jema,jayAre, padArtha lIna thAya che-tyAre padArtha nI chAyA paNa lIna thAya che. tema "prANa no nirodha" thAya tyAre mana no virodha paNa potAnI meLe ja thai jAya che. kAraNake mana e prANa-rUpa che. jIvato manuSya-dura dezAMtaranA anubhavane potAnA manamAM jANe chetethI te dezano anubhava "mArA manamAM rahelo che" e-pramANe kahe che. have te je dezAMtaranA anubhavano je saMbaMdha thayo te,"calana" vinA dhaTato (thato) nathI. ane e calana e prANa no dharma che.-eTalA mATe mana e prANa-rUpa che.(noMdha-prANa e vAyu-rUpa che) vairAgya thI, prANAyAmanA abhyAsathI,samAdhithI, viSayomAM mana nA javA-rUpa duSTa abhyAsa no nAza karavAthI, ane Atma-tatva nA jJAnathI-prANa no virodha karI zakAya che. mana mAM je calana-zakti che te prANa nI che ane je jJAna-zakti che te caitanya nI che. e "zaktio" nA hoya to mana kadApi cAlI zake nahi.ke jANI zake nahi. je calana che-te anitya che ane jaDa che,aneje jJAna che te AtmAnuM ja svarUpa hovAthI, sarvadA svaccha che ane sarva-vyApaka che. ane Ama hovA thI jJAna nuM ane calana nuM mizraNa thavuM vAstavika rIte saMbhavatuM ja nathI. paNa kalapanAthI je (AvuM mizraNa) mAnI levAmAM AvyuM che te ja mana kahevAya che. A rIte mana mithyA ja utpanna thayuM che ane khoTI samajaNa-rUpa ja che.ane te ja "avidhA" kahevAya che, te ja vikSepa-zakti kahevAya che, ane te ajJAna nA sarvasva no te nirvAha karanAra hovAthI ajJAna paNa kahevAya che.ane (Ama) A ajJAna ja saMsAra-Adi-rUpa-jhera ne ApanAruM che. upara pramANe - jJAna-zakti ane calana-zakti nA saMbaMdha mAM jo saMkalpa nI kalapanA karavAmAM Ave ja nahi-tomana rahetuM ja nathI.ane jayAre e mana nA rahe tyAre saMsAranA saMbaMdha-vALA sadhaLA bhayo no nAza thai jAya che. "vAyu nI calana-zakti" jayAre,caitanya ne phurita kare che.tyAre ja caitanya calana zakti-vALuM thaIne "saMkalpa kare che ane tethI mana-paNAne pAme che A rIte bALake kapelA yakSa nI peThe caitanya mAM mana-paNuM mAtra kalpanAthI ja utpanna thayuM che. ane tethI te mithyA ja che. kAraNake vAstavamAM caitanyamAM koI prakAra no AkAra ke "calana" (taraMga) che ja nahi caitanya to akhaMDa ane pUrNatA vALuM che ane tema koI kalpita padArtha thI, khaMDita-paNuM ke-apUrNapaNuM thavAno saMbhava ja nathI.pUrNa-akhaMDa ane sarva nA adhiSThAna-rUpa e caitanya nuM konI sAthe athaDAvuM saMbhave? ke jenAthI te khaMDita thai thAya? Ama,caitanya mAM calana (taraMga) nAmanI koI kriyA hovI e saMbhava nathI.ane eTale ja caitanya ne taraMga sAthe koI ja saMbaMdha nathI. to have calana nA saMbaMdha vinAnA caitanya vinA konuM mana siddha thAya? ane te kevuM siddha thAya? ane jo calana e caitanya thI juduM che ja nahi -tevo pakSa laIe to-paNa pachI mana kone kahI zakAya? AthI he rAma,railokyamAM paNa mana nAmano duSTa padArtha che ja nahi-ema barAbara samajIne "mana che ja nahi" evo je "nizcaya" thAya te ja mana no nAza samajavo. mATe "mana che" evI vyartha ane anartha ApanArI,kalpanA tame karo ja nahi.kAraNa ke.vyartha saMkalpo karanAruM mana AkhA brahmAMDamAM kyAMya nathI.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 he,Atma-tatva nuM manana karI jANanAra rAma, tamArA hRdaya-rUpI-nirjaLa-deza" mAM ajJAna (ayathArtha jJAna) thI utpanna thayelI "kalapanA-rUpa-jhAMjhavA nI nadIoe yathArtha jJAnathI atyaMta zAMta thai gaI che. he rAma,mana to jaDa che ane sva-rUpa vinAnuM che, tethI sarvadA mUeluM ja che. to e mUelA (mana) thI loko pote mAryA gayA che" ema samaje che. e vicitra mUrkhatA nI paraMparA ja che. jenuM koI sva-rUpa nathI,koI deha nathI,koI AdhAra nathI ane koI jAti paNa nathItevuM mana sarva loko ne duHkhI kare che-ema samajavuM e eka jAtanI mUrkhapaNA nI jALa che. AvuM mana jo koIne duHkhI karatu hoya to huM dhAruM chuM ke-tevA duHkhI thanAranuM mAthuM nIla-kamaLa nI pAMkhaDI thI phATI paDatuM haze.(tema zakya nathI kAraNake pAMkhaDI thI mAthuM phATI paDI zake nahi ) - te mana jaDa che,mUMguM che, AMdhaLuM che to pachI te kone mArI zake? bALI zake? ke duHkhI karI zake? zatru ne jItavAnI,saghaLI sAmagrI (zastro) vALA lokone-sAmagrI (zastro) vinAnuM mana harAvI de chee vAta keTalI mUrkhAI bharelI lAge che? kAraNakete mana mithyA saMkalpathI ja goThavAyuM che,sthiti pAmeluM che ane zodhavA chatAM kyAMya jovAmAM AvatuM nathIto pachI tenAmAM loko no parAbhava karavAnI zakti ja zI rIte saMbhave? jo vicAra karI jovAmAM Ave to-mana jarA paNa (koI laDAImAM) TakI zake tema nathI,to paNa te ja mana - jo loko ne saMkaTamAM nAkhatuM hoya, to e eka jAtanI vicitra "mAyA" ja hovI joIe. ane e ja mAyA "mahA-mAyAvI-maya-dAnava" ne paNa banAvatI haze !!! jayAre mUrkhatA hoya che.tyAre lokone sadhaLI Apattio prApta thAya che. ajJAnI manuSya potAnI mUrkhatA thI ja ApadA-rUpI-sRSTi banAvI le che. ane potAnA khoTA mana ne kumArga para caDAvI ne te sRSTi ne vadhAryA kare che. mATe huM dhAruM chuM eka-A sRSTi kevaLa mUrkhatAthI ja banelI hovAthI,vicAra mAtra thI TaLI jAya tevI kUNI che. AvI sRSTi thI AtmA ne duHkha thAya che-ke te baMdhAI jAya che ke teno parAbhava thAya che-ke teno nAza thAya chetema mAnavuM e paNa eka bhrAMti ja che. he,rAma,Ama mana e mithyA ja uTheluM che, ane je puruSa tene vaza karavAne samarthanA hoya te upadezane pAtra nathI. e puruSa nI buddhi bAhya viSayamAM ja lAgelI hoya che (viSayo maLavAthI ja te pUrNapaNuM mAnI le che) paNa Atma-valaNa mAM lAgelI hotI nathI. AvI buddhi sukSma vicAra karavA mATe azakta (asamartha) che, tethI upadezanAM vacano ne yogya ja nathI. AvI buddhi vevalI che, satata bhaya pAmatI hoya che ane mana jo tene bIvaDAve to te mana ne paravaza thai jAya tevI hoya che. potAnI buddhi nI) pAse ja rahelA tuccha mana thI (te mana zatru hoya tema) bhaya pAmatI e abhAgINI buddhi, sukSma vicAra karI jANatI nathI, Ama A rIte hovA chatAM puruSa pote e buddhi ne viSayathI rAjI rAkhavAno nirarthaka moha zA mATe rAkhe che? (noMdha-eTalA mATe-ja jo puruSa nI potAnI buddhi sUkSma vicAramAM pahoMcI zakatI nA hoya tote buddhi ne chevaTe (kama se kama) viSaya-sukha thI to dura ja rAkhavI joIe. ke jethI koIka divasa to te -sUkSma vicAramAM pahoMcavAmAM samartha thAyA!)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) upadeza ne ayogya jIvo nI upekSA ane ane yogya jIva mATe mana ne TALavAnA upAya vasiSTha kahe che ke-je viSayonI icchAo vALA che, vairAgya nI upekSA kare che ane vidvAno maLyA chatAM -temane Atma-jJAna viSe-pUchavuM baMdha rAkhI,potAnI buddhine mUMgI ja rAkhI rahyA che-temane huM zAstramAM kahelA - Atma-prApti karavAnA -uttama-upAya-rUpa vicAra-nAM vacano thI upadeza Apato nathI. je manuSya mule dekhato ja nA hoya (AMdhaLo hoya) tene kayo haiyAphUTyo phUlothI zobhatA vana ne dekhADe? madirAthI ghUmatAM netro-vALA ane bhAna vinAnI indriyo vALA matta puruSane-dharma no nirNaya saMbhaLAvavAmAM adhikArI gaNe tevo durbuddhi koNa hoya? murkha ne koNa zikhAmaNa Ape? mana ne jItyuM nA hoya tevA durbuddhi puruSane koNa upadeza Ape? he,rAma,mana jItAyeluM che ema ja samajo.kAraNake vAstavika rIte jotAM mana -muphle che ja nahi.ane mithyA che. je mUrkhe tene (mana ne) jItyuM nA hoya te -murkha puruSa jhera khAdhA vinA paNa jheranI mUrchAthI marI jAya che. viSayo para prakAza sarvadA jJAna-rUpI AtmA thI thAya che,tenuM calana prANavAyu thI thAya che,ane viSayo nuM grahaNa indriyo thI thAya che,to pachI ApaNa ne mana nI zI jarUra paDe? te mana ne kema svIkAravuM paDe? "calana-zakti" prANa nI che,"jJAna-zakti" AtmA nI che,ane "viSayo nuM grahaNa karavAnI zakti" indriyo nI che. to e sadhaLI "zaktio-vALo" mana nAmano koi padArtha che tema mAnavAnI ApaNane zI jarUra che? 141 vyavahAra saMbaMdhI je je zaktio che te sadhaLI paramAtmA nA kiraNo thI ja che.mATe tame te zaktionuM judA-paNuMane te te zaktionA judA judA (mana vagere) nAmone zA mATe svIkAro che? mana evo padArtha che jeNe jagatane AMdhaLuM banAvI dIdhuM che !! mana e kazuM che ja nahi to temAM zakti-paNuM kema hoya? he,rAma,je loko mana vaDe AMdhaLA thai gayA che-temanAM apAra dukhone joine mArI buddhi karuNAthI dabAi gai che, ane e loko nA duHkha no koI upAya nahi maLavAthI te (buddhi) jANe mUMjhAI gaI hoya tema paritApa pAmyA kare che.paNa "je duHkha koI kAraNathI utpanna thayuM hoya te duHkhane te kAraNanuM nivAraNa karavAthI TALI zakAya, paraMtu te murkha loko nuM duHkha to kAraNa vinA ja utpanna thayu che,mATe te kevI rIte TaLe?" evo vicAra karIne huM mArI buddhi nA paritApa ne zAMta karuM chuM. murkha manuSyo koi sAcA kAraNathI nahi paNa khoTA kAraNathI ja duHkha pAmyA kare to-temAM ApaNe zuM karI zakIe? te mATe ApaNe kheda zo rAkhavo? ane zA kAraNathI rAkhavo? gadheDAo ane murkha manuSyo duHkha ne mATe ja janme che-to temanA duHkhane mATe ApaNe zuM karIe? A saMsAramAM avataryA karatA pApI loko maravAne mATe ja avataryA kare che. juo,pratyeka dezamAM pratyeka divase -khATakIonA hAthe keTalAM pazuo kapAya che? to temanA mATe zuM rovuM? vanamAM bhIla-Adi loko lAkho mRgo no dhANa kADhI nAkhe che,to temane mATe ApaNe zuM rovuM? moTo matsya nirdaya thaIne nAnA matsyo ne gaLI jAya che to temAM ApaNe zI vedanA karavI? asaMkhyAta prANIo janmyA kare che ane maraNa pAmyA kare che-to temane mATe dayALu lokoe rAjI thavuM - te paNa yogya nathI ke temane mATe kacavAvuM paNa yogya nathI. je puruSa dayAthI durbuddhimAnonAM duHkha TALavAmAM pravarte che-te puruSa potAnA hAthamAM rahela eka chatra thI (chatrI thI) saghaLA AkAzane taDakA vinAnuM karavAno parizrama kare che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 pRthvI mAM pazu-pakSIo jevA mUDha manuSyo ne upadeza devo ja nahi vanamAM ThUMThAnI pAse kathA vAMcavAthI zuM vaLe? viSayomAM laMpaTa rahenAra mANaso ane pazuo e bemAM zuM aMtara che? (te jaDa jevA che) pazuo doraDAthI kheMcAya che ane viSayI-laMpaTa manuSyo mana thI kheMcAya che. potAnA mana-rUpI kAdavamAM kheMcI gayelA mUrkhamanuSyo nI vipatti joine to paththara ne paNa raDavuM Ave. jemaNe potAnA mana ne jItyuM ja nA hoya te lokone cAre bAjuthI duHkhadAyI dazAo ja prApta thAya che, mATe samaju mANasa te duHkhadAyI dazAone TALI nAkhavAnuM mAthe le ja nahi. he,rAma, jemaNe mana ne jItyuM hoya, te loko nAM duHkho saheje TALI zakAya tevAM hoya che. mATe tatvavettA puruSa temanAM duHkho ne ja TALavAnI vRtti kare che. he,rAma mana-e muddale che ja nahi,eTale tene amaryuM amathuM kalyo nahi ane mana thI duHkhI thAo nahi. jyAM sudhI tame Atma-tatva nA vismaraNa ne lIdhe mUDha hatA tyAM sudhI tamAro mana-rUpI sarpa jora karyA karato hato, paNa have to tame satya vastu ne jANI cukyA cho mATe tame saMkalapa no nAza karo ke jethI mana no nAza thai jAya. tame jo A drazya (jagata) no Azraya karatA ho to-tame baMdhAyelA ane manavALA cho,ane jo A drazya ne choDI detA ho to-tame mana thI rahita cho ane mukta cho. A mAyAmaya saMsAra ne jo grahaNa karavAmAM Avyo-to te baMdhana ne mATe ja che ane tene (saMsArane choDI devAmAM Avyo hoya to te mokSa ne mATe ja che. mATe have tame tamArI IcchA hoya tema karo. "A mana Adi ke deha-Adi-vagare kaMI che ja nahi"evo vicAra karyA karo, ane tethI parvatanI peThe sthira raho. tame paramAtmA ja cho ke jenI aMdara anaMta brahmAMDo samAI jAya che. he,rAma,"A huM chuM ane A jagata che" evI be-paNA-vALI kalpanAo choDI Do ane akhaMDa-paNA-rUpa potAnA sva-bhAvamAM rahIne ja tame atyaMta sthira thAo. "tamArI draSTA-paNA nI sthiti" ane "jagatanI draSTA-paNAnI sthiti" e baMne nI madhyamAM-e baMne sthitiomAM "anusyuta" (eka) je "anubhava-rUpa sAkSI no sva-bhAva" che, te "sva-bhAva" mAM ja tamArA AtmAnI sarvadA sthiti che-ema tame bhAvanA kAryo karo. eTale ke"svAda lenAra" ane "svAda levAnA padArtho" thI rahita thai.paNa e baMne mAM "anuyuta" (eka) thaIne raheloje kevaLa "anubhava" (sAkSI no sva-bhAva) che-tenI ja tame bhAvanA karyA karo.ane niraMtara temAM ja raho. e anubhava (sAkSI no svabhAva) ja tamAruM sAcuM "sva-rUpa" che. he,rAma,'anubhava karanAra' ane 'anubhava karavAno padArtha e baMne thI rahita thaIne te baMne mAM anusyuta thaIne rahelo je kevaLa nirupAyika (upAdhi-mAyA vagarano anubhava che-teno ja hRdayamAM Azraya karIne sthira thAo. "huM saMsAranI bhAvanAthI rahita chuM, ane traNe avasthAo (jAgrata-vagere) thI rahita chuM" e rIte tame tamArA "sva-rUpa" nI bhAvanA karyA karo ane sadA "sva-bhAva" mAM ja raho. he,rAma, tame jayAre pramAdane lIdhe,tamArA zuddha caitanya-paNAne choDI do cho,ane khuda thI ja judA judA drazya (jagata) no saMkalpa karo cho tyAre tame atyaMta duHkha denArA 'mana-paNAne prApta thAo cho. A mana-paNA-rUpI' sAMkaLa ne tame 'sva-rUpa nA jJAna-rUpI-yukti' thI toDI nAkho,ane tamArA 'AtmA-rUpI-siMha' ne 'mana-rUpI-sAMkaLa' thI choDAvo. tame jayAre zuddha caitanyapaNAne tyajI do cho ane viSayo para atyaMta dhasI paDIne saMkalpa karavA lAgo cho, tyAre ja tame viSayone dekhAvA lAgo cho.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ "mana AtmA thI juduM che" evI samajaNathI mana duHkhI thai jAya che,paNa,evI samajaNa jo choDI devAmAM Ave, (eTale ke mana AtmA thI juduM nathI tema samajavAmAM Ave) to-tyAre mana kSINa thai jAya che. jo- "A saghaLuM jagata AtmA ja che" evuM jJAna udaya pAme todraSTA-drazya-citta ane citta nI vRtti-emAMnuM kaMI avazeSa rahe nahi. he,rAma, "huM jIva chuM" ema samajavuM te ja mana che, ema kahevAmAM Ave che-ke- e manathI ja Adi-aMta vinAnA duHkha no vistAra thAya che.paNa - "huM brahma ja chuM ane brahma sivAya bIjI koI sattA kadI paNa sAcI nathI" ema jo pAkuM samajAya to e ja mana no upazama (nAza ke nivRtti) che ane e ja parama sukha che. eTale "A saghaLuM jagata AtmA ja che-evo draDha nizcaya thAya to mana no abhAva thai jAya che.emAM saMzaya nathI. ane -sAcA (satya) jJAnathI ja Avo draDha nizcaya thAya che. jyAM sudhI,mana-rUpI-sarpa zarIramAM hoya tyAM sudhI-moTo trAsa che, paNa e sarpane yogya upAyathI dura karavAmAM Ave to-pachI trAsa pAmavAno prasaMga ja kyAMthI rahe? ati-baliSTha evo mana-supI-yakSa,A deha-rUpI gharamAMthI dUra karIne tame saghaLAM duHkhothI tathA vyAkuLatAthI rahita thaIne raho,tamane koI ja jAtano bhaya nathI. "huM pUrNa hovAne lIdhe rAga-rahita (Asakti rahita) chuM,ane huM vyApaka hovAne lIdhe,mAre koi vastu saMpAdana karavAnI jarUra nathI" eTaluM ja jo samajavAmAM AvyuM to-tamAruM mana jatuM rahyuM che ane tamArI sadhaLI tRSNAo zAMta thai gai che. he,rAma, tame e sarvottama-pada ne pAmI zakyA cho,eTale to have tame te sarvottama-padamAM ja raho. (15) sarva anartha nuM bIja - tRSNA- che vasiSTha kahe che ke-he,rAma, A mana nI sattA saMsAranA sUkSma bIja rUpa che,apavitra che ane jIvane bAMdhanArI jALa-rUpa che.ene anusaravAthI AtmA potAnA brahma-rUpa-paNAne bhUlIne malina jJAnane prApta thayo che. temAMthI (te brahmamAMthI) kalpAyelA dehane "huM chuM" ema mAne che,ane aneka viSayonI kalpanAthI thatA rAga-dveSAdi-rUpI-mela ne dhAraNa kare che. niraMtara vadhatA janArA mahA-moha ne utpanna karanArI ane trAsa ApanArI -tRSNA-rUpI-jherI-latA,e, rAga-dveSAdi-rUpI mela vALA puruSane mUrchita ja karI nAkhe che. tRSNA jayAre udaya pAme che tyAre te "mahA-moha" ne ApyA vagara rahetI ja nathI. 143 pralaya-kALanA agni ne sahana karI zake tevA-sadAziva-vagere keTalAeka mahAtmAo che,paNa, tRSNA-rUpI-agni nI javALAnI baLatarA ne sahana karI zake tevA koi paNa nathI. he,rAma,saMsAramAM je je aMta vinAnAM,nA aTakAvI zakAya tevAM duHkho che,te sarva tRSNA-tupI-latA nAM phaLa che. manuSyo nA mana-rUpI-guphAmAM rahenArI A tRSNA adrazya rahIne ja -manuSyo nA mAMsa-rudhira-vagere ne khAdhA kare che, ane potAmAM paDelA (phasAyelA) manuSyane tANI-pachADIne phADI nAkhe che. tRSNA-rUpI vAi thI pachaDAyelo puruSa rAMka thai jAya che,ane bhoMTho paDIne zakti vinAno thai jAya che. te nIca-paNAne prApta thAya che,bhAva vinAno thai jAya che,raDe che ane nIce paDI jAya che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ je puruSanA hradaya-rUpI-daramAM tRSNA-rUpI kALotarI nAgaNa na rahI hoya, te puruSa no ja prANavAyu (prANa) svastha rahe che.nahitara-te tRSNA-rUpI hisaka bhIlaDI,e sarve lokone dorAothI bAMdhela pakSIonI jema bhramaNa karAve che, vIMkhI nAkhe che,ane aMte ghaNuM karIne (moTA bhAge) mArI nAkhe che. te tRSNA-rUpI-kuhADA nI dhAra jJAna-rUpI-vRkSa nAM viveka-rUpI mULo ne kApI nAkhe che, ane mUDha manuSya te tRSNA ne anusarIne naraka-rUpI-UMDA-khADAmAM paDe che. vRddhi pAmelI jarAvasthA (vRddhAvasthA) paNa AMkhane evI AMdhaLI karatI nathIjevI,tRSNA-rUpI cuDela kSaNa mAtramAM AMdhaLI karI nAkhe che. mana-rUpI-mALAmAM rahela tRSNA-rUpI-ghuvaDa pakSINI-nA-mAthe caDI besavA-rUpa apazukana thavAthI ja, bhagavAna viSNu ne paNa vAmana-paNuM prApta thayuM hatuM ane temane bhIkha mAgavI paDI hatI. hRdayamAM gUMthAi gayelI-svarga-lokanAM sukha bhogavavAnI tRSNA ne lIdhe sUrya paNa jANe doraDAthI baMdhAIne AkAzamAM nitya bhramaNa karyA kare che. tethI saghaLAM duHkho ne ApanAra AkAra-vALI ane loko nA jIvana ne cheDI nAkhanArI, te tRSNA-rUpI-nAgaNane dUra ja mUkI devI joIe. vAyuo paNa tRSNA thI vAya che,parvato tRSNA thI sthira banI rahe che,ane A dharatI paNa tRSNAthI ja prANIone dhAraNa karIne rahI che.Ama saghaLuM tRSNA thI ja TakI rahyuM che. tRSNA-rUpI-cAmaDA nI dora nA baMdhanamAMthI koi chUTI zakatuM nathI. AthI he,rAma,tame e "saMkalpo ne tyajI-devA rUpa upAya" thI tRSNA ne tyajI do.kAraNake saMkalpa vinA mana hotuM nathI ane mana vinA tRSNA hotI nathI.evo yukti-pUrvaka nirNaya karavAmAM Avyo che. prathama to tame "deha huM chuM" evA abhimAna no manamAM saMkalpa ja karo nahi.kAraNake te saMkalpa ja sadhaLI ajJAna-maya duSTa tRSNAonuM mULa che. dehamAM "huM chuM" e "bhAvanA" saghaLAM duHkhone utpanna karanArI che mATe tame te bhAvanA karo nahi, to tame tatvavettAo mAM gaNAzo. te bhAvanA ati apavitra che,ane tene tame tyAga-rUpI-charIthI kApI nAkho. ane saMsAra nI nivRtti (upazama) nI bhUmikA mAM sadhaLI rIte nirbhayapaNA thI raho. (16) vAsanA-kSaya nA "dhyeya" ane jJeya" e be bheda ane jIvanamukta tathA videhamukta nuM lakSaNa rAma kahe che ke-he,bhagavana,Apa mane kaho cho ke-tame ahaMkAra ane tRSNA ne tyajI do. to ApanuM e vacana svabhAvika rIte gaMbhIra lAge che. jo ahaMkAra nA hoya to zarIra jIvatuM rahevAno saMbhava ja nathI. jema mULamAM bAMdhela oTalo jhADa ne dhAraNa karI rAkhe che-tema,ahaMkAra ja dehane dhAraNa karI rAkhe che. jema karavata thI mULa kapAI jAya to moTAM vRkSo paNa nAza pAme che tema,ahaMkAra no vinAza thAya to deha paNa avazya vinAza pAme. to, he,muni,to pachI mAre A ahaMkAra ne kevI rIte choDavo? ane choDyA pachI huM kevI rIte jIvuM? e viSaya nuM Apa nizcaya-pUrvaka mArI pAse nirUpaNa karo. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,vidvAna lokoe sarva zAstra mAM "dhyeya" ane "jJeya" ema be prakArano vAsanAno tyAga kahelo che. 144
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 (1) dhyeya."A deha annAdikano che deha vinA annAdika kazA kAmanAM nathI, ane annAdika A dehanuM jIvana che, eTale ke annAdika vinA A deha kaMI paNa nathI" ema nizcaya karyA pachI,mana nI sAthe potAnA svarUpa no vicAra karavAmAM "huM dehAdika no nathI ane dehAdika mArAM nathI" evI dRDha bhAvanA rAkhavAmAM Ave,ane aMdara zItaLatA vALI buddhi thI "lIlA-mAtra-jevI-kriyAo" karavAmAM Ave to-te"dhyeya" nAmano vAsanAno tyAga kahevAya che.(jIvanamukta) (2) jJaya-sarva jagatane brahma-rUpa samajavAmAM Ave-ane bhUmikAonA abhyAsa nA kramathImamatA-ahaMtA-tathA vAsanAno paNa nAza karIne-prArabdhanI samAptinA samayamAM, dehane tyajI devAmAM Ave te "ya" nAmano vAsanA no tyAga kahevAya che.(videha-mukta) je puruSe "dhyeya-vAsanA" no tyAga karyo hoya eTale ke je puruSa,dehamAM huM-paNAnI vAsanA ne tyajI daIne loka-saMgrahane lokonI samRddhi) mATe vyavahAra karato hoya-te "jIvanamukta" kahevAya che.ane je puruSa jJaya-vAsanAno tyAga karyo hoya-eTale ke-je puruSe mUlAjJAna nI sAthe saghaLI kalpanA-rUpI vAsanAono tyAga karIne saghaLI vyavahArAdithI rahita thaIne zAMti pAmyo hoya tene "videha-mukta" jANavo. he,rAma,dhyeya ane ya e baMne tyAgo -saMtApothI rahitapaNA ane muktinA viSayamAM sarakhA ja che. eka vyavahAramAM rahe che to bIjo samAptimAM (manathI vyavahAranI samApti rAkhIne rahe che. to paNa baMne mahAtmAone parama vizrAMti-rUpa nirmaLa brahmamAM rahelA ja samajavA. teo vacce aMtara eTaluM ja che ke-pahelAne deha sphare che ane bIjAne deha spharato nathI. pahelo-dehanA phuraNa vALo jIvanamukta puruSa saMtApothI rahita rahIne,vyavahAra kare che,ane bIjo dehanA bhAna vinAno videha-mukta puruSa kaMI paNa vyavahAra kare to paNa) vyavahAra karato nathI. vyavahArane laIne kALanA niyama pramANe AvI paDatA sukha-duHkhomAM jene harSa-zoka thato na hoya,ane icchAthI tathA TeSa thI rahita thayelo-je puruSa priya ke apriya vastumAM "Asakti rAkhyA vinA" vyavahAra kare che, te puruSa jIvanamukta kahevAya che. jenA manamAMthI "A grAhya che ane A tyAjya che" tathA "huM chuM ane A mAruM che" evI kalpanAonAza pAmelI che te puruSa jIvanamukta kahevAya che. jenA manamAM harSa-IrSA-bhaya-krodha-kAna-dInatA no abhiniveza ja thato nA hoya te jIvanamukta kahevAya che. je puruSa jAgrata avasthAmAM paNa mana nI suSupti-vALAo nI peThe,padArtho nI saghaLI Asaktio zAMta karIne varte che.temaja harSa thI bharapura rahe che-te jIvana mukta kahevAya che. (1) baMdha karanArA ane baMdha nahi karanArA nizcayo nuM vivecana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,videhamukta loko to brahma-rUpa ja hoya che, eTalA mATe temanI sthitinuM varNana karI zakAya nahi.Ama hovAthI huM ahI kevaLa jIvanamukta nI sthitinuM ja varNana karuM chuM te tame sAMbhaLo. karmo nA phaLonI IcchA rAkhyA vinA kevaLa loka-saMgraha (lokonI samRddhi) karavAnI "zuddha tRSNA"thI ja varNAzramane anusaratAM karmo karavAmAM Ave e jIvanamukta-paNuM kahevAya che. manamAMthI saMkalpo no tyAga karIne loka saMgraha (lokonI samRddhi karavAnA prayojana ne lIdhe
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bahArathI ja karma karavAnI tRSNA" (aMdara thI nahi) rAkhavAmAM Ave-e jIvanamuktanuM lakSaNa che. saghaLA viSayomAM laMpaTatA vinAnI (tRSNA) ane kevaLa lokomAM samAdhAna rAkhavA mATe vyavahAramAM anusaravAnI je tRSNA hoya te jIvana-mukta nuM aMga che tema samajavuM. eTaleke-je taNA rAkhavAmAM viSayo nI prAptimAM-harSa rAga-dveSa utpanna nA thAya te tRSNA baMdhana karanArI nathI. paNa "amuka vastu mane maLe to ThIka" evI manamAM bhAvanA-rUpI je tRSNA thAya che, te tRSNAne saMsAra nI sAMkaLa-rUpI (tRSNA) ane duSTa kalpanA-rUpI (tRSNA) samajo. ane AvI baMdhana-rUpI tRSNA-"maLI zake tevA ane na maLI zake tevA padArtho" mAM paNa sarvadA thAya che. tene (tevI tRSNAne) choDI daIne atyaMta prauDha thayelo moTA mana-vALo puruSa jIvanamuktinA padane prApta thAya che. he,rAma,tame dehanI AzAne,mokSanI AzAne,sukha-duHkhanI AzAne ane evI bIjI nAnI-moTI AzAone tyajIne,tophAna vinAnA samudranI jema sthira thaIne raho. AtmA jarA (vRddhAvasthA) ane maraNa thI rahita che,evo nizcaya karInetame mana ne jarA-maraNanI zaMkAthI meluM karo nahi. A je drazya (jagatanA) padArtho che-temane tamAro ane tamAro temanI sAthe saMbaMdha nathI,kAraNakedrazya padArtho -rajjumAM kalpAyelA sarpa nI jema tuccha che ane tame sarvathI nyArA asaMga paramAtmA cho. ajJAnathI utapanna thayeluM,jagata mithyA che,chatAM sAcA jevuM pratIta thAya che-paNatemAM tame brahma-buddhi rAkhazo-to pachI tRSNA rahevAno saMbhava ja nathI. he,rAma,bIjuM paNa A prasaMga ne lagatuM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. vicAra karanArA puruSanA manamAM nIce pramANe "vistIrNa AkAravALA" cAra prakAranA nizcayo thAya che. 146 (1) "huM paga thI mAthA paryaMta mAtA-pitAno ja banAvelo chuM" evo je nizcaya thAya che-te pahelo nizcaya che. A nizcaya khoTA vicArathI thayelo hovAthI -puruSane baMdhana ja Ape che. (2) "deha-indriya Adi saghaLA padArtho thI huM nyAro chuM ane sUkSma thI paNa sUkSma chuM"-te bIjo nizcaya che. A nizcaya jIvanA (AtmAnA) svarUpa ne zuddha jaNAvanAro hovAthI mokSa ApanAro che. (3) "huM ja anaMta padArthothI bharelA jagata-rUpa chuM ane avinAzI chuM" -te trIjo nizcaya che. A nizcaya zarIramAM AtmA-paNAnI bhrAMti ne choDAvI te "AtmAnA vyApaka-paNA"ne siddha karanArohovAne lIdhe-mokSa ApanAra che. (4) "A dehArdika ane saghaLuM jagata e kaMI che ja nahi paNa teothI rahita je akhaMDa sattA-rUpI parabrahma che-te huM chuM" evo je nizcaya thAya che te cotho nizcaya che.A nizcaya sarva dRzyono (jagatano) bAdha karIne "potAnA vAstavika-rUpa"ne jaNAvanAro hovAthI-mokSa nI siddhi mATe ja che. he,rAma,pahelo nizcaya,e baMdhana ApanArI tRSNA-vALo che,tethI malina che. bAkInA traNa nizcayo "zuddha- tRSNA" nA saMbaMdha-vALA che,tethI svaccha che-mokSa ApanAra che.ane A traNa nizcayo jIvanamukta puruSo mAM ja hoya che. "je saghaLuM jagata che te ja huM chuM" evo trIjA prakArano je nizcaya che-teno svIkAra karavAmAM Avyo hoya tobuddhi kadI paNa pharIvAra udvega pAmatI nathI. ADe-uMce-nIce-badhe AtmA nuM ja svarUpa vyApaka che-ane je kaMi che te AtmA ja che-evo nizcaya thAya to baMdhana thatuM ja nathI.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 cothA prakAranA nizcayamAM-sarvathI rahita je parama-tatva avazeSa (bAkI) rahe che-tene ja judAjudA vAdIoe (vAda vALAoe) zUnya-prakRti-mAyA-brahma-vijJAna-puruSa-izAna-nitya-AtmA-vagere nAmo ApelAM che. "A je saghaLuM jagata che te brahma ja che ane te brahma mAM eka-paNuM ke be-paNuM kyAMya nathI" ema jo nizcaya rAkhavAmAM Ave to-saghaLuM jagata "anubhava-maya" ja thai jAya che. ane (jagatanI) leza-mAtra bhrAMti rahetI nathI. dvaita (be) rahita "eka" paramAtmA ja "mAyA nI lIlA" thI jagata-rUpe banIne eka-paNA ke be-paNA nA bhedo thI pratIta thAya che, paNa vAstavika rIte te brahma mAM be-paNuM nathI ke eka-paNuM paNa nathI.kAraNakeekapaNe paNa be-pUNA nA "niSedha" ne mATe "kapAyeluM" hovAthI mithyA ja che. potAnAM ke parAyAM putra-strI-vagere.athavA A saghaLuM jagata (athavA koI kArya) naSTa thAya ke vRddhi pAmeto paNa temAM tame sukha-duHkha ne grahaNa karo nahi.tame brahma-rUpa ja cho,eTale- tethI tame tamArA manamAM "saghaLuM jagata brahma ja che" evI dRDha advaita nI bhAvanA rAkho. ane-sAthe sAthe-bahAra vyavahAramAM dharmo nI vyavasthA mATe advaitano anAdara paNa karo !! eTale ke A rIte dvaitAdvaitamaya" (anAsakata) thaIne raho. he,rAma,AbhA mAM sAruM TaeNta saMbhavatuM nathI kAraNake te AtmAmAM kapAyeluM che. tema AtmAmAM eka-paNA-rUpI saMkhyA paNa sAcI saMbhavatI nathI kAraNake te paNa be-paNAno niSedha karavA mATe kapAyelA hovAthI te (AtmA) dvaita-rUpa ja che. jene (je AtmAne potAnI siddhimAM koI paNa jAtanI apekSA nathI, evuM sarvadA satya-svayaM-prakAza AtmAnuM svarUpa ekatA thI rahita che mATe te "sarva-rUpa" che.ane dvaita thI rahita che mATe "te kaMI paNa nathI" (zUnya che)-ema paNa kahevAya che. (noMdha-ahI AtmA (paramAtmA) nuM advaita-dvaita ane zUnya-paNuM siddha karyuM che) A dehAdika paNa nathI ane jagata paNa nathI ja,paraMtu je kaMI che te saghaLuM nirAkAra-jJAnamAtra brahma ja che. A jagata ke je pratyakSa dekhAya che te to brahma nA sAkSAtkAra thI zAMta thai janAruM che. mATe te sata nathI ke asata paNa nathI.paraMtu te anirvacanIya (varNana nA karI zakAya tevuM) che. ema tame jANo. ane "anubhava-rUpa-brahma" je "brahma" che-te ja tame cho,te ja huM chuM ane te ja A jagata che-ethI juduM kaMI paNa nathI-AvI rItano nizcaya tamArA aMtaHkaraNamAM sarvadA vRddhi pAmelo rahejo. (18) saMsAramAM raheto jJAnI saMsAranAM da:khothI pIDAto nathI vasiSTha kahe che ke-he,rAma, samAhita (samatA) manavALA ane kAma-lobha Adi kaSTiothI duSita nahi thayelA - jIvanamukta loko A saMsAramAM lIlA thI vicare che(temano svabhAva nIce pramANe hoya che.) jIvanamukta thayelo puruSa-A saMsAramAM vyavahAra karavA chatAM paNa, (jIvana nI zarUAtamAM janmanA duHkho-rUpI madhyamAM roga-vagere duHkho-rUpI ane aMtamAM maraNa-vagere duHkho-rUpI) atyaMta nisArapaNAvALI (koI paNa sAra vagaranI) jagata saMbaMdhI gatio ne hasavA yogya gaNe che. jIvanamukta puruSa "prApta thayelAM sarva ucita kAryo" karato hoya che, zatru-mitra mAM samatA-vALo hoya che, ane "dhyeya" (AgaLa batAvI che te) nAmanI vAsanAno tyAga karIne rahelo hoya che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 te saghaLI ciMtAothI rahita hoya che,koInuM paNa apriya karato nathI. viveka-rUpI Atma-prakAzathI Atma-sva-rUpa ne joyA karato hoya che ane prabodha (jJAna) rUpI upavanamAM rahe che. te sarvathI nyArA parabrahma-rUpI padane avalaMbe che.(AdhAra rAkhe che) zItaLa aMtaHkaraNa vALo hoya che, duHkhathI kheda pAmato nathI ane sukhathI prasanna thato nathI. tethI te saMsAramAM te pIDAto (ke duHkhI) thato nathI. saghaLA zatruo mAM madhyastha rahenAro,dayAvALo,cAturIvALo,ane pUjya-lokonAM sArAM kAryo karI ApanAro, jIvanamukta puruSa saMsAramAM pIDAto (ke duHkha) pAmato nathI. jIvanamukta puruSa koInI prazaMsA karato nathI,koIno dveSa karato nathI,koIno zoka karato nathI,kazuM Icchato nathI,thoDuM bole che, Avazyaka kAryamAM ALasu raheto nathI ane tethI te saMsAramAM pIDAto (ke duHkha) pAmato nathI. jIvanamukta puruSa koI pUche to ja cAlatA prakaraNa (te samaye cAlatI vAta) viSe yogya vAta kare che, ane jo koI nA pUche to ThuMThA nI mAphaka (mUMgo) besI rahe che. te udyama karato nathI ane udhama tyajI paNa deto nathI, ane tethI te saMsAramAM pIDAto (ke duHkha pAmato nathI. jIvanamukta puruSa sarvane priya lAge tevuM bole che,koI paNa AkSepa kare to-tenuM cAturIthI samAdhAna kare che. te sarva loko nA abhiprAya ne samajI jAya che ane tethI te saMsAramAM pIDAto nathI. jema manuSya potAnA hAthamAM rahelA bIlAMne spaSTa rIte jANe che tema,jIvanamukta puruSa - jagata ne "A yogya che ane A yogya che evI viSama-draSTithI gherAyeluM" ane "AzAone lIdhe dInatA-bharelI ceSTAovALuM" (evuM) spaSTa rIte jANe che. parama-padamAM ArUDha thayelo jIvanamukta puruSa jagatanI kSaNabhaMgura sthitine aMdara zItaLatA-vALI buddhithI, jANe hasato hoya ema joyA kare che. he,rAma,mana ne jItanArA ne vyavahAramAM rahevA chatAM AtmAnuM anusaMdhAna karyA karatA (jIvanamukta) mahAtmAono sva-bhAva Avo hoya che. meM tamane kahI saMbhaLAvyuM. potAnA mana ne nahi jItanArA ne bhoga-rUpI kAdavamAM kheMcI rahelA murkha lokonA svabhAvo to bahu vicitra hoya che.mATe te svabhAvo nuM ame pUrNa rIte varNana karI zakIe tema nathI.ane te svabhAvo pUrNa rIte amArA jANamAM paNa nathI.murkha loko ne ghaNuM karIne strIo upara ane dhana upara-vadhAre prema hoya che. mATe strIonI ane dhana nI duSTatA viSe huM tamane kahuM chuM te tame sAMbhaLo. vivekanA abhAvane lIdhe pUrvajanmanAM puNyo no nAza thavAne lIdhe ane bhaviSyanAM puNyomAM pratibaMdha AvavAne lIdhe ja manuSyane strIo rUpALI ane zaNagArelI lAge che. dhana paNa potAnA saMpAdanamAM,rakSaNamAM,kharcamAM,tathA nAzamAM-"apAra parizrama" (parizrama nuM duHkha) Ape che, te adharmo nA samUhone utpanna karAve che, kajiyA Adi aneka anarthothI kharAbI kare che, duHkha Ape che ane cAre bAjuthI vipattio ja mokalyA kare che. mu loko je yajJa Adi karmo kare che-te te karmo paNa sakAma ja hoya che-te karmo daMbha AdithI tathA aneka durAcArothI bharelAM hoya che ane tethI vAraMvAra punarjanma-vagerenAM sukha-duHkho bhogavyA kare che. A pramANe murkha lokonA svabhAvo bahu vicitra hoya che.eTalA mATe ame temanuM saMpUrNa varNana ApI zakatA nathI. he,rAma,tame "dhyeya" nAmanI vAsanAnA tyAgathI "vilAsa pAmanArI pUrNa-draSTi" no Azraya lo.ane jIvanamuktapaNAthI svastha rahIne lokamAM vihAra karo.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 he,rAma, tame manamAMthI saghaLI AzAone (tRSNAne,rAga (Asakti) zreSane ane vAsanAone tyajI do ane "bahAra"thI sadhaLA vyavahArane yogya AcaraNa karatA rahI (anAsaktithI) A lokamAM vihAra karo. tame mana thI sarvano tyAga karI-prauDha thaIne "bahAra" thI varNAzrama nA sadAcAro pALo. loko ne saMtoSa ApavA mATe temanI paddhatine "yogya rIte" anusaro-ane nipa (anAsakta-ke lepAyA ke Asakta thayA vinA) rahIne jagatamAM vihAra karo. he,rAma,saMsAranI dazAono tathA jJAnanI bhUmikAono saMpUrNa rIte vicAra karIne je uttama pada chetenuM ja tame bhAvanAthI avalaMbana (AdhAra) karo ane jagatamAM vihAra karo. he rAma.tame manamAM AzAothI rahita raho ane bahArathI AzAvALAnA jevI ceSTAo karo. tame manamAM atyaMta zItaLa raho,ane bahAra jANe dhanAdika -tApa thI tapatA ho tevo dekhAva Apo. ane Ama tame jagamAM nirlepa-paNAthI vihAra karo. he.rAma,tame manamAM koI jAtano krodha Adino vega rAkho nahi paNa bahArathI krodha-Adino katrima vega dekhADo. tame manamAM akartA raho,bahAra kartA raho ane nirlepa rahIne jagatamAM vyavahAra karo. tame vyavahAra-STi tathA paramArtha-STi thI sarva padArthomAM je kaMI sAra-asAra-paNAno pheraphAra chetene jANI cUkyA cho,mATe have jema tamane yogya lAge tema jagatamAM sArA vyavahArathI varto. he,rAma,tame manamAM vyavahAranA abhiniveza thI atyaMta rahita rahIne bahArathI kRtrima zokane kRtrima udvegane, kRtrima nidAne ane bIjA kAryomAM paNa tevo ja kRtrima vega dekhADatA rahI,jagatamAM nirlepa-paNAthI vihAra karo. he,rAma, tame ahaMkArano tyAga karIne,buddhine atyaMta dhIja bharelI rAkhI,ane AkAzanI peThe nirlepa rahIne, koI paNa jAtanA kalaMka no DAgha na lAge te rIte jagatamAM vyavahAra karo. tame manamAM saghaLA AzAo-rUpI pAzothI chuTA rahI,sarva prakAranI vRttiomAM samAna buddhi rAkhI ane bahArathI varNAzrama-saMbaMdhI cAlatAM kAryomAM tatpara rahIne nirlepa-paNAthI jagatamAM vihAra karo. vAstavika vicAra karatAM,koI prANIne baMdhana thayuM nathI ane baMdhana-nahi hovAne kAraNe mokSa paNa thato nathI. A saMsAranI saghaLI sthiti IndrajALanI peThe mithyA ja che, saghaLuM jagata moha-mAtra ane bhrAMtimAtra che, AtmA e-baMdhana nA koipaNa jAtanA saMbhava vinAno che,ekarUpa che ane sarvamAM vyApaka che. tene vaLI baMdhana thavo kema saMbhave? Ama jo,baMdhane saMbhavato nathI.to mokSa kono karavAmAM Ave? AtmA mAM ajJAnathI thayelI A saMsArarUpI moTI bhrAMti,AbhA nA yathArtha jJAnathI nAza pAmI jAya che. tame ekAgratA-vALI sukSma-buddhithI,potAnuM pUrNatatva jANI cukyA cho ane ahaMkArathI rahita thayA cho,mATe, mitronI tathA bAMdhavo-AdinI saghaLI vAsanAone tyajI do.zA mATe khoTA padArthonI vAsanA rAkhavI? tame vAsanAothI alaga rahIne hairyavAna thayA cho-ema anumAna thAya che, mATe have tamAre brahmanA sAkSAtkArane mATe sauthI pahelAM jIvanamukta nA vyavahArathI vartavuM ghaTe che. "huM kevaLa AnaMdasva-rUpa brahma ja chuM" evI jo bhAvanA thai to pachI tamane bhayanI sAthe saMbaMdha ja nahi rahe. "tame pUrva-janmomAM paNa enA e hatA,bhaviSyanA janmomAM paNa enA e ja hazo ane A vartamAna mAM paNa enA e ja cho" evo jo tamane nizcaya hoyato jema hamaNAM A janmanA nikaTanA baMdhuone prANa samAna gaNIne temano zoka karo cho,tema tame pUrvajanmanA ghaNAvaNA baMdhuono zoka karatA nathI? sarva no zoka karavo e banI zake tema nathI, mATe koIno paNa zoka karavo yogya nathI. he,rAma,tame pUrvajanmamAM anya hatA,A janmamAM anya cho ane bhaviSyanA janma mAM anya thazo." evo jo tamane nizcaya hoya to
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tame badalAtA AvyA tema saMsAra badalAto ja Ave che." ema siddha thAya che, mATe kayA padArtha ne sAco gaNIne zoka karo cho? ane kadAca "tame AgaLa janmyA hatA,hamaNAM paNa janmyA cho ane bhaviSyamAM have pachI janmavAnA nathI" evo jo tamane nizcaya hoya to-pachI-"tamAro saMsAra kSINa thavA Avyo che" ema siddha thAya che. to pachI tame zoka zA mATe karo cho? upara kahelA koi paNa pakSamAM zoka karavo prApta thato nathI.Ama,he,rAma,jagata saMbaMdhI cAlatA kramamAM duHkha dharavuM yogya nathI ane prasanna thavuM paNa yogya nathI.paNa AvI paDelA kAryane anusaravuM eTaluM ja yogya che. tame sukha ke duHkhane mAno nahi paraMtu sarvamAM samatA dhAraNa karo-kema ke paramAtmA sarva-vyApaka (sarvamAM)che. tame aMta vinAnA cho,sAcA sva-rUpavALA cho,AkAzanI peThe vyApaka cho,prakAza-rUpa che ane nitya siddha cho. tamArA sva-rUpamAM ajJAnano ke duHkhAdika no avakAza nathI. tame adRzya cho chatAM,mALAmAM parovAyela maNakAnI peThe -jagatanA sarva padArthomAM rahelA cho. eka janma dhAraNa karIne bIjo janma dhAraNa karavo ane pachI trIjo janma dhAraNa karavo -ema vAraMvAra janmyA karavuM e-saMsAranI padhdhati ajJAnIo mATe che jJAnI mATe nahi.he,rAma, tame to jJAnI cho -mATe nizciMta raho. he,rAma,saMsAranuM svarUpa ajJAnathI vadhe che,ane te svarUpa niraMtara duHkhonuM kAraNa che,te satya nathI. jema,svapna mAM svapna sivAya bIjo kazo padArtha nathI-tema bhramamAM bhrama sivAya bIjuM zuM rUpa hoya? A jagatanuM svarUpa bhrAMtimAtra che-chatAM paNa te svarUpa (AMkhothI) spaSTa jovAmAM Ave che, e sarve zaktiovALA paramAtmA nI eka jAtanI zakti (mAyA) ja che. jema jaLanA taraMgo no samUha niraMtara cAlyA jAya che, tema,chedAI jatuM,vIMkhAI jatuM ane paraspara nA Azraya thI rahetuM,A jagata niraMtara cAlyA ja jAya che. eka yonimAM rahelA jovo bIjI yonimAM ane eka dvIpamAM rahelA loko bIjA dvIpamAM jAya che. nahi mAganArA puruSo mAganArA thai jAya che to sadA mAMgatA rahetA puruSo kadIpaNa nA mAge tevA thai jAya che.Ama caDatI-utaratI seMkaDo dazAorUpI bhrAntiomAM saghaLAM prANIo gothAM khAdhA kare che. 150 A saMsAramAM eka rUpathI sthira rahenAro-svaccha ane saMtApa vinAno koI padArtha kyAMya jovA maLato nathI. je je moTA bhAgyazALI ane ghaNA baMdhuo vALA loko hoya che te paNa keTaleka vise naSTa thai gayelA jovAmAM Ave che.A saMsAramAM parAyApaNuM,anyapaNuM,tuMpaNuM,ane huMpaNuM-vagere vAsanAo sAcI nathI. he,rAma, have tamArI "A baMdhu che,A ghara che,A huM chuM,ane A tuM che" vagere mithyA dRSTio galita thai jAo. tame koI Asakti rAkho nahi ane mAtra krIDAne mATe vyavahAramAM raho. tame zatru-mitra vagere mithyA vAsanAo ne aMtaHkaraNamAMthI mULa sahita kApI nAkho ane bahAra tevA prakAranI "kRtrima-vAsanA"o dekhADatAM (dekhADIne) lIlA thI vihAra karo. he,uttama niyamovALA rAma,A saMsAranI paddhatimAM evI rIte vihAra karo ketame ajJAnI manuSya nI jema vAsanA nA bojathI thAkI jAo nahi. jemajema, vAsanAo no kSaya karanAro tamAro A vicAra vadhato jaze, tematema,vyavahAra saMbaMdhI kAryo zAMta thatAM jaze. jeo halakA citta-vALA che teo ja "A baMdhu che ane A baMdhu nathI" evI bheda-dRSTi rAkhe che,jayAre udAra cittavALA puruSonI to potAnI buddhi AvaraNa-rahita thayelI hovAthI,sarvamAM sama-dRSTi ja rAkhe che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 "jemAM huM nathI tevuM kaMI paNa nathI, ane je mAruM nathI tevuM paNa kaMI nathI" evI rIte pAko nizcaya karI laIne mahAtmAo sama-STi thI ja varte che. jJAnI puruSa-"sva-rUpa nA jJAnathI" AkAza nA jevo vyApaka hovAne lIdhe,asta pAmato nathI ke udaya pAmato nathI.Atma-svarUpamAM rahelo manuSya harSa-zoka vagarano thaIne sarva jagatane joyA kare che. he,rAma,A anAdi saMsAramAM aneka yoniomAMtamArA janmo thai javAne lIdhe-sadhaLA prakAranI jAtio, (anukramathI) tamArA baMdhupaNAnA saMbaMdha mAM AvI gayelI che. A jagatamAM vicitra prakAranA karoDo janmo nI garabaDa thayA kare che, emAM "A baMdhu che ane A baMdhu nathI" evI je bheda-dRSTi thAya che te kevaLa bhrAMti-dazAno camatkAra ja che. vAstavika rIte jovAmAM Ave to A saghaLuM gailokya lAMbA kALathI (jIvapaNA nI dRSTie) baMdhu che ane, (brahmapaNAnI dRSTie) baMdhu nathI. (19) paDyuM ane pAvana nAmanA be bhAIonuM AkhyAna vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A prasaMgamAM gaMgAnA kinAre rahetA be bhAIo (be muniputro) vaccenA saMvAda-rUpe eka juno ItihAsa kahevAmAM Ave che."A baMdhu che ane A baMdhu nathI" e vAtanA prasaMgathI,mArA smaraNamAM Avelo A AzcaryakAraka pavitra ItihAsa tame sAMbhaLo. jaMbudvIpanA koI girikaMjamAM mahendra nAmano eka parvata che.te UMcA UMcA vanonA samUho thI suzobhita che. ane tenAM kalpavRkSonI chAyAmAM munio ane kinnaro vizrAma le che. e parvatanA eka manohara ane vistIrNa zikhara upara munioe snAna-pAna mATe AkAzagaMgAne utArI che. te gaMgA nA tIra para "dIrdhatapA" nAmano muni potAnI strI ane putro sAthe raheto hato. te munine be putro hatA.temAM moTAnuM nAma "puNya" ane nAnAnuM nAma "pAvana" hatuM. moTo putra e guNothI paNa moTo ane jJAnavAna thayo hato,jayAre nAno pAvana arthe jAgrata thayo hato, eTale ke mUrkhatAmAMthI nIkaLyo hato paNa paramapadane pahoMcyo na hato. ethI jANe te adhavaca hiloLA leto hoya tevI sthitimAM hato. AyuSyane jIrNa karI denAro so varSono samaya vItI gayo-tyAre muni-ane tenI patnIe dehatyAga karyo. mAtApitA nA maraNa bAda "puNya" zokathI rahita thaIne temanI pAchaLa karavAnA karmomAM lAgI gayo. paNa "pAvana" mAta-pitAnA maraNa nuM bahu duHkha dharavA lAgyo. zokathI duSita thayelA cittavALo pAvana-e potAnA moTAbhAInI dhIraja sAme joto nahoto, ane vilApa karIne vananI jhADIomAM pharavA lAgyo.tyAre moTAbhAI puNe potAnA bhAIne kahyuM ke he, bhAI, tuM zA mATe Avo gADha zoka kare che? A zoka bhayaMkara ane kevaLa AMdhaLApaNuM ja ApanAra che. ApaNA mAtA-pitA mokSa nAmanI paramAtmAnI e ja "potAnI padavI" ne pAmelA che, ke je padavI,prANIonA adhiSThAna-rUpa che.ane brahmavettAonA svarUpa-bhUta che. Ama,je "sva-rUpa"ne pAmelA che-temano tuM zA mATe zoka kare che? teM A saMsAramAM mohathI utpanna thayelI,kema evI bhAvanA bAMdhI che kejenAthI tuM-zoka nahi karavA yogya (azocya) mAtapitAnA maraNano zoka kare che. aneka janmomAM tArAM aneka mAbApa thai gayA che mATe tArI e ja mA hatI,ane te ja pitA hato tema nathI. tema ja aneka janmamAM asaMkhya putro thai gayA che eTale ApaNe be ja putro chIe ema paNa nathI.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 A jagata-rUpI bhramamAM "A mA che,A bApa che,A putra che" evI khoTI ja khaTapaTa ubhI thayelI che. he bhAI,vAstavika rIte jotAM,tArA koI mitro-bAMdhavo vagere mudale che ja nahi. jema, bahu tapI gayelA nirjaLa dezamAM pANI nI chAMTo hovAno paNa saMbhava nathItema,advaita parabrahmamAM nAza thavAno ke temAM teno aMza paNa hovAno saMbhava nathI. he bhAI,chatro ane cAmarothI caLakatI A je rAjya-Adi-lakSmIo jovAmAM Ave chete eka jAtanuM svapra ja che ane te be-pAMca divasa (thoDo kALI ja rahenArI che. tethI te asatya che) mATe tuM paramArtha dRSTithI "satya" vastuno vicAra kara. vAstavika rIte jotAM-tuM paNa nathI ke huM paNa nathI mATe tuM "tArA-mArA" nI bhrAMti ne tyajI de. "A jato rahyo ke A marI gayo"evA khoTA vicAro potAnA saMkalpa-mAtra-rUpI-sannipAtamAMthI ja uThIne AgaLa khaDA thayelA jovAmAM Ave che.eTale e vicAromAM koI paNa satyatA nathI. "ajJAna-rUpI-taDakA" thI chavAyelA "AtmA-rUpI-marudeza"mAM (raNa pradezamAM) A capaLa ane anaMta rUpovALuM, "potAnA-saMkalpa-rUpI-vAsanA nAmanuM-jhAMjhavAnuM jaLa" e "zubhAzubha-yonio-rUpI-taraMgo"thI nAcyA kare che. (2) paDye,pAvanane aneka janmo nI vAta kahI puNya kahe che ke-he,bhAI,pitA koNa che? mAtA koNa che? mitra koNa che ane bAMdhavo koNa che? pitA,mAtA,mitra,zatru,bAMdhavo-Adi"mANaso-rUpI-raja nI kaNI"o kevaLa,bhrAMti-rUpI vaMToLa thI ja uThayA kare che. temanA pratye sneha (Asakti), dveSa ke moha-vagerenI dazAnI moTI khaTapaTa pote karelI bhAvanAthI ja vistAravALI thAya che. jheranA kIDAo -jheramAM amRta nI bhAvanA kare che, to teone jhera e amRta samAna thAya che.mATe e siddha thAya che ke-bhAvanA ja jagatanI sthiti nuM kAraNa che. AtmA eka ja che ane sarvavyApaka che to temAM "A baMdhu che ane A bIjo che" evI kalpanA,bhrAMti vagara kyAMthI AvavI ghaTe? he bhAI, "lohI,mAMsa ane hADakAMnA samUhamaya A jaDa deha-rUpI pijara thI judo-cetanavALo huM koNa chuM?" ema tuM pote ja potAnA cittathI vicArI jo. vAstavika rIte joIe to,tuM paNa koI nathI ane huM paNa koI nathI. "A puNya che ane A pAvana che" (baMne bhAIo) vagere rUpe mithyA jJAna ja rUDha thAya che. tuM anaMta vyApaka vistAravALuM brahma-tatva ja che.to tAro pitA koNa hoya? ke mAtA koNa hoya? baMdhu koNa hoya ke zatru koNa hoya? tAre potAnuM zuM hoya? ke parAyuM zuM hoya? e tuM ja kahe. tArA A janma uparAMta bIjA ghaNA ghaNA janmo thai gayA che, temAM paNa tuM eno e ja hato,to pachI, je baMdhuo ane vaibhavo te janmomAM hatA,te sarve no tuM zA mATe zoka karato nathI? he,bhAI,tArA dhaNApaNA janmomAM,A jagatamAM seMkaDo mAtA-pitAo.baMdhuo ane mitro vyatIta thai gayA, to teomAMthI kono zoka karIe ane kono na karIe? jagatanI sthiti ja AvI che to pachI, koIno ya atyaMta zoka zA mATe karavo joIe? A saMsAramAM avataratA mANasone jaMgalI jhADanAM pAMdaDAMnI jema,pitA-mAtAo-anaMta thai jAya che. jo- Ama che to saMsAramAM duHkhanuM ane sukhanuM zuM pramANa che? mATe ja-have ApaNe saghaLA zokane choDI daIne svasthapaNA thI rahIe.manamAM "huM" evA AkArathI rahelI saMsAranI bhAvanA choDI daIne,AtmavettA puruSo je gatine prApta thAya che, te gatine tuM paNa prApta thA.tAruM bhaluM thAo.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 buddhimAna puruSo,A saMsAramAM "caDatI-utaratI-sthitio-rUpI-avicchIna-bhramaNa" ne mithyA samaje che. ane manamAM tenI koI khaTapaTa rAkhatA nathI.teo to kevaLa nirAbhimAna-paNAthI ja vyavahAra kare che. tAro AtmA sukha-duHkhathI rahita che, ane jarA-maraNa thI rahita che, mATe,tuM ekAgra thaIne tenuM (AtmAnuM) ja smaraNa kara,ane mUDha manavALo thA nahi. he,sArI buddhivALA,tane duHkha paNa nathI ane janma paNa nathI,mAtA paNa nathI ane pitA paNa nathI. tuM dehAdika-rUpa tuccha padArtha nathI,tuM to "AtmA" ja che. A saMsAra-rUpI nATakamAM aneka prakAranI ceSTAo karanArA "mUrkhaloko-rUpI-pAtro" ja "dehAdika-rUpI-veza"nA rasathI saMyukta (ota-prota) thai jAya che. paNa madhyastha dRSTivALA,AtmasvarUpa nA anusaMdhAna thI rahenArA, ane AvI paDelAM kAryo ne ja karanArA (mahAtmAo-pI-jonArAo) to sAkSI-paNAnI paddhatithI ja rahe che. jema,sAyaMkALanA dIvAo-mAtra sAmIpya ne lIdhe ja prakAzanA kartA hovA chatAM paNa vyApArathI rahita (prakAza phelAvavo te temano vyApAra nathI) hovAne lIdhe, akartA ja che, tema, AtmavettA loko zarIranA vyavahArathI karatA hovA chatAM paNa manamAM abhinivezathI rahita (manathI te kArya karatA nA hovAne lIdhe) hovAne lIdhe akartA ja che. jema,darpaNa ane ratna Adi padArthomAM pratibiMbonuM grahaNa karavA chatAM,pote potAmAM pratibiMbita thatA nathI, tema,AtmavettA puruSo zarIrathI saghaLAM kAryo karavA chatAM paNa zarIramAM Asakti rAkhatA nathI. he bhAI, tuM mana ne saghaLI tRSNAo-rUpI-kalaMka thI rahita karI de.tene Atma-manana karavAnI bahu Teva pADa,ane, ene e mana ne) hRdaya-kamaLamAM AtmAthI judI sattAvALuM dhAra. Ama saghaLA saMbhramane saMpUrNa rIte tyajI daIne tuM potAmAM ja saMtoSa dhAraNa kara. (ra1) tuSNA-AzAno kSaya thAya eja mokSa che vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te samaye puNe,pAvanane Ama samajAvyo,eTale te jJAna-yukta thayo. pachI koI nidAne pAtra-rUpa nahi thayelA,e baMne bhAIo jJAna ane anubhavanA pArane pahoMcyA, zarIranA prArabdha no kSaya thavA sudhI,teo jIvanamukta-paNAthI vanamAM pharyA, pachI keTalAka kALe prArabdha no saMpUrNa kSaya thayo, tyAre jema,telathI rahita thayelA dIvAo zAMta thai jAya tema,e baMne bhAIo nirvANa padane prApta thayA. he.rAma A pramANe pUrve bhogavelA dehonA saMbaMdhIo-Adi-asaMkhya hoya che, to temAMthI kono zoka karavo? mATe A anaMta tRSNAo no tyAga karavo e ja sukha no upAya che. tRSNAone viSayonA saMpAdanathI vadhAravI e sukha no upAya nathI. jema,agnimAM lAkaDAM paDavAthI agni vadhato jAya che-tema.ciMtavana karavAthI ciMtA vadhatI jAya che.ane, jema lAkaDAM nahi paDavAthI agni zAMta thai jAya che-tema,citavana nahi karavAthI ciMtA naSTa thai jAya che. he,rAma, tame "dhyeya" nAmanI vAsanA (AgaLa 16 mAM prakaraNa mAM kahelI) nA tyAga-rUpI rathamAM besIne, karuNAthI bharelI udAra dRSTi thI dIna-lokonI sAme joine-cAlato vyavahAra karavA mATe sajja thAo. jIvanamukta saMbaMdhI,A svaccha ane "niSkAma-paddhati meM tamane kahI.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ je puruSa vicakSaNa hoya nahi,te paNa jo A paddhati (niSkAma) thI cAle-to-te koi rIte mUMjhAya ja nahi. je puruSa,eka "viveka-rUpI-mitra" ane eka "prauDha-buddhi-rUpI-sakhI" ne sAthe rAkhIne vyavahAra kare che, te puruSa game tevA saMkaTo mAM paNa mUMjhAto nathI. saghaLI "tRSNAo"nuM nivAraNa karanArA-ane bAMdhavomAM thatI "mamatA"ne gaLacI pakaDIne kADhI mukanArA-"potAnA dhairya" (dhIraja) vinA bIjuM koi saMkaTamAMthI ugArI zake tema nathI. ApattionA vinAza karavAne mATe,"vairAgya" rAkhIne,"zAstra no abhyAsa karIne" ane "prauDhatA" vagere guNonuM saMpAdana karIne paNa,mana ne prayatna-pUrvaka,potAnA hAtha thI ja viSayo-rUpI khADAmAMthI kADhavuM. viSayo nI tRSNA nA tyAga-rUpI -mahattAne prApta thayelA mana thI je phaLa (sukha-zAMti) maLe chetevuM phLa,lokyanA rAjya thI paNa maLatuM nathI,ane ratno thI bharapUra bhaMDAra (lakSmI) thI paNa maLatuM nathI. jemanuM mana saMtApothI rahita thai gayuM hoya che, te puruSo,sArI-narasI AzAo-rUpI-dhakkAothI A jagata-rUpI-khADAnA peTamAM paDatA nathI. jema,jeNe pagarakhAM paheryA hoya,te puruSane,sadhaLI pRthvI cAmaDAthI maDhAyelI jaNAya chetema,jenuM mana brahmAnaMda-rUpI-amRtanA jharAothI bharapUra thayeluM hoya,te puruSane saghaLuM jagata, brahmAnaMda-rUpI-amRtanA jharAothI bharapUra ja jaNAya che. vairAgya thI ja mana pUrNa-paNAne pAme che,paNa AzA (spRhA) one vaza rahevAthI te pUrNapaNAne pAmatuM nathI. jema,taLAva no kAva,zarada-Rtune lIdhe UMDI khADa jevo thai jAya che tema,mana AzAne lIdhe UMDI khADa jevuM thai jAya che ane tenA kAma-krodha-Adi durguNo sapaSTa jaNAI Ave che. spRhA (AzA) thI rahita thayelA manamAM jevI zItaLatA thAya che-tevI zItaLatA caMdramAM paNa nathI, himAlayanI guphAmAM paNa nathI,keLamAM paNa nathI ke caMdana nA vanomAM paNa nathI. spRhA thI rahita thayeluM mana jevuM zAbhe che,tevo pUrNa-caMdra paNa zobhato nathI, tevo bharapUra kSIra-sAgara paNa zobhato nathI ane tevuM lakSmInuM mukha paNa zobhatuM nathI. jema,vAdaLAM nI paMkti caMdrane malina karI de che,tema,AzA-rUpI-pizAcaNI,manuSyanA mana ne malina karI de che. citta-rUpI-moTA-vRkSa nI AzAo-rUpI-zAkhAo-saghaLI dizAone DhAMkI denArI che, jo teo (zAkhAo) kapAi jAya to-citta-rUpI-moTuM-vRkSa ThUMThApaNAne prApta thAya che. jo atUTa "dhIraja" thI A rIte citta-rUpI-vRkSa no nAza karavAmAM Ave to-nAza-rahita padanI prApti thAya. he,rAma,tame uttama "dhairya" (dhIraja) rAkhIne,cittanI "vRttio-rUpI-AzA"one ugavA ja do nahi to tamane saMsAra no bhaya che ja nahi. tamAruM citta jayA2e vRttiothI rahita thaIne a-citta-paNAne prApta thaze, tyAre tame potAmAMja -mokSa-maya-vistIrNa-sattA ne prApta thazo. he,rAma, citta-rUpI-dharamAM jo tRSNA-rUpI-dhuvaDanI mAdA garabaDa karyA karatI hoya to saghaLAM amaMgalo atyaMta vistAra pAme che. je ciMtavana (manana) che te ja citta (mana)nI vRtti che-ema kahevAmAM Ave che. e ciMtavana -AzAthI juduM nathI,tethI tame-citta (mana) nI "vRtti-rUpI-AzA"no tyAga karI nizciMta thAo. jenI je vRtti (jema ke citta nI vRtti) hoya-tenI te vRtti no jo abhAva thAya to te teno kSaya (nAza) ja che. eTalA mATe citta no kSaya karavA "citta nI vRtti" no kSaya karo. 154
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,mahAtmA-rAma,tame saghaLI tRSNAone zAMta karIne -eTaleke AzA nAmanA bhava-baMdhana ne toDI nAkhIne, jIvanamukta thAo.manamAM rahenArI nIca AzAo ja AtmAne beDInI jema baMdhana nA kAraNa-rUpa thAya che. jo AzAo galita thai jAya to-koNa mukta nA thAya? (22) balirAjA nuM AkhyAna -balirAjAe karelo vicAra vasiSTha kahe che ke-athavA-(noMdha-AgaLanA prakaraNamAM batAvyA mujaba -AzAone galita karavAnuM kahyuM che) he,rAma, tame balirAjAnI peThe akasmAta "vicAra"nA udayathI nirmaLa jJAnane prApta thAo. thaIne, rAma kahe che ke-he,bhagavana,tamArI kRpAthI huM hRdayamAM sarvAtmaka brahmane prApta thai cUkyo chuM. ane mane e nirmaLa-padamAM vizrAMti maLI che.mArA manamAMthI tRSNA-rUpI moTo aMdhakAra jato rahyo che. huM have pUrNa-caMdranI jema-jJAnathI bharapUra,svastha,zItaLatAvALo,moTA prakAzavALo,brahmAnaMda-vALo sva-rUpamAMja rahyo chuM.Ama chatAM,he,guru mahArAja,ApanAM vacano sAMbhaLIne huM tRpta ja thato nathI. mATe hajI paNa mArA jJAnanI vRddhi mATe,Apa balirAjAne je prakArathI jJAnanI prApti thai hoya - te prakAra-mane kahI saMbhaLAvo.sadguruo,namra ziSyane bodha ApavAmAM,parizrama ne gaNakAratA nathI. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,tamane huM balirAjAnuM uttama vRttAMta kahuM chuM te tame sAMbhaLo. A brahmAMDa nI aMdara "koi dizA-rUpI-nAnI-kuMja"mAM,pRthvI nI nIce,"pAtALa" nAmano eka loka che. ke je dAnavo ane dAnava-kanyAothI bharapUra che.ane tyAM daityo no moTo rAjakArabhAra cAlyA kare che. e pAtALamAM virocana no putra "bali" nAmano dAnava rAjya karato hato. brahmAMDo-rUpI-ratno nA bhaMDAra-rUpa,sarva prANIonA rakSaka ane trailokyanA pAlaka-vAmanajI (viSNu no avatAra) bhagavAna e balirAjAnuM pAlana (ane rakSaNa) karatA hatA.(noMdha-bhAgavatamAM AnI kathA che) A balirAjA bahu pratApI hato,ane indra-vagere lokapAlone teNe ramatamAtramAM jItI lIdhA hatA. ane eNe daza karoDa varSa sudhI rAjya karyuM.aneka yugo vItI gayA- tyAre,dAnavonA A rAjA ne bhogomAM aruci utpanna thai.ane Ama thatAM te potAnA mahelanA gokhamAM beThe beThe potAnI meLe ja saMsAra nI sthiti para nIce pramANe vicAra karavA lAgyo. "mArI zakti zatruothI kuMThita ja thatI nathI,paNa mAre A cakravartI rAjaya keTalA visa sudhI karavuM? trailokyamAM mAre keTalA divasa sudhI vihAra karavo? trailokya ne Azcarya ApanAro ane ghaNA bhogothI mananuM AkarSaNa karanAro A mAro moTo deza bhogavavAthI mane zuM phaLa prApta thaze? bhogo no A saMpUrNa upabhoga uparauparathI mITho lAge evo che, paNa aMte nAza pAmIne mahAduHkha Ape evo che.te mane zuM sukha Ape che? roja roja vaLI-pAcho divasa uge che,rojaroja vaLI rAtri paDe che,ane vaLI pAchAM enAM e ja kAryo karavAmAM Ave che.vAraMvAra enAM e ja kAryo karavAthI lajjA pAmavI ja yogya che, rAjI thavuM e yogya nathI. pharIpharIne kAMtA (strI) ne AliMgavI ane pharIpharIne tene bhogavavI e to bALakanA jevI ramata ja kahevAya,mATe mahAtmA puruSoe to ethI lajAvuM joie. 155 bhogavAI bhogavAI ne turata ja svAda-rahita thai jatA evA, tenA te bhogone divase divase vAraMvAra bhogavavAthI samaju puruSa zA mATe lajavAya nahi? rAtri-divasa Ave ne jAya che,ane enAM e ja kAryo karavAmAM Ave che, to huM dhAruM chuM ke e rIte vAraMvAra cUMthaNAM karavAM e to samaju puruSane upahAsa karAvanAra che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 ane AvAM nitya vAraMvAra thatAM evAM kAryo thI evuM kayuM phaLa prApta thAya ema che ? ke-te prApta thayA pachI bIjI ke pharIthI) kAMi kaDAkUTa ja karavI paDe nahi? A lokanAM ane paralokanAM sukhane mATe karmonI A moTI khaTapaTa mAre keTalA kALa (samaya) sudhI karyA karavI? ane e karavAthI kayuM avinAzI phaLa maLe tema che?. A to aMta vinAnI chokarAM nI ramata ja jaNAya che ke jenuM pariNAma jotAM kaMI sAra nathI. jemane duHkhonA samUhomAM paDavAnI IcchA hoya,teo ja A vyartha ramatanI vAraMvAra punarAvRtti karyA kare che. A kaDAkUTamAM mane koI ekeya evuM ati uttama phaLa jovAmAM AvatuM nathI kete phaLa prApta thayA pachI,bIjuM kazuM karavAnuM bAkI rahe ja nahi. A kaDAkUTamAM mAtra bhoga bhogavavAnuM ja sukha maLe che, ane te sukha to kSaNika che,ane tuccha che. ethI kAMi bIjA prakAranuM (ke mokSanuM) avinAzI sukha maLe tema nathI. (balirAjA vicAre che ke, to have huM vicAra karI jouM-ke avinAzI sukha zuM che? ane te kema mane maLe? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,Ama vicArIne balirAjA tarata ekAgra thaIne ciMtavana karavA lAgyo. manamAM vicAra karatAM smaraNa prApta thavAthI (yAda thavAthI te potAnA mana-manamAM ja bolyo ke"hA,mane yAda AvyuM. jagatanI pUrvApara paddhatine joI lenArA ane Atmatatvane jANanArA mArA mahAtmA pitA virocana ne meM pUrve pUchyuM hatuM ke jemAM saMsAra saMbaMdhI saghaLAM duHkhonI ane sukhonI saghaLI khoTI kaDAkUTo zAMta thai jAya, tevo saMsAra no aMta kyAM kahevAya che? he,pitA,mana no moha kayA sthaLamAM zAMta thAya che? saghaLI tRSNAo kayA sthaLamAM TaLI jAya che?ane punarAvRtti vinAnI akhaMDa vizrAMti kayA sthaLamAM maLe che? kayuM sthaLa prApta thAya to-A saMsAra saMbaMdhI viSayomAMthI maLavAnA sukhamAM tRpti thai jAya? ane kayuM sthaLa jovAmAM Ave to-bIjuM kaMI jovAnuM rahe nahi? A saMsAra saMbaMdhI bhogo to anekAneka che paNa te sukha ApatA nathI, ane eTaluM ja nahi paNa te sapuruSonA mana ne paNa khaLabhaLAvI de che ane tene mohamAM pADI de che. he.pitAjI, Ama che, eTalA mATe "akhaMDa AnaMdathI priya lAge" evuM koI sthaLa (ke sthiti) batAvo, ke temAM rahIne huM lAMbI vizrAMti pAmuM.' te vakhate mArA pitAjI kalpavRkSa nI nIce birAjyA,ke je kalpavRkSa svargamAMthI baLAtkAre harI levAmAM AvyuM hatuM ane AMgaNAmAM ropavAmAM AvyuM hatuM.mAruM e prakAranuM pUchavuM sAMbhaLIne mArA mohane zAMta karavA,mArA pitAjIe kalpavRkSanA vistIrNa-rasAyaNo-rUpa madhura vacana mane kahyuM hatuM. (ra3) cittane jItavA rAjA tathA maMtrI nuM AkhyAna virocana kahe che ke-he,putra,atyaMta vistAravALo ane moTA avakAzavALAo eka deza (mokSa) che, ane temAM hajAro vailokyo samAI jAya che. dezamAM samudro nathI,akhAto nathI,parvato nathI,vano nathI, nadIo nathI,ane sarovaro nathI.temAM pRthvI nathI,AkAza nathI,svarga nathI,vAyu nathI,caMdra nathI,sUrya nathI, lokapAlo,devo,dAnavo,bhUto, yakSo nathI,temAM huM nathI,tuM nathI ke viSNu ke sadAziva Adi paNa nathI. e dezamAM moTA prakAzavALo,saghaLuM karanAro,sarvamAM vyApaka ane sarva-rUpa eka ja bhAre moTo rAjA (AtmA) che. ane te sarvadA cUpa ja rahe che.e rAjAe saghaLA "vicAromAM tatpara rahenAro eka maMtrI" (mana)"kapelo" che. ane te maMtrI,aghaTita vAta (AtmAnuM saMsArI-paNuM) ne tarata ghaTita jevI karI de che,
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 ane,ghaTita vAta (AtmAnuM purNAnaMda-paNuM) ne atyaMta aghaTita jevI karI zake che. e maMtrI (mana) kAMi bhogavI zakato nathI, ane kAMi jANato nathI, te jaDa che chatAM paNa,kevaLa rAjA (AtmA) ne mATe ja saghaLuM kArya karyA kare che. e maMtrI (mana) pote ekaloja te rAjA (AtmA) nAM saghaLAM karyo kare che, ane rAjA (AtmA) to kevaLa svastha-paNAthI ekAMta (advaita-paNA) mAM rahe che. bali (pitA virocanane pUche che ke-he,pitAjI,AdhiothI ane vyAdhiothI rahita e kayo deza che? e deza kema prApta thAya? e deza koIne maLyo che? evo e rAjA ane maMtrI koNa che? evo te kevo mahAbaLavAna rAjA che ke-jeNe ApaNe paNa Aja sudhI jItyo nathI? devatAone paNa bhaya ApanArA pitAjI,A AkhyAna mane apUrva lAge che mATe mane kaho ke ApaNe, emane (te rAjAne ke AtmAne zA mATe harAvyA nathI? tame mArA A saMzaya-rUpI vAdaLane dUra karo. virocana kahe che ke-he,putra, tyAM te dezamAM) maMtrI evo baLavAna che ke ApaNe to zuM paNa lAkha-gaNA daityo ane lAkhagaNA devatAo maLIne tene dabAvavA jAya to paNa te jarAya dabAya tevo nathI.kAraNakee maMtrI indra paNa nathI,kubera nathI,yama nathI,deva nathI ke daitya paNa nathI. (eTale ke jo te AmAMthI koI hoya to to ApaNe tene jItI zakIe.) he,putra,jema kamaLa patharAne toDI zake nahi,tema,e maMtrIne talavAra,gaddA,vaja-ke evuM koipaNa zastra tene toDI zake ema nathI.e maMtrIe saghaLA devo ane daityone paNa vaza karelA che. e maMtrI jo ke viSNu nathI,to paNa teNe hiraNyAkSa -Adi ApaNA pUrvajone paNa asta-vyasta karI dIdhA hatA. sarvane bodha ApanAra nArAyaNa-Adi-devone paNa e maMtrIe dabAvIne potAnI IcchA pramANe, khADAo (judI judI yonio-ke avatAro!!) mAM nAkhI dIdhA hatA. kevaLa "kAma-deva" ja e maMtrInI (mananI) kRpAthI,A samagra kailokya ne dabAvIne,rAjAnA jevo thai paDyo che. "krodha" jo ke duSTa AkAra-vALo,durmati ane saguNothI rahita che, ane devo-daityo vacce paraspara virodha upajAvanAro che, to paNa te maMtrInI (mananI) kRpAthI ja uddhata thai paDyo che. he,putra,hajAro devatAono ane hajAro daityono je vAraMvAra saMgrAma thAya chete saMgrAmanA vicAro karanArA maMtrI (mana) ne to te (saMgrAmo) eka jAtanI krIDA ja che. e maMtrImana) ne jo teno dhaNI (rAjA-ke AbhA) jIte to ja te jItAya tema che. paNa-te vinA to te pahADa jevo acaLa che. eTale ke jo koI samayamAM dhaNIne maMtrI no parAjaya karavAnI IcchA thAya to ja te (maMtrI) jItAya che. he,putra railokya mAM je je baLavattara puruSo che te saghaLAomAM zreSThatA dharAvanArA ane te railokyane haMphAvanArA e maMtrI (mana) ne, jItavAnI jo tArAmAM zakti hoya,to huM tane parAkramI gaNuM. jo tuM, "nizcaya-vALI ane mohamAMthI janmelA ajJAna vinAnI-buddhi"thI e eka-ne (maMtrI ne ke mana ne) ja jItavA samartha thAya to huM tane dhIra mAnuM. e eka maMtrI jItAya to-je je loko tArAthI nathI jItAyA,teo paNa jItAyelA thai jaze. e eka maMtrI jyAM sudhI nathI jItyo,tyAM sudhI teM je je loka ne lAMbA kALathI jItI lIdhA che tenahi jItAyelA ja samajavA. mATe,he putra,anaMta siddhione arthe tathA avinAzI sukhane mATe - game tevuM kaSTa veThIne paNa tuM e maMtrIne (mana ne) jItavAno yatna kara.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 (rajI maMtrIne vaza karIne rAjAnuM darzana karavAno upAya bali pUche che ke-he pitAjI,e baLavAna maMtrI kayA upAyathI jItI zakAya? ane te mahA-prabaLa maMtrI koNa che? virocana kahe che ke-e maMtrI kadI paNa jItI zakAya nahi tevI sthitivALo che, to paNa te sahelAIthI jItI zakAya tema paNa che, te upAya huM tane kahuM chuM te tuM sAMbhaLa. e maMtrI (mana) ne "yuktiothI pakaDavAmAM Ave to te kSaNa-mAtramAM vaza thai jAya che, paraMtu tene yukti vagara pakaDablAmAM Ave to te kALotarA nAganI peThe pakaDanArane ja bALI nAkhe che. jeo te maMtrIne bALakanI peThe ramADIne thoDA thoDA viSayo daI ne paNa-vAraMvAra te viSayomAM doSa dekhADIne) "yuktiothI vaza kare che, teo te rAjA (AtmA) nuM darzana karIne rAjapada (mokSa) ne prApta thAya che. (vaLI ema paNa che ke-jo) e rAjA (AtmA) nuM darzana thAya to te maMtrI (mana) vaza thai jAya che. (ane upara batAvyA pramANe ema paNa che ke jo te maMtrI vaza thAya to rAjAnuM darzana thAya che. eTale ke-ema paNa kahI zakAya ke, jyAM sudhI rAjAnuM darzana na thayuM hoya tyAM sudhI maMtrI jIvAto nathI, ane jyAM sudhI maMtrI jItyo nA hoya tyAM sudhI rAjAnuM darzana thatuM nathI. rAjAnuM darzana nA thAya tyAM sudhI te maMtrI ghaNAM duHkho ApyA kare che, eTale ke-maMtrIne jItyo na hoya tyAM sudhI rAjA atyaMta adRzya thaIne rahelo hovAthI,duHkho AvyA kare che. AthI abhyAsa karIne rAjAnuM darzana ane maMtrIno parAjaya-e baMne (kArya)no ekasAthe AraMbha karavo joIe. he putra, tuM dhIredhIre abhyAsa-rUpI puruSa-prayatna karIne rAjAnuM darzana ane maMtrIno parAjayae baMnenuM saMpAdana karIza to -yaMtranA abhyAsanA) mahimAne lIdhe tuM zubha deza (mokSa) ne prApta thaIza. ane abhyAsa saphaLa thatA,jo tuM te rAjA (AtmA) nA darzana ne prApta thaIza, to pharIvAra tAre jarA paNa zoka karavAno raheze nahi. jemanA saMpUrNa saMsArika parizramo zAMta thayA che, jemanuM aMtaHkaraNa nitya praphullita rahe che, ane jemanA samagra saMzayo TaLI gayA che, tevA puruSo ja te deza (mokSa) mAM sthiti kare che. he putra, e kayo deza che? e kayo rAjA che? ane e kayo maMtrI che?te viSe spaSTa phoDa pADIne have tane kahuM chuM. meM tane je "deza" kahyo-tene saghaLAM duHkhono nAza karanAro "mokSa" samajavo. je "rAjA" kahyo-tene mana AdithI jANavAmAM nahi Avato-moTA aizvarya-vALo "AtmA" samajavo. ane je catura "maMtrI" kalayo che-tene-bIjo koI nahi paNa "mana" che ema samajavuM. jema mATIno piDo ghaDA-rUpe pariNAma pAme che-tema mana ja jagata-rUpe pariNAma pAmyuM che. jema mATInA piDAmAM,ghaDo sUkSmarUpe rahe che, tema manamAM jagata sUkSma-rUpe rahe che. e mana jItAya to saghaLuM jItAI jAya che paNa e mana jItavuM bahu kaThina che, te to "yuktiothI ja jItAya che. bali pUche che ke e mana ne dabAvavAnI je yukti hoya te prathama spaSTa rIte Apa mane kaho. virocana kahe che ke saghaLA "viSayo" upara sarvathA "spRhA" (AzA.IcchA ke Asakti) rAkhavI nahi. e ja manane jItI levAnI utama "yakti" che.e yakti jevI bIjI koI ja yakti nathI. A yukti atyaMta durlabha paNa che ane atyaMta sulabha paNa che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 e "yukti"no (viSayo para spRhA nA rAkhavI-teno) jo "abhyAsa" karavAmAM nA Avyo hoya to te "durlabha" che, ane jo sArI peThe "abhyAsa" karavAmAM Avyo hoya to te "ati-sulabha" che. anukrame abhyAsa karavAmAM AvatI,A "viSayo uparanI aruci-rUpI yukti" thI "zAMti" spaSTa rIte jaNAI jAya che. (eTale ke-zAMti maLe che) he, putra,jema, koI manuSya DAMgarane (DAMgara nA pAkane) Icchato hoya, paNa lobhane lIdhe (DAMgara vaparAI jAya-tevA lobhane lIdhe tene vAve nahi to-tene DAMgara prApta thatI nathI, tema,je manuSya A "yukti"ne Icchato hoya,paNa bhogonI lAlacane lIdhe teno (yuktino abhyAsa kare nahi, tene A yukti prApta thatI nathI. AthI tuM prayatnapUrvaka e sthitine (yuktinI sthitine) sthira kara. saMsAra-rUpI-khADAo-mAM paDelAM prANIo jyAM sudhI,viSayomAM nispRha-paNAne (yaktine prApta nA thAya tyAM sudhI duHkhomAM ja bhamyA kare che. jema,atyaMta baLavAna manuSya paNa jo cAlavA nA lAge to dezAMtara (bIjA deza) ne prApta thato nathI, tema,samaju manuSya paNa jo A "yuktino abhyAsa" kare nahi to-A "yukti"ne prApta thato nathI. AthI,jema,jaLanA siMcana thI latAnI vRddhi karavAmAM Ave che, tema,"dhyeya" nAmanI vAsanAnA tyAgane icchatA puruSe niraMtara abhyAsa" (yukti) thI "bhogo upara arucinI vRddhi" karavI joIe. he,putra "kriyA" (karmo) nA anukuLa phaLane (mokSane) pAmavA mATe paNa, harSa-krodha ne tyajI daIne -puruSArtha (abhyAsa) karavA sivAya bIjuM koI sAdhana nathI. A jagatamAM ghaNI vakhata,deva-deva" (prArabdha) che-ema kahevAmAM Ave che,paNa,te devanuM svarUpa kaMI bIjuM nathI. paNa potAnA niyamita udyamathI (puruSArtha ke abhyAsathI) thatuM je phaLa mAnavAmAM Ave che, te ja deva kahevAya che. eTale "sva" (prArabdha) e zabda pAmara lokono ja che,paNa vidvAno no nathI. jayAre koI manuSyane koI kAmamAM spardhA AvI jAya che, tyAre tenA (spardhA vALA) zatruo potAnI asahanatAne zAMta karavA mATe ane te manuSya potAnA harSane zAMta karavA mATe "deva" e zabda vApare che. jema,nirjaLa bhUminA jJAnathI jhAMjhavAnA pANIno bhrama jItAI jAya che, tema "niyati-rUpI-deva" bIjA prabaLa udhama (puruSArtha ke abhyAsa) thI jItAI jAya che. je je saphaLa thayeluM ke niSphaLa thayeluM "mAnavAmAM" Ave che, te saghaLuM mana thI ja thAya che. mATe puruSArtha karIne jo temAM "saphaLa thavAnuM mAnavAmAM Ave to-te saphaLapaNAnA sukha ne Ape che. amArA siddhAMtamAM - mana che te ja kartA che. eTalA mATe te mana je prakAranA niyamita phaLano saMkalpa kare che. tevuM ja niyamita phaLa prApta thAya che.ane mana je rIte deva nI kalpanA kare che te rIte deva kalpAI jAya che. e mana jo kadAca "sarvadA-ekasarakhA-svabhAvavALA-paramAtmAnA anusaMdhAnanI dhArA calAvye jAya, to,jema AkAzamAM pavana asaMga rahe che tema,pote (mana) paNa brahmAMDanA "viSayo"mAM asaMga rahe che. ane jo, kadAca e mana,zAstromAM jaNAvelA niyama pramANe nahi,paNa, vihita karmonI paddhatimAM ja cAlyuM jAya,to te te karmone anusaratAM phaLone prApta thAya che. he,putra,eka jAtanA "saMketa" nA mATe ja,kapAyelo "deva" nAmano rUDha zabda-pAmara lokone pahADa jevo lAge che. Ama, jyAM sudhI mana che-tyAM sudhI daiva-paNa nathI ane koI prakArano niyama paNa nathI ja. eTale mana naSTa thayA pachI,jo koi niyama ke deva thatAM hoya to bhale thAya. manuSya jo pote "kAyara-5NA-rUpI-napuMsaka-svabhAva" ne choDIne puruSa banIne puruSArtha karavA lAge to,
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 A lokamAM icchita phaLane prApta thAya che. puruSArtha karavA lAgIe to je "dhAryuM hoya te thavAmAM koi paNa pheraphAra thato nathI. he,putra,puruSArtha vinA A jagatamAM bIjuM kaMI paNa uttama nathI, AthI atyaMta puruSArtha (abhyAsa) karIne,"bhogo-para-aruci" nuM saMpAdana karavuM. jyAM sudhI "saMsArano nAza karanAra"--"bhogo paranI aruci" thAya nahi, tyAM sudhI sarvotkRSTapaNAne ApanAruM parama sukha prApta thAya nahi. jyAM sudhI viSayo para atyaMta moha ApanArI ruci hoya, tyAM sudhI,bhogothI gUMthAyelI,duHkha ApanArI ane capaLa-rIte Amatema hiloLA khAtI-- "AzA" nAmanI saMsAranI dazA kadI paNa nivRtti pAmatI nathI. "vairAgyanA abhyAsa" sivAya e "AzA" ne dura karavAno bIjo koI upAya nathI. bali kahe che ke-he,pitA,bhogo uparanI aruci,jIvane brahma-bhAva-rUpI sthiti ApanArI che, e sAcI vAta che, paraMtu e aruci,kayA upAyathI manamAM sthira thAya? virocana kahe che ke "AtmAnuM avalokana" (AtmA nuM darzana) e jIvane spaSTa rIte "bhogomAM aruci" karAve che, ane te bhogo para aruci rAkhavAthI "mokSa-rUpI sarvottama phaLa" prApta thAya che. atisuMdara "vicAra",e "buddhi-rUpI-maNi" nI sarANa-rUpa (maNine ghasavAnI ghaMTI-rUpa) che. ethI,"AtmAnuM avalokana" ane "bhogo upara aruci" e baMnene ekI vakhate (sAthe) saMpAdana karavAM. jyAM sudhI,citta (mana) -e-jJAnanA mArgamAM pravINa thayuM nA hoya, tyAM sudhI tene sumArge caDAvavAnA AraMbha nA divasomAM - divasanA cAra bhAgomAMthI) be bhAgo ne aviruddha Avazyaka bhogo bhogavavAmAM kADhavA. eka bhAga,zAstranuM zravaNa karavAmAM ane eka bhAga gurunI sevA karavAmAM kADhavo. jayAre citta,jJAnanA mArgamAM kAMika sAbita thAya, tyAredivasanA eka-bhAgane Avazyaka bhogo bhogavavAmAM kADhavo,eka bhAga zAstranuM zravaNa karavAmAM ane be bhAga,gurunI sevAmAM kADhavA.(noMdha-gurunA zaraNe javAthI ane sevAthI ahaM no laya thAya che!) jayAre citta jJAnanA mArgamAM barAbara pravINa thAya, tyAre. divasanA be bhAgane zAstranA ane vairAgyanA citavanamAM kADhavA ne be bhAgane dhyAna karavAmAM tathA gurunI sevAmAM kADhavA. jenuM citta zuddha thayuM hoya, te ja jIva,jJAna nA A prakAranA upara batAvelA) kramamAM yogya thAya chekAraNake-je vastra svaccha hoya tenA para ja uttama prakArano raMga caDe che. Ama,(zarUAtamAM)"citta-rUpI-bALaka"ne dhIre dhIre-yuktithI,tathA zAstranAM pavitra vacanothI ramADavuM.ane zAstranA abhyAsanarUpI madhura zarabata thI ucheravuM. ane,jayAre ahaMtA-mamatA-rUpI-duSTa-pakaDa zithila thAya ane cittane brahmAkAra-paNuM prApta thAya, tyAre zItaLa thayeluM.e citta,caLakatI kAMtivALA sphaTika-maNi nI jema zobhe che. mATe,kuTilatA vinAnI,saraLa buddhithI, "viSayo,indriyo,indriyonI vRttio-e saghaLuM brahmarUpa ja che" ema avalokana karavuM joIe. he putra,buddhithI vicAra karIne,sarvadA AtmAnuM avalokana ane tRSNA no saMpUrNa tyAga-e baMnene sAthe saMpAdana
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAM joIe,kAraNake-e baMne (AtmAnuM avalokana ane tRSNAthI rahitapaNuM) ekasAthe ja rahe che. jayA2e bhogono samUha svAda vinAno thai jAya che,ane sarvavyApaka AtmA jovAmAM Ave che, tyAre,parabrahmamAM anaMta ane avicaLa vizrAMti prApta thAya che. ghaNA manuSyo (jIvo) viSayomAM ja paramAnaMda mAnI le che,paNa hakIkatamAM te anitya che ane sAco nathI, AtmA nA anubhava vinA paramAnaMda (niratIzaya AnaMda-ke je nitya che) maLI zake ja nahi. yajJa,dAna,tapa ane tIrtho nA sevanathI viSayo nuM sukha ja prApta thAya che,paNa bhogomAM aruci thatI nathI. jIva ne bhogo nI aruci to AtmA nA avalokanathI (Atma-darzanathI) ja thAya che. puruSanI buddhi,"potAnA prayatna" (abhyAsanA prayatna) vinA bIjI koi paNa "yukti"thI AtmAnA avalokana-rUpI mahAkalyANamAM pravartatI nathI. he,putra,e AtmAnuM avalokana "tRSNAnA tyAga"nI sAthe prApta thAya che. te vinA brahamapadamAM vizrAMti-rUpI-sukha maLatuM nathI. jayAre parama kAraNa-rUpa brahama,potAnA AtmapaNAthI prakAze che, tyAre jevo vizrAma maLeche,tevo,vizrAma,A jagatamAM kyAMya maLato nathI. Ama,samaju puruSe sahu prathama,prayatna no Azaro karIne ane daiva ne dura karIne,bhogone dhikkAravA joie. kAraNake,e bhogo ja kalyANa nA dvAranI ADe pratibaMdha-rUpa che. jayAre bhogo pratye no dhikkAra paripAka (pUrNatA) nI dazAne prApta thAya che.tyAre "vicAra" pragaTa thAya che. (noMdha-balirAjAne A rIte ja vicAra pragaTa thayo hato!!) jema,samudrathI medha vRddhi pAme che ane medhathI samudra vRddhi pAme che tema,vicArathI bhogono dhikkAra vRddhi pAme che.ane bhogonA dhikkArathI vicAra vRddhi pAme che. jema,paraspara snehavALA saMbaMdhIo,parasparanI sahAyatA thI moTA kAryane siddha kare che, tema,bhogono dhikkAra,vicAra ane AtmAnuM avalokana-paraspara nI sahAyatAthI mokSane siddha kare che. eTale (Ama) pahelAM (prathama) daiva no anAdara karIne ane puruSa-prayatna vaDe (dAMtothI dAMtone pIsIne) "bhogo para aruci" utpanna karavI joie. (ane e aruci utpanna karavA mATenA kramamAM) sahu prathama to-bAMdhavonI jemAM saMmati hoya ane dezAcArathI viruddha,nA hoya -tevA udhamathI anukrame dhananuM saMpAdana karavuM. pachI te dhanathI sArAguNovALA sujana mahAtmAonuM ArAdhana karIne, temane vaza karavA.mahAtmAonA samAgamathI (satsaMgathI) bhogomAM aruci utpanna thAya che-anebhogomAM aruci thavAthI "vicAra" prApta thAya che. "vicAra" prApta thavAthI "mahAvAkya nA artha" nuM jJAna thAya che, mahAvAkyanA arthanuM jJAna thavAthI "sarva zrutionuM tAtparya advitIya brahma mAM ja che" evo "nizcaya" thAya che. ane te nizcaya thayA bAda,"manana Adi" nA anukrame-paramapadanI prApti thAya che. Ama,jayAre tuM viSayomAMthI virAma (bhogomAM aruci) pAmIza,tyAreja "vicAra" vaDe paramapada ne prApta thaIza. jo, tuM vicAranA baLathI atyaMta pavitra AtmAmAM sArI peThe vizrAMti pAmIza, to tuM pharIvAra duHkho bhogavavAne mATe kalmArUpa-kAdhvamAM (saMsAramAM) paDIza nahi. huM dhAruM chuM ke-tane viSayo para ruci rahI ja nathI,ane te nahi rahevAthI tuM zuddha parabrahmarUpa thayo che. he,zuddha paramAtmA huM tane (dehaSTi thI nahi paNa AtmadRSTithI) praNAma karuM chuM. 161
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 he,putra,tuM sahu prathama,dezAcArane anusarIne dhananuM saMpAdana kara.ke jemAM niMdA thavAno thoDo saMbhava che. pachI tuM te dhanathI brahmavettA puruSonuM mAnapUrvaka,anna-vastrAdithI ArAdhana karI temane vaza kara. pachI, temanA samAgamathI viSaya Adino tiraskAra karIne ane vairAgya Adi sAdhanone meLavIne,sArI peThe AtmA no vicAra kara. e rIte "Atma-vicAra" nA "vaibhava"thI tane anAdikALathI bhulAI gayelA sva-svarUpanI prApti thaze. (rapa) balirAjAnA manamAM vivekano udhya ane gurunA samAgama nI IcchA bali svagata rIte bole (kahe) che ke uttama vicAravALA mArA pitAe mane pahelA je kahyuM hatuM te mArA smaraNamAM AvyuM, ane tethI huM jAgrata thayo.e bahu sAruM thayuM. Aja mane bhogo upara spaSTa aruci utpanna thai te paNa sAruM thayuM. have huM amRta jevA zItaLa-zAMtirUpI-svaccha sukhamAM praveza karuM chuM. vAraMvAra,AzAne pUrNa karyA karato,ane vAraMvAra prArthanA AdithI strIne anukuLa rahyA karato - evo huM,A vaibhava-AdinI saMsAranI sthitimAM huM bahu paritApa pAmyo hato.paNa, aho,paNa A zItaLatAthI bharelI zAMti-rUpI bhUmi bahu ramaNIya che ane zAMti prApta thAya tyAre, saghaLI sukhaduHkhanI dRSTio zAMta thai jAya che. have zAMtimAM sthiratA pAmyo che. tethI mArA sadhaLA saMtApo TaLI gayA che.hamaNAM,huM sarvottama sukhane vaza thayo chuM ane aMdara praphullita thai jAuM chuM, hAya,bhogonI utkaMThAthI nAcyA karatA mananA vegathI,zarIra atyaMta baLI jatuM hatuM, ane mane niraMtara kSobha thato hato.e vaibhava-prApti to duHkha-rUpa ja hatI, strInA AliMganathI prasanna thato hato te to kevaLa mohano vilAsa ja hato. bIjA loko jemanAM dRSTAMto Ape evA moTAmoTA vaibhavo meM joyA,je rAjya bhogavavA yogya-kahevAya chete nirvina rIte meM bhogavyuM ane pratApathI saghaLAM prANIone namAvyAM, to paNa mane avinAzI sukha kayuM maLyuM? pAtALamAM,pRthvImAM ane svargamAM jyAM joyuM tyAM cAre bAju e nI e ja vastuo vAraMvAra jovAmAM AvI, paNa bIjuM koI navA camatkAravALuM jovAmAM AvyuM nahi. have saghaLA viSayone tyajI daIne tathA temanI vAsanAone paNa buddhithI dura karI nAkhIne pUrNa tathA svastha thaIne rahyo chuM. pAtALa,pRthvI ke svargamAM je koI strI ane je koI ratna-Adi padArtho-ke jene ajJAnInI dRSTithI sAra-rUpa gaNavAmAM Ave che, temane paNa A tuccha kALa tarata gaLI jAya che. huM ATalA samaya sudhI,jagatanA viSayonI tuccha icchAthI devatAonI sAthe vera karyA karato hato, mATe atyaMta bALaka jevo ja hato. A jagata ja moTI pIDArUpa che ane te kevaLa mananI kalpanA mAtrathI racAyeluM che. teno tyAga nahi karavAthI zo lAbha thavAno che? mahAtmA puruSone saMsAra para ruci ja kema ghaTe? meM ajJAnarUpI madathI matta thaIne pote ja potAne kharAba karyo ane lAMbAmAM lAMbA kALa sudhI anarthane--artha-rUpa samajI ne sevyo (bhogavyo) e meM bahu bhUMDuM karyuM. meM mUrkha banIne tRSNA vaDe A trailokyamAM mAtra pazcAtApa nI ja vRddhi thAya evuM zuM nathI karyuM? paNa,have A gaI vAtanI tuccha ciMtA karavAnuM koI prayojana nathI. have,vartamAnakALanA mohane maTADIne manuSya-janma-paNuM saphaLa thAya tevo upAya goThavavo ja yogya che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 akhaMDa brahmanI ekatA pAmIne rahevAya to cAre bAju sukhano ja prAdurbhAva thAya. mArA ajJAnanI zAMti mATe have huM kuLaguru zukrAcArya ne ja. "A saMsAra zuM che ? jIva koNa che ? jIva parabrahma-rUpe kema thAya?" evA prakAranA AtmA nA avalokana viSe pUchuM. sevaka-jana para tarata ja prasanna thanArA zukrAcAryanuM huM citavana karuM eTale te tarata padhAraze,ane potAnI vANIthI anaMta zaktivALA AtmAno upadeza karaze, eTale huM pote te akhaMDa Atma-svarUpa mAM ja rahIza. (ra6) gurunuM Agamana ane temano saMkSipta upadeza. vasiSTha kahe che ke-he rAma,balirAjAe e pramANe vicAra karyo ane teNe netro mIMcIne zukrAcArya nuM dhyAna karyuM. zukrAcArya brahma-rUpa hovAthI sarvavyApaka che, temaNe jANyuM ke-mAro ziSya,potAnA nagaramAM "tatva" ne jANavA sAruM, mArA darzana nI IcchA rAkhe che eTale potAnA yoga-sAmarthyathI te balirAjAnI pAse AvyA. balirAjA,zukrAcAryanA AgamanathI praphullita thayo ane temano yathocita satkAra karIne Asana ApyuM. ane pUchayuM ke-mahAna mohane ApanArA bhogo para mane aruci utpanna thai che. eTalA mATe huM e mahAna mohane haraNa karanArA tatvane jANavA IcchuM chuM. A viSayasukha nI parAkASThA kyAM sudhI che? viSayasukha kayA padArthamaya che? huM koNa chuM? Apa koNa cho? ane sadhaLA loko koNa che? A vize mane Apa zIdhra kaho. zukrAcArya kahe che ke-he,rAjA,mane AkAzamArga mAM javAnI utAvaLa che ane A viSayamAM vadhAre kahevAnuM koI prayojana paNa nathI mATe saMkSepathI sadhaLA prazno no sAra huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. "A saghaLuM jagata e caitanya nuM ja dRzya che ane tenI siddhi paNa caitanyane AdhIna che. AthI viSayasukhanI parAkASThA paNa caitanya sudhI ja che. viSayasukha e caitanyamAM kalpita hovAne lIdhe.caitanyamaya ja che. tame caitanya cho.huM caitanya che ane saghaLA loko paNa caitanya ja che." A meM tamane saghaLA prazno no saMkSipta uttara kahyo. jo tame vivekI hazo to ATalA uttaramAMthI saghaLuM samajI jazo. "caitanyamAM dRzyo (jagata)nI "kulanA" thai che te ja baMdha (ke-baMdhana) kahevAya che. ane caitanyamAMthI te kalpanAnuM chuTI javuM, e ja makti kahevAya che. dRzyo (jagata ke jagatanA padArtho) vagaranuM je caitanya che te ja pUrNa AtmA che." eTalo ja A saghaLA siddhAMto no sAra che.A nizcaya ne svIkArIne jo tame "avalokana" karazo. to tame "potAnI meLe ja potAthI" anaMta-pada-rUpa paramAtmAne prApta thazo. huM have deva-lokamAM jAuM chuM tyAM saptarSio bhegA thayA che. ane mAre paNa devatAonA koI kAma mATe tyAM avazya javuM paDe tema che.jyAM sudhI deha che, tyAM sudhI mukta-buddhi-vALA puruSo ne paNa AvI kriyAo karavI paDe che!! vasiSTha kahe che ke-zukrAcArya saMkSipta mAM eTaluM bolIne AkAza-mArge cAlatA thayA ane tyAMthI adRzya thayA. (2balirAjAne parNAnaMda caitanyasvarUpe vizrAMti maLI vasiSTha kahe che ke-he,rAma,devo ane daityonI sabhAmAM atyaMta vakhaNAyelA e zukrAcAryanA gayA pachI, balirAjAe mana thI A pramANe vicAra karyo"sadaguru zukrAcArye sAcuM ja kahyuM che.A je sadhaLuM brahmAMDa che, te caitanya ja che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 huM caitanya chuM,A saghaLA loko caitanya che, dizAo caitanya che, A saghaLI kriyAo paNa caitanya che. bihAranA ane aMdaranA saghaLA padArtho sahita A saghaLuM brahmAMDa vAstavika rIte caitanya che, ane brahmAMDamAM caitanya thI juduM koI sthaLa ke bIjuM kazuM paNa nathI. caitanya jo sthULa zarIrane "A sthULa zarIra che" ema jANe nahi to prANIonA sthULa zarIromAMsthULa zarIra-paNuM zuM rahe? eTale ke caitanya vinA kaMI paNa siddha thatuM nathI. indriyo,mana,mananI aMdara tRSNAo,aMdara,bahAra,asata-padArtho mAM paNa caitanya ja che. huM bhogonI IcchA-pUrvaka je te viSayono A saghaLo bhoga karuM chuM te paNa caitanya thI ja karuM chuM. zarIra thI huM kaMI karato nathI.A mAruM zarIra to lAkaDA-ke mATInA DhephA jevuM che. tenAthI zuM thai zake tema che? saghaLA jagatanuM "eka" Atma-sva-rUpa je caitanya che te huM ja chuM. AkAza, sUrya,pRthvI,jaLa,vAyu,devo,dAnavo, sthAvara,jaMgama-e saghaLAmAM je caitanya che-te huM ja chuM. caitanya mAM "bIjA-paNA" nI kalpanA saMbhavatI ja nathI.e kalpanA ja asaMbhavita che. tethI jagatamAM zatru ke mitra koNa saMbhave? A "bali" nAmanuM je zarIra che tenuM suzobhita mAthuM kapAI jAya, to paNa huM,ke je sarva-vyApaka caitanya chuM-tenuM zuM kapAI jAya? rAga-dveSa Adi je abhAvo che-temanI siddhi paNa caitanya vinA thatI nathI.tethI teo paNa caitanya ja che. atyaMta vicAra karI jotAM,paNa A A moTA brahmAMDamAMthI caitanya vinA bIju kaMI paNa hAtha lAgI zake tema nathI. eTale rAga-dveSa,mana,mana nI vRttio ke koI ja jAtanA bhedo nI kalpanA ati-zuddha caitanyamAM kema ghaTe? caitanya thI pratikuLa kazuM siddha thatuM nathI,mATe huM akhaMDa AnaMda-svarUpa chuM,ane bhedonI kalpanAthI rahita chuM. nAma vinAnA-evA-e-caitanya nuM "caitanya" e ja nAma kahevAya che. eTale,caitanya te nAma nathI paNa,paraMtu,saghaLA prakAranI nAma-rUponI kalpanAnA adhiSThAna-rUpa -je caitanya chete ja "caitanya" e kalpita nAme skUre che. huM, darzana ane dRzyathI rahita evA kevaLa nirmaLa-sva-rUpa-vALo che.sarvadA prakAzamAna chuM,jIvapaNAthI rahita chuM, draSTA chuM, ane paramezvara chuM. huM kevaLa prakAza-sva-rUpa chuM,ane sarvadA dvaitathI rahita chuM. AtmA nI aMdara-"jaLamAM paDelA caMdranA pratibiMba jevo-kalAnA-rUpa-ati maryAdita-je jIva-bhAva" udaya pAmyo che, te paNa bhrAMti ja che,vAstavika nathI. eTale,huM mArA "svarUpa nA sAkSAtkAra" thI jIvabhAvano parAbhava karuM chuM, mAro sva-rUpa-bhUta AtmA dehAdi-AkArothI raMgAyo ja nathI,ane nitya-mukta che, te sarvamAM vyApaka che,ane kalpanA-mAtra thI ja jIva vALo che-tene huM praNAma karuM chuM. caitanya-rUpa, dRzyothI rahita,saghaLI kalapanAone anusaratA svarUpavALuM, ane dIvAnI peThe sarvane prakAza ApanAruM,je parabrahma (caitanya) che te huM pote ja chuM, tene praNAma karuM chuM. dRzyo (jagata)thI rahita-kevaLa caitanya-rUpa,ekI vakhate sarvamAM bharapUra thaIne raheluM, ane jemAM mananI vRttiothI jANI zakAya evA padArtho mudale che ja nahi, evuM je sarvathI moTuM sadA AnaMda-sva-rUpa che,te huM chuM huM tene praNAma karuM chuM. huM AkAzanI peThe,aMtathI rahita chuM,vyApaka chatAM paNa sUkSmathI sukSma chuM, ane sukhaduHkhonI dazAonA koI paNa dekhAvo mane prApta thatA nathI. huM anubhava-rUpa che,sarva jJaya-padArthothI bhinna che, dRzyo-rahita chuM,vyApaka chuM ane sarvane prakAzita karanAra che. mArAmAM kevaLa kalapanAthI pratita thayelA,
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagata-saMbaMdhI sAcA-ke-khoTA koI paNa padArtho vibhAga pADI devAne samartha nathI. kadAca, jagata saMbaMdhI padArtho thI mArAmAM vibhAga paDI jatA hoya, to paNa e padArtho mArAthI judI sattA-vALA nathI,mATe temaNe paDelA vibhAgo huM svIkArI lauM chuM. (jo ke) evA kalpita vibhAgo paDavAthI mane kazI hAni nathI. potAnA sva-bhAva-rUpa evI koi vastu,jo evI ja bIjI koI vastune lai jAya,harI jAya ke ApI deto temAM koInuM zuM kazuM jAya che? jema,eka manuSyanA DAbA hAthamAM rahelA dhana ne te ja manuSya no jamAno hAtha lai le,harI le ke pharIne pAchuM Apeto paNa te manuSyane koI hAni nathI, tema mArAmAM kalpAyelA padArthomAM paraspara game tevI garabaDa thAya to paNa -tethI mane kazI hAni thatI nathI. huM to sarvakALamAM akhaMDita rahenAra chuM,sarvarUpa chuM,sarva no karanAra chuM,ane sarvamAM rahelo chuM. je kaMI A drazya (jagata) che te huM ja chuM eTale mArAmAM bIjuM kaMI navuM thayuM ja nathI. huM, eka akhaMDa caitanya chuM,mATe saMkalpa-vikalpothI mArAmAM kaMI vadhI jAya tema nathI ke dhaTI jAya tema paNa nathI. huM ja ajJAnathI jagata-rUpe kSobha pAmuM chuM ane huM ja tatva-bodha thI zAMta thai jAuM chuM. mahAvidvAna balirAjAe A pramANe vicAra karyo ane "OMOM-kAra nI chellI ardha-mAtrAnA artha-rUpa turIya-padano" potAnA AtmA-rUpe anubhava karatAM karatAM te samAdhistha thai gayo. tenA sarva saMkalpo zAMta paDI gayA,dvaitanA aneka vibhAgo no dekhAva baMdha paDI gayo. niHzaMka rIte dhyAtA-dhyeya ane dhyAna-AdinI sarva tripuTIo dUra pheMkAi gai,tenI vAsanAo zAMta thai gai, ane te nirmaLa thai gayo.Ama,e balirAjAne parama-pada no sAkSAtkAra thayo. vAyu vinAnA sthAnamAM rahelA dIvAnI jema te nizcala thayo.tenuM mana sArI rIte zAMta thai gayuM, ane,paththaranA kotarAyelA puruSanI jema,te ghaNA kALa sudhI sthira rahyo. jema,vAdaLAMothI rahita thayeluM zarada-Rtu nuM AkAza svacchatAthI zobhe, tema,dvaita nA vibhAgothI rahita thayelo,balirAjA "sadhaLI tRSNA zAMta thavAne lIdhe-paripUrNatAvALI" ane "viSayonA manana-rUpI doSothI rahita thayelI" evI nirmaLa brahma-sattAthI zobhavA lAgyo. (28) balirAjAnI samAdhi-dazA ane zukra-gurue daityone kareluM sAMtvana vasiSTha kahe che ke-e rIte balirAjA samAdhistha beTho hato tyAre rAjyanA loko tyAM AvyA ane e lokoe nityanI rIti pramANe praNAma karyA.e lokomAM je mitro hatA teo,balirAjAnI te sthiti joine kheda pAmyA, jeo trAhita hatA teo vismaya pAmyA,jeo tatvavettAo hatA teo AnaMda pAmyA, ane jeo mUrkha-sevako hatA teo bhaya pAmyA. anucara (mitra) lokone balirAjAnA prANano saMzaya thavAthI kheda thayo, balirAjAnuM mukha prasanna joine temane (trAhita lokone) vismaya thayuM,ane 165 tenA zarIramAM romAMca Adi cihno jovAmAM AvavAthI,(tatvavettAone) AnaMda thayo. paNa ghaNIvAra sudhI balirAjAnA nA uThavAthI "have ApaNuMrakSaNa koNa karaze?" evI ciMtA ne lIdhe temane (mUrkha-sevakone) bhaya paNa thayo. dAnava-maMtrIo e "have ahI zuM karavuM?" ema sArI peThe vicAra karyo, ane sarva vidvAnomAM uttama tathA daityonA guru zukrAcArya nuM ciMtavana karyuM.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale atyaMta tejavALuM zukrAcArya nuM kalpita zarIra tyAM AvI pahoMceluM jovAmAM AvyuM. daityonA samuhe temanuM pUjana karyuM ane Asana ApyuM.tyAre zukrAcArye samAdhistha thayelA balirAjAne joyo ane tene joine "teno saMsAra-rUpI bhrama nAza pAmI gayo che" ema temaNe anubhavyuM, tethI,te praphullita thayA.ane hasIne sabhAne nIce pramANe vacana kahyuM "he,daityo,mahAtmA balirAjA,potAnA "Atma-vicAra"thI ja sarvanA adhiSThAna-rUpa nirmaLa brahma (caitanya) ne prApta thaIne siddha thayelo che, ane tethI tene niratIzaya sukha maLyuM che.mATe, te bhale hamaNAM A pramANe ja rahIne, potAnA sva-rUpamAM cirakALa paryaMta paramAnaMda-rUpa parama-padamAM vizrAMti le. te saMsAranA parizramamAMthI thAkIne hamaNAM vizrAMti pAmyo che, tenA cittamAMthI saMsAranI bhrAMti TaLI gai che,to hamaNAM tamAre tene bolAvavo nahi. A balirAjAnuM ajJAna-rUpI saMkaTa zAMta thatAM,potAnA prakAzane ja prApta thayelo che.ane te potAnI meLe ja jAgrata thaze.he,sarva dAnavonA nAyako tame tamArA svAmInAM kAryone nizciMta thaIne karyA karo. A balirAjA eka hajAra varSe samAdhimAMthI jAgrata thaze." Ama kahI zukrAcArya tyAMthI vidAya thayA. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,daityoe A pramANe zukrAcAryanAM vacano sAMbhaLyAM, eTale temane harSa-dveSa-kheda thI thayelI ciMtA ne choDI dIdhI, ane rAjya-rIti pramANe sabhAnuM kAma ATopI laine potapotAnA kAryo karavAmAM lAgI gayA. (29) balirAjAnI jIvanamakta dazA ane rAmane jJAnamArgamAM rahevAnI bhalAmaNa vasiSTha kahe che ke-he,rAma, samAdhimAM pUrAM hajAra varSa vyatIta thai gayAM,pachI devatAonAM duMdubhionA zabdo kAne paDavAthI,mahAtmA balirAjA jAgrata thayo.ane vicAra karavA lAgyo-ke "aho,brahmAkAra-paNe rahevA-rUpa vAstavika padavI bahu zItaLa ane ramaNIya che.huM e padavImAM parama vizrAMti pAmyo hato.tethI devatAonAM hajAra varSa paNa mane kSaNa jevAM lAgyAM,have huM e pathvIno ja Azraya karIne vizrAma karuM.A saMsAramAM viSayonI vibhUtio bhogavavAthI mAruM zuM vaLe tema che? mArA manamAM samAdhinA paripAkathI thayelI AnaMdanI laherothI jevo saMtoSa thayo che,tevo AnaMda kyAMya nathI." he,rAma,balirAjA e pramANe vicAra karIne,"pharIthI vizrAMti" mATe potAnA manane galita karavA lAgyo, paNa eTalAmAM to daityothI te vIMTaLAI gayo.ane temanA praNAmone svIkAravAmAM AkuLa thayelAM netrovALA te balirAjAe e daityo ne joi lIdhA ane tyAra pachI teNe manamAM vicAra karyo ke "huM nirvikalpa caitanya-rUpa chuM,to -pachI-mAre grahaNa karavA yogya kayo padArtha che? "jo A grahaNa karavA yogya che" evI AsaktithI mana koi padArthane jhaDape, to te raMga-rUpa-vALI malinatA ne prApta thAya che, paNa padArtho ne (Asakti vagara) mAtra jovAthI mana,tevA (malinatAnA) maLane prApta thatuM nathI. 166 aho,huM mokSane zA mATe icchuM chuM? kAraNake-prathama to mane bAMdhyo ja che kone? huM mule baMdhAyo nathI,chatAM mokSane IcchuM chuM, A to kevaLa bALako nI ramata jevuM ja thAya che.e te kevI (mUrkha) vAta?
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 hakIkatamAM mane baMdhana paNa nathI ane mokSa paNa nathI.mArI mUrkhatA TaLI gaI che. (eTale have mAre dhyAnanA vilAsathI ke samAdhithI zuM meLavavAnuM che? "dhyAna ane dhyAnanA abhAva" nI bhrAMti ne tyajI daIne mAruM Atma-tatva,potAnA svabhAvane lIdhe,(jagatane) udAsIna-paNA (anAsakti)thI joyA kare che. mATe,te (jagatane) jovAmAM-koI vastu tenI (Atma-tatvanI) sAme sphare to bhale sphare, ema thavAthI mane kAMi hAni ke vRddhi thavAnAM nathI. huM have,dhyAna ne Icchato nathI ke dhyAna nA abhAvane paNa Icchato nathI. huM to sadhaLA saMtApothI rahita che, ane sarvamAM "sama-bhAve" ja rahelo che. have mane samAdhi nA AnaMdanI paNa IcchA nathI ke jagatanI sthiti nI paNa IcchA nathI. tethI,mAre dhyAna nuM paNa zuM kAma che? ane vaibhavanuM paNa zuM kAma che? mane dehano saMbaMdha nahi hovAthI huM maryo paNa nathI ane mane prANano saMbaMdha nahi hovAthI huM jIvato paNa nathI. huM dhULa,sukSma ke koIno vikAra nathI.A deha-rAjya vagere mArAM nathI.huM mane ja praNAma karuM chuM, huM to brahma (caitanya) chuM,A jagatanuM (mAruM) rAjya rahe to bhale rahe ane jAya to bhale jAya. rAjya rahe ke nA rahe paNa huM to zAMta-paNe mArA "sva-rUpa"mAM (samatAthI) ja rahIza. mAre dhyAna karIne zuM karavAnuM che? ke rAjyanA vaibhavane bhogavIne zuM karavAnuM che? je AvatuM hoya te bhale Ave ane je jatuM hoya te bhale jAya,huM koIno nathI ane mAruM koI nathI. mAre have jo kartApaNA nA abhimAna-pUrvaka kaMI kartavya nathIto huM A cAlatuM rAjya nuM kAma,Asakti vinA (samatA rAkhI) zA mATe karuM nahi?" vasiSTha kahe che ke-he,rAma,jJAnImAM uttama ane pUrNatAvALA e balirAjAe upara pramANe nizcaya karyo, ane jema sUrya kamaLa ne jue che, tema teNe daityo ne joyA. jema pavana puSponI sugaMdha nuM grahaNa kare che tema,balirAjAe sahu daityonA para judIjudI dRSTi karavAnI vicitratA thI,saghaLA daityo nA praNAmo svIkAryA. pachI te balirAjA "dhyeya" nAmanI vAsanAnA tyAga-vALA mAMthI saghaLAM rAja-kAryo karavA lAgyo. balirAjAnA rAjya nI ANa saghaLA loko para cAlatI hatI ane e rAjyamAM balirAjA divase divase caDatI dazAne pAmato gayo.ane koI divase tene yajJa karavAnI buddhi thai, eTale teNe zukrAcArya Adi mukhya brAhmaNone sAthe rAkhI ane azvamedha nAmano moTo yajJa karyo. e yajJamAM sadhaLA loko ne tRpta karavAmAM AvyA,tethI, devatAoe tathA RSioe tenI dhaNI prazaMsA karI. "balirAjA bhogonA samUhanI IcchA-vALo nathI" ema nizcaya karInesiddhidAtA viSNa,balirAjAne dhAryA puruSArtha nI siddhI ApavA mATe, vAmana-rUpa dhAraNa karIne tenA yajJamAM padhAryA. mAgavAnI cAturIne jANanArA,e viSNue, bhogomAM ja Asakta thaIne rahetA,evA indrane jagata-rUpI jaMgalano eka TukaDo(svarga) devA sAruM, mAyAnA baLathI balirAjA ne chetaryo. traNa pagalAmAM traNa loko ne bharI laIne,jema,vAMdarAMne bhoyarA mAM bAMdhe,tema balirAjAne pAtALamAM cAMpyo. he,rAma,jIvanamukta thayelo e balirAjA, pAchI indranI padavI bhogavavAnuM potAnuM prArabdha" hovAne lIdhe, svastha-paNAthI pAtALamAM rahyo che, ane tenI buddhi nitya samAdhimAM galita thayA kare che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpatti ane vipattine te sama-dRSTi thI joyA kare che. samatA pAmelI tenI buddhi,,duHkhamAM asta pAmatI nathI ke-sukhamAM udaya pAmatI nathI. A jagatamAM prANIonA-ahI- vaibhavonA hajAro AvirbhAva ane hajAro tirobhAva-thayA kare che, temane lAMbA kALa sudhI joine,balirAjAnuM mana bhogomAM vairAgya pAmeluM che. daza karoDa varSo sudhI trailokya nuM rAjya karIne,aMte virakta thaIne tenuM mana zAMta thayuM che. balirAjAe sukha-duHkhonAM AvavAM- javAM hajAro vAra joyelAM che.ane hajAro saMpattio ane vipattio joyelI che.mATe,have te balirAjA kayA padArtha ne sthira gaNIne tenI spRhA rAkhe? brahmAkArapaNAthI bharapUra thayelA manavALo e balirAjA bhogonI abhilASAne tyajI daIne sarvadA, AtmA-rAma-paNAthI pAtALanA pradezamAM rahyo che. he,rAma,haju,pharI,e balirAjA,indrapaNuM pAmIne ghaNAM ghaNAM varSo sudhI A trailokyanuM rAjya karanAra che. paNa,e balirAjAne pharIthI indranA padanI prApti thI manamAM koi harSa thato nathI, ane hamaNAM te (indra)padamAMthI bhraSTa thaIne beTho che,tethI tenA manamAM koi zoka thato nathI. te saghaLA padArthomAM "samAna dRSTi" (samatA) rAkhe che,sarvadA saMtuSTa citta-vALo che, te,prApta thayelA bhogone bhogave che,ane prApta nahi thayelA bhogonI icchA karato nathI. ane AkAzanI jema "nirlepa-paNA" thI rahe che. he,rAma,balirAjAne je prakArathI (vicArathI) jJAnanI prApti thai hatI,te prakAra meM tamane kahI saMbhaLAvyo. tame paNa evA ja vicAro rAkhIne jIvanamuktinI caDatI dazAne pAmo. he,rAma, tame paNa balirAjAnI jema,viveka thI "huM avinAzI paramAtmA chuM"evo nizcaya rAkhIne, puruSa-prayatnathI ja advaita-paNAne prApta thAo. balirAjAne daza karoDa varSo sudhI trailokya nuM rAjya bhogavyA pachI aMte to bhogomAM aruci prApta thai hatI. AthI tame paNa aMte avazya duHkha denArA bhogo nA samuhane (manathI) tyajI do. ane jemAM duHkhano saMbhava ja nathI,tevA parama-AnaMda-rUpa-satya-pada-ne prApta thAo. 168 he,rAma,aneka prakAranA rAga-dveSAdika vikAro ApanArA dRzya-padArtho ne ramaNIya samajavA nahi. jema DuMgarA durathI raLiyAmaNA lAge che,paNa pAse jatAM bihAmaNA lAge che, tema,sadhaLA bhogya padArtho paNa,prAptinA samayamAM ja sukhadAyaka lAge che,paNa aMte bahu duHkha ApanArA che. A mana,ja A lokanA ane paralokanA bhogomAM doDyA kare che,ane pAmara ceSTAomAM loTyA kare che, mATe,tame tene bAMdhI laIne hRdaya-rUpI guphAmAM ja rAkhI (pUrI) mUko. he,rAma,sUryanI jema,saghaLAM dRzyone prakAza ApanArA tame A jagatamAM rahyA cho,mATe tamAre zatru ke mitra koNa? tame aMta thI rahita cho,tame ja Adi-puruSottama cho,tame ja caitanya cho ane tame ja A jagatanA asaMkhya padArtho-rUpe sphuro cho. jema,dorAmAM maNiono samUha parovAyelo hoya che,tema nitya-prakAza zuddha-jJAna-rUpa-evA-tamArAmAM, A saghaLuM sthAvara ane jaMgama jagata parovAyeluM che. tame janmatA paNa nathI ke maratA paNa nathI.tame to sarvanA adhiSThAna-rUpa zuddha caitanya-rUpa ajanmA puruSa cho. tRSNA nI vRddhi thAya to janma Adi rogo prabaLa thAya che,ane tRSNAno kSaya thAya to janma Adi rogo nirmULa thai jAya che. ema barAbara no sArI rIte vicAra karIne,tathA bhogonI tRSNAne tyajI daIne tame kevaLa bhogonA sAkSI thAo. tame vyartha kheda dharo nahi,tamane sukha-duHkha no saMbaMdha che ja nahi,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame paripUrNa rIte potAnA sva-rUpane samajyA cho,mATe tame sarvanA AtmA cho, ane sarva jagatanA prakAzaka cho. prathama to je je viSaya-sukha mana ne priya lAge-te te sukhane anarthanA sAdhana-rUpa samajo.aneindriyo nA nigraha-Adi je je niyama manane apriya lAge,tene kalyANanA sAdhana-rUpa samajo. pachI,jayAre abhyAsa pAko thAya-tyAre jagatanI kalpanAne tyajI do. "A iSTa che ane A aniSTa che"e dRSTino tyAga karavAmAM Ave,tyAre sAcesAcI "samatA"no udaya thAya che. te samatA hRdayamAM sthira rahe,to jIvane pharIvAra janma levo paDato nathI. mATe mana je je viSayomAM jAya tyAMthI tene bahAra kADhI laIne adhiSThAna-rUpa caitanyamAM joDI devuM.(Ama thavAthI) mana ne jayAre viSayomAMthI nIkaLIne caitanyamAM coMTavAno abhyAsa paDI rahe tyAre tene saghaLI rIte tyAM (caitanyamAM) rokI levuM.eTale parama kalyANa nI prApti thAya. 169 he,rAma, "zarIrane ja sAcuM mAnanArA,mithyA vicArothI duSita citta-vALA-mUDha ane jANe saMkalpanA hAthamAM vecAyA hoya-tema saMkalpo ne AdhIna rahenArA dhutArA" (mUrkha) nI samAna paMktimAM- tame-raho nahi. mUrkha-paNuM,Atma-tatvanA nirNayamAM,viveka ane vairAgya ne dura rAkhanAra che - ane zAstra-AdinAM-uttama vacanomAM praveza karavAmAM bahu vilaMba karAvanAra che. A jagatamAM mUrkhA-paNAthI bIjo adhika koi paNa duHkha-dAyI zatru nathI. he,rAma,tame hRdaya-rUpI AkAzamAM udaya pAmelA A aviveka-rUpI vAdaLane, viveka-rUpI pavananA jhapATAthI tarata dura karI nAkho. jyAM sudhI."AtmAnA avalokana" mATe potAnA prayatnathI ja sagavaDa karavAmAM nA Ave. tyAM sudhI."vicAra" no udaya nahi thAya. eTale,jyAM sudhI aMtaradRSTi karIne "potAnA sva-rUpanuM avalokana" karavAmAM Ave nahi, tyAM sudhI,vedanA,vedAMtanA,ke zAstranA vicArothI,ke pachI anumAno karavAthI AtmAno pragaTa anubhava thAya nahi. he,rAma,tame potAmAM potAnI meLe ja svaccha thayA cho,ane vistIrNa bodhane prApta thayA cho. to paNa (chatAM paNa) tame,--mArA vacanothI ane --potAnI samajaNamAM vizvAsa rAkhI niHsaMdeha -bodhavALA thAo. sUryanI peThe,sarvane prakAza ApanAra--bhedanA aMzathI paNa rahita--evA paramAtmA nuM, deza ane kALa nA tathA vastu nA paricchedathI rahitapaNuM--mArA kahevAthI ja tamArA samajavAmAM AvyuM che. ane mArA kahevAthI ja tamArA sarva saMkalpo laya pAmI gayA che.saMdeho-rUpI vibhramo zAMta thai gayA che, viSayone jovAnI utkaMThA-rUpI jhAkaLa zAMta thai gayuM che.ane sadhaLA saMtApo TaLI gayA che. he,manana karanArA rAma,tamane jayAre Atma-bodhamAM AvaraNa ane vikSepa TaLI jaze, tyAre tame je jJAnane tathA jJAnanAM sAdhano ne -mokSane arthe svIkAro cho te svIkAravAnuM paNa nahi rahe, je viveka tathA vairAgya-AdinuM pAlana karo cho,te pAlana karavAnuM paNa raheze nahi, je ALasa tathA pramAda Adi doSone haNo cho,te haNavuM paNa nahi rahe. je, samAdhinA sukha-rUpI amRtane pIo che te pIvAnuM paNa nahi rahe, je uttarottara bhUmikAomAM caDIne prasanna thAo cho-te,prasanna thavAnuM paNa nahi rahe. je,bhUmikAmAM vizrAMta thaine sukhanA adhika utkarSathI praphullita thai jAo cho, te praphullita thavAnuM paNa nahi rahe.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 (3) hiraNyakazipue aneka parAkramo karyA ane tene nasiMhe mAryo vasiSTha kahe che ke-have huM jJAnanA udayano bIjo eka uttama prakAra (bhakti) kahe che te tame sAMbhaLo. te prakArathI daityo no rAjA prahalAda"potAnI meLe" jIvanamukta thayo hato. (noMdha-AgaLa batAvyo te prakAra "vicAra" thI balirAjAnA jJAna no udaya thayo hato) viruddha pakSanA devatAone tathA daityone yudhdhamAM trAsa ApIne nasADanAro ane nArAyaNa nA jevA parAkramavALo-hiraNyakazipu nAmano moTo daitya pAtALamAM rAjya karato hato. vailokya ne dabAvanArA,e daitya,InuM rAjya paNa harI lIdhuM hatuM.ane jagatanuM rAjya karavA mAMDyuM hatuM. railokya nA adhipati banelA evA e hiraNyakazipue kALe karIne daza putro utpanna karyA hatA. e sadhaLA tejasvI putromAM sahuthI mukhya putra (yuvarAja)nuM nAma prahalAda hatuM. putronI sahAyatAvALo,aDhaLaka saMpattivALo,tathA prabaLa senAvALo,e hiraNyakazipu madonmata thayo hato. teno pratApa,pralayakALa nA sUryonI jema atyaMta tIvra lAgato hato,tene prajA para navAnavA karI nAkhyA hatA, hiraNyakaziputhI bahu pIDA thavAne lIdhe traNe loka kheda pAmatA hatA. duSTa kAryomAM tatpara thayelA,hiraNyakazipunI duSTatA thI sUrya-caMdra-Adi devatAo paNa paritApa karavA lAgyA hatA.AthI saghaLA devatAoe hiraNyakazipunarUpI moTA hAthIno vadha karavAne viSNu ne prArthanA karI. mahAtmA puruSo paNa vAraMvAra karavAmAM AvatA aparAdhone sahana kare nahi,e svAbhAvika che. eTale devatAonI prArthanAthI,viSNue hiraNyakazipune mAravA mATe nRsiMha nuM svarUpa dharyuM. nRsiMha nuM rUpa bhayaMkara hatuM, temaNe bhayaMkara kaDakaDATI karIne yuddhamAM,hAthI jema, ghoDAne mArI nAkhe chetema,temaNe e daitya hiraNyakazipune mArI nAkhyo ane te nRsiMha-bhagavAne potAnA netromAMthI nIkaLatA agnithI, daityonA nagarane bALI nAkhyuM.eTale thoDA bacelA daityo tyAMthI nAsI gayA. Ama,pralaya-kALa jevA ne devatAoe AdarathI pUjelA,nRsiMha bhagavAne hiraNyakazipuno vadha karIne tyAMthI gayA, tyAre prahalAda,bacI gayelA daityo sAthe te baLI gayelA pradezamAM pAchA AvyA, ane marI gayelA baMdhuo no vilApa karavA lAgyA. (31) prahalAde khedapUrvaka vicAra karIne viSNunI bhaktithI viSNu-bhAva prApta karyo vasiSTha kahe che ke-Ama,viSNue pAtALanI guphAmAM ghaNA dAnavone mArI nAkhyA, tyAre duHkhothI gherAyelA manavALo prahalAda,A pramANe vicAra karavA lAgyo"have ApaNo zo upAya cAle? pAtALamAM asura-rUpI je aMkura utpanna thAya-- tene viSNu-rUpI mRga khAI gayA vinA raheto nathI.pAtALamAM utpanna thayelA daityo kadI sthira rahI zakyA nathI. taraMgo nI peThe utpanna thaIthaIne naSTa thai jAya che. hAya ! bahAranA tathA aMdaranA amArA saghaLA prakAzane (rAjya-Adine) harI lenArA amArA zatruo (vo) vRddhi pAmyA che ane A samayamAM duHkhathI pUrNa thayelA ane saMkocAtI saMpattiovALA amArA baMdhuo kheda pAme che. DhaSa thI melA thayelA A devo-pUrve praNAma karavAnA samaye potAnA mukuTo mArA pitAnA caraNamAM mukIne praNAma karatA hatA,te ja devo,Aje mArA pitAnA dezane dabAvI beThA che. udhamo thI tathA lakSmI thI rahita thayelA,rAMka thayelA ane potAnAM duHkhone gAyA karatAamArA bAMdhavo baLI gayelI pAMkhaDIo vALA kamaLa nI jema zobhA vinAnA thai gayA che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema mArA pitAnA samayamAM devatAo dIna thai gayA hatA,tema,trailokya-rUpI moTAM sarovarone DahoLI nAkhavAmAM madonmata hAthIo jevA prabaLa daityo paNa Aje dIna thai gayA che. aho,daiva (nasIba) ne zuM asAdhya che? bhUMDAM kAma karanAra devatAo para viSNunI kRpA thai che,ane viSNu nA parAkramano Azraya maLavAthI,UMcAine pAmelA te devatAoe amane pAtALamAM dhakelI dIdhA,ane tethI ja amane A sthiti prApta thai che. hAya,jeo pUrve mArA pitAne cAmaLa DhoLatA hatA teo Aje svargamAM indrane cAmaLa DhoLe che. e bhUMDAM kAma devatAo upara kevaLa para eka viSNu nI ja kRpA thai che,ane tethI ja amane dInatA ApanArI sthiti prApta thai che.jema pralayakALa no pavana meru-Adi parvatone paNa pADI de che,tema viSNu e ja mArA pitA-AdimoTA daityone pADI dIdhA che. devatAonA samUha ne Azraya ApanAro ane jenI bhujAono pratApa-rUpI-agni, saghaLA jagatano saMhAra karavAmAM samartha thai paDyo che,evo eka viSNu ja amane viSama thai paDyo che. jema,vAMdaro bALakone kanaDagata kare che,tema e viSNu Ayudho vinAno hoya to paNa jItI zakAya tema nathI, kAraNake vajra jevo dRDha hovAne lIdhe,zastro ke astro thI kapAya tema nathI. amArA pUrvajo sAthenA moTAmoTA saMgrAmo mAM paNa te viSNu hAryo nathI to Aja amArAthI te kema Dare? huM dhAruM chuM ke viSNune khullI rIte vaza karavAno eka ja upAya che,ane te e che ke saghaLA prakAranI zraddhAthI,saghaLA prakAranI samajaNathI,ane saghaLI kriyAo nA udyoga thI - viSNu ja Azraya levo.viSNu no Azraya lIdhA sivAya bIjI koi gati nathI. viSNu jagata nI utpatti,sthiti ane layanuM kAraNa che. tenAthI adhika AkhA brahmAMDa mAM bIjo koi nathI.eTale A kSaNathI ja huM te ajanmA nArAyaNa nA zaraNe jAuM chuM. paNa viSNu thaIne viSNunuM pUjana karavuM ema zAstra mAM kahyuM che. mATe viSNu thayA vinA koi viSNu nuM pUjana kare to pUjana nuM phaLa prApta thAya nahi. to,have huM viSNu-sva-rUpa ja thai gayo chuM!! "je viSNu che te ja prahalAda che ane je prahalAda che te ja viSNu che,mArAthI bIjo koi viSNu nathI" evo mArA manamAM nizcaya thavAne lIdhe,huM sarva-vyApaka chuM. huM trailokya ne bALI nAkhavA samartha chuM,mArI sAme kayo zatru AvI zake tema che? 171 mArI AgaLa ubhelA A devatAo ane daityo,mArA tejanA prasArane rokI zakatA nathI. A brahmA,indra,agni,rudra-Adi devatAo temanA mukhomAMthI nIkaLatAM anaMta vacano thI mArI stuti kare che. dizAo,AkAza,pRthvI ane sadhaLuM jagata viSNu che,tethI huM paNa aprameya-sva-rUpa vALo viSNu chuM. huM pote ja sarva dezamAM,sarva kALamAM ane sarva vastuo mAM nArAyaNa-rUpa ja chuM. jema pavana AkAzamAMthI kadI dUra thato nathI, tema saghaLA manorathI ne siddha karanAro "namo nArAyaNa" e maMtra mArA hRdayamAMthI kadI dura thaze nahi. atyaMta vRddhi pAmelA aizvarya-vALo huM sAkSAta viSNu-rUpa thayo chuM.huM mArA vAstavika (viSNunA) svabhAvathI to sukha-duHkha-Adi saghaLAM dvaMdo thI rahita chuM.A je mAruM viSNu-sva-rUpa che tene huM praNAma karuM chuM. te viSNu nA udaranI aMdara saghaLuM brahmAMDa rahyuM che.vAdaLAM,parvato ane vana vagere sarva padArthomAM - te (viSNu) vyApaka thaine rahe che,ane saghaLA prakAranA bhayo ne maTADanAra che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 (32) prahalAde karelI viSNu pajA ane devone thayeluM Azcarya vasiSTha kahe che ke-he,rAma,prahalAde te pramANe potAnA zarIrane potAnI bhAvanAthI nArAyaNa-rUpa karyuM. ane pachI te nArAyaNa ne pUjavA mATe nIce pramANe citavana karyuM. " A meM kapeluM,viSNu nuM je rUpa che,tethI ja koI samaSTi-rUpa ke vyaSTi-rUpa nathI, paNa meM "huM-rUpa" kApeluM je viSNu nuM svarUpa che, tenuM huM hRdayamAMthI prANavAyu nA pravAhane mArge AvAhana karuM chuM. ane pUjAnI samApti paryaMta,e viSNu jANe bahAra birAjyA hoya ema paNa kalapanA karI lau chuM. (noMdha-"huM-rUpe" kalpeluM viSNu nuM svarUpa eTale "huM ja viSNu chuM" e advaita thAya che, jayAre pUjA nI samApti sudhI eTale ke bhakti mAM te ja viSNu- bahAra birAjyA hoya tevI kalpanA"-te dvaita che) e viSNu,garuDa para birAjyA che, ane kriyAzakti,jJAnazakti,IcchAzakti,ane anugrahazaktie cAra zaktio thI te saMpanna che. te,zaMkha,cakra, gadA ane kamaLane dhAraNa karanArA,zyAma zarIravALA che ne cAra bhujAovALA che. e caMdra e sUrya-rUpI be netrovALA che,vakSasthaLamAM lakSmIne dhAraNa karanArA che. vizALa netro vALA che,sAraMga nAmanA dhanuSyane dhAraNa karanArA che ane mahA kAMtimAna che. prathama huM saghaLI sAmagrIothI ramaNIyatAvALI "mAnasika-pUjA" thI e viSNunuM emanA parivAro sahita zIdhra "mAnasika pUjana" karIza, te pachI "pharIvAra" bahAranA vaibhavothI bharapUra,evAM ghaNAM ratno-vALI "bAhya-pUjA" thI e moTA (deva) viSNu nuM huM pUjana karIza" vasiSTha kahe che ke-he,rAma,e pramANe citavana karI,te prahalAda,potAnA "mana"thI ja ghaNI sAmagrIothI bharapUra, "mAnasika pUjA" thI,lakSmI pati-bhagavAna viSNu nuM pUjana karavA lAgyo. teNe, mana thI ja ratno thI jaDelAM pAtro vaDe abhiSeka karyo,caMdana Adi lepano karyA,dhupo karyA,dIvAo karyA, vaibhavo-vALA vicitra alaMkAro dharAvyA,ane bhAtabhAtanA naivedhyo dharAvyA. mAnasika pUjana bAda, te dAnava-rAja prahalAda,devAlayamAM, bahAranA pratyakSa (sAcA) caMdana-puSpAdithI ane upahAro thI saMpanna karelI bAhya pUjA karavAno prAraMbha karyo. je rIte mAnasika pUjana karyuM hatuM te ja kramathI bahAranA (pratyakSa ke sAcA) padArthothI paNa - vAraMvAra viSNu nuM pUjana karIne prahalAda bahu prasanna (AnaMdita) thayo. tyArathI mAMDIne pUrNa bhaktipUrvaka nitya te pramANe ja teNe viSNu nuM pUjana karavA mAMDyuM. prahalAdanI e paddhati nI bhakti joine nagaramAM bIjA daityo paNa uttama vaiSNavo thayA. jo,rAjA sadAcAra thI vate to prajA paNa sadAcArathI ja vate e svAbhAvika ja che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,"saghaLA daityo viSNu nA dveSa ne tyajI daIne viSNu nA bhakta thayA che" e vAta aMtarikSamAM pahoMcI ane svargalokamAM paNa pahoMcI gaI.. indra ane devo A vAta thI vismaya pAmyA-ke "daityoe vaLI viSNu nI bhakti kema svIkArI haze? " Ama vismaya thI vyAkuLa thayelA,te devo svargalokamAMthI bahAra nIkaLyA,ane kSIrasAgaramAM zeSa-nAganA zarIra para birAjelA zrIviSNu pAse gayA ane temane A vismaya nI vAta pUchI.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatAo kahe che ke-he,bhagavana,daityo to sarvadA ApanA dveSI ja hatA, paNa teo hamaNAM ApanA atyaMta bhakta thai gayA che,e zuM? A to ApanI mAyA hoya tema jaNAya che. atyaMta durAcAravALA ane dharmanA dRDha mArgone paNa toDI nAkhanArA daityo kyAM? ane chellA uttama janmo mAM maLe evI janArdana (viSNu) nI bhakti kyAM? he,bhagavana,pAmara puruSa guNavAna thayo-e vAta sukhadAyI paNa che ane duHkhadAyI paNa che. (devo tathA indrane potAnuM svarganuM sthAna jhuMTavAI javAnI ciMtA ke zaMkA thavAthI duHkhI bane che) vaLI,jyAM je yogya nA hoya (daityo ane te vaLI nArAyaNanI bhakti kare?!!) te zobhatuM nathI. jema,kAcanA samUhamAM mulyavAna maNi hoya te zobhe nahi,tema je je jIva je je paMktino hoya te paMktimAM ja zobhe. anucita,chatAM,paraspara,saMbaMdha pAmelI vastuone jovAthI jevuM duHkha utapanna thAya che tevuM duHkha zarIramAM vaja-jevI tIkhI soyo bhoMkavAthI paNa thatuM nathI. adhama-pAmara nI rItabhAta vALo sarvadA-nIca kAryomAM ruci rAkhanAro,ane hIna jAtivALotuccha dAnava kyAM? ane ApanI bhakti kyAM? dAnavanuM ane ApanI bhaktinuM paraspara cokaThuM bese ja kevI rIte? he,prabhu jema,kaThina tathA tapelI khArI jamIna para kamalinI ugI che-e vAta yogya ghaTanA vALI hovAne lIdhe, sAMbhaLanAra ne sukha ApatI nathI,tema te daitya (prahalAda) viSNu no bhakta thayo che, e vAta,paNa amane sukha ApatI nathI. (33) prahalAde viSNu bhagavAna nI stuti karI vasiSTha kahe che ke-he,rAma,jema atyaMta vega thI TahukAra karatA mayUronA samuhane medha (varSA dvArA) pratyuttara Ape che, tema,atyaMta kopathI,bumo pADIne pUchatA te devo nA samUhane zrI viSNu e nIce pramANe pratyuttara Apyo. bhagavAna (viSNu) kahe che ke-he,devatAo,prahalAda bhaktivALo thayo che,e viSayamAM tame kheda pAmo nahi. kema ke te aridamana,prahalAda mokSane ja yogya che,teno A chello ja janma che. jema baLI gayeluM,bI pharIvAra aMkurane pAmatuM nathI,tema e prahalAda have garbhavAsamAM javAno ja nathI. sadguNo-vALo puruSa sadguNothI rahita thai jAya to e anartha nI vAta kahevAya che, paNa durguNovALo puruSa sadguNovALo thAya to e vAta uttama gaNavAmAM Ave che. he,devo tame potapotAnA sthAnamAM jAo,prahalAdamAM je guNavAna-paNuM thayuM che tenAthI tamane duHkha thavAnuM nathI. (eTale ke-tamArA svarganA sthAnane koi khataro nathI !!) vasiSTha kahe che ke-he,rAma,AvuM vacana kahIne viSNu bhagavAna kSIrasAgaranA taraMgo mAM aMtardhAna thai gayA. ane devatAo pAchA svarga mAM gayA.tyAra pachI devatAo prahalAdanA snehI mitro thai gayA, kemake-moTA puruSane jenI para vizvAsa hoya,tenA para bALakonuM mana paNa vizvAsa rAkhe te svAbhAvika ja che. 173 atyaMta bhaktivALo,prahalAda to e ja rIte-manathI kriyAthI ane vacanathI, devAdhideva zrIviSNu nuM ja pUjana karavAmAM tatpara rahevA lAgyo. pUjanamAM tatpara rahenArA e prahalAdanA viveka,saMtoSa,vairAgya-Adi sadaguNo kALe karIne vRddhi pAmyA. jema,sukAyelA jhADane joIne koI rAjI thAya nahi tema,prahalAda bhogonA samuhane joine rAjI thato nahoto. vaLI te prahalAdane mitra,putra,strImAM ke lokacarcAmAM paNa ruci nA rahetAM,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 kevaLa zAstrArthanA kathanamAM ja ruci utpanna thai.tene utsava-Adi kautakamAM (kriyAomAM paNa ruci rahI nahi, have,tenuM mana bhogo-rUpI rogonA saMbaMdha mAM parovAyeluM nahotuM. Ama, tenuM citta,bhogAdinI kalpanAthI rahita thayeluM hovA chatAM,paNa brahma-vidhA-rUpI vizrAMtimAM pahoMcyuM nahotuM, tethI te citta,vacamAM rahevAne lIdhe jANe hiDoLAmAM hicakatuM hoya tevI sthitimAM rahyuM hatuM. bhagavAna viSNue potAnI sarvavyApaka ane zuddha satvAtmaka jJAna-zaktithI prahalAdanI te sthitine jANI, eTale bhakta lokone AnaMda ApanArA zrI viSNu prahalAdanA pUjana karavAnA devAlayamAM prahalAdanA AvyA pahelAM ja padhAryAdityonA moTA rAjA,prahalAde kamaLa-samAna netrovALA viSNu bhagavAna ne padhArelA jANIne, bamaNA upacArothI samRddha karelI pUjA vaDe prema-pUrvaka temanuM pUjana karyuM,prahalAda ati prasanna thayo ane bhaktibharI vANIthI temanI stuti karavA lAgyo. vasiSTha kahe che ke-Ama, he rAma,prahalAde ghaNA ghaNA guNovALI stutio karIne pUjana karyuM.eTale jema rAjI thaIne, megha,mayurane pratyuttara Ape che,tema,rAjI thaIne viSNue,prahalAdane, nIce pramANe pratyuttara Apyo. (3) prahalAde potAnuM saccidAnaMda svalpa joyuM bhagavAna kahe che ke-he guNo nA bhaMDAra-padaitya-kuLanA moTA ziromaNi-rUpa, tuM mArI pAsethI joItuM varadAna mAgI le,eTale pharI janmo thavAnuM duHkha zAMta ja thai jAya. prahalAda kahe che ke-he, saghaLA saMkalponA phaLone ApanArA,aMtaryAmI prabhu, ApanA dhAravAmAM je varadAna saghaLI dInatAonuM nivAraNa karanAruM hoya te ja varadAna mane Apo. bhagavAna kahe che ke-he,nirdoSa prahalAda,"brahma nA sAkSAtkAra-rUpa vizrAMti maLavA sudhIno vicAra" karavAthI ja anarthonI atyaMta nivRtti thAya che ane paramAnaMdanI prApti thAya che, mATe teno "vicAra" tane prApta thAo. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,prahalAdane eTaluM vacana kahIne viSNu bhagavAna aMtardhAna thai gayA. tyAre prahalAda,pUjAmAM maNiothI tathA ratno thI zaNagArelI cilI puSpAMjali ApI, ane prema thI uttama padmAsana vALIne,citta thI A pramANe citavana karavA mAMDyuM. prahalAda potAnA manathI vicAra kare che kesaMsAranuM nivAraNa karanAra viSNu bhagavAne mane kahyuM ke tuM "brahma nA sAkSAtkAra-rUpa vizrAMti maLavA sudhIno vicAra" vALo thA-eTalA mATe have huM manamAM AtmA (brahma ke caitanya) no vicAra karuM. "huM" ke je A "saMsAra-rUpI ADaMbara" mAM -- boluM chuM,cAluM chuM,ubho rahuM chuM ane prayatnathI viSayono upabhoga karuM chuM, te "huM" pote koNa chuM? (noMdha-ramaNa maharSi A ja vAta vAraMvAra karatA hatA,ane temaNe "huM koNa" nAmanuM pustaka lakheluM che) A "jagata"-rUpI vastu to atyaMta bAhya che te kema houM? mATe te (jaDa) "jagata" to huM nathI. A deha" to khoTo ja udaya pAmelo che ke je pote to potAnI sattAthI bolavAne samartha paNa nathI, A deha (zarIra) prANavAyunI preraNAthI ja thoDo samaya cAlanAro che. ane alpakALamAM naSTa thanAro che,tathA jaDa che tethI te "deha" paNa huM nathI. A "zabdA" ke kAna nI jaDatA-vALI pUtaLIthI ja "A uMco che-nIco che-pada-rUpa che ane vAkya-rUpa che" vagere bhedo pADIne kApI levAmAM Ave che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 ane,kSaNamAtramAM kSaya pAmanAra che ane kSaya pAmanAra hovAthI zUnya AkAravALo che, vaLI,te AkAzathI (AkAzamAM) utpanna thAya che ane jaDa che tethI te "zabda" (viSaya) paNa huM nathI. A "sparza" ke je kSaNamAtramAM naSTa thanArI tvacA thI ja pamAya che, ane koI vAra nathI paNa pamAto, vaLI,te caitanyanI siddhithI ja siddha thAya evo che, tathA jaDa che, mATe te "sparza' (viSaya) paNa huM nathI. A "rasa" ke je capaLa sattA-vALI,anitya jIbhathI ja saMbaMdha dharAvanAro che, tuccha che,jIbhanI aNIthI te kaMTha sudhI ja svAdamAM Ave tevo che,annAdika padArthomAM rahelo che, ane jaDa che, tethI huM te "rasa" (viSaya) paNa nathI. A "rUpa" ke je kSaNamAtramAM naSTa thai janArAM dravya ane cakSuone ja AdhIna che,kSaya pAmanAra che, kevaLa draSTA nA ja upabhogane mATe hovAthI gauNa che, ane jaDa che, tethI te "rUpa" (cakSu no viSaya) paNa huM nathI. "gaMdha" ke je prakAza vinAnI tathA kSaya pAmanArI che,je,nAsikAthI ja kapAya che,kSaNamAtramAM naSTa thanAra che, vaLI,kSaNekSaNe pheraphAra pAmanAra che ane jaDa che tethI te "gaMdha" (viSaya) paNa huM nathI. tevI ja rIte,"karmendriyonAM karmo,ahaMkAra,mana,buddhi ke citta" emanuM kazuM paNa huM nathI kAraNake te sarva jaDa che. huM to mamatA vinAno,ciMtana vinAno, zAMta,pAMca indrIyonA vibhramothI rahitaane jemAM koI saMkalpa nathI,evo zuddha cetana ja chuM. huM to dRzyo thI rahita kevaLa caitanya ja chuM. sarva dRzyo ne prakAza ApanAra chuM, bahAra tathA aMdara vyApaka chuM, aMzothI rahita chuM,nirmaLa chuM ane sattA-mAtra che. ghaDAthI mAMDIne surya-paryata A saghaLA padArtho-uttama tejavALA A caitanya thI ja prakAzita thAya che. prahalAda citavana (vicAra) kare che ke have mane sAyuM ane saMpUrNa smaraNa potAnA AtmAnuM) prApta thayuM. sarva-vyApaka,nirvikalpa,caitanya-rUpa,ane sarvane skUraNa ApanAro-A AtmA (caitanya ke brahma) huM ja chuM. sarvavyApaka caitanyathI ja vicitra prakAranI indriyo nI paMktio chUre che. pRthvI Adi padArtho nuM padArthapaNuM A caitanya thI ja siddha thAya che. jema,arIso saghaLI vastuonAM pratibiMbonuM sthAna che, tema A AtmA ja saghaLAM prANIonA deha,indriyo-Adi anubhavonuM sthAna che. A eka nirvikalpa - caitanya-rUpa dIvA-nA anugraha thI sUrya garama che,caMdra zItaLa che,parvata ghanarUpa che,ane jaLa drava-rUpa che. AkAzamAMthI vAyu thayo,vAyumAMthI teja thayuM,tejamAMthI jaLa thayuM,ane jaLamAMthI pRthvI thaiAvA kramathI "anubhava"mAM AvelA saghaLA padArthonI "utpatti saMbaMdhI vyavasthA" nuM mukhya "kAraNa" e vyApaka caitanya ja che. paNa e caitanya nuM "kAraNa" bIjuM kaMI paNa nathI. jema pRthvI-AdinuM tApa-paNuM -e-sUryanA tApa thI ja udaya pAme che, tema kramathI "anubhava"mAM AvatA,saghaLA padArtho nuM padArtha-paNuM A AtmA thI ja udaya pAme che. jema himathI ja zItaLa-paNuM utpanna thayuM che tema,vAstavika rIte to te caitanya nirAkAra hovA chatAM, avidhA (ajJAna) thI saghaLAM "kAraNo"nA "kAraNa" rUpa A caitanya (AtmA) thI ja jagata utpanna thayuM che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 jo ke,brahmA, viSNu,rudra Adi A jagatanI sthitinAM kAraNarUpa gaNAya che, paNa temanuM "kAraNa" A caitanya ja che. caitanya nuM koI kAraNa bIjuM koI nathI. Ama, huM, sAkSI-bhAvathI,prakAzanA draSTA ane dRzya-vagere nAmothI rahita chuMane nitya svayaMprakAza chuM, tethI huM tene praNAma karuM chuM. AtmAthI judI sattA vinAnA A saghaLA padArtho,e-sarvanA adhiSThAna-rUpa-cidAtmA (caitanya) mAM ja utpanna thayA kare che ane pAchA temAM ja lIna thAya che. e caitanya-rUpa je aMtarAtmA che, te je je vastuno saMkalpa kare che, te te ja vastu sarvatra utpanna thAya che. e vastu sUkSma-rUpathI kAraNa (AtmA) mAM rahelI hoya to paNa-AtmA nA saMkalpa vinA pragaTa thAya nahi. caitanya je vastune phuraNa ane sattA ApIne saMkalapathI pragaTa kare che, te ja vastu vyavahAranA viSama-paNAne prApta thAya che.ane jene saMkalapa thI pragaTa nathI karatu.te vastu kadAca hoya to paNa naSTa-samAna ja che. saMkalpa vRddhi pAme to te vastuo vRddhi pAme ane saMkalpa kSaya pAme to e vastuo kSaya pAme che. jema sUryanuM pratibiMba anirvacanIya che, tema AtmAmAM raheluM A "kArya-kAraNa-rUpa-jagata" paNa anirvacanIya che. A caitanya jo ke saghaLAM prANIomAM adRzya che,eTale, jemanuM citta calita thayuM hoya che, temane mATe to mAtra dRzya (dekhAtuM ) jagata ja che, jayAre mahAtmA puruSo ja sarva prANIomAM (dRzya jagatamAM) nirmaLa parama cidAkAza (caitanya) ne jue che. brahmAMDamAM rahenArA brahmAthI mAMDIne,1Na sudhInA padArthamAM je sattA ane skaraNa che, te AtmA (caitanya) mAM ja che, sarvamAM A eka ja cidAtmA prakAze che.ane huM paNa e ja chuM. sarvamAM vyApaka chuM, ane saghaLAM sthAvara-jaMgamanI aMdara anubhava-rUpe rahelo chuM. mArA jevA anya ghaNAM zarIro che, ane mArAthI (AtmAthI) judo koI anubhava dhaTato nathI. dRSTA-darzana ane dRzyanI tripuTI mArAthI ja prakAze che.mATe sarva nA hastothI huM hajAro hasto-vALo chuM. ane sarvanAM netro thI hajAro netro-vALo chuM. sarvanA hasto e mArA ja hasto che ane sarvanAM netro mArAM ja netro che. prahalAda ciMtavana kare che-keA huM ja AkAzamAM sUrya-rUpe ne vAyu-rUpe vihAra karuM chuM ane zyAma,zaMkha-cakra-gadAne dhAraNa karanArA A viSNu-rUpe huM ja jagatamAM vyavahAra karuM chuM. kamaLa-rUpI Asana para besanArA,parama AnaMdane prApta thayelA brahmA-rUpe, huM ja e viSNu nI nAbhimAMthI utpanna thayelo chuM. ane ja trinetra-mUrti (ziva) chuM. jema kAcabo potAnA aMgone sameTI le che, tema huM paNa sRSTinA aMte A jagatanA sameTI lauM chuM. chuM. ane evA brahmANavahAra karuM chuM. railokya nA A saghaLA rAjya ne huM pALuM chuM. huM saghaLA deho ne dhAraNa karanAra hovAne lIdhe, strI paNa chuM, puruSa paNa chuM,yuvAna ane vRddha paNa huM ja chuM. jema, bALaka potAne ramavA mATe kAdavamAMthI ramakaDuM banAve che, tema,meM mArI lIlAne mATe (mAyAthI) A jagatanA ADaMbara-rUpI ramakaDuM banAvyuM che. "huM" rUpI moTA caitanyamaya arIsAmAM je je jagata) pratibimbita thayuM che, te saghaLuM mArAthI juduM che ja nahi. kAMi paNa mArAthI juduM hovAno saMbhava ja nathI. huM sarva padArtho nI aMdara utkRSTa "sattA-rUpe" rahelo chuM ane potAnA "saMkalpa" thI zarIro mAM praveza karIne judA judA jIvo-rUpe dekhAva ApuM chuM. jema dUdha nI aMdara dhI raheluM che, tema saghaLA padArtho nI aMdara huM ja sattA-rUpe ane phUraNA-rUpe rahelo chuM. bhUta-bhaviSya ane vartamAnakALanuM A jaDa jagata mArA rUpamAM ja eka (kAlpanika) bhAgamAM raheluM che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 saghaLI dizAonA avakAzomAM bharapUra rahelo,saMkoca-rUpI-vibhrama thI rahita, sarvamAM rahelo ane sarvano kartA,huM (AtmA) ja vyaSTi-rUpe tathA samaSTi-rUpe rahelo che. (prahalAda vicAre che) aho, zastrothI devono nAza karyA vinA ja,ane indrane bAMdhI lIdhA vinA ja, A jagatanuM apUrva ane vistIrNa rAjya vagara mAgye mane maLI cukyuM. ATalA kALa sudhI,"A deha huM chuM" evI khoTI kalpanA mane kyAMthI thai hatI? huM je cheDA vinAnA AkAra-vALo chuM, tenuM e kalpanAthI (huM zarIra chuM-te kalpanAthI) svalpa-paNuM thai gayuM hatuM. "A tuM che ane A huM chuM" e to khoTI bhrAMti ja che.deha koNa che? adeha koNa che? mUo koNa che ane jIvita koNa che? kazuM nathI,jo deha ane prANa- siddha thAya to ja e saghaLuM saMbhavita che.paNa te (deha ane prANa) siddha thatA ja nathI. bicArA mArA bApa-dAdAo kSadra buddhivALA ja hatA,ke jeo A brahma-vidhA-rUpI cakravartI-paNA ne tyajIne saMsAranI bhUmikAmAM ja ramyA hatA.brahma-paNAthI unnata pAmelo "vicAra" kyAM? ane rAjyanA vaibhavo kyAM? anaMta AnaMda no upabhoga ApanAro ane parama upazamathI zobhanAro, A "zuddha caitanyamaya vicAra" e saghaLA vicAro thI utkRSTa che. huM ja dRzyo thI rahita caitanya-rUpa chuM,ane saghaLA jIvo nA sva-rUpa-bhUta chuM, mATe huM mane (AtmAne) ja vAraMvAra praNAma karuM chuM. jema khAdhelA anna ne pacAvI devAmAM Ave che, tema,jene saMsArane pacAvI dIdho che tevo huM janma-rahita thayo chuM, saghaLA anarthothI nivRtti ne prApta thayelo chuM, je pAmavAnuM che tene pAmI cukyo chuM, mahAtmA thayo chuM, ane sarvathI uttama thayo chuM. A bodha-rUpI avicaLa ane uttama sAmrAjya ne (sarva brahmAMDo nA adhipatipaNA ne tyajInehave huM,ramaNIyatA vinAnI ane mahAsukha-rUpI rAjyanI vibhUtiomAM ramIza nahi. mAro pitA ke je,paththaranA banAvelA killAono Azraya karIne, pRthvI para svAmIpaNAnA abhimAnathI roLAyA karato hato, ane tethI ja eka nIca dAnava-rUpI tuccha kIDA jevo ja rahyo hato, tene dhikkAra che. je puruSa A brahma-vidhA-rUpI parama amRta ne prApta thaIne aMdara bharapUra thayo hoya, te puruSa,saMsAra-saMbaMdhI, koI paNa sukha ne pAmyo nA hoya to paNa te saMpUrNa-akhaMDita sukhane pAmyo che. mATe je puruSa A uttama padano tyAga karIne,saMsAra saMbaMdhI,alpa-sukhamAM ruci kare,te mUrkha ja kahevAya. AvA sarvottama vicArane tyajIne kSadra rAjyamAM koNa rame? kayo samaju puruSa zeraDInA rasane choDIne kaDavA lIMbaDAno rasa pIe? mArA saghaLA bApa-dAdAo mUrkha ja hatA, kAraNake teo A vicArane tyajIne rAjya nA saMkaTamAM ja ramyA hatA. rAjya nI IcchA paNa nA rahe tevI saghaLuM saMpUrNa sukha A caitanya mAM che, to e caitanya tatva no anubhava zA mATe karavo nahi? A caitanya ja ke je sarvamAM raheluM che, svastha che, sama che,nirvikAra che, ane sarva-rUpa cheane tethI-ja-sarvakALamAM saghaLI rItanuM saMpUrNa sukha sArI peThe maLe che. saghaLA prakAranI "zakti" o vALuM,traNe kALanA padArtho nI seMkaDo kalpanAo karanAruM, chatAM,paNa jemAM kALano-koI bheda lAgu paDato nathI,evuM ane saMkalapone lIdhe anaMta-brahmAMDo-rUpe phelAyeluM, e vyApaka "caitanya" paripUrNa ja che,
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 eTale,kalpita dRzyo ne dura karI detAM,akhaMDa "anubhava" ja zeSa rahe che. ke je "samatA" kahevAya che, ane "pUrNatA" paNa kahevAya che. mIThA (gaLyA) rasano ane kaDavA rasano - eka ja samayamAM anubhava karavAmAM Ave to - "mIThA rasano anubhava thayo ane kaDavA rasano anubhava thayo" ema kahevAya, to have emAMthI anubhava nI upAdhio-rUpa-e baMne rasano tyAga karatAM-ekalo anubhava ja bAkI rahe che, ke je "anubhava" caitanyanuM svarUpa che.ane te caitanya) baMne rasane eka sarakhI rIte lAgu paDe che. jema upara kahyA pramANe mIThA ne kaDavA rasane-"anubhava-rUpa-caitanya" sarakhI rIte ja lAgu par3ayuM te rIte jae anubhava-rUpa caitanya saghaLA padArtho ne paNa sarakhI rIte lAgu paDe che. kema kete te upAdhiono tyAga karavAthI ekalo anubhava ja zeSa rahe che. caitanya, ke je sukSma che, sarva padArthomAM gUMthAyeluM che, sattA-rUpa che ane mukhya to advaita-rUpa che. te jo padArthone parasparathI judA pADanArA bhedonA "saMkalpa" ne tyajI daIne, eka ja kALamAM (samayamAM) sadhaLA padArtho ne jue,toekabIjAnI sAthe saMbaMdha dharAvanAra padArtho,vicitra chatAM eka-rUpe anubhava mAM Ave che. have bhedonA saMkalpa no tyAga karavAno upAya huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. "koI paNa dRzya che ja nahi" ema dRzya-mAtra nA abhAvano Azraya karavAthI,citta,tarata ja zoka-moha=Adi pariNAmone tyajI de che, aneevI rIte dRzya-mAtra ne mithyA samajIne, sarvanA adhiSThAna-rUpa saccidAnaMda AtmAne jovAthI, citta,rAga-dveSa-Adi doSone tyajI de che. A rIte rAga-Adi chUTI javAthI,bhedo nA saMkalpa no tyAga thAya che. caitanya jo vartamAna dRzyo nI upekSA kare, ane bhUta-bhaviSya nA dRzyo nA vAsanAo-rUpa baMdhano thI rahita thAya, eTale ke traNe kALa para dhyAna Ape nahi,to te caitanya nI "samatA" ja avazeSa rahe che. caitanya -jo e satya-samatA-vALI sthitimAM rahe to vANIthI -nA-samajAvAne lIdhe, jANe sarvadA asaMta hoya,evuM thai jAya che, ane jANe zUnya-paNAne pAmyuM hoya evuM thaIne rahe che. e -caitanya AtmA paNa kahevAya che ane brahma paNa kahevAya che. apavAda-STithI jotAM-e caitanya koI rUpa nathI,ane Aropa-STithI jotAM,e caitanya sarva-rUpa paNa che. sarva dRzyono bAdha thai jatAM,akhaMDa-rUpe avazeSa rahenAruM e je parama caitanya che te mokSa-nAmathI paNa kahevAya che. jema,paDaLa-vALuM netra,pUrNa prakAza ne paNa maMda prakAza vALuM jue che, tema, e AtmA jo saMkalpo thI yukta hoya to, maMda prakAza-vALo thavAne lIdhe,A jagatathI potAthI abhinna-paNAne joI zakato nathI, je AtmA,potAmAM sArA-narasA-saMkalpo-rUpI mela-vALo hoya-te brahma-vidhAmAM caDhI zakato nathI. (prahalAda vicAre che ke, mArA bApa-dAdAo saMkalpo-rUpI jALa mAM vaTaLAIne
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 viSayo-rUpI khADAomAM paDyA hatA, tethI teoe,upadrava-vinAno A mArga joyo ja nahoto.ane pRthvI para ja naSTa thai gayA. sarva loko,rAga-dveSa thI uThelA,sukha-duHkha nA bhramathI,dharatInA daramAM rahela kIDAo jevA thai gayA che. je puruSane "A sAruM che ane A kharAba che" evA AkAro-vALA-saMkalapo-rUpI-jhAMjhavAnAM jaLa, satya-jJAna-rUpI-varasAda thI zAMta thai gayA hoya te puruSanuM ja jIvavuM saphaLa che. AvI rIte satya no bodha prApta thavAthI,saMkalpo zAMta thai jAya che. "huM-rUpa-AtmA" ke je akhaMDa caitanya-rUpa che tene huM praNAma karuM chuM. jagatane prakAza ApanAra,he,deva,AtmA, aho,tame ghaNA kALe jANavAmAM AvyA cho,maLyA cho,udaya pAmyA cho ane huM,vikalpomAMthI dUra thAu e mATe AvyA cho. have,tame je cho te ja huM chuM-huM temane praNAma karuM chuM. he, huM-rUpa-AtmA, tame ke je aMta vinAnA cho,je AnaMda-rasathI bharapUra cho,brahmAdinA paNa prakAzaka cho, ane je sarva thI nyArA cho-temane huM praNAma karuM chuM. mAruM potAnuM ja svarUpa,ke je saMkalpo-rUpI AvaraNa TaLI javAne lIdhe,AvaraNa vinAnA pUrNa caMdra jevuM thayuM che, ane je,potAnA ja AnaMda-rasathI bharapUra che-tathA-bIjA koInA AdhAra vinA potAthI ja raheluM che, te svayaM-prakAza che, ane svataMtra che-tene huM praNAma karuM chuM. (35) prahalAde sAkSAtkAra karelA svarUpanuM nirUpaNa karyuM ane saMsAranA baMdhano ne dhikkAryA prahalAda (svagata) bole che keA jagatamAM je kaMI che te saghaLuM AtmA ja che,ke je,AbhA vikAro thI rahita che.ane "sarva-rUpa-paNAno tathA sarvano" apavAda thatAM bAkI rahenAruM, ke jenuM nAma "OM" che,e eka ja nAma tene mATe yogya che. A caitanya-rUpa AtmA dehamAM rahelo hovA chatAM, meda, asthio,rudhira-vagere thI nyAro (judo) che, sUryAdi-nI aMdara paNa rahelo che, eTale ke sUrya vagere ne paNa te caitanya) prakAza Ape che ane pote prakAzamaya che. A AtmA potAnI sattAthI ja agni ne uSNa ane jaLa ne zItaLa kare che, jema,rAjA bhogone banAvIne teone bhogave che, tema,AtmA potAnI sattAthI ja indriyonA viSayo banAvIne bhogave che,hakIkatamAM to te AtmA niSkriya che, chatAM,vAyu-Adi-rUpe sarvadA doDyA kare che,kALa-rUpe cAlyo jAya che, to paNa kuMbhAranA cAkaDAnI jema potAnA ThekANethI khasato nathI,zAMta che, ane vyavahAro karyA kare che. Ama,vyavahAro karavA chatAM te vyavahAromAM lapAto (Asakta thato) nathI. te AtmA pUrve karelAM karmonA phaLothI,hAlamAM lapAto nathI,ke hAlamAM karavAmAM AvatA karmonA phaLothI bhaviSyamAM lepAvAno nathI.A lokamAM,paralokamAM tathA baMne lokanI saMdhimAM AtmA zubhAzubha karmo ne bhogave che, to paNa vAstavika rIte te saghaLI,vastuono "sAkSI" hovAthI kazuM bhogavato paNa nathI. AtmA pote ja saghaLA brahmAMDo-rUpe thatA brahmA thI mAMDIne taraNA sudhInA saghaLA padArtha-rUpe thAya che, ane Ama thaIne pote,sarva brahmAMDone tathA brahmA-Adi sadhaLAne (nirlipta rIte) vaTIne rahelo che. A AtmA vAyu karatAM paNa vadhu gativALo che, to jhADanA pUMThA karatAM paNa atyaMta niSkriya che ane, AkAza karatAM paNa atyaMta nirlepa che.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 jema, pavana pAMdaDA ne DolAve che, tema AtmA mana ne DolAvIne-tene vega Ape che. jema,sArathI ghoDAonA samUhane calAve che tema,AtmA indriyonA samUhane calAve che. A AtmA,deha tathA jagata saMbaMdhI kAryomAM tatpara rahevAne lIdhe sarvadA atyaMta durdazAvALA jevo paNa jaNAya che. paNa te potAnA sva-rUpamAM avicaLapaNAthI svastha rahIne,potAnA sAmarthyathI sarva bhogone bhogave che. A AtmA nuM ja sarvadA zodhana karavuM, stavana karavuM ane dhyAna karavuM yogya che. ke jenA lIdhe jarA (vRddhAvasthA)-maraNanA mohamAMthI nIkaLI javAya che. saghaLA zarIro nA chidro (chidro mAM AkAza raheluM hoya che??!!) mAM rahelo A AtmA vizvAsu baMdhunI peThe, sahejamAM maLe tevo che,ane sahejamAM ja vaza karI zakAya tevo che. kAraNake te jJAnathI ja maLe tevo che ane tenA smaraNa-mAtrathI te AtmA vaza thAya che. (eTale-ke) A AtmAne ne jarA paNa bolAvyo-to te kSaNa mAtramAM ja sanmukha thAya che. A AtmA,to saghaLI saMpattio vALo hovA chatAM,potAnuM sevana karanArA pAse kadI garva karato nathI ke tenuM apamAna paNa karato nathI.jema,puSpomAM sugaMdha rahelI che,talamAM tela raheluM che, tema A AtmA saghaLA padArthomAM rahelo che.A AtmA hRdayamAM ja (aMdara)rahelo hovA chatAM paNa ajJAna ne lIdhe oLakhAto nathI. paNa vicArathI tene jANavAmAM AvatA,parama AnaMdanI anubhUti thAya che. utkRSTa AnaMda ApanAro,AtmA-rUpI-uttama-baMdhu,jovAmAM AvatA evA evA vicAro prApta thAya che ke-je vicArothI maraNa Adi vino TaLI jAya che,sneha Adi-saghaLA pAzo tUTI jAya che, kAma-Adi saghaLA zatruo nAza pAmI jAya che ane duSTa AzAo manamAM trAsa ApatI nathI. A AtmA jovAmAM AvatAM saghaLuM jagata jovAmAM Ave che, tene sAMbhaLavAmAM AvatA,saghaLuM jagata sAMbhaLavAmAM Ave che, sparza (sAkSAtkAra) karavAmAM AvatA saghaLuM jagata sparza karavAmAM Ave che, ane enA rahevAthI ja saghaLuM jagata rahe che.A AtmA saghaLA prANIo sUtA hoya to paNa te pote jAgyA kare che,avivekIo ne mAryA kare che,zaraNAgata thaIne AvelA duHkhI lokonAM duHkha hare che, ane dehanuM abhimAna karanArAo ne duHkha Ape che. A AtmA,jagatanI sthitiomAM jIva thaIne vicAre che, bhogomAM vilAsa pAme che, ane saghaLI vastuomAM sUryA ja kare che. te saMsAramAM rahelo hovA chatAM paNa potAnA zAMta svarUpathI potAnA zAMta svarUpa no ja anubhava karyA kare che. A AtmA ja AkAzamAM zUnya-paNA-rUpe,vAyumAM gati-rUpe,tejamAM prakAza-rUpe,jaLamAM rasa-rUpe ane pRthvImAM kaThina-paNA-rUpe rahelo che.vaLI te,agnimAM uSNatA-rUpe,caMdramAM zItaLatA-rUpe ane saghaLA brahmAMDomAM sattA-rUpe rahelo che. jema meMza mAM kALA-paNuM,himanA kaNamAM zIta-paNuM ane puSpomAM sugaMdha-paNuM raheluM che, tema,saghaLA dehomAM AtmA rahelo che.ane tenI sattA sarva-vyApaka che. saghaLI indriyo ane mana nA bahAra ke aMdaranA vyApArothI je kAMi paNa prakAze che, te AtmA nuM ja kArya che. devo ne paNa sattA ane skUraNa ApanAro,avinAzI ane moTo deva-AtmA-huM ja chuM. mArAmAM (AtmAmAM) bIjI koI kalpanA che ja nahi. jema,rajanI kaNIothI AkAzane saMbaMdha thato nathI, tema mane bIjA koI sAthe saMbaMdha thato nathI. sukho ke duHkho-ke-zarIrane paDe ke nA paDe,paNa tethI mane zI hAni?
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,telane,vreiTane,koDiyAne -oLaMgIne, para rahelo prakAza, dorIthI bAMdhI zakato nathI, tema,saghaLA padArthone,oLaMgIne rahelo huM (AtmA) koithI paNa baMdhAto nathI. mAre (AtmAne) vaLI,viSayonI sAthe,indriyonI sAthe,ke janma-maraNa sAthe zo saMbadha hoya? jema AkAza nirAkAra hovAthI tene koi sAthe saMbaMdha thato nathI, ane te AkAza nA para koino,kazAthI-prahAra paNa thai zakato nathI, tema,zarIranA seMkaDo TukaDe TukaDA thai jAya paNa mAruM kazuM khaMDana (ke nukazAna) thatuM nathI. ghaDo bhAMgI jAya ane naSTa thai jAya,to paNa ghaDAmAM je AkAza (ghaDAkAza) hatuM tene zI hAni che? jema,pizAca,muddhe nahi hovA chatAM,khoTI bhrAMti thI ja udaya pAme che, tema,jaDa mana-ke je mule nahi hovA chatAM,khoTI bhrAMti thI ja udaya pAmyuM che, te mana jo jJAna nA prabhAvathI naSTa thai jAya,to paNa mane zI hAni? prahalAda svagata bole che ke-sukha-duHkhamaya vAsanAothI bharapUra rahenAruM mAruM manaprathamathI ja ajJAnanI dazAmAM hatuM,paNa have nathI. hamaNAM,to mane deza-kALa-Adi nI maryAdA vinAnI anaMta zAMti maLI che. prakRti bhogave che,mana le che,deha kalezo ne pAme che ane AtmA joyA kare che (sAkSI)tema chatAM,koI manuSya,e AtmA, bhogavavAne,levAne,kalezone pAmavA mATe-potAmAM che-ema-mAnI le-e to mUrkhatA ja kahevAya !! A mUrkhatA-vALI cakarI kone nAkhI haze? hakIkatamAM AtmAne koi kSati che ja nahi. prahalAda svagata kahe che ke-mane bhogo maLe tevI icchA nathI ke bhogonA tyAganI paNa IcchA nathI. je AvatuM hoya tA bhale Ave ane je jatuM hoya te bhale jAya, mane sukha para rAga nathI ane duHkha para dveSa nathI.mAre temanI sAthe zo saMbaMdha? zarIra mAM aneka prakAranI vAsanAo udaya pAme ke asta pAme-mAre tenI sAthe zo saMbaMdha? 181 aho,ATalA kALa sudhI ajJAna-rUpI zatrue mArA viveka-rUpI-sarvasvane harI laIne mane kacaDI nAkhyo hato, paNa have, mArA sva-rUpamAMthI ja utpanna thayelI viSNu nI anahada kRpAthI,e saghaLuM samajavAmAM AvatA, te zatrune meM toDI nAkhyo che,ane saghaLuM-sarvasva (viveka-vagere) pAchuM meLavIne badhuM ThIka karI lIdhuM che. meM have, mArA,mArA 'zarIra-rUpI-jhADanI bakholamAMthI,'brahma-viSaya-rUpI-maMtra' vaDe, 'ahaMkAra-rUpI pizAca' ne kADhI mukyo che,eTale te (zarIra) atyaMta pavitra thayuM che ane khIlyuM che. duSTa 'AzAo-rUpI-doSo' no nAza thavAne lIdhe,'moha-rUpI-dAridraya' TALI javAthI, huM 'viveka-rUpI-dhana'ne prApta karIne mahA-samartha thayo chuM. je jANavAnuM che te sarva jANI lIdhuM,ane je kaMI jovAnuM hatuM te sarva joI lIdhuM. ane have mane evo puruSArtha prApta thayo che ke-je pachI bIjuM kaMi pAmavAnuM bAkI rahetuM nathI. mAruM 'moha-rUpI jhAkaLa' TALI gayuM che,'vAsanA-rUpI jhAMjhavAM' nA pANI zAMta thai gayA che,ane paramAtmA-rUpI-vizALa bhUmi' ne prApta thayo chuM. viSNu nI stuti karavAthI,viSNu ne praNAma karavAthI,viSNu nI prArthanA karavAthI ane zama-niyamanA prabhAvathI, mane A 'mahA-samartha AtmA' jovA maLyo che ane spaSTa rIte jANavAmAM Avyo che.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 ahaMkAranA padane oLaMgIne rahelo ane sanAtana brahma-rUpa A samartha AtmA, ghaNA samaye A viSNunI kRpAthI ja mArA smaraNamAM (buddhimAM) Avyo che. jema mUrkha manuSyane rAtre jaMgalamAM pizAca herAna kare che, tema,lAMbA samaya sudhI A ahaMkAra-rUpI zatrue ja mane ghaNo parezAna karyo hato. vAsanAo, tRSNAo,janma-maraNa,kAma, krodha,lobha,sukho ane AzAo-rUpI pAzothI huM baMdhAyo hato. paNa have mArA AtmAe potAnI caturAIthI (vicArathI) zrI viSNu nuM rUpa dhAraNa karIne mArA vivekanI saMpattine dhAraNa karI che. AtmajJAnarUpI prakAza thatAM te ahaMkAra have mArA jovAmAM Avato nathI. jema,dIvo,zAMta thatA,pharI te dIvAno patto (aMdhakAra thavAne ne lIdhe) maLato nathI, tema, 'mana-rUpI-guphAmAM rahenAro 'ahaMkAra-rUpI yakSa' zAMta thatA,have mane teno patto maLato nathI. A jagatamAM jJAnane pAmelo,have, huM zAMta thAuM chuM ane paramasukha mAM rahuM chuM. svarUpa nA vicArane lIdhe,ahaMpada (ahaMkAra) zAMta thai gayuM tohave moha kyAMthI?duHkho kyAMthI? duSTa AzAo kyAMthI? ane ciMtAo paNa kyAMthI? prahalAda svagata kahe che ke-jema,jo, bhIMta hoya to ja tenA para citro thAya,paNa AkAzamAM citro thai zake nahi; tema,jo ahaMkAra hoya,to ja manamAM svarga-naraka-mokSa- vagerenA bhramo pravarte che, jema melA vastramAM raMga caDe nahi tema,ahaMkAra-rUpI-ghelA-paNAthI gherAyelA manamAM jJAna no camatkAra thAya nahi. he, AtmA,huM (mArA)-rUpI-tuM,ke je "ahaMkAra-rUpI kAdava" thI rahita thayelo che, ane aMdara svacchatA-vALA,AnaMdanA sarovara-rUpa che,huM tane praNAma karuM chuM. "buddhi ne buddhi nI vRttiomAM AveluM caitanya' e be pAMkho-rUpI ane hRdaya-kamaLanI aMdara nivAsa karanAra 'AtmA-rUpI haMsa' ne huM aMdara ja vAraMvAra praNAma karuM chuM. sarvadA udaya pAmelA,hRdayamAM rahelA,ajJAna-rUpI moTA aMdhakArane haranArA, ane sarvamAM vyApaka hovA chatAM-paNa-jovAmAM nahi AvatA caitanya-rUpI-zItaLa-sUryane huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. vairAgya-rUpI-telathI prakAzatA, cittanI vRtti-rUpI vATathI bahAra nIkaLatA,ane potAnA 'sva-rUpa-rUpI AdhAramAM rahenArA caitanya-rUpI avicaLa dIvA'ne,huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. jema,agnithI tapelA loDhAne,TADhA loDhAthI (chINIthI) baLAtkAre bhAMgI (kApI nAkhavAmAM Ave che, tema,kAma-rUpI agni thI tapelA mana ne,upazamanavALA manathI baLAtkAre bhAMgI nAkhyuM che. zuddha indriya thI malina indriya ne kApI nAkhIne zuddha manathI malina mana ne kApI nAkhIne,ane zuddha, ahaMkArathI malina ahaMkArane kApI nAkhIne-kevaLa caitanya-rUpe rahelo,have huM-jaya pAmuM chuM. he,AtmA zraddhAthI azraddhA ne kApI nAkhIne,atRSNA thI tRSNA ne kApI nAkhIne, vicAravALI buddhithI saMdeha-vALI buddhine kApI nAkhIne,jJAtA-paNAnA abhimAnathI rahitaevA-satya-jJAna-sva-rUpe,tuM ja avazeSa rahyo che. huM tane praNAma karuM chuM. "huM brahma chuM" e (zuddha) ahaMkArathI,"huM deha chuM" e (malina) ahaMkAra kapAI jatAM, ahaMkArathI rahita thayelo huM kevaLa,svaccha-rUpe (zuddha-rUpe) rahyo chuM. bhAvanAo karAvanArI buddhithI,ahaMkArathI,manathI ne icchAothI rahita thayeluM, A mAruM zarIra kevaLa prANavAyu ne lIdhe ja gati kare che, ane AtmA mAM ja rahyuM che. bhagavAna viSNu nI kRpAthI ja mane A parama upazama-vALI sarvottama zAMti maLI che. ane have huM, saghaLA saMtApo thI rahita thayo chuM.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 ahaMkAra ane tRSNA kayAM cAlyA gayA? e have mArA,jANavAmAM paNa AvatuM nathI. save vAsanA, samAdhi thI kapAI gaI,te bahu sAruM thayuM. ATalo samaya sudhI huM koNa (kevo) hato? huM khoTI rIte ja dehAdika mAM draDha abhimAna dharAvato hato.e Azcarya che. have mAro janma saphaLa thayo,huM moTI buddhi-vALAo thayo,eTale aizvarya-rUpI AtmA mArA jANavAmAM Avyo che,samAdhimAM manathI (tene) AliMgana karavAmAM Avyo che, ane AliMgana karIne jAgratamAM paNa, "e huM ja chuM" ema -evA anubhavamAM joDavAmAM (paNa) Avyo che. jema,pahelAM,"je zarIra che, te huM chuM" ema huM mAnI beThelo hato,te ja huM have "je AtmA che te huM chuM" ema samajyo chuM. viSayo,viSayo nA manana,vAsanAo,ahaMkAra,ane bhogothI rahita thayeluM,A mana,have zAMta thayuM che. vipattio nAza pAmI gaI che, jIva nI ajJAna-rUpI jaDatA jatI rahI che, ane huM, advitIya-caitanya-rUpI-pUrNAnaMda-paramAtmA ne prApta thayo chuM.(Atma-sAkSAtkAra) (36) prahalAda ne darlabha Atma-padanI prApti prahalAda (svagata) kahe che ke-saghaLA padArthothI nyAro AtmA dhaNA kALe mArA smaraNamAM (buddhimAM Avyo che. he AtmA,tuM mane maLyo te bahu sAruM thayuM,tuM ke je saghaLI sImAo thI rahita che, tene mArA praNAma ho. he AtmA,tane joine tathA abhinaMdana karIne huM tAruM samAdhimAM lAMbA kALa sudhI AliMgana karuM chuM. tArA vinA railokyamAM atyaMta pyAro bIjo koI baMdhu koNa che? (koI nathI) tuM,sarva-rUpa hovAne lIdhe mAranAra paNa che,rakSaNa karanAra paNa che,ApanAra paNa che,stuti karanAra paNa che, janAra paNa che,gati karanAra paNa che-evo tuM have.mane aparokSa-rIte jovAmAM Avyo ane prApta paNa thayo che, to have tArAthI bIjuM kAMi thai zake tema paNa nathI ane mArAthI dUra-kyAMya jatA rahevAya tema paNa nathI. kAraNake-potAnI sattAthI,sarva brahmAMDane pUranArA (eTale ketuM sarva jagyAe che) evA, he AtmA,he,sarvanuM hita karanArA,tuM sarva sthaLomAM sarvadA jovAmAM Ave che, to have tuM kyAM nAsI zake tema che? he,baMdhu,tArA-mArA vacce ghaNA ghaNA janmothI,bahu aMtara paDI gayuM hatuM, te have TaLI jaIne,Aje tuM bahu pAse Avyo che ane tuM ke je kRtArtha karanAra che,sarva jagatano kartA che ane sarvano pAlaka che-tene huM praNAma karuM chuM. tuM ke je sAra-rUpa,nitya-rUpa ane zuddha svarUpa-vALo che tene huM praNAma karuM chuM. tuM ke je cakra ane kamaLa ne hastomAM dhAraNa karanAra viSNu che-tene huM praNAma karuM chuM. tuM ke je-sadAziva che,brahmA che,indra che-tene huM praNAma karuM chuM. jema,taraMganA ane jaLanA bhedanI kalpanA kevaLa vyavahAra dRSTithI ja che,ane khoTI ja che, tema,tArAne mArA bheda nI kalpanA vyavahAra-STithI ja che ane khoTI ja che. tuM ja sukha-duHkho nA pheraphAro vALI,ane pAra vinAnI A anaMta vastuonI vicitratA-vALI, anAdi "saMsAra"nAmanI khaTapaTa-rUpe dekhAyA kare che. tu ke je -saghaLA padArthono saMkalpa karanAra,ane saMkalpa thI ja saghaLA padArtho ne sarjanAra che-tene huM praNAma karuM chuM. tu ke,je sarjana karIne anaMta rUpothI vikAsa pAmanAra che,saghaLA padArthonI kalpanA ne anusaratA svabhAva vALo che,adhiSThAna-paNAthI sarvamAM vyApaka che-tene huM praNAma karuM chuM. huM mArA)-rUpa,tu,Aja sudhI mArA kahevA pramANe viSayonA mArga mAM cAlyo,tethI tuM lAMbA duHkha-vALo thayo, lAMbA kALa sudhI janmojanmamAM ghaNA ghaNA uMcI-nIcI gatiomAM javA-rUpa vibhramo tAre jovA paDyA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 tathA-dhaNAM ghaNAM vipattionA dRSTAMto paNa tAre jovA paDyAM. Aja sudhI bahirdaSTine lIdhe tAruM sAcuM svarUpa tane prApta thayuM nahotuM. tethI tuM jarA paNa puruSArtha (Atma-darzana no) meLavI zakyo nahoto. A saghaLuM jagata tArA vinA che ja nahi, tema chatAM paNa tArA sva-rUpa nI prApti thAya to ja puruSArtha paripUrNa thAya tema che. he,dhva,Aje tuM maLyo che,jovAmAM Avyo che,jaNAyo che,bAthamAM levAyo che ane pakaDAyo chehuM, tane praNAma karuM chuM. paNahe AtmA paramAtmA) AvI rIte pakaDAyAthI meM AvI rIte pakaDyo che tethI) mUMjhAIza nahi, je deva cakSa-rUpe,AMkhanI kIkIonA kiraNonA samUhamAM parovAIne,saghaLA padArtho jue che, ane joine potAmAM teono prakAza kare che, te deva jovAmAM kema nA Ave? je deva,cAmaDI tathA sparzamAM vyApIne,puSponI sugandha-rUpa (saMvALo) che-te deva anubhavamAM kema nA Ave? je,deva,zabdane (kAnathI sAMbhaLIne te zabdanA camatkArano prakAza karatAM,zarIramAM romAMca utpanna kare che te deva,dUra kema hoI zake? jeva, prathamathI ja sarvanA svAbhAvika premanA viSaya-rUpa che, ane jene, jIbhanI aNI upara rahetI saghaLI vastuono svAda Ave che, te deva,kone sukha-rUpa na jaNAya? prahalAda svagata kahe che keje,deva,zarIra (cAmaDI)para dhAraNa karelA,puSponI sugaMdhane,"nAkanI indriya-rUpa-hAtha"thI grahaNa karIne, puSpo thI zaNagArelA potAnA zarIrane (AMkhathI) premathI jue che-te deva ,kone maLato nathI? je deva,veda-vedAMta nA vacano vaDe jIbhathI) gavAyo che, ane vacanothI jaNAyo paNa che, te "AtmA" nAmano deva kama (buddhithI) bhUlI javAya? he, AbhA,A mArA zarIra saMbaMdhI bhogo no samUha eno e che ane evo ne evo suMdara che, to paNa, svaccha ane sarve nA adhiSThAna-rUpa tuM,jovAmAM AvatAM,have mArA manamAM te (bhoga) gamatA nathI. he deva,tuM, huM-paNA ne mane ke mArA AtmAne prApta thayo,e sAruM thayuM, huM tathA tuM eka thai gayA te paNa sAruM thayuM,have ApaNI vacce koI bheda nathI. tArI upAdhi-rUpa "tuM" e zabda ane mArI upAdhi-rUpa "huM" e zabdake jeo lakSya-rUpa paramAtmA nA ja "paryAya-zabdo" che.teone huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM -ke je aMta vinAno,ahaMkAra vinAnA rUpa-vALo,AkArathI rahita, ane sarvamAM samAna rIte rahelo che, tene huM praNAma karuM chuM. he, AtmA, huM ke je sarvamAM,svaccha,nirAkAra, sAkSIbhUta ane deza tathA kALa-AdinA pApathI rahita, tAruM ja svarUpa chuM, ane temAM ja (tArA svarUpamAM ja) tuM rahyo che. mana saMkalpo-vikalpo karyA kare che,indriyonI vRttio phure che,prANa-apAna vAyuo no bhAre pravAha cAlyA kare che, ane AzAo-rUpI dorIo thI kheMcAtAM,mana-rUpI-sArathi-vALA,ane dharmathI,mAMsathI,asthio thI goThavAyelAM,zarIra-rUpI yaMtro cAlyA kare che,e sadhaLuM mArI (AtmAnI) preraNAthI ja thAya che. huM koI zakti-rUpa nathI ke dehamAM rahelA ahaMkAra-rUpa paNa nathI,huM to kevaLa "anubhava-rUpa" ja chuM. ghaNA kALe mArA janma nuM sAphalya thayuM ane ghaNA kALe mane A potAnA svarUpa no lAbha thayo.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 ghaNA kALa ne aMte mAro bhrama dUra thayo che.A saMsAra-rUpa lAMbA mArgamAM huM bhaTakyA karato hato,thAkI gayo hato, paNa have mane zAMti prApta thai che. he,AtmA,huM-rUpa (mArA-AtmA-rUpa) tuM,ke je sarva-rUpa che ne sarvathI nyAro paNa che tene huM praNAma karuM chuM. ane jeo (je AtmAo) mane tuM-rUpa (AtmA-rUpa) kahe che teone paNa huM praNAma karuM chuM. sarva padArthone prakAza karanAruM, chatAM paNa,jene doSanI vRttiono sparza ja thayo nathI-evuM. ane jemAM koI paNa prakArano Agraha thato nathI-evuM-paramAtmA nuM sAkSI-paNuM,bhAre camatkAravALuM che. he, AtmA,jema puSpamAM sugaMdha,tala mAM tela ane jema dhamaNamAM pavana rahe che, tema tuM saghaLA brahmAMDa mAM rahelo che. he,AtmA, tuM ahaMkArathI rahita hovA chatAM,paNa mAre che,rakSaNa kare che,gaDagaDATa kare che ane saghaLo vyavahAra kare che,mATe tAruM A mAyAvI-paNuM,bahu ja vicitra che. sarvadA prakAzato huM (AtmA) kaMI paNa vyavahAra nA karatAM ja jagatane pragaTa karuM chuM ane pragaTa karyA pachI, vaza karIne pALuM chuM ane pALIne pAcho teno laya karI dauM chuM. mATe huM sarvottama chuM. prahalAda svagata kahe che kehe,AbhA, jema vaDa, e bIjamAM ja hato,bIjamAM ja che ane bIjamAM ja raheze, tema,tuM ke je paramANu karatAM paNa sUkSma che, temAM ja A saghaLo brahmAMDano goLo hato,che ane raheze. jema AkAza,e vAdaLo ne lIdhe judA judA AkAro vALuM dekhAya che, tema,tuM ja A jagatamAM asaMkhya AkAro-rUpe dekhAya che. tuM,ke je,A deha-rUpI nagaramAM ghaNAghaNA saMkalpothI viSayonI racanA karIne,rAjya kare che, tene, jema muThThIo,AkAzane pakaDI zakatI nathI,tema (tane) sukho ke duHkho pakaDI zakatAM nathI. have to tuM,indriyo-rUpI duSTa ghoDAone ane mana-rUpI madonmata hAthIne-jItIne tathA bhoga-rUpI zatrune cAre bAjuthI bhAMgIne cakravartI-paNuM (rAja) kare che. jema,sUrya apAra AkAzamAM mArga karyA kare che tema,have,tuM,potAnA apAra-sva-rUpa mAM ja gati karyA kare che.ane, jema,surya nitya asta ane udaya pAme che tema,tuM jagata-rUpe nitya asta ane udaya pAme che. (jo ke, te sUrya to mAtra bahAra ja prakAza kare che, paNa tuM to bahAra ane aMdara badhe ya prakAza kare che. jema,sUtelA patine,kAmanAvALI strI,bhoganI lIlAo karavA jagADe che, tema,tuM ke je sarvadA sUtelo ja che (saMkalapo thI rahita ja che) tene kAmanA-vALI "zakti" bhoganI lIlAo karavA ja jagADe che.(saMkalpo karAve che) "indriyo nI vRttio-rUpI-madhamAkhIo"e ANelA,"viSayo-rUpI-madha"ne, tuM "indriyonAM golako-rUpI gokho"mAM rahelI "caitanya-zakti" thI svIkArIne dUrathI ja pIe che. prANa-apAna-vAyuone rokavAnA abhyAsamAM tatpara rahenArA yogIo,dehamAM kSaNe-kSaNe aneka prakAranI nADIomAM javA-AvavAnA abhyAso karIne,te abhyAso ne lIdhe,bIjAM "brahmAMDo-rUpI-kotaro" mAM jAya che, te samayamAM tyAM javAnA suSumaNA Adi-mArgo teonA jovAmAM Ave che, te tArA prakAza thI ja jovAmAM Ave sarva prANIonA zarIramAM garva (abhimAna) nA nimitta-rUpI je rasa che, te rasamAM- tuM, "zarIra-rUpI dudhamAM dhI-rUpe"rahelo che,eTale, tuM jo abhimAnano tyAga kare, to e rasamAM kasa raheto ja nathI. tuM ja saghaLA vAyuonI gati-rUpe che,tuM ja mana-rUpI hAthIne madanI peThe bhrAMtinuM nimitta' che, ane tuM ja 'buddhi-rUpI agninI javALA'nI tIkSNatAnuM tathA prakAzanuM nimitta' che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 maraNamAM,mUchamAM,tathA svapramAM vANI baMdha paDI jAya che, te paNa tuM baMdha pADe tethI ja baMdha paDe che, jayAre bIjI avasthAmAM (jAgrata mAM) vANI,kyAMyathI ya (tArAthI ja) dIvAnI peThe udaya pAme che. jema,sonAmAM, hAra-vagere dharaNAM nI racanAo udaya pAme che, tema tArAmAM saMsAra saMbaMdhI saghaLA padArtho nI paMktio udaya pAme che. "A tuM ane A huM"vagere zabdothI,tuM ja lIlA karavA,pote,potAthI,potAne ja (A vAkya) kahe che. ane tuM je koInAM vakhANa kare che, te paNa lIlA karavA potAnAM ja vakhANa karavA mATe ja kare che. jema,AkAzamAM maMda pavanathI calAyamAna thayelo megha (vAdaLo) judA judA AkArothI dekhAya che, tema tuM ja potAthI abhinna evA sRSTi-sabaMdhI padArthonA AkArothI dekhAya che. te padArtho mAM tuM nA hoya to-te padArtho nI zobhA kadAca hoya to paNa nA hovA jevI ja che. te padArtho bhale dekhAtA hoya,paNa jyAM sudhI teM teone kriyA-zakti ApI nA hoya tyAM sudhI teo kazuM karavAmAM samartha thatA nathI.eTale -A deha vidhamAna hovA chatAM,tArA vinA te pRthvImAM DhephAMnI jema athaDAyA kare che. prahalAda svagata kahe che ke-sukha-duHkho no krama tane (AtmAne prApta thaIne naSTa thai jAya che. jema,aMdhakAra no dIvA sAthe saMbaMdha thatAM,aMdhakAra jotajotAmAM naSTa pAme che, tema,tAro saMbaMdha thatAM ja,tArI sattAthI ja rahelA sukha-duHkha-vagere jotajotAmAM ja naSTa thai jAya che. sukha-duHkho nI bhAvanA,kSaNabhaMgura hovAne lIdhe,jarAvAra paNa tArA svarUpamAM TakI zakatI nathI. je vastu,kSaNamAtra paNa sthira rahe nahi, te vastu kAma karanArI (sukha-duHkhanuM kAma) kema thAya? he,anaMta padArthonA adhiSThAna-bhUta AtmA,tuM vivekI puruSonA cittamAM rahIne,A sukha-dukhAdi grahaNa kare che kharI, paraMtu,grahaNa karavA chatAM tuM samatA choDato nathI-jayAre, avivekI puruSonA cittamAM to anaMta ane aniyata vAsanAo hoya che to tevA cittamAM tArI kevA prakAranI sthiti thAya che? tenuM varNana ApavAmAM,mArI vANI samartha nathI. tuM,ke je,vyApArathI,aMzothI ane ahaMkArathI paNa rahita che, teNe jAgratamAM ane svapramAM nakAmuM kartA-paNuM svIkArI lIdhuM che. aviveka nI dRSTithI ghaNA phelAyelA AkAre jaNAtA,paNa, viveka nI dRSTithI dvata-vinAnA zAMta jaNAtA,he,AtmA, tAro jaya ho. avivekanadRSTithI janma-vALA,saMkalpo vALA ane khaMDita jaNAtA,paNa, viveka-dRSTithI,janma-rahita,saMkalapa-rahita ane akhaMDita evA he,AbhA tAro jaya ho. viveka-STithI mana nA aviSaya-rUpa ja jaNAtA,he, AbhA,tAro jaya ho. huM tArA darzana thI praphullita thAuM chuM, zAMta thAuM chuM,sthira thAuM chuM ane jJAna-sva-rUpa thAuM chuM. jIvana-mukti-rUpI jaya ne prApta thayelo huM,bAkI rahelA prArabdha ne jIvI levA mATe jIvuM chuM. huM tamAro AtmA) ke je tuM-rUpa che,ane tuM ke je huM-rUpa (mArA AtmArUpa) che tene huM praNAma karuM chuM. viSayo-rUpI rogathI rahita thaIne,viSayonI vAsanAnA raMgathI paNa rahita thaIne huM tArAmAM ja rahyo chuM, mATe mAre baMdhana kyAMthI? vipattio ke saMpattio paNa kyAMthI? janma-maraNa paNa kyAMthI? have kazuM rahyuM nathI, eTale,have huM avicaLa zAMtine prApta thAuM chuM.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 (37) prahalAda nI samAdhi-dazA ane rAjA vinAnA dezanI thayelI dadazA vasiSTha kahe che ke-upara pramANe ciMtavana karatAM karatAM te prahalAda,parama AnaMda-rUpa nirvikalpa samAdhine prApta thayo,ane potAnA "sva-rUpa-rUpI-sAmrAjya-padavI" ne prApta thayelo,te, jANe,citramAM AlekhAyelo hoya tevo stabdha (sthira) jaNAvA lAgyo. e rIte,prahalAdane potAnA gharamAM pAtALa nA rAjyamAM) samAdhimAM rahetAM,ghaNo lAMbo kALa pasAra thai gayo. jema,bIjamAM rahelA,aMkurane ghaNuM pANI ApavA chatAM paNa,tenA samaya AvyA vinA aMkura phUTato nathI, tema, samAdhimAM rahelA prahalAdane moTA moTA daityoe jagADyo paNa te jAgyo nahi. bAhya-dRSTi thI rahita thayelo,te prahalAda,asuro nA nagaramAM e rIte hajAro varSa sudhI avicala (nizcaLa) rahyo. parama AnaMda-rUpI dazAmAM eka-rasa-paNAthI pariNAma pAmelo hovAne lIdhe, te marI gayo hoya evo dekhAvA lAgyo. eTalA kALa sudhI,e pAtALanuM rAjya,rAjA vinAnuM,rahevAne lIdhe avyavasthita thai gayuM. thoDA baLavAna daityo,darbaLa daityo ne pIDavA lAgyA.udvega thavAthI keTalAeka daityo,je je dizAmAM javAnuM yogya jaNAyuM te te dizAomAM jatA rahetAM,eTale baLavAna daityoe rAjA vinAnA nagaramAM potAnI marajI Ave tema, vyavahAra karavA lAgyA,jethI te daityonA deza (pAtALa) nI rAjA vinA atyaMta durdazA thai gaI. 38) jagatanuM dAkha maTADavA viSNu bhagavAne ciMtA karI vasiSTha kahe che ke-he rAma, pachI kSIra-sAgaranA zveta-dIpamAM,zeSanAga-rUpI zayyA upara poDhelA,ane, jenI saghaLAM brahmAMDo nuM pAlana karavI e krIDA che,evA viSNu-bhagavAna,cAturmAsa gayA pachI, devatAo nI prArthanA thI jAgyA ane te samayamAM cAlatI jagatanI sthitino potAnI buddhithI vicAra karavA lAgyA. prathama potAnA "mana-rUpI zarIra"thI,svargalokamAM cAlatI ane bhUlokamAM cAlatI paristhitino vicAra karavA lAgyA,ane pachI,turata ja pAtALa nI paristhiti no vicAra karavA lAgyA. tyAre temane prahalAda nAmano dAnava,sthira samAdhimAM jovAmAM Avyo. temaNe AgaLa vicAryuM ke-prahalAda samAdhimAM zAMta thai jatAM,pAtALa rAjA vinAnuM thai jatA, A sRSTi ghaNuM karIne daityo vinAnI (daityo nA trAsa vinAnI) thai gaI che, e bahu bhUMDuM thayuM che. daityo no abhAva (daityonA trAsa no abhAva) thai jatAM,koI zatru nahi rahevAne lIdhe, devatAonI paMkti,rAga-dveSathI rahita thai jaze.(kAraNake). jo zatruo hoya,to ja devatAo,svarganAM sukho durlabha jaNAyAthI,teonA (svarganA sukho)para "rAga" rahe, ane te sukhamAM vipna pADanArA daityo para "Sa" rahe. jo,devatAonI jAti,"rAga-dveSa" vagaranI thai jaze, to te jAti,abhimAnathI rahita thaIne, sukha-dukhAdi,8ddho vinAnA "mokSa" padane prApta thai jaze. ane jo devatAo mokSa padane prApta thaze,to manuSyone te devatAo nA svarga-loka saMbaMdhI sukhone meLavavAnI IcchA raheze nahi,ane tethI,bhUlokamAM yajJonI tathA tapanI saghaLI kriyAo baMdha paDI jaze, e niHsaMzaya che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 have jo bhUlokamAM yajJo ane taponI kriyAo baMdha paDI jaze to"bhUloka karmabhUmi che" ema koInA paNa samajavAmAM raheze nahi,ane tema thaze toAkho saMsAra ke je karmone lIdhe ja pravaryA kare che teno nAza thai jaze ! kalA-nA AraMbha thI mAMDIne meM je A trailokya racyuM che-te-samaya vinA ja naSTa thai jaze,e bahu khoTuM thaze. huM upekSA rAkhIne,A "saMsAra-rUpI ADaMbara" no nAza thavA dau to, meM hAthe karIne potAnI ja lIlAno nAza AraMbhyo-ema kahevAya-e zuM yogya che? caMdra-sUrya ane tArAo sahita A jagata zunya thai jAya to mAre paNa mArA A zarIrano (viSNu-zarIrano) saMhAra karIne pUrNa-sva-rUpamAM ja vizrAMti karavI paDe. jo ke A rIte samaya vagara ja A jagata zAMta thai jAya to-paNa jIvone to saghaLA upadravonI zAMti thai jAya tema che,paraMtu e je zAMti thAya te-suSupti avasthAnA jevI ja thAyamukti-rUpa thAya nahi. viSNu ciMtavana kare che-ke-huM upekSA nA karatAM,jagatanI sthiti ne yogya rIte calAvuM.to satkarmonI maryAdAno bhaMga na thatAM,karmothI citta nI zAMti thavAne lIdhe,anukrame sadhaLA jIvo ne mukti no lAbha maLe, eTale mATe huM dhAruM chuM ke-hamaNAM daityo ne uttejana ApavuM te sAruM che. daityo udyogI thAya to devatAone rAga-dveSa-pUrvaka svarga-lokanAM sukho jALavavAnI kALajI rahe. ane jo devatAone evI-kALajI rahe todevatAonAM sukho meLavavAnI icchAthI manuSyo yajJa saMbaMdhI kriyAo kare, ane e kriyAo cAlatI rahe,to A saMsAranI sthiti barAbara cAlyA kare.ane kadI e sthiti no krama phare nahi. jema,vasaMta-Rtu,bIjI RtumAM bagaDI gayelA jhADane pAchuM, tenA potAnA krama mAM sthApe che, tema,prahalAdane,pAcho huM tenA kramamAM sthApe. prahalAda sivAya huM bIjA koI daitya ne rAjA karIza,to huM dhAruM chuM ke-e rAjA devone mArI nAkhyA vagara raheze nahi, paNa prahalAdano A je deha che-te pavitra che-mahAtmA no che.mATe tene hAthe devo mAryA javAno saMbhava nathI. mATe,prahalAdano A deha,A kapa pUro thatAM sudhI jIvato rahe te ja yogya che. "prahalAde A kalpa pUro thatAM sudhI dehadhArI-paNAthI ja rahevuM" evo deva-saMbaMdhI niyama paNa thai cUkyo che, ema mArA dhAravAmAM che mATe huM pAtALamAM jaIne prahalAdane jagADuM, ane tene kahIza kejema,maNi manamAM bhAvanA rAkhyA vinA ja vastuo nAM pratibiMbone dhAraNa kare che, tema,jIvanamukta lokonI paddhati pramANe-manamAM rAjyanI Asakti nahi rAkhatAM,jadaityo nuM rAjya karo. kAraNake "Asakti nahi rAkhatAM,saghaLo vyavahAra karavo" e ja jIvanamukta lokonI samAdhi che, huM A pramANe goThavaNa karIza, to A sRSTi no nAza thaze nahi, ane devatAo-daityonAM nAnAM-nAnAM yudhdho thayA karaze,tethI mane paNa vinoda maLyA karaze!! jo ke mAre mATe to A sRSTi no udaya ane astae baMne samAna ja che.to paNa - A jagata jUnI paddhati mujaba ja bhale cAlyA kare.mAre te paddhati mAM pheraphAra karavAnuM paNa zuM prayojana che? kartA-bhoktA-paNAno Agraha nahi hovAne lIdhe, koI paNa vastunA nAzathI sukha nahi dharatAM,ane te vastunI sthitithI sukha nahi mAnatAM,vyavahArane anusaratI-te vastunI goThavaNa karavI-te eka jAtanI yoga-padhdhati ja che. huM pAtALa mAM jaIza,ane prahalAdane jagADIza,to paNa AgrahathI rahita hovAne lIdhe-huM to sthira ja rahIza. kAraNake huM koI pAmara manuSyo nI mAphaka,A saMsAranI AvI lIlA karato nathI.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 (39) viSNubhagavAne prahalAdane upadeza dIdho vasiSTha kahe che ke-he,rAma,sarvanA AtmA,viSNu bhagavAna,e pramANe vicAra karIne, kSIra-sAgaranA potAnA sthAnakamAMthI potAnA pArSado sahita cAlyA. kSIra-sAgaranA taLiyAmAM rahelo mArga ke jemAM moTuM chidra hovA chatAM,paNa IzvaranA saMkalpane lIdhe. kSIrasAgaranuM jaLa pAtALamAM pesI zakatuM nathIte mArgamAM thI viSNu bhagavana,jANe svargaloka hoya evA prahalAdanA nagaramAM padhAryA. e suvarNamaya gharanI aMdara samAdhimAM sthira thayelo prahalAda,e brahmAnI jema zobhato hato.viSNu bhagavAne tene dITho.e vakhate e sthaLamAM je bIjA daityo hatA te viSNu nA tejathI trAsa pAmIne tyAMthI dUra thai gayA. viSNu bhagavAne potAnA pArSado ane amuka daityo sAthe prahalAdanA gharamAM praveza karyo,ane prahalAda pAse jaIne "he mahAtmA jAgrata thA" ema kahIne potAno pAMcajanya zaMkha vagADyo. prahalAda dhIre dhIre jAgrata thavA lAgyo,brahma-raMghamAMthI uThelI prANa-zaktie prahalAdanA dehane bharI dIdho, ane te prANanI zobhA pragaTa thatAM,tarata ja prahalAda nA zarIramAM cAre bAju prANazakti vyApta thai gaI. indriyo pota-potAnAM nave golakomAM pravRtta thatAM, liMga-zarIra-rUpI-darpaNamAM,pratibimbita thayeluM,prahalAdanuM caitanya, dRzyagAmI banyuM! he, rAma,jema darpaNamAM pratibimbita thayeluM mukha,be-paNA ne prApta thAya che, tema dRzyagAmI thayeluM prahalAdanuM caitanya,mana-paNAne prApta thayuM. ane Ama thatAM prahalAdanAM netro dhIre dhIre khUlavA mAMDyAM. prANa-apAna vAyuoe "nADIonA chidro"mAM gati karavA mAMDatAM,prahalAdanA zarIramAM gati thai. A pramANe prahalAda jAgrata thayo eTale viSNu bhagavAne tene nIce pramANe kahyuM. viSNu bhagavAna kahe che ke-he mahAtmA,tArI rAjya-lakSmInuM ne tArA dehanuM smaraNa kara. tuM samaya vinA ja A dehano aMta zA mATe kare che ? tuM ke je "A tyAjya che ane A grAhya che evA saMkalpothI rahita che.to,tane zarIra chatAM,paNa, priya ke apriya padArthomAM zI Asakti thavAnI che? mATe have uTha. A kalapa pUro thAya tyAM sudhI tAre A dehathI ja A jagatamAM rahevAnuM che. daiva nA yogane -ne- yathArtha niyamane,ame saMpUrNa rIte jANIe chIe. tuM ke je.jIvanamukta che,teNe tArA A zarIra ne,A rAjyamAM rahIne ja,A kalpa pUro thAya tyAM sudhI, koI udvega nahi rAkhatAM,vyavahAra mAM lagAvavAnuM che. kalapanane aMte jayAre A zarIra vIMkhAI jaze,tyAre, jema dhaTAkAza,mahAkAza mAM maLI jAya tema tAre,sva-rUpa-bhUta-vyApaka-para-brahma mAM nivAsa karavAno che. kalA-nA aMta sudhI,rahenAruM ane jeNe A jagatanA sarva vyavahAronI paddhati jANelI che, tevuM tAruM A zarIra,jIvanamukta nA vilAsovALuM thayeluM che. hajI jagatano pralaya thavAne ghaNI ja vAra che, hajI bAre saryo ugyA nathI.parvato pIdhaLI gayA nathI. ane jagata baLavA lAgyuM nathI, te chatAM tuM zarIra no nakAmo tyAga zA mATe kare che? hajI gailokyanI bhasma thI bhUro thayelo,unmatta pavana vAto nathI, te chatAM tuM zarIra ne vinA kAraNe zA mATe tyajI de che? hajI pralaya nA megho nI vIjaLIo,brahmAMDa mAM camakavA lAgI nathI, te chatAM zarIrane kema tyajI de che?
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 hajI brahmAMDanI bhIMto,pRthvI nA kaMpathI,kaDAkA karatA parvato vALI ane baLatA agni thI dhakhadhakha thaIne tuTavA mAMDI nathI-te chatAM tuM zarIra ne prayojana vinA zA mATe choDI de che? hajI jagata,vRddhi pAmelA pralaya-vALuM,ane jemAM brahmA-viSNu-rudra nAmanA traNa deva ja avazeSa rahyA hoya - tevuM thayuM nathI,te chatAM,amathuM zarIrane zA mATe choDI de che? hajI parvato ne phADI nAkhIne teonA dhaDAkAo karavanAro, sUryanAM kiraNo AkAzamAM bhramaNa karavA lAgyAM nathI, te chatAM zarIrane tuM zuM kAma choDI de che? viSNu kahe che ke-haju huM pote,sarva prANIo thI bharapUra ane sUrya-AdinA prakAzavALI-daze dizAomAMgaruDa upara besIne vihAra karyA karuM chuM, te chatAM te zarIrane kema choDI de che? hajI ame saghaLA vidhamAna chIe,A parvato,A prANIo,A jagata ane A AkAza vidyamAna che, tema ja tuM paNa svastha che, mATe tuM hamaNAM tArA zarIra ne choDI de nahi. prabaLa ajJAnanA yogathI vyAkuLa thayelA,jenA manane saMsAranAM duHkho pIDA karatAM hoya, te puruSa ne ja maravuM zobhe che. "huM dubaLo chuM, atyaMta duHkhI chuM ne mUDha chuM" evI ane evI ja bIjA prakAranI bhAvanAo, jenI mati ne lUMTI letI hoya te puruSa ne ja maravuM zobhe che. jene,mana nI capaLa vRtti,AzAo-rUpI pAzo vaDe bAMdhIne Amatema rajhaLAvyA karatI hoya tene maravuM zobhe che. vivekane haranArI tRSNAo jenA hRdayane bhAMgI nAkhatI hoya,te puruSane maravuM zobhe che. tADanA jhADa jevA UMcA UMcA rAga-dveSa-Adi-vALA jenA mana-rUpI-vanamAM,mananI vRtti-rUpI latAo, sukha-duHkho-rUpI-phaLothI phaLatI hoya, te puruSanuM maravuM zobhe che. A deha-rUpI-jherI-vRkSane,kAma-krodha-Adi anartha-rUpI pracaMDa pavana no vega, haraNa karI jato hoya te puruSa nuM maravuM zobhe che. A deha-rUpI vanane Adhi-vyAdhio-rUpa-dAvAnaLo bALI nAkhatA hoya,te puruSanuM maravuM zobhe che. jenA zarIramAM kAma-krodha-vagere durguNo phUMphADA mAratA hoya te puruSanuM maravuM zobhe che. maraNa nA sva-rUpa no vicAra karI jotAM tatvavettAne -mATe-maravuM (maraNa) saMbhavatuM nathI. A dehano je tyAga karavo-te ja lokomAM maraNa kahevAya che.paNa deha ke je tatvavettA nI dRSTimAM sAco paNa nathI ane khoTo paNa nathI, paraMtu anirvacanIya ja che, teno deha ane tatvavettAno muddala saMbaMdha ja dhaTato nathI to-saMbaMdha vinAnA deha no tyAga ja kema thAya? jevuM AtmajJAna thayuM te ja samaye,dehano saMbaMdha TaLI jAya che, to pachI loko no tyAga kema karavo? yathArtha rIte Atma-tatvane jonArA- je jJAnInI mati, Atma-tatvanA anusaMdhAna mAMthI khasatI nA hoya, te puruSanuM ja jIvana zobhe che. jenA manamAM ahaMkAra ja na Avato hoya,jenI buddhi viSayothI lapAtI nA hoya, ane je saghaLA padArthomAM samatA ja rAkhato hoya, te puruSa nuM jIvana zobhe che. je puruSa,rAga-dveSa thI rahita thayelI ane aMdara atyaMta zItaLatA-vALI buddhithIsAkSI nI peThe jagatane joyA karato hoya te puruSanuM ja jIvana zobhe che. jene Atmatatva ne sArI rIte samajI laIne "A tyAjya che ane A grAhya che" evI bheda-buddhine tyajI daIne, potAnA citta ne sAkSImAM ja lagAvI dIdhuM hoya, te puruSanuM ja jIvana zobhe che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 malina kalpanA-rUpI-viSayo ke jeo raju-sarpa jevA hovA chatAM paNa sAyA lAge che, teomAM Asakti nahi rAkhatAM,jene potAnA cittane,brahmamAM ja lIna karyuM che-te puruSanuM jIvana zobhe che. je puruSa sarvamAM Atma-STi rAkhI,vAsanAothI rahita thaIne,lIlA-mAtrathI A jagatanuM kAmakAja karato hoya, ane vyavahAra karavA chatAM paNa sukha maLavAthI rAjI nA thAya ke du:kha maLavAthI manamAM kacavAya nahi, te puruSanuM jIvana zobhe che.he,prahalAda,jenuM nAma sAMbhaLavAthI,jene jovAthI, ane jenuM smaraNa AvavAthI paNa loko AnaMda pAmatA hoya,te puruSa nuM jIvana zobhe che. (40) viSNu bhagavAne prahalAdane jJAnI no vyavahAra kahyo viSNu bhagavAna kahe che ke-he,prahalAda,A jovAmAM AvatA dehanI je sthiratA che-tene loko jIvana kahe che. ane bIjo deha levAne mATe eka dehano je tyAga-che tene loko maraNa kahe che.paraMtu, he mahAbudhdhimAna,tuM to jIvanathI paNa rahita che ne maraNathI paNa rahita che. tAro deha sAthe saMbaMdha mudale ya nathI,mATe,tAre maraNa paNa zuM che? ane jIvana paNa zuM che? (kaMI nathI) AgaLa meM je "AvA puruSa nuM jIvavuM zobhe che ane AvA puruSa nuM maraNa zobhe che" ema tane kahyuM, e to jJAnanA ne ajJAnanA guNa-doSa jaNAvavA mATe kahyuM che. he brahmavettA,tuM kadI paNa jIvato nathI ane kadI paNa,marato paNa nathI. tuM dehamAM rahevA chatAM,deha-dRSTithI rahita che,ane dehathI alaga che. jema, vAyu AkAzamAM rahelo hovA chatAM,paNa AkAzanA saMbaMdha vinAno hovAne lIdhe,AkAzathI alaga ja che, tema,tuM deha thI alaga ja che. jema,AkAzamAM jhADanI UMcAIne (jhADanA UMcA thavAmAM koI rokatuM nathI, tema tuM,dehAdika ne kaMI aDacaNa karato nathI, tethI dehanA kAraNa-rUpa kahevAya che. dehamAM thatA zIta-uSNa padArtho tArI sattAthI ja jaNAya che mATe tuM dehamAM che paNa kharo,ane, tane tathA dehane koI saMbaMdha nahi hovAne kAraNe,tuM dehamAM nathI paNa kharo. Atmatatva jANyA pachI,jema,svapra pUruM thai jatAM,svapra-saMbaMdhI dehanuM rahevuM saMbhavatuM ja nathI, tema,jJAna thayA pachI,jJAnIonI dRSTie,deha mithyA ja thai jAya che, mATe jJAnIo ne deha che ja kyAM? A tAruM je deza-kALa-AdithI mAnavAmAM AveluM je zarIra che, te ajJAnIonI dRSTi thI che,jJAnIonI nahi. jenI buddhi brahmAkAra thai gaI che,evo tuM sarvadA sarva-rUpa che, ane prakAza-rUpa caitanya ja che, mATe kayo padArtha tArA deha-rUpa che ke kayo padArtha tArA deharUpa nathI,ke jene tuM grahaNa kare ke tyajI de? sarva padArtho tArA deharUpa che ane koI paNa padArtha tArA deharUpa nathI paNa, mATe koIno svIkAra ke koIno tyAga,tArAthI thai zake tema nathI ja. malayAcala ke pralayakALa no pavana vAya,to paNa AtmA ke je priya-apriya thI rahita che, tene,teothI zuM,sukha-duHkha prApta thAya tema che? eTale ke jJAnI game tevA saMjogomAM potAnA svarUpa mAM ja rahe che. saghaLA padArtho vidhamAna hoya ke naSTa thai jAya,to tethI jJAnIone tethI zuM thai jAya tema che? (kazuM nahi) kema ke jJAnI to sarvadA potAnA Atma-sva-rUpa mAM ja raheto hoya che. A deha nAza pAme che paNa AtmA no nAza pAmato nathI. A deha vRddhi pAme to paNa AtmA vRddhi pAmato nathI ane A dehanI gati thatAM AtmA gati karato nathI.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 "huM dehano chuM ane deha mAro che" evA prakAranA cittano bhrama naSTa thai gayA pachI, "huM tyAga karuM chuM ane huM tyAga karato nathI" evI khoTI kalpanA kevI rIte udaya pAme? he,prahalAda, "huM A kAma karIne A kAma karIza,ke-A vastune tyajI daIne A vastune tyajIza" evI rItanA saMkalpo tatvavettAne hotA ja nathI. akartApaNAne pAmelA tatvajJAnIo sadhaLuM karatA hoya to paNa kazuM karatA nathI. tatvajJAnIone "huM akartA chuM" evo draDha nizcaya hoya che, tethI teone kartApaNAno saMbaMdha hoto nathI. viSNu kahe che ke-akartA-paNuM prApta thayuM eTale,abhokatApaNuM paNa potAnI meLe ja prApta thayuM samajavuM, kemake -A saghaLA railokyamAM vAvyA vinA koNe laDyuM che? kartA-paNuM ane abhokatA-paNuM zAMta thai jatAM zAMti ja avazeSa rahe che. ane te zAMti prauDha-paNuM pAme-tyAre vidvAna loko tene ja mukti kahe che. sva-rUpa pragaTa thavAthI,sarvamAM vyApIne rahelA caitanyamaya ane zuddha tatvavettAo, nahi prApta thayelA kayA padArthanuM grahaNa kare? ane kayA prApta thayelA padArthane tyajI de? "A vastu grAhya che ke A vastu tyAjya che" evA prakArano Agraha dura thatA,sArI peThe zAMti udaya pAme che, ane sthiratA ne prApta thayelI,te zAMti ja "mokSa" e nAmathI kahevAmAM Ave che. sarvadA evI zAMtimAM rahelA tArA jevA zAMta jIvanamukta puruSo, zarIra Adi saghaLA dvaita nI AsaktithI rahita thaIne vyavahAra kare che. he,prahalAda,tArI saghaLI vAsanAo paramAtmAnA jJAnathI zAMta thai che, mATe tuM svarUpamAM ja rahelI buddhithI, "jAgratanI ane suSuptinI saMdhimAM rahelA" nI jema,A jagatanI sthiti ne joyA kara. jeonuM citta AtmAmAM ja raheluM hoya che.ane AtmAmAM ja tRpti pAmelA che, te puruSo,avicArathI ramaNIya lAgatA,anAtma padArtho mAM ruci karatA nathI, ane duHkho-(ke je kadI AtmA ne sparza karatA nathI) thI udvega pAmatA nathI. jema,darpaNa,AvI paDelAM pratibiMbone,koI jAtanI pRhA vinA ja svIkArI le che, tema,jIvanamukta puruSo AvI paDelAM vyavahAra saMbaMdhI kAryone "Asakti" vinA ja svIkArI le che. svastha rahIne potAnI svarUpanI sthitimAM jAganArA ane saMsAranI sthitimAM sUtelA,jJAnI puruSojema,bhAra-UdhamAM sUtelAM bALako hAtha paga halAve che, tema saMsAra saMbaMdhI kriyAo kare che. he mahAtmA,prahalAda,potAnI aMdara paramAtmAnA padane pAmelo,tuM brahmAno A eka divasa (kalpa) pUro thatAM sudhI,ahI ja guNovALI rAjyalakSmIne bhogavIne pachI akhaMDa tatva ne prApta kara. (41) prahalAde viSNunI AjJA svIkArI ane viSNue prahalAno abhiSeka karyo vasiSTha kahe che ke-he,rAma,sRSTi nA samayamAM gailokya-rUpI adabhuta padArthane banAvanArA ane jagato-rUpI-ratno nA nivAsasthAna-rUpa,viSNue zItaLa vANIthI jayAre prahalAdane AvI AjJA karI, tyAre prahalAda, viSNu no saghaLo abhiprAya manamAM samajI (jANI) laIne AnaMdathI nIcenuM vacana kahyuM. prahalAda kahe che ke-he,deva,rAjya-saMbaMdhI,hita-ahitonA vicArathI ane seMkaDo kAryo thI thAkI gayelo huM, kSaNamAtra zAMti pAmyo hato.ApanI kRpAthI mane sArI rIte sva-rUpamAM sthiti prApta thai che. huM,"mArA-sva-rUpe" samAdhi ane asamAdhi-e baMnemAM sarvadA samAna chuM.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,moTA deva,Apane meM akhaMDAkAra-vRtti thI hRdayakAzanI aMdara,ghaNIvAra sudhI joyA che. ane te uparAMta,Aje,Ape,mArA uttama bhAgyane lIdhe,pAchuM A bahAra (rUbarU) paNa darzana dIdhuM. he,prabhu,jema,AkAza nirmaLa AkAzamAM ja rahe,tema,saghaLA saMkalpo thI rahita ane aMta vinAnI brahma-dRSTi mAM huM rahyo hato.huM koi zokathI,mohathI,vairAgyanA ciMtavanathI deha tyAga karavAnI icchAthI ke saMsAranA bhayathI, samAdhimAM rahyo hato ema nathI,paNa huM to kevaLa potAnI meLe uThelA nirmaLa vicArathI ja te vistIrNa pavitra padamAM rahyo hato.e nirmaLa 5da eka ja che,mATe temAM zoka paNa kyAMthI hoya? hAni paNa kyAMthI hoya? deha paNa kyAMthI hoya ? ke saMsAra paNa kyAMthI hoya? bhaya paNa kyAMthI hoya? ane bhaya ja nahi hovAne lIdhe bhayathI rakSaNa paNa kyAMthI hoya? prahalAda kahe che-ke-e nirmaLa padamAM mArI sthiti thai hatI,e paNa kahevA mAtra ja che,kAraNake tenAthI huM bhinna ja nathI.he.prabhu,"hAya ! huM A saMsAranI khaTapaTa thI kAyara thai gayo chuM,mATe saMsArano tyAga karuM chuM" evI ciMtA,ke je harSa-zoka-bhaya-Adi vikArone ApanArI che te to ajJAnIone ja thavI saMbhave. vaLI -"dehanA hovAthI ja duHkha che"evI ciMtA-rUpI-jherI-nAgaNa,paNa tevA mUrkhane ja karaDe. "A sukha che,A duHkha che,A vastu mArI pAse che ane A vastu mArI pAse nathI" evI rIte hiloLA khAtuM, citta mUDha manuSyo ne ja duHkhI kare che,paNa paMDito (jJAnI) ne duHkhI karatu nathI. jeoe tatvajJAnane dura ja rAkheluM hoya che,evA mUDha prANIone ja "huM judo chuM ane e judo che" evI vAsanA rahyA kare che."A tyAjya che ane A grAhya che"evI rItanI mithyA mananI bhrAMti, jema murakhane dhelo karI de che,tema jJAnI ne,te (bhrAMti) kadI dhelo karI zake nahi. he,prabhu,sarva jagatamAM tame ja brahma-rUpe vyApaka cho,mATe A jagatamAM dvaita nI kalpanA dhaTe ja kema? A saghaLuM jagata,rajju-sarpa -Adi nI jema,anirvacanIya ja uThelu che,mATe temAM tyAjya zuM ke grAhya zuM? huM to kevaLa,mArA sva-bhAvathI ja draSTA-ane dRzya no vicAra karatAM karatAM, kSaNamAtra,potAthI,potAnA ja,sva-rUpamAM zAMta thayo hato. huM e zAMtinA samayamAM priya-apriya,tyAjya-grAhya thI rahita hato,ane hAla paNa teothI rahita ja chuM. he,deva, je mAruM svarUpa che te ja mane prApta thayuM hatuM,ane have huM saMpUrNa rIte mArA potAnA ja sva-bhAvane prApta thayo chuM.to paNa Apane,je gamatuM hoya te karavA huM taiyAra chuM. paNa,have,Apa,sAkSAta viSNu,trailokya mAM pUjya cho,eTalA mATe mArI pAsethI prathama, zAstra nA niyama pramANe,prApta thayelI pUjA Ape svIkAravI joie. 193 vasiSTha kahe che ke-he,rAma, dAnavonA rAjA,prahalAde AvAM vacano kahIne,ardhya-pAtra UMcuM karIne, viSNu nuM,viSNu nA AyudhonuM,ane viSNumAM rahelA trailokya nuM pUjana karyuM. viSNu bhagavAna kahe che ke-he,dAnavo nA rAjA,uTha,siMhAsana para besa.huM,prathama mArA hAthathI tAro rAjyAbhiSeka karuM chuM,ane tema karyA pachI mArA pAMca-janya-zaMkha no nAda karIza,eTale te nAda saMbhaLAyA pachI, siddha loko-devatAo-vagere je ahI AvyA che-teo paNa tAro maMgalAbhiSeka karaze. vasiSTha kahe che ke-viSNue Ama kahIne prahalAda ne siMhAsana para besADyo,ane teno rAjyAbhiSeka karyo. tyAra pachI siddha loko ane devatAo e paNa maMgalAbhiSeka karyo. abhiSekanI vidhi patI gayA pachI,viSNu e prahalAda ne nIce pramANe kahyuM.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 viSNu bhagavAna kahe che ke-he,nirdoSa prahalAda,jyAM sudhI pRthvI rahe,sUrya-caMdranA maMDaLo rahe tyAM sudhItuM akhaMDita-paNe rAjya kara.rAga-bhaya-krodha ne tyajI daIne,ane sama-buddhi thI,iSTa ke aniSTa-evA, koI paNa jAtanA phaLomAM Asakti nahi rAkhatAM,tuM rAjya nuM pAlana kara. teM,brahmAnaMdanuM sukha joelu che-tema chatAM,vaibhavothI bharapura A rAjyamAM,koI paNa jAtanI aruci karavI nahi, ane svargaloka ke manuSyaloka mAM koI paNa jAtanI khaTapaTa uThe tema karavuM nahi. aparAdhIono nigraha ane sujano no saMgraha-vagere rAjya-saMbaMdhI-je vicAro prApta thAya temAM, deza-kALa ane kriyAo ne anusarIne vadhu-baMdha-daMDa -Adi kAryo karaje ane manamAM rAga-dveSa nI viSamatA nahi rAkhatAM,samatA thI raheje. viSNu kahe che ke AtmA ne dehAdi thI nyAro samajI,ahaMtA-mamatA ne tyajI daIne,ane lAbha-hAnimAM samAna dRSTi rAkhIne,tuM vyavahAra saMbaMdhI kAryo karIza,to teothI lapAiza nahi. teM saMsAranI saghaLI paddhatio joyelI che,ane parama-padano paNa anubhava karyo che, mATe je jANavAnuM che te tuM jANI cUkyo che, to have tane bIjo zuM upadeza karavo? rAga-bhaya-krodhathI rahita thayelo tuM rAjya karIza,eTale have daityone devo para dveSa-rUpI gAMTha raheze nahi, ane tevI ja rIte devone daityo para dveSa-rUpI gAMTha raheze nahi. AjathI mAMDIne daityonI ane devatAonI vacce laDAIo nahi thavAne lIdhe, saghaLuM jagata,svastha thaIne raheze. (42) samAdhimAM rahelA jIvanuM jAgrata thavAnuM kAraNa vasiSTha kahe che ke viSNu bhagavAna upara mujaba kahIne tyAMthI padhArI gayA,tyAre prahalAda tathA bIjA lokoe puSpo vaDe temane vadhAvyA.tyAra bAda viSNu bhagavAna,kSIrasAgaramAM AvI ane zeSanAganA zarIra-rUpI Asana para birAjyA ane zAMta-paNAthI rahyA,devatAo sAthe zAMta thaIne indra,svargamAM rahyo, ane dAnavono rAjA prahalAda,pAtALa-lokamAM zAMti thI rahyo. he,rAma,saghaLA maLono (ajJAnano) nAza karatI ane caMdrathI jharatA amRta nA jevI zItaLatAvALI, prahalAdane je jJAna prApta thayuM te vizenI kathA meM kahI saMbhaLAvI. je manuSyo,potAnI buddhithI A kathAno vicAra karaze-te thoDA ja kALamAM parama-pada ne pAmaze. kAraNake-sAmAnya rIte zubha vicAra karavAthI paNa jo pApa no nAza thAya che-tobrahma-vidhA saMbaMdhI vacanano vicAra karavAthI paramapadanI prApti thayA vinA kema rahe? je ajJAna che te ja moTuM pApa kahevAya che.ane te "vicAra"thI ja naSTa thAya tevuM che, eTalA mATe. ajJAnarUpI pApanA mULane kApI nAkhatA "vicAra"ne kadI tyajavo nahi. rAma kahe che ke-he,prabhu,paramapadamAM pariNAma pAmeluM (brahmAkAra thayeluM) mahAtmA prahalAdanuM mana, viSNue karelA zaMkha-nAda thI kema jAgrata thayuM? manano jo laya thai gayo hoya to, zabda nuM (zaMkha-nAdanuM) zravaNa thavAno saMbhava ja nathI!! vasiSTha kahe che ke-he,rAma,jagatamAM jJAnIonI mukti be prakAranI thAya che-saMdeha mukti ane videha mukti. tenA lakSaNo huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. AsaktithI rahita thayelI buddhi-vALA,je puruSane karmo nA tyAgamAM ke grahaNamAM IcchA ja na hoyate puruSanI mukti sadeha-mukti (jIvanamukti) kahevAya che.jayAre,
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 bhogathI prArabdha karma no kSaya thatA,jIvanamukta puruSanuM zarIra paDI jaIne punarjanma thI rahita je . brahma-padane prApta thAya che te-videhamukta kahevAya che. AvA videhamuktine prApta thayelA puruSo bahu hotA nathI,eTale jaldI koInA jovAmAM AvatA nathI, jIvanamukta puruSo nA hRdayamAM punarjanmanA aMkura thI rahita ane zekelA bIja jevI "zuddha, vAsanAmAM rahe che. jema "suSupti"ne prApta thayelA,puruSanA hRdayamAM "sUkSma-vAsanA" rahe che, tema,jIvanamuktanA hRdayamAM,pavitra-udAra ane zuddha satva-guNane anusaranArI, AtmA nA anusaMdhAna-maya vAsanA rahe che. he,rAma,prArabdha-karma bhogavavAno bAkI hoya to jIvanamukta puruSo,potAnI aMdara rahelI "zuddha vAsanA" ne lIdhe, hajAra varSo nA aMte, paNa samAdhimAMthI jAgrata thAya che. ane eTale A A rIte prahalAda potAnI aMdara rahelI zuddha-sAtvika vAsanAne lIdhe viSNu nA zaMkha-nAdathI jAgrata thayo hato. jo ke zravaNa-indriya (kAna) lIna thavAne lIdhe,zaMkhanA zabda nuM grahaNa thavAno saMbhava nahoto, to paNa,viSNu nA saMkalpa ne lIdhe,te pramANe thayuM hatuM. viSNu bhagavAna pote satya-saMkalpa che, mATe te jema dhAre te pramANe prANIo mATe tarata ja thAya che. (AgaLa AvI gayuM tema) emano saMkalpa ja sarva jagatanA kAraNarUpa che. viSNu e jayAre "prahalAda samAdhimAMthI jAgrata thAo" ema jayAre saMkalpa karyotyAre paLavAramAM ja prahalAdanI zuddha vAsanA jAgrata thai ane indriya-AdinI sagavaDa thai gaI. zuddha AtmAe ja "mAyA"thI ane "jIvonA adraSTo-rUpa nimitta" thIpotAmAM ja jagatanI vRddhi ane pAlana) ne mATe-" viSNu" nAmanA zarIranuM (deva-rUpe) grahaNa karyuM. ane eTalA mATe ja AtmA nuM avalokana karavAthI tarata ja viSNu nuM darzana thAya che.(AtmA ja viSNu che) ane viSNu nuM ArAdhana karavAthI tarata ja AtmA nuM avalokana thAya che. viSNu e AtmA ja che) he.rAma,tame A "vicAra" ne ja draDha rAkhIne AtmA nA avalokanano yatna karo. A vicAra karavAthI tamane tarata ja avinAzI padanI prApti thaze. jemAM,"duHkho-rUpI jaLa"nI dhArAo niraMtara paDyA kare che, evI "saMsAra-rUpI-lAMbI-varSARtuomAM, "vicAra-rUpI-sUrya"ne nahi jonArA lokone temanuM avicArIpaNuM, atyaMta jaDa mUrkha ke mAMdA) karI nAkhe che. jema,DAkaNa,maMtra jANanArane naDatara karI zakatI nathI,tema,dekhavAmAM AvatI A prabaLa mAyA (avidhA) sarva nA AtmA-rUpI viSNunI kRpA thI dhIra thayelA puruSo ne naDatara karI zakatI nathI. jema,agni nI javALA,vAyunA maMDaLa ne lIdhe ja dhATI thAya che ane vAyunA maMDaLane lIdhe ja pAtaLI thAya che, tema"saMsAra-jALa nI racanA-rUpI-mAyA" -esarvanA AtmA-rUpI-viSNu nI icchAthI ja ghATI thAya che-ke-pAtaLI thAya che. (43) jJAna meLavavAmAM paruSArtha ja mukhya che rAma kahe che ke-he, mahArAja,ApanI vANI thI mane AnaMda thAya che ane zravaNa ne mATe kAnamAM gayelAM, ApanAM pavitra ane komaLa vacano,grahaNa thavAthI sukha maLe che. Apa pahelAM paNa kahI gayA cho ke-sarvatra,potAnA puruSArthathI ja jJAna nI prApti thAya cheane jo e pramANe ja hoya to-viSNue "tane vicAra prApta thAo" evo vara (varadAna) ApyA vinA, prahalAdane jJAna kema prApta nA thayuM?
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 vasiSTha kahe che ke-he,rAma,mahAtmA,prahalAde je je kaMI meLavyuM te potAnA puruSArthathI ja meLavyuM hatuM, bIja kazA thI meLavyuM nahotuM.jema,talanI aMdara raheluM tela ane talamAMthI bahAra kADheluM tela juduM nathI, tema,AtmA ane viSNu judA nathI. jema,sugaMdha ja puSpo nA sArarUpa che-tema,viSNu ja sadhaLA jIvonA sArarUpa che. upAdhio (mAyAno tyAga karIne jotAM, viSNu che te ja AtmA che. ane je AtmA che te ja viSNu che. jema,vRkSa ane jhADa -e paryAya zabdo che tema, viSNu ane AtmA e be zabdo parasparanA paryAya zabdo che. vasiSTha kahe che ke-prahalAdane prahalAda nA AtmAe pota-potAnI meLe japotAnI uttama "zaktiothI viSNu nI "bhaktimAM joDyo hato. prahalAde viSNu-rUpa potAnA AtmAnI preraNA thI ja potAnA manane potAnI meLe, "vicAra"mAM joDIne potAnuM svarUpa (jJAna) jANyuM hatuM. jemanI pAsethI varadAna meLavyuM te viSNu,prahalAdanA AtmA thI judA na hatA. AtmA-koI samaye potAnA prayatna thI karelA vicAranA baLathI zakti thI potAnA svarUpa ne jANe cheane koI samaye bhakti-rUpa (zaktithI) prayatnathI viSNa-rUpa dehane meLavInete dvArA-potAnA svarUpane jANe che. viSNu ne lAMbA kALa sudhI ArAdhavAmAM AvyA hoya (eTale ke bhakti karI hoya) ane te bahu prasanna thayA hoya, to paNa "vicAra" vinAnA puruSane te "jJAna" ApI zakatA nathI. (noMdha-ahI AgaLa AvI gayelI kathA mujaba,balirAjA vicArathI jJAnane prApta thayo hato, tyAre ahI, prahalAda,bhakti ane vicAra thI jJAnane prApta thayo che-tema batAvavAmAM AvyuM che) he,rAma,potAnA puruSa-prayatna thI utpanna thayelo "vicAra" AtmAnA avalokanamAM mukhya upAya-rUpa che, ane je,varadAna Adi che te,AtmAnA avalokanamAM gauNa-upAya-rUpa che. eTalA mATe tame, mukhya upAya (vicAra) karavAmAM ja tatpara raho. Ama,AbhA nA avalokana mAM vicAra -e ja mukhya upAya che, eTalA mATe, prathama baLAtkArathI saghaLI indriyo no nigraha karIne, sarva prakAranA yatnathI abhyAsamAM lAgIne,citta(mana) ne "vicAra-vALuM" karo. je koI puruSa je koI sthaLamAM je je kaMI meLave che,te saghaLuM te puruSane potAnA prayatnathI thayelA zubha AcaraNathI ja maLe che,bIje kyAMya bIjuM kazuM- bIjA kazAthI maLe tema nathI. puruSanA yatna vinA ja,jo viSNu teno uddhAra karatA hoya toe viSNu bIjA prANIo no (pazuo-vagereno) zA mATe uddhAra karatA nathI? parama puruSArtha-rUpI AtmajJAna kaMI,viSNuthI,gurUthI ke dhanathI maLatuM nathI. je kaMI AtmajJAna maLe che tene potAnA yatna vaDe potAnA manane dabAvavAthI ja maLe che. eTale ke je AtmajJAna che te potAnA AtmAthI ja maLe che tema samajo. tame potAnuM ja ArAdhana karo,potAnuM ja pUjana karo, ane potAthI potAnuM ja avalokana karI ane potAnAmAM ja raho.vedAMta ane zAstro vageremAM- indriya-nigraha -vagere prayatna karavAnA tathA vicArothI dUra nAsanArA loko ne sArA mArge lai javA ja viSNa nI bhakti "kapelI" che. abhyAsa karavo ane yatna karyA karavo,e ja AtmAnA avalokana no mukhya upAya kahevAmAM Ave che. ane jo A mukhya upAya nA banI zake to ja viSNu (ke iSTa-deva) nA pUjana-rUpa (gauNa) upAya pakaDavo.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 jo indriyo no nigraha thai gayo hoya to, to pachI pUjanathI vaLI kayuM phaLa maLavAnuM che? ane jo,indriyono nigraha nA thAya to paNa mAtra pUjanathI -paNa,kayuM phaLa maLavAnuM che? (kazuM ja nahi) vicAra ane upazama vinA pUrNAnaMda AtmA prApta thato nathI. ane jene vicAra ke upazama nA hoya tenuM IzvarathI paNa hita karI zakAtuM nathI. he,rAma, tame,vicAra tathA upazamathI yukta rahIne potAna cittanuM ja ArAdhana karo. jo citta nirmaLa thayuM hoya to tame nirmaLa dazA-vALA cho,ane jo citta nirmaLa nA thayuM hoya to, tame jaMgalI pazu jevI dazA-vALA cho. jema,viSNa-AdidevatAo nI namratApUrvaka prArthanA karavAmAM Ave che tevI potAnA cittanI ja namratApUrvaka prArthanA zA mATe karavAmAM AvatI nathI?sarva loko nI aMdara rahelo je AtmA che te ja viSNu che. mATe tene choDI daIne jeo bahAranA viSNu mATe doDe che-teo adhama manuSyo ja kahevAya che. hRdaya-guphAmAM rahenAra je caitanya-tatva che te ja, viSNu nuM anAdi-siddha mukhya sva-rUpa che.ane, hAthamAM zaMkha-cakra-gadAne dhAraNa karanAra je AkAra che.te to viSNu nuM gauNa (mAyAnA guNo thI kapAyeluM) sva-rUpa che.je puruSo (vicAra-upazama vagere) mukhyano tyAga karIne gauNane anusare che, te puruSa,amRta no tyAga karIne dALa rAMdhavA bese che, ema samajavuM. he,rAma,pramatta (bhramita) citta-vALo,Atmaviveka ne prApta nahi thayelo,ane murkha cittathI vaza thayeloje puruSa,Atma-tatvanA camatkAramAM sthiti nahi pAmatAM-mAtra viSNu (ke iSTadevatA) nuM ja pUjana karyA kare chetenuM citta "vairAgyane ApanArA-pUjana-pa-tIvra-tapa"thI koI lAMbA kALe nirmaLa thAya che. jema, nAno AMbo-dhIre dhIre moTA AMbA-paNAne prApta thAya tyAre phaLa Ave che. tema,pUjana ne mArge caDeluM citta dhIre dhIre nirmaLa-paNAne (lAMbe kALe) prApta thAya che.paNa, brahma-vidhA nA niraMtara abhyAsathI ane vivekathI to citta tarata ja nirmaLa thAya che. he,rAma,viSNunuM pUjana karavA-rUpI nimittathI je phaLa zAstromAM kahyuM che, te phaLa paNa bIjA kazAthI (ke koithI) nahi,paNa potAnA saMkalpa thI ja maLe che.bhakta ne apAra teja-vALA viSNu pAsathI je varadAna maLe che, te varadAna paNa potAnA pUjananA abhyAsa-rUpa-jhADa"nuM ja phaLa maLe che-ema samajavuM. jema pRthvI ja dhAnyonI zobhAonuM utpatti-sthAna che, tema,potAnA mana no nigraha jalAMbA kALa sudhI bhogavavAmAM Ave tevI saMpattionuM tathA bIjI paNa saghaLI uttama sthitionuM utpattisthAna che. je puruSa saghaLI pRthvIne khodI nAkhavAno manoratha sevato hoya,ke parvata ne uthalAvI nAkhavA taiyAra thayo hoya, tene paNa te kAryo siddha karavA mATe potAnA manano nigraha karyA sivAyano bIjo koI upAya nathI. eTale ke-mana nI ekAgratA vinA moTA kAryo kadI siddha thAya nahi. jyAM sudhI mana-rUpI-chakelo-mahAsAgara zAMta thAya nahi, tyAM sudhI,jagatamAM mANaso hajAro yoniomAM bhamyA kare che. brahmA-viSNu-rudra-indra-vagere devatAo lAMbA kALa sudhI,pUjana-vagere thI ArAdhavAmAM Ave, topaNa, ane,jo ke teo devo) bahu dayA-vALA che chatAM paNa,mananA roga-rUpI-moTA upadravamAMthI bacAvI zakatA nathI. mana no roga to potAnA prayatna thI ja maTe. A viSayo,ke jeo dekhAva-mAtra ja che, teone tame bahArathI tathA manamAMthI tyajI daIne, punarjanmanA nAzane mATe,tarata ja nirvikAra caitanya-mAtra nuM akhaMDa "ciMtana" karo.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 "sattA-mAtra-caitanya" ke je bahAranA ane aMdaranA viSayothI rahita che, nirdoSa-akhaMDa-jJAna-rUpe phure che, saghaLAM rUponI kalpanAonA adhiSThAna-rUpa che,ane sarvanA sAra-rUpa cheteno ja tame tadAkAra vRtti thI svAda lo.ema karavAthI ja tame janma-rUpI-nadInA pAra ne prApta thazo. (4) gAdhi brAhmaNanuM AkhyAna-viSNunA varadhanathI mAyAnuM darzana vasiSTha kahe che ke-he,rAma,apAra bhrAMtio ne utpanna karanArI A "saMsAra" nAmanI mAyA, potAnA cittane jItavAthI ja nAza pAme tema che.bIjA koI prakAre nAza pAme tema nathI. A jagata-rUpI mAyAnA prapaMcanI vicitratA samajAvavA mATe huM eka itihAsa kahuM chuM te tame sAMbhaLo. A pRthvI para kosala nAmano eka deza che temAM gAdhi nAmano eka brAhmaNa raheto hato. e gAdhi brAhmaNa potAnA cittamAM koI iSTa kArya no nizcaya karIne,baMdhuonA samUhamAMthI nIkaLI jaIne tapa karavA sAruM vanamAM gayo.viSNu nuM pratyakSa darzana maLe nahi, tyAM sudhI tapa karavAno saMkalpa karIne, e taLAvanA jaLamAM kaMTha sudhI DUbIne beTho. Ama tapa karatAM karatAM ATha mahinA vItI gayA, tyAre viSNu bhagavAna padhAryA ane temaNe kahyuM ke "he,brAhmaNa,jaLamAMthI uTha, ane mArI pAsethI tAre je vara joIto hoya te tuM mAgI le." tyAre brAhmaNa bolyo ke-he,prabhu,Apa ke je jagata-saMbaMdhI asaMkhya prANIonA hRdaya-rUpa-kamaLamAM, bhramaranI peThe rahenArA cho,ane jagata-rUpI kamalinI ne utpanna thavAnA sarovara samAna che. tamane huM praNAma karuM chuM. he mahArAja,tame potAnA svarUpamAM ja celI ane mohane ja ApanArI, A saMsAra-rUpI-mAyA ne huM jovA IcchuM chuM. vasiSTha kahe che ke-he,rAma, pachI viSNu bhagavAna e gAdhi brAhmaNane "tuM e mAyAne joiza ane pachI tyajI daIza" eTalAM vacana kahIne tyAMthI aMtardhAna thai gayA. tyAre gAdhi brAhmaNa te taLAvamAMthI uThyo,tyAre, viSNunAM darzana ane sparza thI te AnaMda pAmato hato. viSNunA vacana nuM manamAM ciMtavana karato te brAhmaNa eka divasa,te sarovaramAM snAna karavA gayo tyAre, snAna-vidhi karatAM,teNe saghaLAM pApanA vinAza (aghamarSaNa) karavA mATe jaLamAM darbha vaDe kuMDALuM karyuM. ane jaLanI aMdara DUbakI daI,dhyAna nA maMtranuM smaraNa karavAnA samayamAM te-te maMtro ne bhUlI gayo, ane tenI buddhino prasAra viparIta thatA,te brAhmaNe te jaLamAM potAnuM ghara dIThuM,ane te gharamAM potAnA zarIrane mUeluM ane tenI AsapAsa saMbaMdhIo zoka karavA lAgyAM hatAM tema dIThuM. manuM smaraNa karavAno mATe jaLamAM darbhavAyo tyAre e zaba jANe lAMbo visAmo letuM hoya,ke mauna ke dhyAnane prApta thayuM hoya tevuM lAgatuM hatuM. e zaba,bAMdhavo nI bUmone,raDApITane tathA kolAhala-vALI vANIne,sAMbhaLIne, "jANe kone potAnA mATe vadhu ke ocho sneha che?" teno vicAra karavA cupa rahIne,ekAgra manathI sAMbhaLyA karatu hoya tevuM jaNAtuM hatuM. tyAra pachI raDatA-kakaLatA te saMbaMdhIoe te zabane pAchuM pharIthI nahi jovAne, dharamAMthI smazAna mAM lai gayA.ane te zabane baLatA agnimAM bhasma karI nAkhyuM. (45) gAdhino cAMDALa-janma.tenI zikArI vatti ane pachI tene thayelo rAjyAlAbha vasiSTha kahe che ke-he,rAma,nirmaLa jaLamAM ja samAdhimAM beThelo e gAdhi ke jenI buddhi zaba-paNA-Adi vicitra dekhAvonI pIDAthI bharapUra thai gaI hatI,tene pharIthI potAmAM ja (bhrAMtithI) ema dekhAyuM kebhUta-maMDaLa nAmanA koI dezanA sImADA nA gAmaDAnI pAse,rahenAra koI cAMDALanI strInA garbhamAM.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 pote atyaMta vyAkuLa-paNAthI rahela che. garbhavAsa nA duHkho thI dabAyelo,pIDAyelo,kUNAM aMga-vALo,cAMDALI nA peTamAM sUtelo, ane jANe maLa-mUtramAM paDyo hoya tevo vyAkuLa thayelo, te gAdhi) dhIre dhIre garbhamAM pAkyo. jema varSARtuM kALAM vAdaLAM ne janma Ape che, tema purA mahinA thatAM te cAMDALIe,kALA ane maLamUtra lohI thI kharaDAyelA bALaka no janma (gAdhi no bIjo janma Apyo. te cAMDALagAdhi) soLa varSano thayo tyAre asaMkhya mRgo no zikAra karIne potAnI AjIvikA calAvavA mAMDyo, samaya Avye-tene eka cAMDALI nI joDe lagna karyuM. ane tenI sAthe vanomAM vihAra karavA lAgyo. ane samaya jatAM,temane - viSama caritravALA putro utpanna thayA. jayAre te cAMDALa (gAdhi) gharaDo thayo tyAre te potAnA dezamAM pAcho AvIne jhuMpaDI bAMdhIne rahyo. paNa eka vakhata bhAre pavana vALo varasAda thatAM,te cAMDALanuM saghaLuM kuTuMba (strI-putra) maraNa ne vaza thai gayuM. Ama, gAdhinI) bhAMtithI thayelA ane " kanja" nAmathI oLakhAto e cAMDALa duHkhothI dUbaLo thaIne,tathA sukhanI AzA choDIne roto roto ja potAno deza choDIne vanamAM bhaTakavA lAgyo. pharatAM-pharatAM te gAdhine "kIra" nAmanI eka suMdara rAjadhAnI jovAmAM AvI. ke jyAM koI utsava thai rahyo hato ane eka hAthIne tyAM chUTo mukavAmAM Avyo hato. hakIkatamAM,te hAthI,jema ciMtAmaNInI parIkSA karIne tene zodhI levAnI icchAthI,koI jhaverI pharato hoya, tema e rAjadhAnIno rAjA marI gayA pachI rAjyane yogya bIjA koI bhAgyazALI puruSanI parIkSA karIne tene zodhI levAnI icchAthI cAre bAju pharato hato. e hAthIne gAdhie (cAMDALa) kautuka thI kheMcAyelI dRSTi thI ghaNIvAra sudhI joyA karyo. tyAre te hAthIe potAnI sAme ekAgra dRSTi thI joI rahelA te gAdhine premapUrvaka sUMDha vaDe upADI laIne, potAnI kAMdha para besADyo.eTale sarve prajAjano e jaya-jaya kAra karyo. ane gAdhine rAjA banAvIne rAjyamAM besADyo. tyAM teNe maMtrIone sAthe rAjyakArabhAra uThAvI lIdho. kIrapura nAmanA nagaramAM te gAdhi (cAMDALa) "gavala" e nAmathI rAjya karavA mAMDyo. (46) gAdhi nI cAMDALatA sarvane jaNAyAthI gAyino agni-praveza vasiSTha kahe che ke-rAjAnA sukha thI te cAMDALAgAdhi, potAnA cAMDALa-paNAne bhUlI gayo hato, paNa eka vakhata,tenI potAnI cAMDALa jAtinoeka buDhDho manuSya tyAM Avyo,teNe,rAjAneSakaTanja" nA nAmathI bolAvyo,ane gAdhine te cAMDALa mAMthI rAjA kema banyo? vagere viSe pUchavA lAgyo. thoDA samaya sudhI to gAdhi (ke je atyAre gavala rAjA banelo che) ke jeNe potAnI vAta koInA jANavAmAM nA AvavA devA mATe -ceSTAo thI te manuSya no anAdara karavA lAgyo. paNa e vAta gokhamAM beThelI rANIo nA ane maMtrIonA sAMbhaLavAmAM AvI gaI, tethI te rANIo ane maMtrIo "A amAro rAjA cAMDALa che" ema jANIne atyaMta duHkhI thayA. A vAta gAmamAM prajAjano mAM paNa prasarI jatAM,saghaLA lokoe teno bahiSkAra karyo, tyAre zokathI vyAkuLa thayelo,te gAdhi (gavala rAjA ke cAMDALa) e nIce pramANe vicAra karyo. "A sarvano nAza karanAra anartha mArA kAraNathI ja prApta thayo che. have mAre duHkhI jIvana rAkhIne zuM karavuM? mAre to maravuM e ja have mahotsava che."
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 vasiSTha kahe che ke-he,rAma,gavala rAjAe,e pramANe nizcaya karIne potAnA zarIra ne baLatA agnimAM homI dIdhuM. ane dAhane lIdhe vyAkuLa avayavo vALo thai jatAM, jaLamAM adhamarSaNa karato gAdhi-brAhmaNa -potAnA aMgamAM jANe dAhathI calita thayAnuM sphuraNa thatAM. tarata ja jAgrata thayo. (47) gAdhi ane atithino samAgama tathA pratyakSa anubhava vasiSTha kahe che ke-he,rAma, jema samudranA kinArA nI samIpa thatI,bharatI nI prabaLa cakarI,be ghaDI vAramAM bhramaNa thI zAMta thai jAya che,tema,e gAdhi brAhmaNa,mahA-pIDA-kArI cittanA bhramaNathI be dhaDI-vAre zAMta thayo. te gAdhi no bhrama zAMta thatA te dhIre dhIre jAgrata thayo.ane "huM taLAvamAM nahAvA mATe utarelo gAdhi chuM ane A tarpaNa-vagere mATe karavAnuM che,rAjya nahi" ema te jovA lAgyo.potAnA gAdhi-paNA nuM smaraNa thatAM-"huM thAkI rahyo hato,tene lIdhe kSaNavAramAM A moTo bhrama mArA jovAmAM Avyo" ema jANIne te jaLamAMthI bahAra nIkaLyo,ane taLAvanA kAMThe besIne ciMtavana karavA lAgyo gAdhi ciMtavana kare che ane svagata kahe che ke-huM to nAno hato ane mArAM mAbApa marI gayAM che,mAruM lagna paNa nathI thayeluM,ane huM duSTa ane kSobha utpanna karAve tevI koi strI (cAMDALI) svarUpane jANato paNa nathI. mArA svadezanA bAMdhavo to ahIMthI atyaMta dUra che,te chatAM,jemanI madhyamAM ahI,huM marI gayo hato, to,teonI sAthe mAre zo saMbaMdha hato? jema gAMdharva-nagara (bhrAMti) jovAmAM Ave tema, aneka padArtho vALuM,ane janma-AdinI Asakti vALuM A badhuM meM zuM dIThuM? e jovAmAM AvyuM te bhale-paNa have mAre teno vicAra karavAnI jarUra nathI.e sarva to svapna jevI bhrAMti hatI, prANIo nuM citta -nitya rIte AvI ja bhrAMtiomAM niyamita bhamyA karatu hoya che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,e gAdhi brAhmaNe, cittamAM moha thavA viSe,e pramANe nizcaya karIne potAnA Azrama mAM ja keTalAeka divasa kADhyA.eka divasa tenI pAse koi atithi Avyo ane te thAkelo hovAthI tenA AzramamAM ja te rAtri rahyo. gAdhi e te atithi nuM sanmAna karyuM,ane bhojana patAvI ne komaLa pAMdaDAnI zayyA para AvIne besIne baMne vAto karavA lAgyA. tyAre prasaMga prApta thatA,atithine gAdhie pUchyuM ke-he,uttama,brAhmaNa,tamAruM zarIra bahuja dubaLuM thai gayuM che ane tame thAkI gayela hova,tema jaNAva cho,to tenuM kAraNa zuM che? atithi kahe che ke-he,mahArAja,kAraNa e che ke-uttara dizAmAM -kIra-nAmano eka deza che,tyAM huM eka mahinA sudhI rahyo hato,tyAMnA loko mAruM sAruM sanmAna karatA hatA. eka divasa eka mANase mane kahyuM ke-he,brAhmaNa,A nagaramAM,eka cAMDALe ATha varSa sudhI rAjya karyuM hatuM. aMte e rAjA cAMDALa che ema lokonA jANavAmAM AvatAM, te rAjAe tarata ja agnimAM praveza karyo hato.ane te AbhaDacheTa ne lIdhe seMkaDo brAhmaNoe paNa agnimAM praveza karyo hato.emanA mukhe thI A vAta sAMbhaLI,tyAMthI nIkaLIne huM prayAga gayo ane tyAM meM zuddhine arthe, traNa cAMdrAyaNa vrata karIne prAyazcita karyuM.ane te vrata pUruM thatAM pAraNuM karIne ahI Avyo chuM. A kAraNe (zuddhi mATenA cAMdrAyaNa vrata ne lIdhe) huM thAkI gayo chuM ane zarIre atyaMta dUbaLo thai gayo chuM. vasiSTha kahe che ke-he,rAma, atithinA mukhethI e pramANe vAta sAMbhaLIne te gAdhie pharIvAra te atithi ne pUchyuM, to te vakhate paNa teNe evI ne evI ja vAta karI.jayAre emAM koi paNa pheraphAra jaNAyo nahi, tyAre gAdhi bahu vismaya pAmyo.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 bIje divase savAre prAtaHsnAna karIne,AjJA laIne atithie tyAMthI vidAya lIdhI. tyAre gAdhi-brAhmaNe atyaMta vismaya pAmelI buddhi thI vicAra karyo ke "meM bhrAMtimAM joyeluM,tene A brAhmaNe sAce sAcuM baneluM che ema kahyuM. rakhene A vAta koI mAyA hoya!! jo ke,baMdhuonA madhyamAM meM mAruM maraNa dIThuM-te to kharekhara bhrAMti ja che,emAM koI saMzaya nathI. paNa atithie karelA vRtAMtano mAre nizcaya karavo joIe. ane te mATe huM te dezanA sImADA pAse jAuM." vasiSTha kahe che-ke-he,rAma,te pachI,te gAdhi tyAMthI bhUtamaMDaLa' dezanA sImADA pAse gayo.ane tyAM tene, pote je svapramAM joyuM hatuM tevuM ja sarva jovAmAM AvyuM. teNe tyAM cAMDALonuM phaLiyuM joyuM, ane tyAMthI AgaLa jaIne te gAmamAM gayo, tyAM jaIne teNe lokonI pAse pUchaparacha karavA mAMDI. gAdhi pUche che ke A gAmanI pAsenA bahAranA bhAgamAM pUrve eka cAMDALa raheto hato, tenA viSe tamane khabara che? tyAre gAmanA lokoe je rIte gAdhie je rIte svapta joyuM hatuM te ja rItanuM te "keTanja" cAMDALa nuM varNana karyuM. vasiSTha kahe che ke A pramANe,vAraMvAra lokone pUchyA karato e gAdhi brAhmaNa eka mahinA sudhe ema ne ema pharyA karyo.paNa sarva nA mukhe thI cAMDALa vizenuM e ja varNana sAMbhaLato rahyo.ane e varNana ne lagatA keTalAka padArtho ne sArI rIte oLakhIne atyaMta lajjA pAmelo ane lAjane lIdhe,mananI vAta manamAM ja chUpAvato te gAdhi atyaMta vismaya ne prApta thayo,ke je vismaya kalaMka nI peThe hRdayamAM DaMsI rahyuM. (48) gAdhie pharI tapAsa karI ane viSNue "saghaLI mAyA che evo nizcaya karAvyo vasiSTha kahe che ke-he, rAma, vismaya pAmelo te gAdhi pharIthI te cAMDALa nA phaLiyAmAM gayo,bhAMgI-tUTI gayelA (svapanA) potAnA dharane jovA lAgyo ane manamAM ne manamAM tyAM besIne svapanamAM banelI vAtone saMbhALavA mAMDayo.vismayathI mAthuM halAvyA karato te gAdhi devanI gatine adabhUta mAnavA mAMDyo. tyAMthI te "kIra-deza" mAM pahoMcyo ane loko ne cAMDALa rAjA vizepUchavA mAMDyo. tyAre paNa lokoe tenA svapra mAM je banyuM hatuM te rIta nuM ja varNana karyuM. tyAre gAdhi vicAre caDIne svagata kahe che ke A kIra-dezanuM rAjya meM pUrve bhogavyuM hatuM,te Aja bIjA janmanA caritra nA peThe,nA saMbhave,te rIte mane pratyakSa thayeluM che.A to vismayakAraka vAta che ke-pUrve mane je svapra jevuM jovAmAM AvyuM hatuM te Aja jAgratanA padArtharUpa thaIne mArI pratyakSa khaDuM thayuM che.samajI zakAtuM nathI keA mAyA zA kAraNathI pragaTa thaIne A rIte dekhAya che !! aho,jema jALa,pakSIne paravaza karI nAkhe che-tema mane A mananA,lAMbA ane vadhatA jatA mohe,paravaza karI nAkhyo che,A bahu bhUMDuM thayuM che ke vAsanAthI kharAba thayeluM mAruM mUDha-mana moTA bhramonA samUhane jue che. hA, have mane saMpUrNa smaraNa prApta thayuM,te bahu sAruM thayuM.A moTI mAyA mane viSNu bhagavAne ja dekhADI che. have huM parvata nI guphAmAM jaIne tapa karIne evo prayatna karIza ke A duSTa bhramanA kAraNane jANI zakuM. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te pachI te gAdhi te nagaramAMthI nIkaLIne eka parvatanI guphAmAM jaIne zAMtithI rahIne, doDha varSa sudhI tapa karyuM. tyAre viSNu bhagavAna guphAmAM padhAryA ane bolyA ke"he,gAdhi,teM mArI moTAmAM moTI mAyA joine? A jagata-rUpI jALanI lIlA ke je dekhAva puratI ja che, te tArA jovAmAM AvIne? tane mArI mAyA jovAnI je IcchA hatI te to have sArI rIte pUrNa thaIne? have,kahe ke-ahIM pharIthI tapa karIne tuM bIjuM zuM Icche che?"
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre gAdhie viSNu-bhagavAna nuM pUjana karIne,temanI prArthanA karavA mAMDI ane kahyuM kehe,deva,Ape je atyaMta aMdhakAra-maya (ajJAna-maya) A mAyA dekhADI,e mAyAnI mane samajaNa pADo. vAsanAo-rUpI melothI dherAyeluM mana,svapna nI peThe ja mithyA padArtho-rUpa bhramane dekhe - te bhrama,jAgratamAM paNa kema jovAmAM Ave? he,prabhu, mane jaLa nI aMdara,svapra jevo bhrama -je be ghaDI-vAra mATe jovAmAM Avyote bhrama pAcho, pratyakSapaNAne kema prApta thayo? mane je cAMDALapaNAnI bhrAMti thai hatI,te bhrAMtie karelA kALanI-laMbAI-TUMkAI ane janma-maraNo, mArA mana nI aMdara ja nahi rahetAM bahAra paNa kema thayAM? viSNu bhagavAna kahe che ke-he,gAdhi.tatvane nahi jANanArA,ane potAnAmAM rahelA vAsanAo-rUpI rogathI pakaDAyelA cittanuM ja e rUpa (bhrAMti) che,ke je moTA jagatanA bhrama-rUpe tArA jovAmAM Ave che. A saghaLuM cittanuM ja rUpa che,tethI te bahAra paNa nathI,aMdara paNa nathI,lAMbu paNa nathI ke TUMkuM paNa nathI. saghaLA pRthvI-vagere padArtho, cittamAM ja che ane cittamAMthI ja pragaTa thAya che. jema,vAtvika rIte,pAMdaDAM ane phaLa Adi padArtho aMkuramAM ja che,aMkuranI bahAra nahi, tema,vAstavika rIte pRthvI-Adi padArtho cittamAM ja che,citta nI bahAra kadI paNa nathI. jema,kuMbhAra ghaDAne banAve che ane phoDI paNa nAkhe che, tema,citta ja A jagatane banAve che ane naSTa paNa karI nAkhe che. vartamAna padArthonuM indriyo thI avalokana,bhaviSyanA padArtho nuM manathI manana,vagere citta ja banAve cheane potAnAmAM sameTI le che.svapna thI thayelA bhramomAM,rAgathI thayelA bhramomAM,ane roga AdinA bhramomAM, te,sadhaLA padArtho ne citta ja banAve che ne e citta ja badhuM pAchuM sameTI le che. ane A vAta bALakathI mAMDI vRddha sudhInAM saghaLA manuSyonA anubhavamAM paNa che. jema,mULathI pRthvInuM grahaNa karIne rahelA jhADamAM lAkho phLo,pAMdaDAM ane puSpo rahe che, tema,vAsanAonuM grahaNa karIne rahelA cittamAM lAkho vRtAMto rahe che,ane jema,pRthvImAMthI ukhaDI gayelA jhADamAM pharIvAra pAMdaDA ke phLa thatA nathI, tema,vAsanAthI rahita thayelA cittamAM pharIvAra janma-maraNa -Adi thatAM nathI. jemAM anaMta brahmAMDo nI jALa rahelI che,evA te citte,potAnI anaMta vAsanAonA eka-deza-rUpa, cAMDALa-paNAne pragaTa karyuM.to temAM vismaya pAmavA jevuM zuM che? je rIte ghaNA ADaMbara-vALuM ane vicitra ciMtAo-rUpI-vikAro denAruM,cAMDALa-paNuM tArA jovAmAM AvyuM, te ja rIte atithi brAhmaNa Avyo,ane teNe je vAto karI.e bhrAMti thI ja tArA jovAmAM AvyuM che. bhUtamaMDaLa ane kIra dezanI tArI mulAkAta paNa bhrAMti thI ja tArA jovAmAM AvI che. he,uttama brAhmaNa,jene tuM sAcuM gaNe che ane jene tuM khoTuM gaNe che,te paNa saghaLI moha-jALa ja che ane te tArA jovAmAM paNa AvI che.vAsanAthI dherAyeluM citta,potAnI aMdara zuM nA dekhe? e kaMi kahI zakAtuM nathI. kAraNake -koI kAma ke je eka varSamAM paNa siddha thai zake tevuM nA hoya te kAma,dhaNI vAra svapnamAM kSaNa-mAtramAM siddha thayeluM jovAmAM Ave che. he mahA buddhimAna,gAdhi,je saghaLuM tArA jovAmAM AvyuM che te mAtra mohathI ja tArA jovAmAM AvyuM che. adhamarSaNa nA samayamAM paNa je kaMI tArA jovAmAM AvyuM te,sadhaLuM mAyA-maya ja jovAmAM AvyuM che. ane te saghaLo tArA mana no bhrama che. 202
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 have tArA brahmacaryAzramamAM dhaTe-evAM vedAdhyayana vagere kAmamAM tuM tatpara thA ane te potAnAM karma karatAM, zAMta buddhivALo thaIne raheje.varNAzrama nA saMpradAyathI prApta thayelAM,potAnA karmo karyA sivAya, manuSyane A jagatamAM kalyANa nI prApti thatI nathI. gAdhine Ama kahIne viSNu bhagavAna potAnA sthAnaka-rUpa kSIrasAgara mAM padhAryA. (49) gAdhi brAhmaNa jIvanamagna thayo-AkhyAnanI samApti vasiSTha kahe che ke-he,rAma, viSNu bhagavAna padhArI gayA pachI,paNa te gAdhi brAhmaNa potAnA mohano pharI vicAra karavA lAgyo ane pharIvAra anukramathI te bhUtamaMDaLa ane kIradezamAM pharavA lAgyo ane pharIthI paNa tene e ja vRtAMta loko pAsethI sAMbhaLavAmAM AvyuM eTale te pharIthI mUMjhAI gayo,ane tethI te,pharIvAra parvatanI guphAmAM rahIne viSNunuM ArAdhana karavA lAgyo. thoDo kALa jatAM ja viSNu bhagavAna padhAryA-kema e ekavAra ArAdhana karavAthI prabhu mitra jevA thai jAya che, eTale,ja,jema megha morane darzana de che, tema atyaMta prasanna thayelA viSNue gAdhine darzana daIne pUchayuM ke"vaLI tuM tapa karIne zuM mAge che?" gAdhi kahe che ke-he,prabhu,huM pharIvAra e bhUtamaMDaLa-ane kIra dezamAM pharyo,ane tema karatAM,paNa lokonI vAto ane bIjA cihnomAM paNa mArA vRtAMta saMbaMdhI kazo pheraphAra jovAmAM Avyo nahi. eTale ke te bhrAMti nahotI) jayAre,Ape to kahyuM hatuM ke e saghaLuM bhrAMti thI ja jovAmAM AvyuM hatuM,to te zI rIte manAya? bhrAMtithI jovAmAM AvelA padArtho,avazya bIjA kALe, pheraphAra pAmI jAya che ane mArA joyelA padArtho to, bIjA kALe paNa pheraphAra pAmyA nahi,mATe e bhrAMti che-ema kema mAnI zakAya? mahAtmAonA vacanathI to moha no nAza ja thavo joIe,vRddhi nahi, paraMtu ApanAM vacanothI to,ulaTI mArA mohanI vRddhi thai che, viSNu bhagavAna kahe che ke-jema tArA cittamAM cAMDALa nI sthiti prApta thayelI che, te ja rIte,kAka-tAlIya nyAya mujaba,bhUtamaMDaLa ane kIradezanA sadhaLA mANasonA manamAM cAMDALanI sthiti pratibimbita thayelI che, tethI teo tArA vRtAMtane barobara te ja rIte (tArA vRtAMta mujaba ja) kahe (varNave) che. Avo,je mithyA AbhAsa thayo hoya teno jJAnathI bAdha thayA vinA-nAza thato nathI. koI cAMDALe,gAmanA sImADAmAM ghara banAvyuM haze ane te bhAMgI-tUTI paNa gayuM haze, te tArA jovAmAM AvyuM ane te gharamAM teM praveza karyo. ane,koI kAka-tAlIya nyAya (kAganuM besavu ane DALa nuM bhAMgavuM) pramANe, dhaNA mANasone eka prakArano AbhAsa paNa thAya che, kema ke mana nI gati vicitra che. jema,nidrAnI peThe bhrAMti ApanArA,madhapAna thI bagaDI gayelA citta-vALAone saghaLI dizAo ghUmatI jovAmAM Ave che, tema,ghaNAM mANaso koI eka ja samaye eka prakAranA ja svapra (AbhAsa ke bhrAMti) ne dekhe che. e vAta ghaNI vakhata ApaNA jovAmAM AvatI hoya che. he,gAdhi,"jo jagata e eka jAtanI mana nI ja kalapanA hoya,to-koI kALamAM amuka choDavAono nAza thAya che ane amuka dhAnya nA choDavAono udaya thAya che, evI kALanI vyavasthA rahevI joIe nahi, paNa, mananI kalpanAthI sarva kALamAM sarva sarakhI rIte thavuM joIe." evI zaMkA paNa tAre rAkhavI joIe nahi,kAraNa ke e "kALa" paNa manathI kalpAyelo eka padArtha ja che. sUryanI "kriyA"ne joine manathI ja,Rtu,mahinA-Adi (kALa) nI draDha kalpanA karI levAmAM AvI che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpita "kALa" nA adhiSThAna-bhUta je AtmA che-te to sarvadA potAnA svarUpamAM ja rahe che, eTale te koino pratibaMdha paNa karato nathI ke koino udaya paNa karato nathI. je vAstavika akhaMDa kALa che te AtmA ja che ema-vidvAnoe nizcaya karyo che. ane te AtmA kadI koInuM kaMI leto nathI ke mUkato paNa nathI. varSo-kalpo ane yugo-vagere-rUpa je A laukika kALa che-te to sUrya Adi-grahonI gati parathI kalpAyelo che. ane te (laukika kALa) uparathI padArthonA pratibaMdho ane udaya kalpAyelA che. jeonAM cittone bhrAMti thai hatI tevA -bhUtamaMDaLanAM ane kIradezanAM mANasone,saune samAna (eka prakAra no ja) pratibhAsa thavAthI,temaNe tAro cAMDALa-paNAno ADaMbara joyo ane te ADaMbarano aMta paNa joyo hato. he,gAdhi,have tuM varNAzrama saMbaMdhI potAnAM karmo mAM tatpara rahIne,buddhithI AtmAno vicAra karaje, ane mananA mohane tyajI daIne ahIM ja raheje. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,mahAsamartha viSNu bhagavAna eTalAM vacana kahIne,aMtardhAna thai gayA.tyAre, (bhagavAna nuM AvuM kahevA chatAM) te gAdhi-brAhmaNa ghaNI ciMtAo-vALI buddhithI te parvatanI guphAmAM ja rahyo ane viSNu nuM ja ArAdhana karato rahyo..eTale eka divasa viSNue pharIthI gAdhine darzana dIdhAM, tyAre gAdhie temane praNAma tathA mAnasika pUjana karIne,temanI AjJA lai nIce mujaba kahyuM. gAdhi kahe che ke-he,mahArAja,mArI cAMDALa-paNAnI sthitinuM tathA janma-maraNa-Adi ghaNA anartho-vaLI,A saMsAra-rUpI mAyAnuM smaraNa karyA karato,huM hajI cittamAM mUMjhAyA karuM chuM,mATe mArA mohanI nivRtti mATe, upAya kahIne Ape turata ja jatuM rahevuM nahi,paNa sadhaLo moha TaLI jAya,tyAM sudhI ahI ja birAjavuM. Apa mane koI eka nirmaLapaNA-vALA kAryamAM joDo. viSNu bhagavAna kahe che ke-he,gAdhi,A jagata IndrajALanI jema mAyAnA ADaMbara-rUpa che.ane A jagatamAM "sva-rUpa" nA vismaraNa (ajJAna) ne lIdhe saghaLA prakAronAM Azcaryo nI kalpanA thavI saMbhave che. bhUtamaMDaLa ane kIradezamAM teM je joyuM te,saghaLuM ajJAna-rUpa nimitta thI ja saMbhave che. jema,niMdrAmAM ajJAnane lIdhe kadI nahi joyelA padArthono bhrama thAya che(eno sarva lokone anubhava hoya che ja) tema,e sadhaLuM ke teM joyuM che-te tArA ajJAnane lIdhe thayelI bhrAMti ja che. jema teM pote khoTo -cAMDALapaNAno anubhava sAcA jevo joyo,tema te dezanA lokoe paNa tene sAcA jevo joyo.Ama saMkalpo nI samAnatA thavAne lIdhe,kALa,AdinI paNa samAnatA thavI saMbhave che. have huM,tane tArA manathI thayelA dhikkAra nuM nivAraNa karanArI kharI vAta kahuM chuM-te sAMbhaLa. 204 bhUtamaMDaLamAM pUrve eka "kaTanja" nAmano cAMDALa (kharekhara- ke sAco) raheto hato, te tArA jovAmAM AvelA jevA ja saghaLA AkAra-vALo hato,e cAMDALa teM joyelA pramANe ja kuTuMba thI rahita thaine kIradeza gayo hato,ane tyAMno rAjA thayo hato,pachI teNe agnimAM praveza paNa,karyo hato. teM jaLanI aMdara jayA2e DUbakI mArI tyAre tArA cittamAM je e kaTanja rUpe rahevAno bhrAMti-rUpa AbhAsa thayo hato,te kevaLa mArA saMkalpa (!!) ne lIdhe ja thayo hato.(gAdhine mAyA nAM darzana karAvavA mATe) manuSyanuM citta svapna nI jema jAgrata sthitimAM paNa,aneka prakAranA bhramo ne dekhe che.ane, he,gAdhi,jema,trikALadarzI yogIne bhaviSya ane bhUtakALa nA paNa padArtho no dekhAva najare paDe che, tema tane bhUtakALamAM thai gayeluM kaTanja nuM AcaraNa,vartamAnamAM bhrAMti thI jaNAyuM. "A bhrAMti kevI rIte thai gaI?" evI zaMkA rAkhavI nahi,kema keAtmajJAna vinAnA sarva lokone "potA-rUpa nahi -evA dehamAM"--
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 "huM chuM" evI. ane je dhara,strI bALako-potAnAM nathI teo "A mArAM che" evA je mahA-prabaLa bhramo thayA ja kare che. teonI AgaLa to tArI (A cAMDALa nI) bhrAMti to kazuM paNa nathI !!! jo ke tatvajJAna mAM AgaLa vadhelA vAsanA vihIna vidvAna ne "sarva jagata huM chuM" evo ahaMkAra rahe che, to paNa te ahaMkArathI tenI kharAbI thatI nathI, kAraNake,e vidvAna, "padArtho nA bhinna-bhinna-paNA-rUpa-anarthanI bhAvanA"ne svIkArato nathI. tethI tuMbaDuM jema pANImAM DUbI jatuM nathI, tema te sukha-duHkho nA vilAsovALA bhramonA prakAro mAM DUbI jato nathI. jayAre,he,gAdhi,tuM to hajI vAsanAonI jALathI gherAyelA citta-vALAo jevo che ane yogya samajaNa vinAno che,eTale tuM svarUpamAM sthira thayo che ema kahI zakAya nahi. vaLI,tane haju sudhI "pUrNa jJAna" thayuM nathI eTale tuM tArA mananA bhrama nuM nivAraNa karI zakato nathI. jethI, tArA mana (citta) mAM jayAre bhramano AbhAsa ubho thAya che tyAre te AbhAsa AgaLa tAruM kaMI cAlatuM nathI. je citta che te ja A mAyA-rUpI-cakra-nA madhya-biMda rUpe che. ane te madhyabiMdane lIdhe mAyA-rUpI cakra sarvatra pharyA kare che.mATe te cittane dabAvI devAmAM Ave to mAyA-rUpI-cakra kaMI aDacaNa karI zakatuM nathI. mATe have tuM tapa karavAne sajja thA,ane manamAM koI kheda nahi rAkhatAM,daza varSa sudhI, cittanA nirodha (yoga) no abhyAsa kara,Ama karavAthI tane aparicchInna (zuddha) jJAnanI prApti thaze. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,Ama kahI viSNu bhagavAna tyAMthI aMtardhAna thayA tyAre gAdhi,RSyamUka nAmanA parvata para gayo ane tyAM daza varSa sudhI saMkalapo no tyAga karI ne cittanA nigraha karavA-rUpI tapa karyuM, ke jethI tene jJAna nI prApti thai,ane potAnI para-brahma-sattA mAM vizrAma pAmyo. (50) pittanA jayano upAya.jJAna-mAhAbhya ane cittanI caMcaLatAthI thatA doSonuM varNana vasiSTha kahe che ke-he,raghunaMdana, A rIte paramAtmAmAM rahelIA mAyA atyaMta vistIrNa che,mAMDa-mAMDa jANI zakAya tevI che ane mahA-mohamayI che.ane A viSama mAyA,asAvadhAna mana-vALA puruSane niHsaMzaya nitya (pratyeka dine) saMkaTamAM joDI de che. rAma pUche che ke-he mahArAja,A pramANe A saMsAranuM) mAyA-rUpI-cakra ke je moTA vegathI cAlyA kare che, ane, jema,avayavo chedAvAthI zarIrane duHkha thAya,tema paramAtmAne paNa,A mAyA-cakra maryAdAmAM mUkI detuM hovAthI, temane paNa duHkha thayA karatuM haze to te mAyA-rUpI) cakrane rokavAno kayo upAya che ? vasiSTha kahe che ke-sarvadA pharyA karatA ane bhrama ApanArA "saMsAra" nAmanA mAyA-rUpI cakra nuM (nAbhi) kendra,e,"citta" ja che.ema tame samajo. puruSa-prayatna karIne buddhi vaDe e citta-rUpI kendrane rokI levAmAM Ave, to mAyA-rUpI cakra e potAnuM kendra (citta) aTakI javAne lIdhe bhramaNa karatu (pharatuM) baMdha thai jAya che. mATe tame citta-rUpI kendrane yatnathI thobhAvI rAkhI ane A saMsAra-rUpI cakra ne bhamatuM (pharatuM) aTakAvI do. A,saMsAra-rUpI mAyA) cakra ja (upara mujaba citta ne lIdhe) bhramaNa karIne, AtmAne vividha yoniomAM nAkhI de che. ane,A cittano virodha karavA-rUpI (yoga nI) yukti nahi karavAthI,mAyA-cakra (saMsAra) ne lIdhe, AtmA ne vividha yoniomAM pharavA-rUpa) anaMta duHkhanI prApti thAya che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 kevaLa cittane dabAvavA-rUpa-mahAna-auSadha vinA, bIjo game evo prayatna karavAmAM Ave to paNa,saMsAra-rUpI-mahAroga zAMta thAya tema nathI. mATe parama kalyANanI prAptine mATe cittane ja vaza karo. jema ghaDAnuM AkAza ghaDAnI aMdara ja rahe che, ane jema ghaDAno nAza thayA pachI,ghaDAnuM AkAza rahetuM nathI, tema,citta no nAza thai jAya pachI saMsAra raheto nathI. citta-rUpI-ghaDAnI aMdara ja raheluM,aneka janma-maraNothI bhareluM ane anAdi saMsAra-rUpI-je AkAza che, teno cittanA nAzathI nAza karI nAkhIne tamArA sva-rUpa-bhUta-brahma-rUpI AkAza (mahAkAza) mAM praveza karo. A cittane,jo,bhUtakALanA ane bhaviSyakALa nA viSayo anusaMdhAna ne tyajI daIne,ane vartamAnakALanA bAhya-viSayo thI paNa Asakti-rahita thaIne,sevavAno abhyAsa karavAmAM Ave to tene citta- e acitta-paNAne prApta thai jAya che. jo tame kSaNekSaNa,saMkalpanuM ane saMkalpanA aMzonuM anusaMdhAna tyajI detA jazo, to parama pavitra brahma-paNuM tamane maLI ja cukyuM che-te vAtamAM saMzaya nathI. jyAM sudhI saMkalponI kalpanA hoya tyAM sudhI, cittanI vibhUtio rahe che. jyAM sudhI AtmA ne cittano saMbaMdha (ajJAna) hoya tyAM sudhI ja saMkalpo nI kalpanA rahe che, paNa jo Atmatatva ne citta thI juduM pADIne tenI bhAvanA (jJAna) karavAmAM Ave topotAnA saMsAranAM kAma,karma,tathA vAsanA -Adi mULiyAM, e mULa ajJAnanI sAthe ja baLI ja gayAM che tema samajo. cittanA saMbaMdhathI rahita thayeluM je Atmatatva che te ja-pratyakSa cetana (caitanya)kahevAya che. ane te pratyakSa cetana-cittathI rahita ja rahenAra che, mATe temAM kALanA-rUpI mela utpanna thavAno bhaya ja nathI. je sthitimAM A abhAgiyuM mana rahe ja nahi-te ja sthiti sArI che. te ja sthiti paramAnaMda che. te ja sthiti paramAtmA nI svabhAva-bhUta avasthA che, te ja sthiti sarvane prakAza ApanArA caitanya-rUpa che. ane te ja sthiti,paramArtha (parama athe)-dRSTi-rUpa che. jyAM citta hoya, tyAM AzAo ane sukha-duHkha sarvadA hAjara ja rahe che paNa A AzA-vagere padArthone utpanna karanAra,vAsanA-rUpI bIja (citta) --e tatvanA bodhathI jJAnIomAM nAza pAmeluM hovAthI, te jJAnIomAM saMkalpa-vikalpa -kadI pedA thatA ja nathI. zAstro ane sajjanonA samAgamano niraMtara abhyAsa rAkhavAthI, jayAre,jagatanA padArtho nuM mithyA-paNuM samajavAmAM Ave che, tyAre te cittane baLAtkArathI avivekamAMthI kheMcI levAnA,puruSa-prayatnathI tathA, "A janmamAM jJAna siddha karyA vagara rahevuM ja nahi" evA draDha nizcayathI,zAstromAM ane sajjanonA samAgamamAM joDI devuM (joDI rAkhavuM) paramAtmA nA avalokanamAM,AtmA ja mukhya kAraNarUpa che, (jevI rIte-UDI-aMdhArI khAImAM paDeluM ratna-pote potAnA prakAzathI ja jovAmAM Ave che). vaLI,e AtmA ja pote anubhavelAM dRzyo-rUpI(jagata-rUpI) duHkhone choDI devA Icche che, eTalA mATe paNa AtmA ja paramAtmAnA avalokanamAM mukhya kAraNarUpa kahevAya che. tame koI paNa vAta karatAM,koI padArthane choDI detAM ke grahaNa karatAM,AMkho udhADatAM ke mIyatA. jemAM koI paNa prakAranI kalpanA nathI evA potAnA maryAdA-rahita sva-rUpanA anusaMdhAnamAM ja tatpara raho.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame,janmatAM,maratAM,jIvatAM,ane kriyAo karatAM paNa-potAnA sva-rUpa-bhUta anusaMdhAnamAM sthira raho. "A mArAM saMbaMdhIo che ane huM deha chuM"evI vAsanAone tyajI daIne,ane ekaniSThA rAkhIne, potAnI aMdara rahelA kevaLa akhaMDa jJAna-rUpa caitanyamAM ja tatpara raho. deha paDatAM sudhI (mRtyu sudhI) ekaniSThA rAkhIne,vartamAna sthitimAM tathA bhaviSya sthitimAM paNa potAnA "akhaMDa-jJAna-sva-rUpa"nA anusaMdhAnamAM ja tatpara raho. bALapaNamAM,yauvanamAM,vRddhAvasthAmAM,sukha-duHkhamAM,ane jAgrata,svapna suSupti jevA samayamAM,paNa, sva-rUpa nA anusaMdhAnamAM ja tatpara raho. bAhya-viSayo-rUpI melano tyAga karI,mana no atyaMta nAza karI nAkhI,ane AzAo-rUpI-pAzane atyaMta kApI nAkhIne---sva-rUpanA anusaMdhAnamAM ja tatpara raho. A iSTa che ane A aniSTa che-evI bheda-dRSTi dUra karIne sAra-bhUta sva-rUpanA anusaMdhAnamAM ja tatpara raho. buddhi,bahAranA viSayo ane indriyo-vagere padArtho ke je tamArA sva-rUpano sparza paNa karI zakatA nathI, teono-koi paNa Agraha nahi rAkhatAM,dvaita ane saMkalpo thI rahita thaIne potAnA caitanya-mAtramAM ja tatpara raho. jAgratamAM paNa suSuptinA jevI,nirvikalpa-sthira-sthitinI bhAvanA rAkhI, "je kaMi che te saghaLuM huM chuM"ema vicAra karIne kevaLa -sattA-rUpe raho. janma-maraNa-vagere dazAothI rahita thai,sarvatra mukta-paNAthI yukta thaine, ane "buddhinI- saghaLI vastuo no huM ja prakAzaka chuM" evo nizcaya karIne,potAnA caitanya-mAtramAM ja tatpara raho. bheda-buddhino (A huM chuM ane A bIjo che-tevI buddhino) tyAga karIne,jagatanI sthitimAM dekhAtA, saghaLA vibhAgone mithyA samajI,AtmAnuM avalaMbana karIne sthira thAo. kevaLa dhairyane ja dharanArI -udAra buddhithI,mananA AzAo-rUpI pAzone kApI nAkhI, dharma-adharma baMnethI rahita thAo. tame kevaLa jJAna-sva-rUpa ja rahIne sva-rUpa no ja AsvAda lIdhA karazo to - halAhala-nAmanuM jhera paNa amRta thai jaze.(brahma-vidhA (jJAna) thI sarva amRta thai jAya che) aMza thI rahita thai,ane nirmaLa evuM potAnuM svarUpa jayAre bhulAI jAya che, tyAre ja saMsAra-rUpI bhrama nA kAraNa-rUpa moTo moha udaya pAme chepaNa,jayAre potAnA sva-rUpamAM sthiti thAya tyAre-te moTo moha nAza pAme che. tame jayAre AzAo-rUpI mahAsAgara ne tarIne Atma-sva-rUpa ne anusarazo, tyAre tamAruM akhaMDa jJAna,cAre bAju phelAze. 207 he,rAma, sva-rUpanuM avalokana karatAM ane advaita AnaMdamAM rahelA puruSane,devaloka nuM amRta, (ke je,AtmAnaMda nA svAdamAM vighna-rUpa hovAne lIdhe) paNa jhera jevuM lAge che.(eTale ke AtmAnaMda zreSTha che) he,rAma,jeo,amArA jevA,sva-bhAva (brahma-bhAva) ne pAmelA hoya che temanI sAthe ja ame maitrI karIe chIe. kema ke-dehAdi-mAM ahaM-bhAva rAkhanAra je bAkInA loko che teo to-"puruSa-nAma"ne khoTI rIte dharAvanArA,ane pazu samAna ja che.(eTale ke teo manuSya ja nathI) moTA utkarSa ne pAmelA,ane akhaMDa sva-rUpanA jJAnane lIdhe,sarva thI unnata thayelA tatvavettAne, sUrya vagerenAM bIjAM tejo nakAmAM ja lAge che-kema ke-te brahma-vidhAthI sva-rUpanA prakAzane prApta thayelA che. saghaLA tejasvI puruSomAM, siddhiovALA puruSomAM,baLavAna puruSomAM,unnativALA puruSomAM -paNatatvavettA (brahma-vidhAthI sva-rUpanA prakAzane prApta thayela) atyaMta uttama puruSa manAya che. brahmane (sva-rUpa ne) jANanArA AvA uttama puruSo jagatamAM IzvaranA uttama prakAzathI zobhe che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 saMsAra-saMbaMdhI aneka duHkhadAyI kaDAkUTa karyA karato,AtmajJAna vinAno puruSa, bhale,dharatI para dhAmadhUmathI pharato hoya, to paNa te zaba ja phare che tema samajavuM. jIvato to kevaLa AtmavettA puruSa ne ja samajavo. kAraNake-cittanI caMcaLatA vadhI jatAM,AtmavettA-paNuM dUra jatuM rahe che. eTale ja-prApta thayelA bhogonA tiraskArathI -ane- nahi prApta thayelA viSayo (bhogo) nI tRSNAnA tyAgathI, samaju puruSe,dhIredhIre manane sukAI gayelA pAMdaDAMnI jevuM durbaLa karI nAkhavuM. indriya tathA deha -Adi anAtma-padArtho mAM "huM chuM" evI bhAvanA rAkhavAthI, dehanA poSaNa nI atyaMta citA rAkhavAthI,ane putra-strI-kuTuMba-vageremAM mamatA rAkhavAthIcittanI caMcaLatA vadhI jAya che. manuSyamAM ahaMkAra vadhavAthI,kaTuMbamAM Asakti rAkhavAthI ane "je zarIra che te ja huM chuM" evI bhAvanA rAkhavAthI cittanI caMcaLatA vadhI jAya che. dehamAM ahaMbhAva-ke je jarA-maraNa-Adi aneka duHkha denAra che,vaLI,te ahaMkAra nakAmo ja vadhyA kare che, tathA, te,kAma-krodha-vagere doSo-rUpI sarponA karaMDiyA-rUpa hovAthI cittanI caMcaLatA vadhI jAya che. A saMsAra manohara che, ane temAM amukathI lAbha che ane amukathI hAni che, evo vizvAsa thatAM cittanI caMcaLatA vadhI jAya che. sneha,dhana ane strI vagere no lobha-ke je upaTa Tapake jotAM ramaNIya lAge che - paNa pariNAme duHkhadAyI che, tethI cittanI caMcaLatA vadhI jAya che. A citta-rUpI sarpa,AzAo-rUpI dUdha pIne viSayo-rUpI uMdarano cAro maLavAthI-vadhAre caMcala banI jAya che. he,rAma, A citta-rUpI jhADa,parvata jevaDuM moTuM che,zarIra-rUpI UMDA khADAmAM lAMbA kALathI ugIne jAmeluM che, ciMtAo-rUpa maMjarIo vALu, jarA-maraNa-vagere vyAdhio-rUpI phaLa thI namI gayeluM che. viSayonA upabhogo-rUpI aneka phUlovALuM che,ane kalpanAo-rUpI pAMdaDAo vALuM che. tene,(te cittane) vicAra-rUpI-Dha-karavata thI kApI nAkho. he,rAma,zarIrarUpI vanamAM rahelo,citta-rUpI-ujha-hAthI,ke je,saMsAra-rUpI-pahADanA bahAranA viSayo-rUpI-zikhara para besanAro che,e hAthI pahADanI aMdaranI saMkalpo-rUpI guphAmAM pesIne ArAma lai zakato nathI. jenAM (je hAthInAM) zAstra ane anumAna-rUpI be netro aviveka-rUpI madathI cakacUra thai gayAM chetene vicAra-rUpI-nakho nI aNIothI atyaMta rIte coLI nAkho. (Ama ahIM upara mujaba cittane,sarpa,jhADa,hAthI vagere sAthe sarakhAvI,pachI paNa kAgaDA, pizAca,ajagara, gIdha,vAnara,doraDA (pAza) vagere sAthe paNa,laMbANa thI sarakhAvavAmAM AvyuM che) he rAma, jema astra nI yuktithI,bhayaMkara astra ne paNa zamAvavAmAM Ave che, tema zuddha cittathI,malina cittane zamAvI nAkhI, akhaMDa zobhA-vALA thaIne tame lAMbA divaso sudhI viSayomAM) caMcaLa-paNAno tyAga karI do. A prakArathI ane AgaLa kahelA tatva-bodhanA prakArathI,aMdara zAMta karelA manane nirmaLa karI, te nirmaLa mana vaDe, sthULa-sukSma ane kAraNa-deha paryata (sudhI)-saghaLA dRzya (aMgata)ne"A tyAjya ja che" evI dRSTi thI tene tuccha-rIte ja joine, saMsArano pAra pAmIne,tame lIlA-mAtra thI,khAna-pAna karo,zAstrokta kAryamAM vihAra karo ane zAstra thI aviruddha evA laukika kAryo mAM paNa (anAsakata thaine) ramaNa karo.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ (51) zAMta-padamAM zAMti icchanAra RSi uddAlaka vasiSTha kahe che ke-he,rAma, cittanI vRttio ke jeo paralokanA viSayo sudhI paNa pahoMcI zake tevI lAMbIlAMbI che, vaLI,A cittanI te vRttio vAsanAmaya hovAne lIdhe-sukSma che,tethI -jo samAdhimAM jarAka pramAda thai jAya tosamAdhinA sukhane kApI nAkhe tevI atyaMta tIkSNa che-mATe te cittanI vRttiomAM pramAdathI vizvAsa rAkhazo nahi. he,nItinA viSayamAM pravINa rAma,uttama kuLamAM tamane A zarIra maLyuM che -vaLI, AtmA-nA paricaya vALI buddhi tamane prApta thai che,tene viveka thI poSaNa ApI ane tenuM rakSaNa karajo. he,mArAM vAkyonA mukhya tatva ne jANanArA,rAma, jema mora,meghanA zabda nI bhAvanA karavAthI sukha pAme che, tema,tame mArA vAkyanA arthanI ja bhAvanA karavAthI sukha pAmazo. tame saghaLA prapaMcane utpanna karanArAM,pRthvI-Adi pAMca bhUtone kApI nAkhIne,tathA vIMdhI nAkhIne, uddAlaka muni nI peThe atyaMta dhIra buddhithI aMdara vicAra karo. rAma kahe che ke-he,mahArAja,uddAlaka munie kayA kramathI pAMce bhUtone kApI nAkhIne tathA vIMdhI nAkhIne aMdara vicAra karyo hato? te mane kaho. vasiSTha kahe che ke-pUrve,uddAlaka munie je rIte -bhUto (paMcamahAbhUto) no vicAra karavAthI akhaMDita brahma-vidhA prApta thai hatI te -rItane huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. pUrve, gaMdhamAdana nAmanA eka moTA parvatamAM,moTA vRkSo nI chAyA-vALA,UMcA pradezamAM, yatnothI puruSArthane siddha karavAnA abhimAnavALo,mahAbuddhimAna,maunavrata ne dhAraNa karanAro,ane jene hajI yuvAnI prApta thai nahotI,evo uddAlaka nAme eka mahAna tapasvI raheto hato. 209 e uddAlaka pahelAM,to,thoDI buddhivALo,vicAra vinAno,aNasamaju,sArI vAsanAothI bharelA aMtaHkaraNavALo hato ane tene brahmapada mAM vizrAMti maLI nahotI. pachI e munimAM anukrame tapathI,zAstromAM kahelA niyamo pALavAthI ane sadAcAra pALavAthI, viveka no udaya thayo.ane koI samaye te munine vicAra thayo ke mukhyatve karIne pAmavA jevo kayo padArtha che? ke jemAM zAMti maLavAthI kadI paNa zoka karavo nA paDe? jene pAmIne pharIvAra janma no saMbaMdha thAya ja nahi ane jemAM mananA vyApAro ja nA hoya tevA pavitra paramapada mAM huM kyAre vizrAMti pAmIza? bhogonI tRSNA mArI aMdara kyAre zAMta thai jaze? "A kAmane pahoMcI vaLIne A bIjuM kAma karavuM che" evI jAtanI kalpanA ne - huM-uttama-padamAM zAMta thayelI buddhi vaDe kyAre hasI kADhIza? jagata-rUpI A jALa,mArA cittamAM AbhAsamAtrathI rahelI hovA chatAM,paNa, te cittane vaLage nahi-evo samaya kyAre Avaze? jagatanAM prANIo -je A garabaDabharelI khoTIkhoTI kriyAo (karmo) kare che,tene huM kyAre hasI kADhI zakIza? vikalpo thI vikSepa pAmeluM,ane hiDoLA nI jema jhUlyA karatu mAruM mana,kyAre zAMta thaze? huM kyAre brahmA jevo pUrNa buddhivALo thaine,nAte te buddhithI udaya pAmelA,sva-rUpanA smaraNathI, jagatanI sthitionI sAme hasyA karato karato,kyAre potAmAM ja saMtoSa pAmIza? huM aMdara ekarasa sva-rUpavALAo,saumya ane sadhaLI vastuomAM spRhA vinAno thaIne kyAre zAMti pAmIza?
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM ahI A parvatanI guphAnI aMdara,nirvikalpa samAdhine lIdhe,brahmAkAra manavALo thaine, saMsAranuM anusaMdhAna-nahi- rahevAthI,paththaranA jevI sthiratAne kyAre meLavI zakIza? vasiSTha kahe che ke-he,rAma,A pramANe vanamAM ciMtA ne paravaza thayelo uddAlaka brAhmaNa, te guphAmAM besIne,vAraMvAra dhyAnano,abhyAsa karavA lAgyo, paNa,abhyAsa karavA chatAM paNa,tenuM vAMdarA jevuM caMcala mana,viSayomAM kheMcAvAne lIdhe, tene prIti ApanArI samAdhinI sthiti prApta thai nahi. ane (vaLI) koi samaye,bahAranA viSayonA sparzono tyAga thayA pachI samAdhimAM praveza karavAnA samayamAM, te munino te,citta-rUpI vAMdaro,rajoguNathI kSobha pAmIne,aruci-ALasa-vagere udvegone prApta thavA lAgyo. to,koi samaye te muninuM citta,yAkAzamAM ugelA sUrya jevA tejane joine - vaLI pAchuM,viSayomAM doDI javA lAgatuM, ane,koI samaye tenuM citta ajJAna-rUpI aMdhakArano saheja tyAga karIne, vaLI pAchuM tarata ja (cittamAM) viSayonI vAsanA,jAgrata thavAne lIdhe, viSayomAM laMpaTa thaine trAsa pAmelA,pakSInI jema chaTakI javA lAgatuM. (to) koi samaye tenuM citta,bahAranA viSayomAM DUbIne (ajJAna nI sthiti) tathA- samAdhinA sukhono paNa tyAga karIne (AtmaprakAzanI sthiti) e baMnenI saMdhimAM lIna thaine -lAMbA gALA sudhI niMdrA-rUpI sthitine ja pAmavA lAgyuM. A pramANe,dhyAnanA AnaMdo levA mATe,nitya ugra guphAomAM raheto, ane jenA vicAra dhyAnamAM ja lAgelA rahetA hatA,tevo te uddAlaka, tuccha tRSNAnA taraMgo thI calAyamAna thavAne lIdhe,vyAkuLa thaIne,saMkaTamAM rahevA lAgyo. pachI,A rIte jenuM mana vyAkuLa thai gayuM hato tevo te uddAlaka,nitya parvatamAM pharavA lAgyo. pharatAM pharatAM tene,eka divasa eka bIjI,atisuMdara guphA jovAmAM AvI. (52) udAlake potAnA manane aneka prakAro vaDe samajAvyuM vasiSTha kahe che ke-he,rAma,ghaNA bhramaNa karyA pachI te uddAlakane evI suMdara guphA jovAmAM AvatAM, teNe te guphAmAM praveza karIne potAnuM Asana bichAvIne,cittanI vRttio ne pAtaLI pADI daIne,zuddha thaine, maunavrata dhAraNa karIne te Asana para sthAna grahaNa karyuM. ane nirvikalpa samAdhine mATe,teNe manane samajAvavA-rUpa nIce pramANe vicAra karyo. uddAlaka svagata kahe che ke-he,mUrkha mana, tane saMsAranI vRttionuM zuM prayojana che? je,samaju hoya te-pariNAme duHkha denArI kriyAonuM sevana kare ja nahi. je manuSya,upazama-rUpI rasAyaNa ne choDIne bhogo tarapha doDe, te manuSya,kalpa-vRkSa nA vanane choDIne jherI jaMgala mAM jAya che,ema samajavuM. 210 he,citta tuM,pAtALamAM jaIza ke brahmaloka mAM jaIza paNa,upazama-rUpI-amRta vinA tane zAMti maLavAnI nathI. he,citta,tuM ja seMkaDo AzAothI bharapUra rahIne,saghaLAM duHkhone ja bhogavyA kare che, eTalA mATe tuM have bhogo bhogavavAnI AzAo tyajIne-atyaMta suMdara ane kalyANa-rUpI nirvANa-padamAM jA.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 he,citta,A sArA padArtho meLavavA ke kharAba padArtho,tyajI devA-vagere vicitra kalpanAo tane duHkha denArI ja che. teM zabda-sparza-AdinIya vRttiothI aMdha thaIne ATalA kALa sudhI,bhavanomAM atyaMta bhramaNa karIne zuM meLavyuM? he murkha citta, saghaLI vRttionA upazama-rUpa samAdhi ke jemAMthI, videha-kevalya-rUpI-sukha maLavAno tathA, jIvana-mukti-rUpa ArAma maLavAno saMbhava che, mATe temAM tuM zA mATe dRDha udhoga karatu nathI? he,mUrkha citta,mRga (kAnanI indriya),bhramara (nAkanI indriya) pataMgiyuM (AMkhanI indriya) hAthI cAmaDI nI indriya) matsya (jIbha nI indriya) vagere to potAnI eka eka indriyanA viSayonA lAlaca-rUpI anarthathI mAryA jAya che, to pachI,tuM ke je AvA saghaLA viSayonI lAlaco-rUpI-sarva anartho thI vyApta che-to tane kema sukha maLe? jema,kozeTAno kIDo, potAnI lALa ne potAnA,baMdhanane mATe ja banAve chetema,teM vAsanAonI jALane potAnA baMdhana mATe ja phelAvelI che. he,citta jo tuM saMsAra-rUpI rogane tyajIne zuddha thaIne saMpUrNa rIte zAMta thai jAya to ja tane atyaMta vijaya maLyo kahevAya. he,citta, tuM A jagata saMbaMdhI pravRttine janma-maraNa tathA duHkha-dAridraya Adi aneka dazAone ApanArI, ane pariNAme paritApo ja utpanna karanArI jANavA chatAM,paNa tyajI nahi deto du:khI ja thaIza,emAM saMzaya nathI.are, are,paNa tuM ke je mArA ahita-rUpa ja che tene huM A hita no upadeza zA mATe ApuM chuM? tane to baLAtkArathI vaza karIne,viyArathI tAro nAza karavo ja yogya che. vicAravALA puruSane tuM (mana) rahetuM ja nathI.eTale pachI tene cittano nAza karavAmAM judo yatna karavAnI paNa kaMI jarUra nathI, kema ke te vicAravALA puruSanA mULa ajJAnano nAza thayelo hovAthI temanA cittano nAza thai jAya che.citta zuddha thaIne pAtaLuM thai jAya eTale te kSINa thayuM ema mAnavAmAM Ave che. jo ke citta ke je mule che ja nahi,ane jo te (citta) che. to te vicAra-mAtrathI naSTa thai jAya tevuM chemATe ja tene cittane zikhAmaNa devI e AkAzane prahAra karavAnI peThe nakAmI ja che. he,citta,tane zikhAmaNa nahi detAM-tAro tyAga ja karuM chuM, kema ke jeno tyAga karavo yogya hoya tene zikhAmaNa devI te moTI mUrkhatA ja kahevAya che. he,mithyA-bhUta citta, huM to vikalpothI rahita chuM,svayaMprakAza caitanya-rUpa chuM, tathA ahaMkAranI vAsanA vinAno che mATe tuM ke je ahaMkAranA bIja-rUpa che, tenI sAthe mAre saMbaMdha ja nathI. "A deha huM chuM" evuM vyartha abhimAna teM ja karAvI dIdhuM che, e tAro moTo aparAdha che, deza-kALa-AdinA mApamAM nahi rahenArA AtmAnI tArAmAM maryAdita (dehAdinA ahaMbhAva nI, sthiti, thavI saMbhavatI ja nathI. mATe e duSTa abhimAna khoTA kAraNathI ja (tArA lIdhe ja thayeluM che. vaLI,aneka duHkhone ApanArI vAsanAone anusaranAra tuM ja che mATe huM tAro tyAga karuM chuM. je puruSa bALaka jevo avicArI hoya tene ja te (vAsanAo) saMbaMdhI moha thavo ghaTe. paNa,huM ke je vicAravALo chuM tene e mithyA moha zuM padArtha che? (kaMI nathI). paganA aMguThAthI mAMDIne mAthA sudhInA saghaLA avayavo nuM meM kaNakaNa jeTalA vibhAgo pADIne,vivecana karI joyuM,paNa temAM je "huM kahevAya che" (ahaM) te koNa che teno patto maLato nathI.te koNa haze? huM pote to saghaLI dizAothI bharapUra,deza-kALa-vastu nA mApathI rahita, koI bIjAthI jaNAya nahi evuM,ane vAstavika rIte koI paNa anAtma-vastu-rUpe goThavAya nahitevuM gailokyamAM je-eka ja anubhavAtmaka caitanya che-te che, mATe mane dehAdika maryAdita vastumAM abhimAna thavuM saMbhavatuM nathI.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 he, citta,pote anubhava-rUpa chuM, eTalA mATe mArA sAkSI-sva-rUpa thI - huM tane,mya-padArtha-rUpa ane ahaMtA-rUpa-Adi duHkhonA kAraNa-rUpa jANuM chuM. mATe have huM AvA-vivekathI utpanna thayelA,bodha-rUpI zastranuM grahaNa karIne tane mArI nAkhuM chuM. je gati-rUpa aMza che te prANono che,je bodha-rUpa (jJAna-rUpa) aMza che te mahA-caitanya no che,toje jarA ane maraNa-rUpa aMzo che te zarIra nA che,to teomAM "huM" ema mAnI besanAra koNa haze? je mAMsa che,je rudhira che, je asthi che,je bodha che, ke je gati che te koI paNa ahaM-pada no artha nathI, to-ahaM-pada nA arthanarUpa te koNa haze? A jJAnendriyo (nAka-kAna-vagere che temAM "huM" ne mAnI besanAra te koNa che? vAstavika rIte vicArI jotAM,mana (ke citta) che te paNa ahaM-padanA artha-rUpa hovAno saMbhava nathI, je vAsanA che te paNa ahaM-padanA arthanarUpa hovI saMbhavatI nathI, ane AtmA che-tene paNa ahaM-pada no sparza paNa hovo saMbhavato nathI. AtmA kevaLa zuddha caitanyapaNe ja prakAze che, mATe tene "ahaM" pada lAgu paDI zake ja nahi. mATe-kAM to "sarvanuM adhiSThAna chuM mATe huM sarva-rUpa chuM" ane kAM to "je sarva kaMI che te sarva paNa huM nathI" ema mAnavuM yathArtha che. paNa,"je maryAdita deha che te huM chuM" ema mAnI levuM te bhUla bhareluM che ane te saMbhavita nathI. A ajJAnarUpI dhUtArAe mane ghaNA divasathI potAnI ahaMtAthI ThagIne mane herAna karyo che,paNa, have e ajJAnarUpI corane meM oLakhI lIdho te sAruM thayuM. mArA sva-rUpa-rUpI-dhana nuM haraNa karanArA e corano huM have pharI kadI paNa vizvAsa karIza nahi. huM to sarva duHkha thI rahita chuM jayAre te ajJAna-rUpI cora to sadA duHkhamaya ja che, mATe huM teno nathI ane te mAro nathI. mAre to sarvathA-ahaMkAra-Adi che ja nahi to paNa naTa,jema tAtkAlika vezathI,bIjA-rUpa thAya chetema,tAtkAlika,kalpanAnA aMzathI huM ahaMkAra-rUpa thai boluM chuM,jANuM chuM, rahuM chuM ane cAlu chuM. Ama, have huM potAnA AtmA nA avalokana ne lIdhe ahaMkAra rahita thayo chuM, ane huM have nizcayathI mAnuM chuM kecakSu -vagere indriyo vagere A dehamAM rahe ke jatI rahe-to paNa emane ane mane kaMI lAgatuM-vaLagatuM nathI. hAya,A jagata-rUpI-bALaka ne bhUtanI peThe naDanAro,A ahaMkAra koNa che? zI rIte che? ane kone tene kapelo che? ATalA lAMbA samaya sudhI huM nakAmo ja A ahaMkAra-rUpI khADAmAM athaDAyo chuM. indriyo temanA viSayamAM jatI hoya to bhale jAya,paNa te indriyonA viSayonA rasanuM grahaNa karavAmAM "huM rasa lauM chuM" ema mAnanAro duSTa ahaMkAra,koNa che? ane kyAMthI Avyo che? mane to A ahaMkAra eka prakArano bhrama ja jaNAya che. indriyonA kAryamAM "huM karuM chuM" tevI je kalpanA thAya che,e to jhAMjhavAnA pANInI peThe,nakAmuM tUta ja che. mATe te ahaMkAranA hovAthI je "A deha huM chuM" evI je Asakti thAya che, te paNa eka jAtanI bhrAMti ja che. dehamAM ahaMbhAva rUpI je vAsanA che te TaLI jaze,to dehanuM jIvana ja nahi rahe,jo kevAsanA vinAno deha paNa cakSu-Adi indriyo ne lIdhe,potAnI meLe,potAnA jIvana rUpa bahAranA kAryomAM, vyavahAra karI zake tema che.paNa,Ama,dehanI pravRtimAM vAsanA kAraNarUpa che ja nahi.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,citta,vAsanA vinAnuM kAma karavAmAM Ave,to te indriyo nA tAtkAlika bhoganA AbhAsamAM "huM sukhI chuM ke duHkhI chuM" evuM abhimAna thAya ja nahi,ane bhaviSyamAM paNa sukha-duHkho no anubhava thAya nahi. mATe,he,mUrkha indriyo,mATe aMdarathI,potapotAnI vAsanA choDIne,pachI saghaLAM kArya karo, ke jethI tamane koi duHkha ja prApta thaze nahi. tame ja viSayonI ane viSayonA nAzathI duHkhanI A khoTI kalpanA utpanna karI che. jema,taraMga Adi padArtho e jaLathI judA nathI,tema,vAsanA Adi saghaLA padArtho,AtmA thI judA nathI, evo nizcaya jJAnI ne hoya che,paNa ajJAnI ne hoto nathI. he,indriyo-rUpI bALako,jema kozeTAnA mUDha kIDAo pote ja utpanna karelA taMtuthI kharAba thAya che, tema tame paNa potAnI tRSNAthI ja kharAba thAo cho. tame potAnI tRSNAne lIdhe ja avaLA mArgomAM paDIne,jarA ane maraNanAM saMkaTomAM jAte ja loTo cho. jema,chidromAM parovAyelI dorI ja motIo ne ekaThAM bAMdhavAnA kAraNa-rUpa thAya che, tema,vAsanA ja tamane (indriyone) ekatra bAMdhavAmAM kAraNa-rUpa thayelI che. A vAsanA,kevaLa bhrAMtithI ja thayelI che,mATe vAstavika rIte -to te sAcI che ja nahi,ane te, saMkalpanA tyAga-mAtra thI kapAi (marI) jAya che.A vAsanA ja tamane (indriyone) moha pAmatA karI devAne mATe tathA maraNa AdinA duHkho devAne kAraNarUpa thayelI che. he,sadhaLI indriyo nA AdhAra-rUpa-citta,mATe tuM sadhaLI indriyo sAthe eka-mata thaIne, potAnA mithyA-rUpa-paNAno nizcaya karI,nirmaLa ane parama-brahma-rUpa thaIne rahe. he,citta,tuM,AvA,"viSayonA tyAga-rUpa-maMtra" nI "yukti"thI, A cheDA vinAnI ane ajJAna-rUpa-viSama-viSayathI utpanna thayelI, "ahaMtA" nAmanI vAsanA-rUpI-vizucikA (kolerA) ne sArI peThe dUra karI nAkhIne, saMsAra thI rahita evA "pUrNAnaMda-rUpa" ane jene maraNa AdinA bhayo pahoMcI zakatA nathI tevA paramAtmA-rUpa thai jA. (53) AtmA vAsanA ne ahaMkAra thI nirlepa che,tathA,mana ane zarIra paraspara verI che uddAlaka (svagata) kahe che ke-je caitanya che te apAra che,avadhiothI rahita che,paramANu karatAM paNa sukSma che, ane viSayothI rahita che.mATe vAsanA Adi padArtho e caitanya no jarA paNa sparza karavAne samartha nathI. buddhimAM tathA ahaMkAramAM,caitanya nAM pratibiMbo paDavAne lIdhe, "jaDa indriyoe vistArelI,mithyA-vAsanAo" no "mana" ja "anubhava" kare che. "jAgrata" mAM karavAmAM AvelA,dhaNA dhaNA "viSayonA vicAro"thI ane "anubhavelA viSayo"thI,pharIvAra paNa, mana ja "svapna" mAM nADInA chidranI aMdara,te vAsanAmaya viSayono anubhava kare che. paNa,huM to nirlepa caitanya-rUpa chuM,mATe mane -te vAsanAono ke viSayono lepa thato nathI. 213 caitanya -to-sarva-vyApaka che ane jJAna-svarUpa che,mATe tene janma-maraNa che ja nahi. mATe,jo jIvane,potAnA avinAzI-advitIya-sva-rUpa nuM darzana thAya-to-tene - maravuM-ke koinA hAtha thI marAvuM-evuM kaMi paNa rahe nahi. hakIkatamAM to-jene jIvana nuM prayojana (ane jIvanamAM ati rasa) hoya tene ja maraNa no bhaya lAge che, paNa caitanya ne to jIvana nuM prayojana ja nathI to tene maraNa no bhaya kyAMthI hoya?
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 caitanya ja sarvanA AtmA-rUpa che ane sarvanA jIvana-rUpa che.mATe tene kaI vastu aprAptaya che kejenI te IcchA kare?aneka duSTa vikalponI paMktiothI bharelI,jIvavA-mAravAnI kalpanA mana ne ja thAya che, paNa AtmA ke je nirmaLa che tene thatI nathI. Ama,jene dehAdimAM ahaMbhAva thayo hoya tene ja janma-maraNo prApta thAya che. jayAre,AtmAne to dahAdimAM ahaMbhAva thayo ja nathI, mATe tene janma-maraNanI prApti kyAMthI ja hoya? ahaMkAra -e mithyA moha-rUpa ja che,mana e jaDa che (ke je vicArathI naSTa thai jAya tevuM che, ane zarIra to mAMsa-rudhira maya che-to AmAMthI "huM deva chuM" evuM abhimAna dharavAne koI yogya nathI. indriyo sarvadA potAnA arthe ja potapotAnA viSayonI lAlacathI kAma karyA kare che, ane viSayo potAnA sva-rUpa thI ja rahyA che to teomAM dehAbhimAnane poSaNa ApIne upakAra kare-tevuM koI nathI. satva-guNa-e-prakAza ApavA-rUpI potAnuM kAma karyA kare che, rajo-guNa pravRtti ApavA-rUpI potAnA kAma mAM ja tatpara rahe che, tamo-guNa moha ApavArUpI kArya kare jAya che, mAyA -e traNe guNo nA sAmya-rUpa potAnA svabhAvamAM ja rahe che ane brahma paNa potAnA sattA-rUpa sva-bhAvamAM ja rahyuM che.to have A sarvemAM "huM deha chuM" evuM abhimAna koNa karI zake? A dehamAM je AtmA che te to sarvamAM vyApaka,saghaLA dehomAM rahenAra,sarva kALa-maya ane sarvathI mahAna, paramAtmA ja che, tethI tene paNa ahaMkAranuM pAtra gaNI zakAya tema nathI. mATe A ahaMkAra-e te koI jAtano che?kevA AkAra-vALo che?koNa che? kevo che?koNe karelo che? zA kAraNathI thayelo che?kevA varNana vALo che?konA vikArarUpa che? ane zI cIja che? ema koI paNa rIte tenuM varNana karI zakAtuM nathI, mATe mithyA ja che. AvA mithyA-bhUta ahaMkAranI bhAvanA rAkhIne huM zuM lauM? ane zuM choDI dauM? ahaMkAra nAmano koI padArtha ja vicAramAM TakI zakato nathI-kemake tene "te che" ema kahevAmAM paNa koI yogya yukti nathI mATe te z2amAM dekhAtA sarpa nI jema anirvacanIya ja che. A pramANe ahaMkAra anirvacanIya che ane huM to sadA satA-rUpa ja chuM, mATe mane ahaMkAra no saMbaMdha zA kAraNathI ghaTe? ane kayA prakArathI dhaTe? ahaMkAranuM hovuM-e mule saMbhavatuM ja nathI, to pachI tenI sAthe kone saMbaMdha ghaTe? ane kevo saMbaMdha ghaTe? A pramANe ahaMkAra no saMbaMdha siddha thato ja nathI,mATe tenAthI thatI,"tuM ane huM" e kalpanA ja uDI jAya che. brahmathI judA padArthanI zodha karavA besatAM,koI judo padArtha maLato ja nathI,tethI jagatamAM A je kaMI saghaLuM che te brahmarUpa ja che.ane huM paNa sattA-rUpa chuM mATe huM paNa brahma ja chuM to have vRthA zoka zA mATe karuM chuM? eka ja nirmaLa sva-rUpa,sarvamAM vyApaka thaIne raheluM che, to have ahaMkAra-rUpI kalaMka no udaya kema ane zAthI saMbhave? A judA judAM je padArtho jovAmAM Ave che-teo mule che ja nahi, kemake je kaMI che te AtmA ja che. ane kadAca te padArtho che, tema kalpavAmAM Ave to paNa AtmAne to-te padArtho sAthe koI saMbaMdha nathI. jema, mana svaprAvasthAmAM pote potAmAM ja saghaLA padArthone utpanna karIne lIlA kare che, tema jAgrata mAM paNa mana ja pote,potAmAM indriyo-Adi-saghaLA padArthone utpanna karIne lIlA kare che. AtmA to asaMga che.mATe tene kono saMbaMdha hoya? zA kAraNathI saMbaMdha hoya? ane kema saMbaMdha hoya? jema patharo,loDhuM ane saLI-e eka jagyAe paDyAM hoya to paNa temane ekabIjA sAthe kaMI lAgatuM vaLagatuM nathI,
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 tema,deha,indriyo,mana tathA caitanya-e saghaLAM eka sthaLe jovAmAM Ave paNa, temane paNa ekabIjA sAthe kaMI lAgatuM vaLagatuM nathI. uddAlaka svagata kahe che ke A ahaMkAra rUpI moTo bhrama ajJAnathI ja uThelo che, mATe "A mAruM che ane A bIjA amukanuM che" ema mAnIne jagata vRthA ja gothAM khAdhA kare che. "tatva" (Atma-tatva) nuM avalokana nahi karavAthI ja utpanna thayelo,A ahaMkAra-rUpI camatkAra -e"tatva"nA avalokana thI pIgaLI (nAza pAmI) jAya che. brahma thI judI sattA-vALuM kaMI paNa nathI, je kaMI che te brahma ja che, ane te brahma mAruM tatva chemATe huM tenI ja bhAvanA karuM.A ahaMkAra-rUpI-brahma -ke je mithyA ja chemATe tenuM (ahaMkAranuM) pAchu kadI maraNa nA thAya tema tene bhUlI javuM ja yogya che,ema huM mAnuM chuM. anAdi kALathI thayelA A ahaMkAra-rUpI-brahmane tenA mULa-rUpa-ajJAna nI sAthe tyajI daIne, zAMta thaIne have huM potAnA-sva-rUpamAM ja rahuM. bhAvanA vaDe karavAmAM Avelo dehAdimAM ahaMbhAva (huM paNuM) -e-anartho nA samUha ne Ape che, pApane phelAve che ane saMtApane ja phelAve che.eTale ke aneka doSo ne lAvyA kare che. janma ne aMte maraNa ane maraNa ne aMte janma che-ane saghaLA bhogya padArtho,temanA nAza pAmavAnA svabhAvane kSaNabhaMgura kahevAya che ane aMte duHkha Ape che, mATe A saMsAra-rUpI-vedanA bahu bhUMDI che. duSTa-buddhivALAone "A maLyuM ane A have maLaze" evA prakAranI baLatarA ApanArI pIDA zAMta thatI ja nathI."mArI pAse A vastu che ane A vastu nathI" evI ciMtA ahaMkArane ja anusare che,eTalejo ahaMkAra-rUpI vRkSa rasa vinAnuM thai patharA jevuM thai jAya to pharI vAra te aMkurita thatuM nathI. A mithyA jagata no je kaMI bheda-rUpa vyavahAra che, te paNa khoTo ja che,to have"tuM ane huM" evo bhrama kyAMthI bAkI rahe? jema, ghaDo anAdikALathI mATImAM hato,hAla paNa mATImAM ja che ane bhaviSyamAM paNa mATImAM ja raheze, tema,deha,anAdi kALathI brahmamAM ja hato,hAla brahmamAM ja che ane bhaviSyamAM brahmamAM ja raheze. pUrva-kALa ane uttara(bhaviSya)-kALamAM kevaLa brahma-rUpe ja rahenAruM A dehAdi-madhya-kALamAM thoDIka vAra jaDa-rUpe vyavahAra karatuM jovAmAM Ave che-te paNa brahma ja che.bIjI koI vastu nathI. A jaLanA (kSaNika) taraMga jevA kSaNabhaMgura dehamAM,jeo sthira-paNA no vizvAsa rAkhI bese chete kubuddhi-lokone duHkhI thanArA ja samajavA.A saghaLA nAma-rUpo pahelAM paNa nahotAM,pachI paNa nahi hoya, paNa madhyamAM ja dekhAya che-to, tevA padArthomAM vizvAsa rAkhavo e kevuM abhAgiyA-paNuM che !!! jene sata-ke asata kahI zakAtuM ja nathI ane je vicAra karatAM nI sAthe ja chupAI jAya che, evuM citta, Adi ane aMtamAM zAMta-brahma-rUpe ja rahe che, to A citta madhya-kALamAM koI anya-rUpe kevI rIte udaya pAme? Ama,saMsArarUpI bhrAMti amuka (madhya) samayamAM jovAmAM Ave che ane pAchI tenA bAdhathI tene mithyA samajatAM, tarata kSINa thai jAya che je svama nI aMdara joyelA padArtho thoDA samaya sudhI ja rahe che-tema, A jagata-rUpI bhrama,e mokSa thatAM sudhI ja rahe che. he,citta,(tAruM kaloluM) kALa nuM ochA-vattA-paNuM-e-vyavahAra saMbaMdhI vastuomAM, sarvadA satya-paNAnI bhrAMti upajAvI,sukhaduHkho nA nimitta-rUpa tane ja pIDe che. jo ke te tAro aparAdha nathI paNa,huM (ahaMkAra) ke-je tArAmAM "huM-paNA" no mithyA abhyAsa karAvanAra che,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 teno ja (ahaMkAra no) ja aparAdha che, ke je aparAdhane lIdhe,tuM jhAMjhavAnAM jaLa nI peThe mithyA hovA chatAM,sAyA jevuM dekhAya che. ane je tAruM kareluM (karmo vagere) hoya che te mArA (manuSyanA) karelA jevuM ja thai jAya che. uddAlaka svagata kahe che ke A dRzyo (jagatanA padArtho) nuM saghaLuM maMDaLa,mithyA che. evo dRDhanizcaya manamAM ArUDha thAya to-bhogo nI sarva vAsanAo kSINa thai jAya che. mana jo rAgathI rahita thaIne,ane viSayonA vyasana ne tyajI daIne, AtmA nuM avalokana kare-to potAnI meLe ja zAMtinA sukha ne prApta thAya. mana,zarIrane duHkha denAra hovAthI, zarIrano zatru che,ane zarIra manane duHkha denAra hovAthI mananuM zatru che. ane A mana ane zarIra-potAmAMnA ekanI vAsanA naSTa thavAthI,bIju naSTa thai jAya che. eTale ke mana nI vAsanA naSTa thai jAya to zarIra naSTa thai jAya che, ane zarIranI vAsanA naSTa thai javAthI mana naSTa thai jAya che. Ama,mana ane zarIra,ekabIjAne duHkha denArAM hovAthI,parasparanAM zatru che jayAre, parasparane Azraya ApanArAM hovAthI,parasparanAM mitra paNa che.teono mULa sahita nAza thAyato ja parama-sukhanI prApti thAya ema che. zarIranuM maraNa thatAM paNa jo mana jIvatuM rahyuM hoya to mana ne bIjA zarIranI kalpanA thAya che, mATe ekalA zarIranA maraNathI sarva duHkho no nAza thAya che-ema samajavuM nahi. A rIte, mana ane zarIra baMne je bhegAM thAya-tyAM to anarthonA samUho dhArAnI peThe paDe che. jema,bALaka yakSane kalpI le che, tema mana,zarIrane kalpI lai, te zarIrane jIvatAM sudhI khAvAnuM ApatAM, te zarIrane potAnI Asakti (vAsanA) thatAM,saghaLAM duHkho Ape che, mATe mana zarIrano zatru che. jayAre zarIra aneka prakAranA roga vagere utpanna karIne mana ne pIDavA Icche che mATe zarIra mana no zatru che. jo ke mana e zarIranA bApanI jema che, to paNa bApa jayAre putrane atyaMta duHkha levA lAge tyAre putra paNa tene duHkha devA taiyAra thAya te svAbhAvika ja che. svAbhAvika rIte vicAravAmAM Ave to-svabhAvathI koI koIne zatru ke mitra nathI, paraMtu je sukha Ape te mitra ane duHkha Ape te zatru kahevAya che. ahI,zarIra ane mana e parasparanAM atyaMta virodhI che (ekabIjAne duHkhadAyI che) teono paraspara samAgama thavAthI sukha prApta thavAnI AzA kema rAkhI zakAya? mana jo kSINa thai jAya to zarIrane duHkho prApta thavAno saMbhava ja nathI eTale, zarIre paNa mana no kSaya karavAnI utkaMThA rAkhIne jJAnanAM sAdhanomAM yatna karavo yogya che. Ama,mana ne AtmajJAna prApta nA thayuM hoya tyAM sudhI tene jIvatuM zarIra paNa aneka anartho ApatuM jAya che. mATe zarIranA nAzathI mana nuM iSTa thAya tema paNa nathI. mana nAza pAme to zarIra nAza pAmI jAya che ane mana vadhatuM jAya to zarIra paNa vRkSanI jema vRddhi pAme che. mana kSINa thAya to vAsanAo kSINa thavAne lIdhe zarIra kSINa thAya che, paNa zarIra kSINa thAya to mana kSINa thatuM nathI. eTalA mATe manane kSINa karavAnA upAyo karavA joIe. A mana jo kSaya pAmatuM jAya to,te,potAnA svabhAvamAM nahi rahetAM, vAsanAonI jALathI rahita thatAM, naSTa thai jAya che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvacA,rudhira,mAMsa AdinI goThavaNa-rUpI A "zarIra" nAmano mAro zatru-e mana nAza pAmatAM bhale nAza pAme ke rahe-to paNa mane tethI kazI hAni nathI. bhogonI saMpatti,je manane sukha devA mATe ja zarIra nI apekSA rAkhe che-te mana mAruM nathI-ane huM manano nathI. ane,mAre sukhanA aMzanuM paNa zuM prayojana che? "je A zarIra che te huM nathI" ema samajavAmAM je "yukti" che te A pramANe che. uddAlaka svagata kahe che ke-sadhaLAM aMgo hovA chatAM,paNa zaba kaMi kriyA karI zakatuM nathI,mATe AtmA judo che. zarIrathI judo,nitya ane jeno prakAza baMdha paDato nathI evo AtmA huM chuM. huM vyApaka hovAne lIdhe,sUryanA maMDaLamAM paNa rahyo chuM,mane ajJAna nathI,mane duHkha nathI,mane koi anartha nathI, mane koI aDacaNa paNa nathI.zarIra rahe to paNa bhale ane paDI jAya to paNa bhale,huM to parama dhIra thaine rahyo chuM. jyAM "AtmAnuM jJAna" che tyAM mana paNa nathI,indriyo paNa nathI ane vAsanAo paNa nathI. jema,rAjAnI pAse pAmara-loko rahe ja nahi,tema AtmAnA prakAza nI pAse mana-indriyo ke vAsanAonI sthiti saMbhave ja nahi.huM, evA e "brahma-pada"ne pAmyo chuM,kevaLa chuM,sarvathI zreSTha chuM,zAMta chuM,aMzothI rahita chuM, kriyAothI rahita chuM,ane icchAthI paNa rahita chuM. jema talamAMthI judA pADela tela ne talanA kUcAthI saMbaMdha nathI, tema have mane mana-indriya-deha-Adi sAthe saMbaMdha nathI. huM jayAre,mArA bAkI rahela prArabdha nA bhoga bhogavavA-rUpI-lIlA karavA mATe,samAdhimAMthI calita thaIza, ane pUrva nI vAsanA,mArI buddhine brahmAkAra-paNAthI kaMika judI pADaze, tyAre A deha-indriyo vagere padArtho mArA parivAranI jema mane kadAca vinoda Apaze.to paNa te vakhate, te sarva padArtho pratye anAsakata rahI,sarva mAM brahma-dRSTi rAkhI,vivekathI ane samatAthI rahIza. sarva kALamAM,sarva dezamAM ane sarva prakAre,saghaLuM dvaita kalpanAthI ja thAya che,mATe huM kalpanAne ja tyajI Iza, mAro,sadhaLA viSayo parano rAga-dveSa ane tenAthI thatA sukha-duHkho dura thai gayA che.mAro moha TaLI gayo che. mana nAza pAmyuM che,ane citta saMbaMdhI vikalpo dekhItI rIte jatA rahyA che. mATe,have, huM dRzya-paNAne (jagatanA padArthone) tyajI daIne zItaLa paramAtmAmAM zAMta thAuM chuM. (54) uddAlaka chevaTe samAdhimAM ja zAMta thayo vasiSTha kahe che ke-he,rAma,e uddAlaka muni,prauDhatA-vaLI buddhi thI -e pramANe nizcaya karIne,padmAsana vALIne, netro ne aDadhAM udhADAM rAkhIne beTho. "OMkAra parabrahma nuM nAma che,tathA temanuM svarUpa che ane je OMkAra nuM uccAraNa kare che tene parabrahma nI prApti avazya thAya che"ema nirNaya karIne,UMcA svarathI te muni OMkAra nuM uccAraNa karavA lAgyo. 217 e uddAlaka nuM-"OM kAra-vRtti mAM pratibimbrita thayeluM caitanya" ane "kUTastha jIva-caitanya" OMkAra nI chellI ardha-mAtrAnI upara prakaTa thayelA "nirmaLa parabrahma "mAM - jyAM sudhI tallIna thAya tyAM sudhI,te uddAlake kAra nuM ja ucca svare uccAraNa karyA karyuM. OMkAra -ke je a-kAra,u-kAra,ma-kAra ane chellI ardha-mAtrA-e pramANe sADA-traNa avayavo vALo che. teno pahelo bhAga a-kAra,bahu ja ucca svarathI bolatAM,ane tenAthI, prANonI bahAra nIkaLavAnI taiyArI thavAthI,mUlAdhAra thI mAMDIne hoTha sudhIsaghaLA zarIramAM raNakAro vyApta thai rahetAM,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ e prANa nA bahAra nIkaLavAnA "recaka" (prANa ke zvAsane bahAra kADhavAnI kriyA) nAmanA krame - (1) uddAlaka nA zarIra ne khAlI karI mukyuM.(2) Ama, uddAlaka no prANa-vAyu (prANa) tenA zarIrano tyAga karIne, caitanya-2sathI bharapura thayelA bahAranA AkAzamAM jaIne rahyo. A samayamAM jema,utpAta nA pavane uchALelo dAvAnaLa(agni),sukA jhADane bALI nAkhe che, tema,prANa nA bahAra nIkaLavAnA saMgharSaNa thI, (3) hRdayamAM utpanna thayelA,prajvalita jvALAo vALA agnie-uddAlakanA (4) saghaLA zarIrane (zarIra nI azuddhine ke azuddha zarIrane) bALI nAkhyuM. he,rAma,OMkAra nA pahelA bhAga (a-kAra) nuM uccAraNa thatAM (AgaLa batAvyA mujaba) (1) zarIranA zoSaNa (khAlI thavA)-rUpa, (2) prANa nI AkAzamAM sthiti-rUpa, (3) hRdayamAMthI agninI sthiti-rUpa ane (4) agnithI zarIranA baLI javA-rUpa e sadhaLI dazAo,uddAlake "samAdhi nA niyama pramANe bhAvanA" thI "mAnI lIdhI hatI" tema samajavuM. paNa haThayoga thI karI hatI tema samajavuM nahi,kema ke haThayoga thI prANane bahAra kADhavAmAM Ave to-mUrchA ke maraNa Adi duHkho thavAno prasaMga thAya che. te pachI OMOMkArano bIjo bhAga-u-kAra anudAtta svarathI bolatAM,prANavAyu no "nizcaLa tathA bharapUra-rahevA-rUpa" "kuMbhaka" (prANa ke zvAsane rokavAnI kriyA) nAmano bIjo krama thayo.ke je krama mAMprANavAyu,bahAra-vacamAM-uMce-nIce ke bIjA koi bhAgomAM kaMI paNa kSobha pAmato nathI. A kramamAM jeNe (AgaLa kahyA mujaba-recaka-vakhate hRdayamAM nI agni nI sthiti-rUpa) zarIra ne bALI nAkhyuM hatuM. (1) te agni kSaNa-mAtramAM zAMta thai gayo.ane, (2) saghaLA zarIranI hima nA jevI dhoLI-svaccha bhasma dekhAvA lAgI. (A sthitimAM,zarIranA asthio paNa-dhoLAM bhasma jevAM ane gati vinAnAM jovAmAM AvyAM) (3) vaMToLa thI (zvAsathI ke recakathI) uMcI AvelI te hADakAM-vALI bhasmane (AkAzamAM) adazya AkAramAM joDI dIdhI. (4) pracaMDa pavane (zvAse) uDADelI te bhasma,AkAzane gherI laIne,kyAMya jatI rahI. he,rAma,OMkAra nA A bIjA kramamAM,paNa uddAlaka munie samAdhinA niyama mujaba bhAvanAthI ja mAnI lIdhI hatI,tema samajavuM,paraMtu haThayogathI karI hatI te pramANe samajavuM nahi,kemake-haThayoga ati-duHkhadAyI che. 218 pachI,OMkAra nA trIjA bhAga-rUpa-ma-kAra nA uccAraNano samaya ke -je zAMti ApanAra che,temAM, prANavAyu no "puraka" (prANa ke zvAsa ne aMdara lai javAnI kriyA) nAmano trIjo krama thayo. A kramamAM prANavAyuonuM puraNa (purAvuM ke pAchA pesavuM) thAya che,mATe A krama- puraka kahevAya che. A kramamAM "jIva-caitanya-mAM bhAvanAthI dhArelA "amRtamaya AkAza" (hRdayakAza) nA madhyamAM rahelA prANavAyuo" suMdara zItaLatA ne prApta thayA. jema,AkAzanA madhyamAM rahelI varALo anukramathI zItaLa medha-paNAne prApta thAya che, tema,AkAzanA madhyamAM rahelA,te prANavAyuo -anukrame caMdranA maMDaLa-paNA ne prApta thayA. harSathI bharapUra thayelA te caMdra-maMDaLamAM,te prANavAyuo amRtamaya kiraNo nI dhArA-rUpa thai gayA.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 jema gaMgA AkAzamAMthI sadAziva nA mastaka para paDI hatI,tema te amRta-maya-dhArA, AkAzamAM rahelI zarIranI avazeSa-rUpa bhasma para paDI. e dhArA paDavAthI,caMdranA biMba sarakhI-zobhA-vALuM,cAra hAtha-vALuM (nArAyaNa nuM) zarIra pragaTa thayuM. nArAyaNa nA zarIra-rUpe udaya pAmeluM,praphullita netra-kamaLa-vALuM,prasanna mukha-kamaLa-vALuM,ane suMdara kAMti-vALuM e uddAlaka nuM zarIra zobhavA lAgyuM. Ama, amRtamaya prANavAyuoe,e zarIrane pUrNa karI dIdhuM. jema,jaLa,e,phelAyelI cakarIo vaLI-gaMgA-nadIne pUrNa kare che, tema,prANavAyue cakarIonA AkAravALI ane zarIranI aMdara rahenArI"kuMDalInI" nAmanI zaktine pUrNa karI. Ama,dAha thayAnI tathA amRta thI bhIMjAvA AdinI "bhAvanAo" (prANAyAma nI bhAvanAo) thI-dhovAyeluM, e uddAlaka nuM zarIra nirmaLa (nArAyaNa nA zarIrarUpa) thaIne samAdhi nA kAma mAM yogya thayuM. (noMdha-prANAyAma nA koI cokkasa niyamo sarvasAmAnyapaNe jovAmAM AvatA nathI. pataMjali -ke je yoga nA AcArya kahevAya che-yogasUtramAM temaNe prANAyAmanI koI cokkasa rIti lakhelI nathI. koI koI ema kahe che ke recaka-kuMbhaka-pUraka-e traNe kramamAM sadhaLA (AkhA) OMkArano upayoga karavo, jayAre ahI,recaka mAM pahelo bhAga,kuMbhakamAM vacalo ane pUrakamAM chello bhAga ja laMbAvavo ema kahyuM che. thoDIka gopanIyatA thI bharelA A prakArano jo anubhava karavAmAM Ave to ghaNA AzcaryakAraka javAbo maLI zake tema che?!! udAharaNa tarIke brahma mAMthI banelA -brahmA (no chello akSara a-kAra) viSNu (no chello akSara -u-kAra) ane maheza no pahelo akSara ma-kAra) ???!!!!!--anila zukla). pachI uddAlake padmAsanathI deha nI sthiti ne dUDha (halana-calana vagaranI) karI. jema,hAthI ne khIlAthI bAMdhI mukavAmAM Ave che, tema, pAMce indriyone dehamAM bAMdhI mukIne, AzAo-AdimAM phelAyelA potAnA manane, dRzyonA (jagatanA padArthonA) darzana-Adi-maLothI rahita thaIne, vAyuthI thatI gati-vinAnuM karIne-(te mana ne) svaccha karavA mATe nirvikalpa samAdhi karavAno udyoga karyo. e nirvikalpa samAdhinA samayamAM viSayomAM doDI jatA ane vyAkuLa thatA manane,teNe baLAtkAre rokyuM. ane potAnAM netronI upara nIcenI baMne pAMpaNo ne sthira rAkhIne aDadhI mIMcI dIdhI. te uddAlake prathama prANa ane apAna (vAyu)nA vega (gati ke je zakti che) ne kSobha thI rahita karyo !! jema,kAcabo,potAnA aMgone potAnI aMdara ja saMtADe che, tema teNe,potAnI indriyone viSayomAM nahi javA detAM,aMdara ja rAkhavA lAgyo. ane tema karavAthI teNe jema talathI tela juduM karavAmAM Ave che, tema teNe indriyone, viSayothI judI karI. jema,koDiyAthI DhAMkI dIdhela maNi,potAnAM dura phelAyelAM kiraNone tarata saMkocI le che, tema,dhIra buddhivALA e uddAlake bAhya-viSayomAM atyaMta dUradUra doDI jatIsaghaLI vRttione (buddhithI) saMkocI lIdhI. jema,vRkSa,ThaMDInA mahinAomAM zAkhAonI aMdara rahelA raso ne lIna karI nAkhe che. tema,uddAlake,mana nI vAsanAo-rUpI aMdaranA viSayone adhiSThAnamAM kheMcI laIne tene dUra karI nAkhyA. jema pANIthI bharelA ghaDAnA moDhAne,kyAMyathI ya pavanano saMcAra nA thAya,evI rIte rokI devAmAM Ave, to te ghaDAnAM bIjAM chidromAMthI pANI jharatuM rokAI jAya che, tema,udAlake paganI pAnI vaDe gadAne dabAvI dIdhI,tethI,zarIranA nave dvAranA pavano rokAI gayA. pachI,vastro-vagere nA AvaraNa vinAnI,AtmAnA (potAnA) prakAza-vALI,ane mukha-rUpI-kamaLathI zobhAyamAna
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgatI,Dokane -akkaDa (sIdhI) rAkhI.AvA dhyAnathI vaza karelA potAnA manane potAnA hRdayamAM ja pUrI rAkhyuM. svaccha AkAzanI jema,atyaMta nirmaLa-paNAne pAmelo,e uddAlaka,vAyu vinAnA pUrNa samudra jevo jaNAvA lAgyo. jema, pavana,potAnI AgaLa uDatA maccharone dUra karI nAkhe che,tema,uddAlake,vacamAM-vacamAM pratibhAsa-rUpe dekhAtA,viparIta bhAvanAo-rUpI ghaNAdhaNA vikalpo ne dUra karI nAkhyA.ane vAraMvAra sAmA dhasI AvatA,viSayonA pratibhAsone,manathI pUrI rIte kApI nAkhyA. Ama,viSayono samUha kapAi jatAM,uddAlake,potAnA hRdayakAzamAM,viveka-rUpI sUryane DhAMkI denAruM, ane AMjaNanA jevuM kALuM - (1) tamoguNanA vadhArAthI,thayeluM-aMdhAruM joyuM.(tyAre) (2) satva-guNa nI bhAvanA karIne sArI peThe,prakAzita karelA,mana-rUpI-sUryathI te aMdhArAne uDADI mukhyuM (tethI) jema, kamaLa,rAtrinuM aMdhAruM thatAM prAtaHkALanA prakAzane dekhe che, tema,uddAlake,tamoguNa nA lIdhe thayelA aMdhArA ne lIdhe,ane satvaguNanA vadhArAthI thayelo tejano puMja joyo. te tejanA puMja ne uddAlake, (3) rajoguNa nA vadhArA thI kApI nAkhyo. ane te tejanA puMjanA "vega" (ke gatine) potAnAmAM samAvI lIdho. te tejano puMja,zarIramAM vega (gati) ne pAmI jatAM,ane rajoguNanA vadhArAne lIdhe, potAnAmAM ghUmavA lAgelA,tenA capaLa manane -potAne koI paNa viSaya nahi maLavAne lIdhe, te mana niMdrA ne prApta thayuM. tyAre--(4) uddAlake,te (mana nI) niMdrA ne paNa tarata kApI nAkhI. Ama mananI niMdrA jatI rahyA pachI. jema,manuSyane sUryanI sAme dRSTi karatAM AkAzamAM aneka AkAro-vALA kuMDALA dekhAya che, tema,(5) uddAlakanA mana ne vAsanAthI kalpAyelA rUpa-vALuM AkAza dekhAvA lAgyuM. paNa jema dIvo aMdhArA ne dUra karI nAkhe che te,(6) uddAlake te svaccha AkAzane paNa dUra karI nAkhyuM. AkAza jatAM rahetAM uddAlakanuM mana mUDha sarIkhuM thai gayuM. prauDha-vicAravALA te (7) uddAlake te mananA mUDha-paNAne paNa dura karI nAkhyuM. pachI,aMdhakAra-teja-niMdrA-tathA mUDha-paNAthI rahita thayeluM uddAlaka nuM mana, vANIthI varNavI zakAya nahi,evI (8) nirvikalpa samAdhine prApta thaIne thoDIka vAra zAMta thayuM. paNa,thoDI vAra zAMta thayA pachI,pALuM vikSepanA (jagatanA) saMskAronI prabaLatA ne lIdhe,tarata ja - (9) jagatanA dekhAva-vALI-vRtti ne prApta thayuM. 220 paNa-te vakhate-dhyAna-Adi nA lAMbA anusaMdhAnane lIdhe, ane nirvikalpa samAdhimAM maLelA AnaMda nA anubhavanA saMskArane kAraNe, (10) jagatanI vRttimAMthI pAchuM,nirvikalpa samAdhimAM kheMcAvA lAgeluM,e uddAlaka nuM mana, jema,sonuM -vacamAM nUpura-paNAne prApta thAya che, tema (11) iSTa-deva Adi-cetana-padArthonA dekhAva-vALI,"savikalpa samAdhi"ne prApta thayuM. ane A savikalpa samAdhinA prabhAvathI,anukrame kSINa thatuM jatuM,uddAlaka (jIva-caitanya) nuM mana, (12) mana-paNA ne choDIne,"mahA-caitanya-paNA"rUpI (mahA-caitanyanI ke tatvanA sAkSAtkAra-rUpI ) bIjI avasthAne prApta thayuM. jema,dhaDA-rUpI-upAdhi TaLI jAtA,ghaTAkAza-e-mahAkAza sAthe eka-rasa thai jAya che, tema,jIva-caitanya-e-mana-rUpI upAdhi TaLI jatAM,mahA-caitanya sAthe eka-2sa thai jAya-e svabhAvika ja che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221. A rIte,"tatva"nA sAkSAtkAra ne pAmelo,e uddAlaka, sarva jagatanA adhiSThAna-rUpa,ane (dvaita nA pratibhAsathI rahita) zuddha-mahA-caitanya-rUpa thai gayo. e sthitimAM-tene, dRzyonA darzana thI rahita,jANe,amRtano samudra hoya tevo-anebrahmAdi mahAtmAo jeno svAda le che-tevo-niratizaya AnaMda paramAnaMda) prApta thayo. zarIra-Adi nI AsaktithI rahita thayelo,ane e avarNanIya dazAne prApta thayelo, tathA, AnaMdanA samudra-rUpa thayelo te uddAlaka "sattA-sAmAnya-rUpa" thayo. (noMdha-sattA-sAmAnya-rUpa-A zabdano artha have pachI nA prakaraNamAM Avaze) jema zaradaRtunA svaccha AkAzamAM rahelo pUnamano caMdra pUrNa sthitine prApta thAya che, tema,AnaMdanA sarovara-rUpa-parama-tatvamAM rahelo e uddAlakano caitanya-rUpI-haMsa (AtmA)pUrNa sthitine prApta thayo. e uddAlaka vAyu vinAnA sthaLanA dIvA jevo,citramAM AlekhAyelA jevo,taraMgo thI rahita thayelA samudra jevo, ane varasI rahIne garjanAthI paNa rahita thayelA megha jevo thai gayo. e moTA prakAza-rUpI nirvikalpa samAdhimAM lAMbA kALa sudhI rahelo, udAlaka jayAre koI samaye samAdhimAMthI jAgrata thayo, tyAre AkAzamAM pharanArA keTalAka siddhaloko ane ghaNA devatAo paNa tyAM tenA jovAmAM AvyA. aneka prakAranI pratyakSa siddhio paNa cAre bAjuthI tenI pAse AvI, paNa uddAlake te sarva no anAdara karyo.ane tema karIne te pAcho cha mahinA sudhI,AnaMdanA sthAnaka-rUpa te nirvikalpa samAdhimAM DUbI gayo, pharI te jAgrata thayo tyAre teNe siddha loko,devatAo,brahmA,rudra -vagerene pAse AvIne ubhelA joyA, Ama chatAM koI sukhamAM Asakta nahi thatAM,saghaLuM tyajIne pharI pharI,nirvikalpa samAdhi karyA karato, e uddAlaka anukramathI jIvanamukta-paNAnI uMcI-ne uMcI bhUmikAone prApta thato gayo. para-brahma-pada- ke jeno AnaMda citta (mana) thI anubhavamAM Avato nathI,paNa,svarUpathI ja anubhavavAmAM Ave che, -tene prApta thayelo,e uddAlaka no AtmA,viSayAnaMdanA sukhamAM nahi rahetAM, para-brahma nI sAthe eka-rasatA thI rahyo. he,rAma,je puruSe hajAra varSa sudhI,athavA eka kSaNa sudhI,paNa jo-svarga-loka dITho hoya, to-tene jema bhUlokamAM pRthvI ke pRthvInA bhogomAM) ruci thAya ja nahi, tema jene,hajAra varSa sudhI ke eka kSaNa paNa e "parama-brahma-pada" mAM sthiti maLI hoyato-tenA manane bhogomAM ruci thAya ja nahi. he,rAma,e ja uttama pada che, e ja zAMta gati che, e ja uttama kalyANa che ane e ja avicaLa sukha che. e padamAM jene zAMti maLI hoya tene saMsAra saMbaMdhI bhrama pharIvAra naDe ja nahi. jema potAnA prabhAvathI, rAjyane pAmelA rAjAo,dIna-paNAne ayogya ja mAne, tema,mahA AnaMda (paramAnaMda) padavIne prApta thayelA,mahAtmAo A saMsArane ayogya ja mAne che. bodha (jJAna) pAmeluM ane nirvikalpa samAdhimAM zAMta thayeluM,citta, bIjA lokonA potAnA nahi) mahAprayatnathI ja jAgrata dazAne prApta thAya che, ane koI samaye te (jAgrata) dazAne prApta thatuM paNa nathI. uddAlaka pahelI nirvikalpa samAdhimAMthI siddhio-vagerethI jAgrata thayo hato,ke jene teNe dura kADhI nAkhI, ane have pharIvAra -te,nirvikalpa samAdhimAMthI svarganI apsarAo-ane bhogo,RSimuni,Dro vagerenA prayatna thI te jAgrata thayo.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 moTAmoTA vidhAdhAro ane mahAtmAoe tene kahyuM kehe mahArAja kRpA karI amArAM pramANo para dRSTi karo.ane A vimAnamAM besI Apa svargamAM padhAro. svargaloka ja jagatanI saghaLI bhoga-saMpattionI parAkASThA-rUpa che. A cAlato kapa pUro thatAM sudhI manabhAvatA yogya bhogone bhogavo.kAraNake saghaLI tapa-saMbaMdhI kriyAo, svarganAM sukha bhogavavA mATe ja karavAmAM Ave che,dharma tathA arthanA phaLa-rUpa kAma ja che,ane te kAmanA sAra-rUpa uttama strIo (apsarAo) svargamAM ja thAya che. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,atithIoe A pramANe kahyuM, chatAM paNa uddAlaka te sarvanuM yogya rIte pUjana karIne kaMI paNa saMbhrama rAkhyA vagara ja ubho rahyo. ane dhIra-buddhi-vALA,e uddAlake e vibhUtionuM kaMI paNa grahaNa ke tyAga nahi karatAM"he, siddha loko-padhAro" eTaluM ja bolIne pAcho samAdhi dharavAmAM tatpara thayo. jIvanamukta thayelo,e uddAlaka koI vakhate mahinAo,to koI vakhate varSe paNa jAgrata thavA lAgyo. parama-tatva nI sAthe ekapaNAne prApta thayelo,e uddAlaka tyArathI mAMDIne vyavahAra karavAnA samayamAM paNa samAdhi-vALo ja rahevA lAgyo.have te ajJAnI nI peThe (jagatathI) vikSepa pAmato nahoto. "aMtaHkaraNamAM tathA aMtaHkaraNanI vRttiomAM parovAyela "sAkSI-caitanya"nuM vivecana karIneane "avalokana karavAnA dRDha abhyAsa" ne lIdhe, mahAcetanya-paNAne pAmIne, te uddAlaka,sarva padArthomAM viSama dRSTi vinAno ja rahevA lAgyo. "dRzya (jagata) ane dRzyanA saMskAra" no sarvathA uccheda thai jatAM, ane dRzyone prakAza ApanAra,"caitanya-paNA-nA vyavahAra" paNa upazama (nivRtta) thavAthI "sattA-sAmAnyapaNA"ne prApta thaine, zarIra hovA chatAM,citramAM AlekhAyelA sUryanI peThe-udaya-asta thI rahita thaIne ja rahyo. (eTale ke sAtamI bhUmikA ne -ke-brahma-bhAva nI sthitine-prApta thayo). (55) sattA sAmAnyapaNAnuM lakSaNa-udAlaka nirvANa-ane cAmuMDA devIe zaba ne makaTamAM dharyuM rAma kahe che ke-he,samartha guru,Ape je sattA-sAmAnya-kahyuM tenuM zuM lakSaNa che? vasiSTha kahe che ke-sarva dRzya padArthono saMpUrNa paNe nAza thai,citta paNa sva-rUpamAM lIna thai jAya tyAre kevaLa eka (sarva) sAmAnya-caitanya ja bAkI rahe tene-sattA-sAmAnya- kahe che. A citta-jayAre caitanyamAM lIna thai jAya tyAre caitanya sivAya bIjuM kaMI rahe nahi,ane tethI te citta) AkAza jevuM atyaMta nirmaLa (caitanya) thai jAya che tene-sattA-sAmAnya-kahe che. jayAre bahAranAM tathA aMdaranAM dRzyo sahita A je kaMI jagata che teno atyaMta bAdha karIne kevaLa, akhaMDa caitanya ja rahe che-tyAre te sattA-sAmAnya kahevAya che. jayAre saghaLA padArtho,vAstavika rIte akhaMDa ane anubhava-rUpa ja thai jAya tyAre sattA-sAmAnya thayuM kahevAya. jema,kAcabAnAM aMgo kAcabAmAM ja lIna thAya che, tema, saghaLAM dRzyo,jayAre bhAvanA-rUpI yatna vinA sahaja-rIte ja potAnA caitanyamAM lIna thai jAya, tyAre te caitanya-sattA-sAmAnya-kahevAya che. A sattA-sAmAnya-rUpI uttama-dRSTi,ke je,"turIyAtIta pada" jevI ja che, te dehanA bhAnavALA mukta puruSane paNa,(pAMcamI ke chaThThI bhUmikAmAM ArUDha thayelA ne paNa) ane,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 dehanA bhAna vagaranA mukta puruSane paNa (sAtamI bhUmikA mAM AruSa thayelAne paNa) thAya che. paraMtu emAM vizeSatA eTalI ja che kedehanI pratIti-vALA mukta puruSane samAdhimAM ja thAya che ane dehanI pratIti-vinAnA mukta-puruSane te jAgrata avasthAmAM paNa rahe che. jJAnathI thanArI A dRSTi ajJAnIne to thatI ja nathI.paNa prauDha jJAna-vALA saghaLA jIvanamukta puruSo, A dRSTi mAM rahevAne lIdhe A loka tathA paralokanA bhogonI tRSNAno sparza pAmyA vinA ja rahe che. he, rAma pRthvI para pharanArA mArA jevA sarva puruSo,AkAzamAM pharanArA nArada-Adi puruSo ane tenAthI paNa upara rahenArA,brahmA-viSNu-sadAziva-Adi mahAtmAo-A sattA-sAmAnya-rUpI dRSTimAM ja rahyA che. Ama,e uddAlaka saghaLA bhayono nAza karanArI e sattA-sAmAnya-rUpI padavI no Azraya karIne, potAnA zarIranA prArabdha no nAza thatA sudhI,A jagata-rUpI gharamAM rahyo. pachI dhaNe kALe e uddAlakane "huM deha choDIne videhamukta thaIne rahuM" evo dRDha vicAra utpanna thayo. A dRDha vicArane lIdhe te pharIthI eka parvatanI guphAmAM pAMdaDA nA Asana para padmAsana vALI, netrone ardhA udhADAM rAkhIne beTho.teNe pAnI vaDe guDAne rokI,cittanAM nave dvArane rokI dIdhAM, zabda-sparza-Adi viSayonI vRttione vINIvINI ne hRdayamAM homI dIdhI. teNe potAnA svarUpabhUta akhaMDa brahmathI ja ekarasANA nI bhAvanA karIne prANavAyune rokI dIdho,ane . Dokane sthira karI rAkhI,jIbhanA mULane kaMThanA chidramAM kamaLanI peThe khosI dIdhuM. mana ne ke draSTine bahAra-uMca-nIce-viSayamAM ke zUnyamAM-kyAMya joDyAM nahi, ane uparanI tathA nIcenA dAMta paraspara aDe nahi ema mukha rAkhyuM. he,rAma,prANanA pravAhane rokavAne lIdhe mana-AdinI caMcaLatA thI rahita thayelo,prasanna tathA suzobhita mukhavALo, ane brahmAnaMda nA anubhavane lIdhe romAMcita thayelA zarIravALo e uddAlaka,mananI saghaLI vRttiono laya karavAnA abhyAsathI mananuM manapaNuM TALI nAkhI,"pratibiMba caitanyathI-biMba-caitanyamAM" eka-rasa thai gayo. (atre e noMdhanIya che ke ahIM kyAMya paNa kuMDalinI no ullekha karavAmAM Avyo nathI !!) pachI,biMbabhUta mahAcaitanyanuM ja anusaMdhAna karavAnA abhyAsathI hRdayamAM sarvotkRSTa AnaMdanA jharAne prApta thayo. te pachI te AnaMdane prApta thatAM,dRzyo ane drazyonA saMskArono nAza thai jatAM, ane,te dRzyone prakAza ApanArA mahA caitanyanA vyavahArathI paNa chUTI jaIne,te sarvamAM ekarasa ane aMtathI rahita sattA-sAmAnyapaNAne prApta thayo. vikSepanI viSamatAthI atyaMta rahita thayelA.sva-rUpavALo,parama zAMtine prApta thayelo, jenA samAna koI paNa AnaMdo nathI tevA AnaMdane lIdhe atyaMta suzobhita lagatA mukha-vALo, ane jenA AnaMdanA bhAvane sUcavanArA,romAMyo paNa zAMta thai gayA hatAM, evI jIvanamuktinI sthiti prApta thayA pachI, prArabdhanA bhogano nAza thatAM, avidhA nA AbhAsathI paNa rahita thayelo,uddAlaka citramAM AlekhAyelA,pUrNa caMdra jevo bharapUra thaIne rahyo. ema,janma nI dazAmAMthI nIkaLI gayelo e uddAlaka dhIredhIre keTaleka divase, potAnA nirmaLa svarUpamAM zAMta thayo (deha choDIne videha-muktine pAmyo) ajJAnanA vilAsa-rUpI saghaLI kalpanothI rahita thayelo nirvikAra ne zuddha-rUpa e uddAlaka, brahmanA aizvarya sudhInAM saghaLAM sukhonA mULabhUta tevA Adhasukhane prApta thayo,
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 ke je sukhomAM,IndranuM rAjya ane lakSmI saMbaMdhI sukha to,jaLanA pUramAM khaDanI peThe taNAI jAya che. uddAlakano jIva brahmabhAvane prApta thatAM,tenuM zarIra cha mahinA sudhI ema ne ema (mRtAvasthAmAM) beThuM rahI, sUryanA kiraNo thI sukAI jaIne bahAranA pavananA pravezathI bhuMbhATa karavA lAgatAM,ane tenI naso-rUpI tAro,raNakAra karavA lAgatAM,jANe vINAnA tAra jhaNajhaNI uThyA hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. A samayamAM jagadaMbA-sahita,pILA kezovALI,ane saghaLI sAthe rahenArI jogaNIo, jANe,koI bhaktanI kAmanA pUrI karavAnI hoya te mATe,te AkAzamAMthI e parvatanI bhUmi para AvI. A jogaNIomAMthI je jogaNI,rAtrinA samayamAM navAMnavAM caritro kare che, ane jene saghaLA devatAo name che-evI-cAmuMDA-devIe, potAnA mukuTa nI aNI para,te uddAlakanA zarIra ne bhUSaNa nI jema sthApI dIdhuM. (noMdha-vicAranArane ahI dhaNI vastu prakAzamAM AvI samajAya tema che) he, rAma jenuM uddAlakanuM) durgadha-vALuM zaba paNa devI nA mastakanA bhUSaNa thaIne sarvathI utkRSTa thayuM, tene potAne sarvotkRSTa pada maLyuM,emAM zuM kahevuM? he,rAma,"dRzyo nA viveka" thI phuratI,brahmAnaMda-rUpI-citta-vRtti,je puruSanA hRdayamAM phelAya, te puruSa,vyavahAramAM pharato hoya, to paNa,tene,satya-zAMti-saMtoSa-vagereno viyoga thato nathI. eTaluM ja nahi,paNa tene UMcAmAM UMcuM mokSa-rUpI phaLa prApta thAya che. (56) mAyA ane vAsanAthI rahita jJAnI vyavahAramAM paNa samAdhistha che vasiSTha kahe che ke e pramANe,vicAranA-vairAgyanA-tathA samAdhinA abhyAsano-kramathI vihAra karatAM, potAthI ja potAnA AtmA no anubhava karIne, tame atyaMta vizALa padamAM zAMta thAo. zAstranA zravaNathI,zAstrArtha-tatvanI parIkSAthI,gurunA upadezathI ane potAnA cittanA zodhanathI, sarva dRzyonA kSaya no abhyAsa karIne jyAM sudhI,tethI (uparanA sarvathI) thayelA sarva dRzyo nA bApa dvArA, parama-padamAM zAMti maLe,tyAM sudhI "vicAra" karyA karavo joIe. kema ke ekalI buddhithI ja e parama pavitra padanI prApti thAya che. kalaMkothI rahita,jJAna-yukta,ane sukSma arthamAM praveza karavAnI zakti-vALI "buddhi" . e bIjAM sAdhanonI sagavaDa nA hoya,to paNa (mAtra vicArathI) manuSyane avicaLa padamAM pahoMcADe che. rAma pUche che ke-he,gurU mahArAja,tatvane jANyA pachI eka puruSa vyavahAramAM tatpara rahevA chatAM,paNa samAdhimAM rahelAnI peThe,zAMta raheto hoya, ane bIjo puruSa ekAMtamAM besIne samAdhi karyA karato hoya, to te bemAM kayo puruSa zreSTha che? e mane kaho. vasiSTha kahe che ke "A guNonA samUha-rUpI saMsAra mithyA ja che" ema joyA karatA puruSane - cittamAM je zItaLatA rahe che, te ja samAdhi kahevAya che. jo mana hoya to ja vikSepo nA kAraNa-rUpa-dRzyo (saMsArano) saMbaMdha che, paNa "mAre to mana ja nathI" evo draDha nizcaya rAkhIne eka puruSa vyavahAramAM rahyo hoya ane bIjo puruSa dhyAnamAM rahyo hoya ane te baMne jo aMdara zItaLa hoya to te baMne sarakhA ja sukhI che. kema ke aMdara zItaLatA prApta thAya e ja anaMta tapanuM phaLa che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhimAM tatpara rahetAM-paNa-manuSyanuM citta jo,vRttiothI caMcala rahetuM hoya, to te manuSyanI te samAdhi,gAMDapaNathI bharelA nAca (nRtya) jevI che. Avo dhelachAthI (gAMDapaNathI) bharelo nAca karavA chatAM,paNa - jo cittanI vAsanAo nAza pAme to-te nAca paNa,tatvane samajIne karelI samAdhi barAbara che. tatvane samajIne vyavahAra karanAro puruSa,ane tatvane samajIne vanamAM rahenAro puruSa, e baMne parama-padamAM zAMta thatA hovAthI,saMpUrNa rIte te baMne sarakhA ja che. jema,kathAnuM zravaNa karavA chatAM paNa jenuM mana tyAMthI (kathAmAMthI) dura gayuM hoya, to-te puruSa kathA zravaNa karato ja nathI,ema kahI zakAya, tema, citta jo pAtaLI vAsanAo-vALuM thayuM hoya, to te citta vyavahAra karavA chatAM,paNa,te vyavahAra karatu ja nathI tema kahI zakAya. jema, niMdrAmAM nizcaLa thaIne sUtelo puruSa,koi kriyA nahi karavAM chatAM paNa svapnamAM khADAmAM paDe to te khADAmAM paDavAno kartA thAya che, tema,ghATI vAsanAo-vALuM citta kaMI paNa-nA karatu hoya,to paNa saghaLuM kare che-ema samajavuM. cittanuM je "kaMi na karavuM" che-e ja uttama samAdhi che,e ja kaivalya che,e ja sarvottama zAMti che-ema samajo. citta jo caMcaLa hoya to te samAdhi kahevAya nahi,ane jo citta sthira hoya to ja te samAdhi kahevAya che. mATe tame,cittane ja vAsanA-rUpI aMkurathI rahita karo,kema ke jo vAsanA TaLI gaI to ja, te cittanI sthiratA thai kahevAya che.Ama, cittanI sthiratA e ja dhyAna ke samAdhi che. jo cittanI vAsanAo pAtaLI paDI gai hoya to-te citta mokSa pAmavAne taiyAra thayeluM kahevAya che. vAsanA-rahita thayeluM mana -e akartA che ane tevA manathI ja parama-pada maLe che. paNa,jo citta dhATI-vAsanAo-vALuM hoya to-te kartA-paNAnI patra thAya che ane duHkhone denAra thAya che. mATe vAsanAne pAtaLI karavI joie. je upAyathI jagata paranI AsthA zAMta thai jAya,zoka,bhaya,tRSNA-TaLI jAya, temaja svastha thavAya-te upAya samAdhi kahevAya che. cittanI sarva padArtho mAM ahaMtA-mamatA-rUpI-Asakti choDI daIne-pachI tame parvatamAM rahevuM hoya to-parvatamAM raho ke gharamAM rahevuM hoya to gharamAM raho (baMne eka ja samAna che) jeno ahaMkAra-rUpI-doSa zAMta thayo hoya,jenuM citta samAhita thayuM hoya te gRhastha ne dhara Adi-nirjana araNya jevuM ja che.(eTale ke tenA mATe ghara ke araNya baMne sarakhuM ja che) jayAre jenuM citta,vruttiothI caMcala thayA karatu hoya, te puruSane nirjana araNyo paNa dhaNA lokothI bharelAM nagara jevuM ja che. jo citta,rAga-Adi doSothI kheda pAmIne bhamyA kare-to te bhramaNa mAM aneka pIDAone jue che, ane jo zAMta thAya to te mukti pAme che.mATe have tamArI jema IcchA hoya tema tame karo. je puruSa,potAnA AtmAne saghaLA padArthothI nyAro ke saghaLA padArtho-rUpa joto hoya, to te puruSa,A tuccha dehanA abhimAnathI rahita hovAne lIdhe,samAdhimAM ja rahelo kahevAya che. aMdara "vyApaka-rUpa" thayelA je puruSanA,sadhaLA rAga-dveSa kSINa thai gayA hoya, ane jene saghaLA padAtho tuccha bhAsatA hoya,te puruSa samAdhimAM ja rahelo gaNAya che. 225
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 he,rAma,tatvavettA puruSa jagatane jagata-rUpa joto nathI,paNa sarvadA brahma-rUpa ja dekhe che, ane, jema svapramAM bhArelA nAma-rUpa-vALA prapaMca mithyA chetema te jAgratamAM dekhAtA,nAma-rUpa-vALA prapaMcane paNa te tatvavettA mithyA ja mAne che. tatvavettA puruSane koI lokonI sAthe saMbaMdha nahi hovAthI, tene mATe,nagara paNa nahi hovA jevuM ja che. jenuM citta aMtarmukha thayuM hoya tevo puruSa,sUtAM,jAgatAM,ane cAlatAM paNasarvadA nagarane ane dezane araNya jevuM ja gaNe che. jene aMtarmukha sthiti prApta thai hoya,te puruSane jagata prANIothI bharapUra hovA chatAM, te sarva,tene mATe nirupayogI hovAne lIdhe te sarva jagata tene zUnya ja lAge che. paNa,aMdara tRSNAthI tapI rahelAM sarva prANIone jagata dAvAnaLanI baLatarA jevuM ja lAge che, kemake jo citta zItaLa hoya to ja bahAranuM jagata zItaLa lAge che, ane jo citta tapI rahyuM hoya to bahAranuM jagata paNa dhagadhagatuM ja lAge che. he,rAma,svarga,pRthvI,vAyu,AkAza,parvato,nadIo ane dizAo vagere aMtaHkaraNa-rUpI tatvanA ja bhAgo che. paNa jANe te aMtaHkaraNa thI bahAra rahyA hoya-tema dekhAya che. jema, vaDa e bIjamAM ja rahelo hovA chatAMya jANe bahAra rahyo hoya tema lAge che, ane jema gaMdha puSpamAM rahelI hovA chatAM jANe bahAra rahI hoya tema bhAse chetema,jagata AtmAmAM raheluM hovA chatAM bahAra bhAse che. he,rAma, vAstavika rIte jotAM,to jagata kyAMya paNa AtmAnI bahAra rahyuM nathI, ane AtmAnI aMdara paNa rahyuM nathI, eTale, je pUrvajanmanI vAsanAnA baLane lIdhe je vastu je prakArathI jovAmAM Ave che, te vastu-rUpe ane,te prakAra-rUpe brahma ja skurita thayuM che-ema samajavuM ja yogya che. jema kapUra DAbalImAM raheluM hovA chatAM tenI gaMdhathI jaNAI Ave che, tema,Atma-tatva aMdara raheluM hovA chatAM,paNa phuraNa thI jaNAI Ave che. sthULa jagata-rUpe ke sUkSma ahaMkAra-rUpe paNa AtmA ja chUTe che.paNa te AtmA sukSma ke dhULa nathI. ane te bahAranA tathA aMdaranA saghaLA sthULa-sUkSma padArthomAM sattA-rUpe parovAyela che. A AtmA potAnA cittane ja pUrvanI vAsanA pramANe bahirmukha cakSu Adi-rUpa indriyothI jagata-rUpa jue che. ane aMdara rahelI vAsanAthI aMdara rahelA svapra jevA nagara-rAjya Adine jue che. bahAranA tathA aMdaranA ema baMne prakAranA jagatane AtmAthI juduM pADIe to jagata mudale rahetuM ja nathI. AtmAthI jo jagatane juduM nA pADavAmAM Ave-to-bahArano ane aMdarano bheda rahe,ane tethI te jagata, ahaMtA-mamatA nA adhyAsathI ati-duHkhadAyI thai paDe che. je puruSa aMdara potAnA AtmA mAM ja ruci rAkhIne bahAra karmendrIyothI kriyAo karato hoya te puruSa, harSa ke zokane vaza nahi thavAne lIdhe samAdhimAM rahelA jevo ja kahevAya che. AtmAne sarvamAM eka rIte rahelo jotAM ane zAMta buddhivALo je puruSa zoka paNa nA kare ke ciMtA paNa na kare, te puruSa samAdhimAM rahelo ja gaNAya che. jagatanI sthitine janma-maraNa-vALI joyA karato je puruSa ahaMtA-mamatAnA dekhAvonI hAMsI karato hoya - te puruSa samAdhimAM rahelo ja gaNAya che.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 "ahaMtA tathA jagata mArAmAM hovAM saMbhavatAM nathI,kAraNake,draSTAmAM dRzya nI sthiti (dvaita) dhaTatI nathI, advitIya para-brahmamAM Ata nI sthiti ghaTe ja nahi,mATe ahaMtA tathA jagata mithyA ja che" ema jANavAne lIdhe,tatvavettA puruSa ahaMtA tathA mamatAnA dekhAvonI hAMsI kare che. je puruSanI dRSTimAM huM-paNuM,tuM-paNuM,jagatanA vibhAga,mana ane jaDacetana no bheda nA hoya, te ja sAco puruSa che-bAkI bIjo puruSa te puruSa nathI. AkAzanI jema nirlepa rahenAro,upazamavALo ane harSa tathA roSanA vicAromAM lAkaDA jevo-raheto puruSa, zAstrano tathA ziSTa lokonA AcArano virodha nA Ave. evI rIte bahAranA vyavahAranI kriyAo sArI rIte karato hoya, te puruSa ne ja puruSa samajavo. je puruSa koInA bhayathI nahi paNa,svabhAvathI ja saghaLAM prANIone potAnA jevAM jue, ane dravyane mATInA DhephA jema jue-te ja manuSya dekhato che tema samajavuM. ajJAnI puruSa,nAnA-moTA saghaLA padArtho ne mithyA jANato nathI ane adhiSThAna no anubhava nahi hovAne lIdhe, sattA-sAmAnya ne paNa jANato nathI mATe te puruSane AMdhaLo ja samajavo. jJAnI puruSa ja jagatane jagata-rUpe mithyA jANe che,ane adhiSThAna-rUpe satya jANe che. mATe tene koI prakArano moha thato nathI. te jJAnI-puruSa brahmavettAnI padavIne pAmelo hovAthI,sarvane sama-dRSTithI jonAro hoya che, tethI te jJAnI-puruSa,daridra ja rahe ke dhanADhaya thAyato paNa tene harSa zoka thato nathI. evA jJAnI-puruSane putranI prApti thAya ke putranuM maraNa thAya to paNa tene harSa-zoka thato nathI. e puruSa,vaibhava-vALA moTA makAnamAM rahe ke araNyamAM rahe to paNa tene kazo vikAra thato nathI. e puruSa,caMdana vagerenuM zarIra para lepana kare ke agnimAM paDeto paNa tene manamAM kazo vikAra thato nathI. e puruSa dhaNAM pApo kare ke ghaNAM puNyo kare to paNa tene svarganI ke naraka nI prApti thatI nathI. kAraNake-e mahAtmA dehAdi-rUpa nathI mATe te je kaMI kare te kareluM kahevAtuM nathI. jema,sonuM kAdavamAM pADe to paNa kalaMkita thatuM nathI, tema te puruSa,game tevI paristhitimAM-game tema varte to paNa te kalaMkita thato nathI. jJAnIne saghaLI vastuo upazAMta thai gayelI hoya che, ane citta zAMta thaI gayeluM hoya che, mATe tenA cittane kaMI koI paNa kalaMka lAgatuM nathI. ajJAnI puruSa paNa joke parabrahma ja che, chatAM ahaMtA nA adhyAsathI,vAsanAo-rUpI anartho jAgrata thavAne lIdhe,A janmamAM vicitra sukha-duHkho ne prApta thAya che. jema, jumAM rahelo sarpano bhrama,zAMta thatAM,"te sarpa nathI" ema samajAIne zAMti prApta thAya che. tema,ahaMtA-rUpI bhrama zAMta thatAM,"dehAdinathI ja" ema samajAIne aMdara samatA prApta thAya che. jJAnI,kriyAomAM (karmomAM koI jAtanI Asakti rAkhato ja nathI,eTale te kriyAo kare to paNa bhale ane nA kare to paNa bhale tene karma karavAnuM kazuM prayojana nathI ke karmanA tyAganuM paNa kazuM prayojana nathI. te jJAnI puruSa AtmAne barobara samajelo hoya che, tethI AtmAmAM ja rata rahelo hoya che. jJAnI puruSane IcchA thatI ja nathI,paNa kadAca vAsanAnA abhyAsane lIdhe,icchAo utpanna thAya,to paNa, jema jaLamAM utpanna thayelA taraMgo jaLathI judA nathI-tema potAmAM utpanna thayelI icchAo potAthI judI nathI, ema,te puruSa saMpUrNa rIte samaje che.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 "A je saghaLuM jagata che te AtmA che ane je AtmA che te saghaLuM jagata che-mATe taita-rUpa koI vibhAga che ja nahi" ema jJAnI puruSa samaje che mATe te jJAnI puruSa pUrNa ane pavitra paramAtmA-rUpa ja che. paramAtmA sattA-rUpe sarvamAM che,mATe jJAnI paNa sarvamAM hovAne lIdhe "e amuka padArtha-rUpa che" ema kahI zakAtuM nathI. pa) je dazya che te caitanya ja che vasiSTha kahe che ke-jema marImAM tIkhAza rahelI che-tema,AtmAmAM caitanyapaNAne lIdhe-je "anubhava" rahyo che, te ja (huM-paNA tathA tuM-paNA - rUpa tathA deza-kALa Adi-rU5) "jagata-rUpe" thayela che. AtmAmAM je anubhava rahyo che-eTale ke AtmAmAM potAthI ja je sattA-rUpa anubhava rahyo che, te ja jANe,dRzya-rUpa thaIne AtmAmAMthI bahAra Avelo hoya-tema,huM-paNA,tuM-paNA Adi-rUpe dekhAya che. AtmAnA prakAzanuM je potAnI meLe ja skUraNa chetene ja jIva "A huM-paNuM tathA A tuM-paNuM" che eka kalapI le che. AtmA-rUpa caitanya nI aMdara je caitanya-rUpa amRta che-te svayaM-prakAza-paNAthI, AtmA nA ja anubhavamAM AvatA "huM-paNA,tuM-paNA" vagere rUpe udaya pAme che. paramAtmA-rUpI goLanI aMdara je caitanya-pUrNa mAdhurya che, tene te paramAtmA potAthI ja potAmAM huM-paNA,tuM-paNA- vagere rUpe anubhave che. he, rAma "jagata-rUpa mAyika AkAra,svayaM-prakAza AtmAnA anubhava-rUpa ja che" ema tamane samajAvavA mATe, meM tamArI AgaLa A vicAra kahyo che. mATe te uparathI ema nA samajavuM ke"jANanAra ane jANavA yogya padArtha judA che ane anubhavanAra ane anubhavavA-yogya padArtha judA che" kema ke-AtmAnI aMdara koI jANavA yogya padArtha ke anubhavavA-yogya padArtha ja nathI. mATe te AtmA,koI padArtha jANato ke anubhavato nathI. e paramAtmA nI aMdara koI viSaya ja nathI,ke jenA rUpane paramAtmA grahaNa kare.ane . te paramAtmA nI aMdara bIjo koI meLavavAno padArtha ja nathI ke jene te paramAtmA meLave. anaMta ane bharapUra svarUpa-vALA e paramAtmAmAM A jagata-rUpa AkAra mithyA ja dekhAya che. upara kahelA upadezathI meM tamane ema ja samajAvyuM ke"huM-paNA tathA tuM-paNA Adi-rUpa "jagata" nAmano bheda paramAtmAmAM mule che ja nahi. citta paNa nathI, dRSTA paNa nathI ke jagata-vagere bhrama-rUpa dRzya paNa nathI. jema,varasI rahIne khAlI thayeluM vAdaLuM,prathama pAtaLuM thaIne pachI zAMta thai jAya che, tema adhiSThAna-rUpe raheluM A jagata,pahelAM pAtaLuM thaIne pachI saghaLuM zAMta thai jAya che. tatvavettA puruSa --"potAnA "jANanAra-paNA" mAM "jANanAra ane jANavAno viSaya e aMzo kalipata che, ane jANa (jJAna) e aMza ja satya che" ema potAnAmAM thayelA jJAnanI vRddhine lIdhe samaje che. ajJAnI je je vAsanAne lIdhe je je viSayanA jJAnathI,je je prakAre jevI jevI tRptine prApta thAya che, te te vAsanA-rUpe,te te viSayo-rUpe,te te prakAra-rUpe ane tevI tevI tRpti-rUpe-paramAtmA mAM ja vivarta pAme che. paramAtmA ke je koI bhinna padArtha ja nathI,eTale temAM je judAI jevuM samajavAmAM Ave che, te bhUla ja che.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ je avidhA (ajJAna) che te jIvanuM jIvana che ane je mAyA che te,izvaranuM jIvana che. kAraNake jIva-paNuM avidhA-rUpI upAdhi thI ane Izvara-paNuM mAyA-rUpI upAdhithI thayuM che. e baMne upAdhione dura karI detAM,Izvara ane jIvanA caitanya-svarUpamAM kaMi bheda nathI. mATe je kaMI che te -zAMta akhaMDita caitanya ja che tema samajo. he,rAma,"A je saghaLuM jagata che te brahma ja che" ema je mAre bolavuM paDe che te tamane samajAvavA mATe bolavuM paDe che. kemake,vAstavikapaNe vicAra karatAM to "jagata mudde che nahIM" evo siddhAMta vidvAnoe svIkAryo che. (58) bhIlanA rAjA suradhane mAMDavye upadeza Apyo vasiSTha kahe che ke-he,rAma,bhIlanA rAjA suraghu no vismaya ApanAra vRtAMta-rUpa eka juno itihAsa, A viSayamAM ja kahevAmAM Ave che. A jagatamAM himAlayanA zikhara-rUpa eka "kailAsa" nAmano parvata che,tenI nIcenA bhAgamAM,hemajaTa nAmathI oLakhAtA bhIlo rahe che,temano sura nAmano baLavAna,dhanavAna ane tejasvI rAjA hato. ke je,koI jAtano kheda nahi pAmatAM,prajAnuM pAlana karato hato ane rAjya-saMbaMdhI kAryo karyA karato hato. ghaNA divasa thatAM,rAjya-saMbaMdhI sukha-duHkhothI baMdhAyelA,e rAjAne rAjyathI kaMTALo Avyo, ane Ama kaMTALo AvavAthI e rAjA nIce pramANe vicAra karavA lAgyo. suradhu svagata kahe che ke-jema dhANI potAnA baLathI talane pIle che,tema huM potAnA baLathI A dukhiyA aparAdhI lokone zA mATe pIDuM chuM? jema mane koi zikSA kare to mane pIDA thAya tema huM zikSA karuM chuM,to e sarva-lokone pIDA thatI ja haze.mane lAge che ke-huM A lokone dhana ApuM,kemake jema dhanathI huM rAjI thAuM chuM, tema te sarva loko dhanathI rAjI thAya te svAbhAvika ja che. havethI mAre aparAdhIone zikSA karavAnuM baMdha ja rAkhavuM,paNa jo te aparAdhIone huM yogya zikSA nahi karuM to-A prajA,koI paNa jAtanA niyama vinA maryAdAmAM cAlaze nahi. aparAdhIone zikSA karavAnI e bahu moTI kaDAkUTa che,hAya,AvA AvA vicArothI huM atyaMta duHkhI chuM" 229 vasiSTha kahe che ke-he,rAma,te rAjAnuM citta "huM Ama karuM ke tema karuM?" evA vicAro karatAM zAMti pAmyuM nahi. tyAre eka vakhata mAnDavya nAmanA muni e suraghu rAjAne ghera AvyA.tyAre suraghu e temanI pUjA karI ane pachI, temane namratA-pUrvaka potAnA cittanI vyAkuLatAnI vAta karI ane kahyuM ke mArA manamAM samatA udaya pAme ane viSamatA TaLI jAya tevo upAya Apa batAvo. mAnDavya kahe che ke-he,rAjA,jema,sUryanA kiraNathI hima pIdhaLI jAya che,tema potAnA hAthamAM ja rahelA, (vairAgya tathA tyAga Adi yatnathI ane zravaNa-manana-Adi) upAyathI mananuM A vevalA-paNuM pIdhaLI jAya che. potAnA "vicAra-mAtra" thI mananI aMdarano tApa tarata zAMta thAya che. tame potAnA ja manathI potAnA zarIramAM rahelI indriyono vicAra karo ke-"e indriyo kevI che ane koNa che?" vaLI,"huM koNa chuM? A jagata kevuM che?ane janma-maraNa kema thAya che?" eno paNa vicAra karo. eTale tamane atyaMta mahattA (moTApaNuM ke brahmapaNuM) prApta thaze.ane Ama "vicAra" karIne tame tamArA potAnA svabhAvane jANazo,to tamAruM mana,harSa-zokathI kaMpAvI zakAya nahi evuM acaLa thaze. eTale ke tamAruM mana potAnA caMcaLapaNAne tyajIne,tApa vinAnuM thai, potAnA mULabhUta brahmarUpa thaine brahmamAM zAMta thaze.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 he, rAjA,vyavahArone lIdhe,caMcaLatA-rUpa kalaMkane prApta thayeluM tamAruM potAnuM mana, jayAre pote jIvanamukta-rUpe thaine "vicAranA baLa" thI potAnA kalaMkita-rUpane tyajI deze-ane-e rIte, tame potAnA "tatva"ne jANIne saMtuSTa thazo,tyAre, tame evI uttama "mahattA"ne (brahma-paNAne) prApta thazo keje mahattAnI sattAne,parvata,samudra ane AkAzanI mahattA paNa adhIna che.. ane tyAre te pachI tamAruM mana kadI paNa saMsArI vRttiomAM DUbaze nahi. kAmanAothI kaMgALa thayeluM kSudra mana ja kSadra kAryamAM DUbI jAya che. jema,kIDA kAdavamAM DUbI jAya che, tema citta,drazyone ja lAgu paDanArI, potAnI vAsanA-rUpI dInatA thI mohamAM DUbI jAya che. he,rAjA,kevaLa svayaMprakAza paramAtmAno anubhava thAya tyAM sudhI potAnI saghaLI vastuo no tyAga karavo joIe.jyAM sudhI AtmA ja avazeSa rahe tyAM sudhI sadhaLA vedAMta-zAstra nuM avalokana karavAnI AvazyakatA che. dRDha nizcayavALI buddhithI,sarva dezamAM ane sarva kALamAM sadhaLI rIte sarvano tyAga karavAmAM Ave, to ja pUrNa-sva-rUpa paramAtmAnI prApti thAya che.paNa,viSayo no thoDo-ghaNo tyAga karavAthI paramAtmA maLatA nathI. jyAM sudhI sarvano tyAga nA thAya tyAM sudhI paramAtmA maLatA nathI, kemake-saghaLI "anAtma-vastu"ono tyAga karavAthI je zeSa rahe che te ja "AtmA" kahevAya che. he,rAjA,jyAM sudhI bIjuM kArya choDI daIne udhoga karavAmAM nA Ave tyAM sudhI,dhana Adi sAmAnya vastu paNa jo maLatI nA hoya, to pachI,save no tyAga karIne udhama karyA vinA AtmA kema maLe? Ama, saghaLI vastuono tyAga karatAM,jeno sarvathA tyAga thai zake nahi tevuM, je jovAmAM Ave che te ja parama-pada che. saghaLAM kAryonI tathA kAraNonI paraMparAmAM A jagatanI aMdara dekhAtI sattA-mAtra AtmAmAM, kalpanAthI ja dekhAtI,sadhaLI anAtma-vastuone saMpUrNapaNe tyajI daI, ane mananA rUpane paNa lIna karI nAkhIne je vastunI prApti thAya che te ja "brahma" che. (59) suragharAjAne vicArathI Atma-lAbha thayo. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,mAnDavya munie suradhu rAjAne e pramANe kahI tyAMthI vidAya lIdhI, tyAre suradhu rAjA, pavitra ekAMta sthaLamAM jaIne pote potAnI buddhithI nIce pramANe vicAra karavA lAgyo. suraghu svagata kahe vicAre) che ke huM pote koNa chuM? huM jagata nathI ane jagata mAruM nathI. huM parvata ke pRthvI nathI ke te parvata ane pRthvI mArA nathI.A bhIlono deza huM nathI ke te deza mAro nathI. je kalpanA-rUpa saMketa ne lIdhe A deza mAro che-te saMketane ja tyajI dauM chuM. A strI-putra-vaibhava-nokaro-senApatio-vALuM rAjya-e nathI ane e saghaLuM mAruM nathI. A hAtha-paga-Adi avayavovALA mArA dehane "huM te deha chuM" ema je huM mAnuM chuM-to have tarata teno paNa manamAM vicAra karI jouM. A dehamAM je mAMsa-hADakAM che te huM nathI, kema ke te jaDa che,ane huM to cetana chuM. jema,jaLa,e kamaLa upara coMTI rahetuM nathI,tema,huM asaMga hovAne lIdhe mArI sAthe e mAMsa-hADakAM ne koI saMbaMdha nathI.eTale ke te huM nathI ane te mArAM nathI. suradhu svagata kahe che ke A dehamAM,karmendriyo,jJAnendriyo ane te indriyonA bhogo-te huM nathI ane te mArA nathI, A saMsAra-rUpI doSanA mULa-rUpa je mana che-te paNa jaDa hovAthI-te huM nathI ane te mAruM nathI.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhi ane ahaMkAra paNa manathI ja kalpAyelAM che-vAstavika nathI,tethI te huM nathI ane te mArAM nathI. A rIte zarIrathI mAMDIne mana-buddhi-ahaMkAra sudhInAM sthULa-sUkSma bhUto no samudAya huM nathI.ke te mArAM nathI. have je avazeSa-rUpa (je huM ke mAruM paMcabhUtamAMthI banela manuSya-rUpa) rahyuM teno vicAra karuM. avazeSa to cetana-sva-rUpa jIva (manuSya) rahyo-paNa te pramAtA che.ane -te-pramAtA(pramAtA-pramANa ane prameya -e ) tripuTInI aMdara AvI jAya che. ane A tripuTI -to-sAkSI (AtmA) thI jaNAya tevI che, mATe te jIva (manuSya) svayaMprakAza nahi hovAne lIdhe AtmAnuM vAstavika svarUpa nathI tema jaNAya che. (noMdha-dA.ta.sUrya e pramAtA (jJAtA) che,tenA kiraNo te pramANa (jJAna) che ane te kiraNo thI je vastuo-jemake dhaDo vagere prakAze che te prameya(jJeya) che jIvanA -Ama to be artha che-paNa ahI AtmA jemAM che tevuM prANI ke manuSya evo artha levo joIe?!!!) A pramANe huM sAkSIthI (AtmAthI) jaNAya tevI sadhaLI vastuono tyAga karuM chuM. kemake mApamAM AvanArI je je vastuo che te -huM nathI. sarvano tyAga karatAM -to jyAM koI jAtanA vikalpa nathI-evuM zuddha caitanya (AtmA-paramAtmA) avazeSa rahe che. mATe te (zuddha caitanya-ke-AtmA-paramAtmA) ja huM chuM. A to Azcarya thayuM.mane AtmAnI prApti thai gaI!! ghaNA kALa sudhI yatna karatAM karatAM Aja huM saphLa thayo. huM e caitanya-zakti chuM ke je caitanyazakti viSayo-rUpI rogathI rahita che.saghaLI dizAomAM bharapUra che ane bhairavI AkAra dhAraNa karanArI che.te mananI saghaLI vRttiomAM rahelI che,sUkSma che,iSTothI tathA aniSTothI rahita che,brahma-loka sudhInAM saghaLAM bhuvanonI aMdara rahelI che.ane saghaLI zaktionI DAbalI-rUpa che. te niratIzaya AnaMdathI bharapUra che ane dIvAnI jema sarvane prakAza ApanArI che. te caitanya-zakti saghaLAM brahmAMDo-rUpI motIomAM eka-rUpe rahenArA lAMbA tAMtaNA jevI che. kalpanAthI te saghaLA.AkAro-vikAro vALI che,paNa vAstavika rIte te AkAro-vikAro thI rahita che. sadhaLA prANIonA samUhapaNAne pAmelI che,sadA sarvapaNAne pAmelI che,ane sarva (cauda) lokonA padArthone potAnA vizALa udaramAM dharI rahelI che. A jagata-rUpI je kalpanA jovAmAM Ave che te sadhaLI e anubhavarUpa caitanya zaktimaya ja che. sukha-duHkha nI dazAo tathA tethI thatI gatio mithyA AbhAsamAtra ja che. A mAro AtmA sarvamAM vyApaka che ane mArI buddhino sAkSI paNa e ja che. e AtmA ja kalpanAthI A zarIra-rUpa thaIne "huM rAjA chuM" evo bhrama karato hato. 231 mana,e AtmAnI kRpAthI ja,deha-rUpI gADImAM (rathamAM) besIne "saMsAranA samUho-rUpI lIlA" omAM jAya che, tyAM te nAce-kUde che.A manano nAza thatA zarIra -Adi -ke je tuccha che,te nAza pAme to -paNa temAM mAruM kaMI nAza pAmatuM nathI.hAya,mane prajAnA nigraha-anugraha karavA vizenI ciMtAo vRthA ja thai hatI. nigraha-anugraha,e to deha ne lIdhe ja che,ane e deha to kaMI ja nathI,aho,huM e samajI cUkyo chuM. suraghu svagata kahe che ke -saMsAra pratyenI mArI dRDha Asaktio have cAlI gai che. jagatamAM,je jovAnuM hatuM te jovAI cukyuM,ane je pAmavAnuM hatuM te saMpUrNa-paNe pamAI cukyuM. jagatamAM A je kaI dRzya padArtho jovAmAM Ave che,temAMnA koI paNa abAdhita che ja nahi.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 (1) mAyAthI,jIva-paNA-rUpI-bhrama,(2) e bhramathI thayela liMga-zarIra-rUpI-bhrama, (3) e bhramathI thayela bAhya-vastuo hovAno bhrama (4) ane e bhrama thI thayela jAgrata-svapra-rUpI bhrama, e vinA jagatanuM svarUpa bIjuM kaMI nathI. nigraha-anugraha ane tethI thatA-mArA harSa-zoka kyAM gayA? te kevA hatA ane zAmAM rahyA hatA? ane zA rUpa hatA? e viSeno have kaMI patto paNa maLato nathI.sukha paNa zuM che? ane duHkha paNa zuM che? (A kaMI ja nathI) je A kaMI che te vyApaka brahma ja che,huM to vRthA ja mUDha thai gayo hato. paNa,have huM mohathI para thayo chuM e sAruM thayuM. have kone mATe zoka karavo? zAmAM moha pAmavo? zuM jovuM? zuM karavuM? kyAM rahevuM ane kyAM javuM? evA prazno no koI saMbhava ja nathI. A to alaukika camatkAra-vALuM caitanya-rUpI AkAza ja brahmAMDa-rUpe dekhAya che. he, saghaLAM,pAMya-bhUtothI rahita AtmA,huM tane vAraMvAra praNAma karuM chuM. tuM bhale jovAmAM Avyo. aho,huM jAgrata thayo chuM.ane je meM jANyuM che-te saMpUrNa ane barAbara sAyuM che. huM ke je aMta vinAno ane yathArtha jJAnathI (caitanya-rUpa-AtmA-rUpe) pragaTa thayo chuM tene praNAma karuM chuM. Asakti vinAno hovAne lIdhe viSayothI rahita sthiti-vALo chuM, ane suSuptivALAnI jema, upAdhithI mukta thaIne sthira thayelo che ane mATe ja saMsAranA bhramathI rahita hovAne lIdhe, jemAM,adhyAropa-rUpI-kalaMka nathI,evA AtmAmAM ja bharapUrapaNAthI rahyo chuM. ane tethI have mane kadI viSamatA thAya tema nathI. (60) suradhurAjAe deha paDatAM sudhI kareluM niHsaMga AcaraNa vasiSTha kahe che ke-jema,vizvAmitra, tapa karavA-rUpI dRDha-udyoga ne lIdhe brAhmaNa-paNuM pAmyA hatA, tema,e suradhu rAjA dRDha udhoga ne lIdhe sarvottama paramapadane prApta thayo tyArathI te saMsAranI sarva koI kriyAomAM (karmomAM) anAsakta rahI kAma karato hato ane rAjya-saMbaMdhI sama-viSama kAryomAM paDavA chatAM sarvadA saMtApathI rahita ja rahyo. e rAjA dararoja niyamita kAryo karato hato chatAM paNa harSa-krodha thI rahita rahevAne lIdhe,ane udAra tathA gaMbhIra sva-rUpa-vALo hovAne lIdhe samudranI jema zobhavA lAgyo. jema,dIvo kaMpa vinAnI ane prakAzavALI zikhAthI zobhe che, tema,e rAjA,je,suSupti avasthAmAM citta-vRtti nizcala rahe che, tevI nizcaLa rahenArI ane AtmA-rUpI prakAza-vALI,potAnI nizcaLa citta-vRttithI zobhavA lAgyo.e rAjA,nirdaya-dayALu-sukha duHkho Adi kaMdovALo-matsaravALo-Astika-nAstikaviSayonA grahaNavALo-ke-viSayonA tyAgavALo paNa nA rahyo. sarvadA samatA bharelI,capaLatA TaLI javAne lIdhe dhIratAvALI ane aMdara zItaLapaNAvALI vRtti thI bharapUra, samudra nI jema tathA pUrNa-caMdranI jema zobhavA lAgyo. "saghaLuM jagata e caitanya-tatvamAM thayelI eka jAtanI kalpanA-rUpa che" evo nizcaya hovAne lIdhe, sukha-duHkhothI rahita thayelI e suradhu rAjAnI pUrNa-buddhi atyaMta zobhavA lAgI. tatva ne samajelo ane caitanyamAM ekatA pAmelo hovAne lIdhe pUrNa thayelo e rAjA, vilAsa karatAM,rAjyanAM sukha bhogavatAM,cAlatAM, besatAM, ubhA rahetAM ke sUtAM paNa nirvikalpa samAdhimAM rahelA jevo ja rahevA lAgyo.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI jAtanI Asakti nahi rAkhatAM,rAjya karato e rAjA,seMkaDo varSo sudhI jIvato rahyo, ane teTalA kALamAM tene koI roga paNa thayo nahi.pachI tene potAnA "deha" nAmano veSa tyajI dIdho. parabrahma nA sAkSAtkArane lIdhe,teNe parabrahmamAM ja praveza karyo, ke je parabrahma-sRSTi ane pralayanuM adhiSThAna che,tathA kAraNonA paNa kAraNa-rUpa che. nirmaLa ane svayaMprakAza sarvottama svarUpa jANavAmAM AvavAne lIdhe,zokathI rahita thayelo ane janma Adi vikArothI rahita,dazAne prApta thayelo,e mahAtmA rAjA, jema.dhaDo phUTI jatAM.dhaTAkAza -e mahAkAzanI sAthe ekarasa thai jAya che. tema sthaLa-sUkSma-kAraNa-e traNe zarIrano bhaMga thatAM.parabrahma nI sAthe ekarasa thai gayo. (61) paridha ane suraghuno saMvAda vasiSTha kahe che ke-he,rAma,tame paNa e rIte,tatvabodha thI saghaLAM pApone dura karI,jagatanA kalyANa mATe zoka-rahita thAo,ane sukha-duHkha-Adi dvaMdvo thI rahita thaIne jIvanamukta nI padhvI ne prApta thAo. bALakanI peThe dhora aMdhArAmAM DUbeluM mana jo-vicAra-rUpI dIvAne meLave,to te vicAranA Azrayane lIdhe, te manane kadI paNa paritApa thato nathI.mohamAM paDatuM citta (mana) A rItanA vicAranA AzrayathI sukha pAme che. mATe tame A pavitra vicArane abhyAsathI dRDha karIne teno bIjAone upadeza karo ane sarvadA manane,"eka samAdhAnavALuM" rAkho,eTale ema karavAthI tame pRthvInA zaNagAra-rUpa thazo. rAma kahe che ke-he,munizvara,pavanathI uDatAM moranAM pIMchA jevuM capaLa mana eka samAdhAna-vALuM kevI rIte thAya? ane te eka samAdhAnavALuM kevuM thAya? e Apa mane kaho. vasiSTha kahe che ke-he,rAma,tatvabodhane prApta thayelA te suraghurAjAno ane tenA samayamAM thayela paridha(paNA~da) nAmanA rAjarSi sAthe thayelA adabhUta saMvAda - huM ,tamane kahuM chuM te tame sAMbhaLo. e baMne rAjAoe "eka samAdhAnamAM mana" ne samajAvyuM (karyuM) hatuM. 233 prabaLa zatruone haNanAro,ane "paridha" e nAmathI prakhyAti pAmelo pArasI (!!IrAna) dezano eka rAjA hato. te rAjAnA prabhAvathI e deza sArI rIte cAlato hato.suraghu rAjAno e parama mitra hato. koi samaye,jema,prajAnA aparAdhone lIdhe saMsAramAM pralaya thAya,tema, paridharAjAnA dezamAM prajAnA pApone lIdhe, moTI anAvRSTi thai-ke jene lIdhe prajAjano bhUkhe maravA lAgyA,tethI parigharAjAne ghaNo kheda thayo. prajAno vinAza aTakAvI nahi zakavAne lIdhe vairAgyane pAmelA e rAjAe potAnuM rAjya choDI dIdhuM ane tapa karavA mATe vanamAM jaIne guphAmAM rahyo. tapa karato,jitendriya ane zAMta buddhivALo e rAjA,vRkSo parathI potAnI meLe kharI paDelAM parNo (pAMdaDAM) khAIne rahevA lAgyo.lAMbA samaya sudhI parNonuM ja bhakSaNa karavAne lIdhe te "paNA~da" e nAmathI oLakhAvA lAgyo. pachI hajAra varSa sudhI dAruNa tapazcaryA karIne -abhyAsane lIdhe,te rAjA aMtaHkaraNanI zuddhithI ane IzvaranA anugraha thI,jJAnane prApta thayo,jIvanamukta thayo.ane potAnI IcchA mujaba trailokya mAM vicaravA lAgyo. eka vakhata te paridha (paNA~da) rAjA suraghurAjAne ghera AvI pahoMcyo.baMne rAjA parasparanA mitra hovAne nAte, parasparanI pUjA karI, baMne ekabIjAne maLavAthI atyaMta khuza thaIne,Asana grahaNa karyuM. paridha kahe che ke-Aja tamArAM darzanathI mAruM citta moTA AnaMdane prApta thayuM che.tamane jema mAnDavya muninI kRpAthI jJAna prApta thayuM che,tema mane tapathI prasanna thayelA IzvaranI kRpAthI jJAna prApta thayuM che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,rAjA tame saghaLAM duHkhothI rahita thayA ne? tame parabrahmamAM zAMta thayAne? tamArA AtmArAma-paNAne lIdhe tamArA cittamAM moTA kalyANa-rUpI nirmaLatA thaIne? je kAryo lokonA hitane mATe avazya karavAM joie, te kAryone samatAvALI dRSTie karye jAo cho ne? viSayo-rUpI sarpo ke jeo uparauparathI sArA lAge tevA che, paNa pariNAme atyaMta zatrutA kare tevA che,teomAM tamAruM mana vairAgya rAkhIne varte che ne? ApaNe be ke je ghaNA varSothI judA paDI gayA hatA,teone kALe Aja pharI bhegA karI dIdhA che. he mitra,jagatamAM lokonA saMyogothI tathA viyogothI thatAM sukha-duHkhonI dazAo koi evI nathI ke jeo jIvatAM manuSyomAM jovAmAM nA Ave.ApaNe paNa evA prakAranI lAMbIlAMbI dazAone lIdhe judA paDI gayA hatA,te Aja pharI bhegA thayA chIe.prANIonAM karmone anusaranArI IzvaranI icchAno A vilAsa adabhuta che. suraghu kahe che ke-Izvare tamane ane mane dUradUra dezomAM ane prathamathI jANavAmAM nA Ave evI dazAomAM judAjudA karI nAkhIne,Aja pharI bhegA karI dIdhA che.aho,Izvarane zuM asAdhya che? ame ahI kSema-kuzaLathI rahyA chIe, ane Aja tamArA padhAravA-rUpI puNye amane atyaMta pavitra karyA che. he mahAprabhAvazALI,tamAruM,pavitra bhASaNa ane pavitra darzana cAre bAjuthI jANe amRtonA mIThA pravAhane varasatuM hoya evuM lAge che.mahAtmAono samAgama mokSa-sukhanI prApti jevo ja che. (62) caitanya nuM sphuraNa rahevAthI nitya samAdhimAM ja rahe che vasiSTha kahe che ke-he,rAma,pachI ghaNIvAra sudhI,junA snehathI bharelI ane evA prakAranI vizvAsanI vAto karIne paridharAjAe suraghurAjAne nIce pramANe kahyuM. paridha kahe che ke-he rAjA,A saMsAra-rUpI jALamAM je je kAma karavAmAM Ave che-te te sarva kAma sthitaprajJa cittavALAne sukhadAyI thAya che,ajJAnIne sukhadAyI thatuM nathI. samAdhi ke je saghaLA saMkalpothI rahita che,parama zAMtinuM sthAna che,saghaLAM duHkhonA atyaMta upazamarUpa che, ane saMsAra saMbaMdhI sukho karatAM atyaMta zreSTha che,tene tame karo cho ne? 234 suradhu kahe che ke-he,mahArAja,Apa jene sadhaLA saMkalpothI rahita,saghaLA vikSeparUpI duHkhonA atyaMta upazamarUpa ane saMsAra saMbaMdhI sukho karatAM atyaMta zreSTha kaho cho te samAdhi zo padArtha che? e mane kaho. he,mahAtmA,je tatvavettA puruSa hoya che,te besI rahetA ke vyavahAra karatAM paNa samAdhi vinAno kyAre rahe che? je kSaNamAtra paNa samAdhi vinAno rahe te tatvavettA ja kema kahevAya? suraghu kahe che-jeo nitya jJAna-yukta cittavALA ane AtmatatvamAM niSThAvALA hoya che, teo bhale jagatanI kriyAo karatA hoya to paNa samAdhivALA ja che. padmAsana vALIne brahmAMjali karyA chatAM paNa jenuM citta zAMta thayuM na hoya,to tenI samAdhi zuM kAmanI che? he,mahArAja,sadhaLI AzAo-rUpI khaDone bALI nAkhavAmAM,agni-rUpa je tatvabodha che -te ja-samAdhi che. cUpa thaIne ekAMtamAM besI rahevuM e samAdhi nathI. bhedano bAdha karIne abhedanuM ja anusaMdhAna karatI sarvadA tRptivALI ane satyavastu (brahma)ne ja jonArI, je uttama buddhi hoya che,tene ja tatvavettAo samAdhi kahe che. kSobha vinAnI,ahaMkAra vinAnI,sukha-duHkha-Adi dvaMdvone nahi anusaranArI ane merU parvata karatAM paNa vadhAre aDaga rahenArI je uttama buddhi hoya che-tene ja tatvavettAo samAdhi kahe che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 ciMtA vinAnI,Atma-tatvarUpa parama iSTa padArtha ne prApta thayelI,ane "A vastu grAhya che ke tyAjya che" evI AsaktithI rahita thayelI mana nI je paripUrNa sthiti hoya che, te ja samAdhi kahevAya che. mahAtmA puruSanuM mana jyArathI bodha sAthe joDAyeluM hoya, tyArathI ja temane ekadhArI samAdhi cAlyA kare che. tatvavettA nI samAdhi kadI paNa tUTI jatI nathI,tatvanuM niraMtara anusaMdhAna cAlyA kare te ja samAdhi che. eTale-te tatvavettAnI brahmAkAravRtti videhakevalya thatAM sudhI tatvanA avalokanamAMthI virAma ja pAmatI nathI. jJAnIne viSayothI rahita,caitanyanuM niraMtara skUraNa rahyA ja kare che. teno koI paNa kALa (samaya) AtmAnA anusaMdhAna vagarano hoto ja nathI. tethI tenuM mana kadI samAdhi vagaranuM hotuM ja nathI. jo mana che tema dhAratA ho, to jJAnInuM mana sarvadA sthitaprajJa (samAdhimAM) paNa che.ane, Atma-sva-rUpa vinA bIjo koI padArtha nA hovAne lIdhe mana nathI-ema dhAratA ho to-jJAnIne samAdhi paNa nathI. AtmA ja sarvamAM vyApaka che,sarvakALamAM sarva-rUpe che ane sarva prakAre che. to evA akhaMDa-Atma-sva-rUpa mAM samAdhi nA hovI te paNa zuM kahevAya? ane samAdhi hovI paNa zuM kahevAya? dvaita-rUpI vibhAgothI rahita thayelA ane atyaMta samatAvALA mahAtmA-puruSo,sarvadA samAdhi-vALA ja hoya che eTalA mATe "A tatvavettA samAdhi vALo che ane A tatvavettA e samAdhi vinAno che" evA prakArano bolavAno bheda kyAM saMbhave? (63) sarAe potAnI sahaja sthitinuM vistArathI varNana karyuM paridha kahe che ke-he, suraghurAjA,huM tamArI parIkSA karI cUkyo chuM, tame paramapadane pAmI cUkyA cho. tame atyaMta zItaLa aMtaHkaraNavALA,AnaMda-rUpI rasathI pUrNa,brahmavidhA-rUpI uttama lakSmIvALA,ane, sadhaLA iSTa-aniSTa viSayomAM Asakti vinAnA dekhAva cho. sAra-asArano vicAra karI,tenA nirNaya nA pAra ne pAmelA,tame moTI buddhithI, "A saghaLuM jagata akhaMDa brahmarUpa ja che" ema jANo cho.ane tame saghaLI vastuo thI rahita,paramAtmAnI aMdara bharapUra thayA cho.tamane paramapadamAM evI tRpti maLI che ke te tRpti -kadI paNa kSINa thaze nahi. suradhu kahe che ke-hemuni,jene ApaNe grahaNa karavA yogya mAnIe chIe tevI koI vastu ja nathI.je kaMI A saghaLuM dRzya jovAmAM Ave che te-sadhaLuM kaMI ja nathI.mithyA ja che. jenuM grahaNa karavAmAM AvyuM hoya teno ja tyAga karI zakAya,paNa ApaNe kazuM grahaNa ja nathI karyuM to ApaNAthI tyAga karavA yogya paNa zuM kahI zakAya? suradhu kahe che-padArtha eka samaye sAro lAge che te bIjA samaye tuccha bhAse che, to e rIte saMsAranA saghaLA padArthomAM sArA-narasA-paNA nuM koI ThekANuM nahi hovAne lIdhe,padArthone sArA-narasA gaNavA-rUpI mArA mananI sthitio,ghaNA kALathI kSINa thai gaI che. A lokamAM je nidA ke stuti thAya che, te rAgathI ja thAya che, ane te rAga e IcchA ja che. sArI buddhivALo tatvavettA puruSa to sarvathI utkRSTa-eka-parabrahma-rUpI vastumAM ja rAga dharAve che. mATe te bIjA saghaLA padArthonI IcchA vinAno hovAne lIdhe kayA padArthanI niMdA kare ke kayA padArthanI stuti kare? jemAM koI paNa padAthe icchavA yogya nathI,evA zUnya jagatamAM kayA padArthanI IcchA thAya? jema divasa nI zobhA TaLI jatA prakAza ane taDako-e baMneno nAza thAya che, tema IcchA TaLI jAya to rAga-dveSa e baMneno nAza thAya che. TUMkamAM eTaluM ja samajavAnuM che ke
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana jo sarva padArthamAM rAga vinAnuM ane vikSepa-rUpI-viSamatA vinAnuM thaIne AtmAmAM ja saMtuSTa thAya to e ja uttama zAMti che. ane jenAthI e zAMti maLe-te "vicAra" nuM ja sevana karavuM yogya che. (64) saMsArika duHkhothI mukta thavAnA upAyo vasiSTha kahe che ke-he rAma,e rIte suradhu ane paridha-e baMne rAjAo jagatanA bhrama-paNAno ane AtmA nA satya-paNAno vicAra karI,prasanna thaIne,parasparanuM pUjana karIne chuTA paDyA. A parama jJAna ApanAro e be rAjAono saMvAda,ke je "AtmA nuM niraMtara anusaMdhAna rAkhavuM,e ja mananuM eka samAdhAna che,ane te vairAgya Adi sAdhano thI thAya che" evuM jaNAvanAro che. to have A viSayanuM ja manana karIne ane jJAnanI dRDhatA karIne,tame spaSTa rIte AtmAmAM zAMta thAo. je puruSa,nitya vedAMta-zAstra no vicAra kare,sarvadA viSayonI Asakti thI rahita rahe,ane sarvadA AtmAnuM ja anusaMdhAna karyA kare,te sukhI puruSane mananA zoko kaMi ja aDacaNa karI zakatA nathI. evo puruSa vyavahAramAM atyaMta tatpara rahe ane vyavahAranI anukULatA mATe manathI nahi paNa, uparauparathI rAga-dveSa dekhADyA kare,to paNa te vyavahAra saMbaMdhI kalaMka thI lepAto nathI. rAga-dveSathI rahita,zAMta manavALo ane AtmA nA uttama vijJAnavALA puruSane mana koI aDacaNa ubhuM karI zakatuM nathI.jJAnInA cittamAM bhogonI dRDha vAsanA ke dInatA hotI ja nathI. jema vairAgyavALo manuSya potAnI strInuM maraNa thatAM paNa,manamAM duHkha dharato nathI, tema,jeNe A jagatane bhrAMti-rUpa -jANyuM che-tenuM citta duHkhI thatuM nathI. jema,dIvo aMdhArAnuM osaDa che,tema "sadhaLuM avidhA mAtra ja che" ema jANavuM e ja jagata-rUpe vistArane pAmelA,avidyA-rUpI mahAna roganuM osaDa che. jayAre "A svapra che" ema jANavAmAM Ave.tyAre ja te svapna nAza pAme che,te ja pramANe, jayAre " A avidhA che" ema jANavAmAM Ave tyAre avidhAno purepuro nAza thai jAya che. 236 jayAre caitanyanA jJAna-rUpI moTo prakAza prApta thAya,tyAre puruSanI ajJAna-rUpI rAtri nAza pAmI jAya che, ane tenI buddhi parama AnaMdane prApta thaIne atyaMta zobhe che. ajJAna-rUpI nidrA zAMta thai jatAM,zAstra-rUpI sUryathI jAgrata thayelo puruSa,evA jAgratapaNAne prApta thAya che keje jAgrata-paNuM thayA pachI tene ajJAna-rUpI niMdrA AvatI ja nathI. jene AtmAnA avalokanamAM upekSA hoya te loko rAMka ja rahe che ane janma-maraNa-saMsAra nA cakkaramAM pharyA kare che. he,rAma,A saMsAra-rUpI araNyamAM pharanAro jIva-rUpI baLada,ke je seMkaDo AzAo-rUpI pAzathI baMdhAyelo che, ane bhogo-rUpI taraNAM (ghAsa) nI atyaMta lAlaca rAkhyA kare che. te potAnAM pahelAM karelAM pApo-rUpI anarthamAM sarvadA DUbelo ja rahe che,duHkhI thayA kare che ane nirupAya che. karmonA phLo-rUpI bojo mAthe paDavAthI,te zarIramAM kheda pAmyA kare che ane rogAdinI pIDAone lIdhe dayAmaNI cIso nAkhyA kare che.tene (te jIva-rUpI baLadane) lAMbA kALanA vairAgya-Adi prayatnathI ane jJAna-rUpI baLathI moha-rUpI jaLAzayanA kAdavamAMthI bahAra kADhavo joIe. jo tatvanA avalokana thI mana kSINa thAya to-jIva saMsAra-rUpI samudra tarI jAya che,ane pharI pAcho te samudramAM (saMsAramAM) paDato nathI.mahAtmAonA samAgamathI saMsAra pAra karavAnI sArI yuktio maLe che,mATe, je dezamAM sajjana-mahAtmAo vasatA nA hoya te dezamAM samaju mANase vasavuM nahi. A saMsAra ke je-Atma-lAbha-rUpI-zAMti nA maLI hoya,tyAM sudhI mahA-moha ne ane saMtApone ApanAra che.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 buddhimAna puruSa,jo potAne kaMI paNa viveka prApta thayo hoya to-A saMsAramAM paDyA rahevuM tene mATe yogya nathI ane puruSa pote ja potAno baMdhu hovAthI,potAthI ja potAno uddhAra thAya tema karavuM joIe.paNa, dehAbhimAna-rUpI garva dharIne potAnA AtmAne janmo-rUpI kAdavothI bharelA,saMsAra-rUpI samudramAM nAkhavo joIe nahi.ane "A deha-rUpI sukha zuM che? kema AvyuM che? zAthI thayuM che? ane kema nAza pAme? " evI rItathI,samaju puruSoe prayatna-pUrvaka "vicAra" karavo joIe. saMsAramAM DUbelA AtmAno uddhAra karavAmAM mANasone dhana,mitro,zAstro ke bAMdhavo-kaMI kAmamAM AvatAM nathI.paNa,mana-rUpI mitra ke je,sarvadA sAthe ja rahenAra che, tene zuddha karIne vicAra karavAmAM Ave to AtmAno uddhAra thAya che. vairAgya tathA abhyAsa-rUpI yatno karIne potAno vicAra karavAthI,utpanna thayelA tatvAvalokana-rUpI-vahANathI saMsAra-rUpI samudra tarAya che.mATe AtmAnI upekSA nahi karatAM,kALajI rAkhIne teno uddhAra karavo joIe. he,rAma,jo mUDhapaNAne dura karIne ahaMkArane dhoI nAkhavAmAM Ave to eTalAthI ja AtmA nuM rakSaNa thAya che. jo mana vaDe racAyelI Asakti-rUpa jALane pheMkI daI,ahaMkArane kApI nAkhavAmAM Ave to-eTalAthI ja, AtmAnA zodhana no mArga atyaMta spaSTa dekhAya che. jo A dehane lAkaDA jevo ke mATInA DhephA samAna gaNavAmAM Ave -to-eTalAthI ja devAdhideva paramAtmAne jANavAno mArga maLe che. ahaMkAra-rUpI.medha kSINa thAya to caitanya-rUpI sUrya jovAmAM Ave che. jema aMdhakArane kApI nAkhatAM potAnI meLe ja prakAzanuM darzana thAya che, tema,ahaMkAra dura thatAM,potAnI meLe ja AtmA nuM avalokana thAya che. ahaMkAra kSINa thatAM,niratizaya AnaMdamAM zAMti maLavAthI,je nirvikalpa avasthA pragaTa thAya che, te bharapUra sthiti-vALI che.ane tenuM ja prayatnathI sevana karavuM yogya che. pariparNa avasthA amArAthI varNavI zakAya tema nathI.ene koI upamA lAgu paDI zake tema nathI. ane temAM dRzyo no saMsarga ja hoto nathI.e avasthA prApta thayA pachI,pharI ajJAna-rUpa AvaraNathI DhaMkAI jatI nA hoya to-e sthiratA ne prApta thayelI turyAvasthA (sAkSIpaNA nI sthiti) che ema ja kahI zakAyake je suryAvasthA kevaLa mahA caitanya nA prakAzanI kaLI-rUpa che. bharapUra AkAra-vALI,ane AkAzanI zobhA jevI vistIrNa-e "nirvikalpa avasthA" "vikSepothI rahita-paNA-rUpa-avasthA" nA aMzamAM (eTale ke e rIte jovAmAM Ave to) suSupti jevI jaNAya che. jo ke A baMne avasthAomAM jhAjho kaMI pharaka nathI. mana tathA ahaMkArano laya thai jatAM vicArathI potAnI meLe siddha thanArI.brahmAtmaka-rUpI nirvikalpa avasthA. vacanathI varNavI zakAya tema nathI. kevaLa hRdayamAM ja anubhavamAM Ave che. tema chatAM jo tenI nakala joItI hoya, (eTale ke tenA samAna kaMI jo kahevuM ja hoya) to-te "suSupti" (jevuM) che. he, rAma jema anubhava karyA vinA khAMDa Adi padArthomAMnuM,"tatva" (svAda) anubhava karyA vinA jaNAtuM nathI, tema AtmAnuM vAstavika svarUpa paNa "anubhava" vinA jaNAtuM nathI.(eTale ke teno-mAtra-anubhava ja thai zake!!) A je saghaLuM jagata che te aMta vinAnA (anaMta) paramAtmAnuM ja svarUpa che. jayAre citta (mana) viSayomAMthI uparAma pAmIne,AtmAkAra thai nizcaLa thaIne rahe che tyAre, "sthAvara-jaMgama no aMtaryAmI ane sAkSIpaNAthI indriyo vagerene prakAza ApanAra" e paramAtmA-rUpI-deva" (AtmA) sAkSAta anubhavamAM Ave che. emAM koI saMzaya nathI.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 A pramANe cothI bhUmikAmAM AtmAno anubhava thatAM,te pachI nI pAMcamI bhUmikAmAM,viSayonI vAsanAono atyaMta vinAza thAya che. te pachI nI chaThThI bhUmikAmAM,yatna vinA ja parama puruSArtha-rUpa AtmAno,sarvadA ane pUrNapaNe anubhava thAya che.ane te pachInI sAtamI bhUmikAmAM samAdhinI ane samAdhi nA thavI-te baMnenI paNa samatA thai javAne lIdhe,paramAtmAnI sAthe ekarasapaNe ja thAya che. ke je paramAtmA nI sAthenuM ekarasapaNuM) brahmAdi mahAtmAothI paNa mApI zakAtuM nathI. (65) vilAsa ane bhAsa nuM AkhyAna-teone thayelo zoka vasiSTha kahe che ke-he,rAma,ahaMtA mamatA no tyAga karIne ane manathI ja manane kApI nAkhIne jo AtmAnuM avalokana karavAmAM nA Ave to jagata-rUpI duHkha citramAM AlekhAyelA sUryanI peThe asta pAmatuM nathI. A viSayamAM ja bhAsa-vilAsa nAmanA be mitronA saMvAda-rUpa prAcIna ItihAsa kahevAmAM Ave che. A pRthvI paranA sahyAdrinAmanA parvata nA zikharamAM atri-RSino eka moTo suzobhita Azrama che. temAM zukra ane bRhaspati nAmanA be paMDita tapasvIo rahetA hatA.temanA bhAsa-vilAsa nAmanA be putro hatA. baMne putro mAta-pitAnA Azraya thI anukrame vRddhi pAmyA.ane sAthe ja rahetA hatA. samaya thatAM-vRddhAvasthAne lIdhe temanAM mAtA-pitA zarIrane tyajI daIne svargamAM gayAM. tyAre te bhAsa-vilAsa potAnA mAtA-pitAnI maraNa pachI nI saghaLI kriyAo karIne vilApa karavA lAgyA. zokane lIdhe thayela vyathAthI pIDAyelA,e baMne jaNA karuNAthI bharelI vANIthI vilApa karIne,citramAM AlekhAyelA hoya tema zarIronI saghaLI ceSTAothI rahita thai gayA. teo maraNa pAmyA nahi paNa mUchita thai gayA. (66) ajJAnI manuSya duHkhamAM ja paDayo rahe che vasiSTha kahe che ke-he,rAma, pachI ghaNe kALe mUcha utaratA, zokathI atyaMta parAbhava pAmelA,ane sukAyelAM aMgovALA,e be tapasvIo chuTA paDIne keTalAka kALa vanamAM ja rahyA. varSo pasAra thai gayAM ane baMne vRddha thaI gayA. jemane tatvabodha maLyo nahoto.evA te baMne ghaNe kALe eka divasa bhegA thayA tyAre paraspara vAto karavA lAgyA. vilAsa kahe che ke-he,bhAsa,tuM bhale Avyo.mArAthI chUTA par3ayA pachI,A jagatamAM ATalA divaso teM kyAM kADhayA? tAruM tapa saphaLa thayuM? tArI buddhi zAMta rahe che ne? tane tatvabodha maLyo? tuM kuzaLa che ne? bhAsa kahe che ke-he,vilAsa,tuM paNa Aja mane jovAmAM Avyo e bahu sAruM thayuM ane mAruM AvavuM saphaLa thayuM. he bhAI,jyAM sudhI jANavAnI vastu,jANavAmAM AvI nathI,cittanA kAma-Adi saMkalpo kSINa thayA nathI ane A saMsAra-samudra tarAyo nathI,tyAM sudhI ApaNuM kuzaLa kyAMthI ja hoya? jyAM sudhI,cittanI vAsanAo kapAI gaI nathI,yogya samajaNa maLI nathI,ane AtmajJAna udaya pAmIne AtmAno lAbha maLyo nathI, tyAM sudhI ApaNe kuzaLa kyAMthI hoya? manuSyanAM jIvananAM varSo,Asakti,tRSNAo,mohamAM,viSaya-sukhomAM vItI jAya che ane viveka nabaLo paDato jAya che. vRddhAvasthAmAM putra-Adie karela apamAno thI levAI gayeluM ane jenI zobhA nAza pAmI hoya tevuM zarIra sukAI jaIne maraNa ne zaraNa thAya che, tyAre te kyAM gayuM te jANavAmAM paNa AvatuM nathI. tema chatAM,lAMbA kALathI ciMtA-rUpI cakramAM baMdhAyeluM ane duSTa kriyAo tathA duSTa rItiomAMja Asakta rahenAruM citta,tRSNA mAM dhUmarIo khAya che ane ciMtAomAM gherAyeluM te citta kSaNamAtra zAMti ApatuM nathI.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 mArI buddhi-rUpI pakSINI " A karyuM,A karuM chuM ane A karIza" evI kalpanAnI jALamAM baMdhAI mUMjhAI jAya che. "A mitra che ane A zatru che" evA prakAranA DhaMDhonA saMkalpo-rUpI-moTo hAthI,mArAM marmasthaLo-rUpI-kamaLone kApI nAkhe che."huM deha chuM" evI buddhi ne lIdhe dIna-paNAne prApta thayela,aneka sukha-du:khomAM paDI janAra,tathA janma-maraNamAM phasAyela evA manuSyanuM kuzaLa kyAMthI hoya? (67) Asakti thI baMdha ane anAsaktithI mokSa vasiSTha kahe che ke-he,rAma,paraspara nuM kuzaLa pUchavAmAM A pramANe vAto karI,e bhAsa-vilAsa nAmanA be tapasvIo kALe karIne jJAnane prApta thayA hatA ane mokSane pAmyA hatA. he,rAma, A huM tamane e mATe kahuM chuM ke aneka pAzothI baMdhAyela,cittane saMsAramAMthI taravA mATe jJAna vinA bIjI koI gati nathI.A saMsAra-rUpI duHkha viveka (jJAna) vinAnA puruSane dustara che paNa vivekI puruSane mATe te (saMsArarUpI-duHkha) jarAvAramAM tUTI jAya tevuM che. jema,nATakane jovA beThelA manuSyo,nATaka karanArA manuSyone durathI ja jue che, tema potAnA sva-rUpa-bhUta-caitanya-mAtramAM rahelA ane dehathI para thayelA mahAtmAo dehane dUrathI ja jue che. eTale e deha duHkhothI atyaMta kSobha pAme to paNa ApaNane zI hAni thAya ema che? jema,rathanuM dhUsaruM bhAgI jAya ke Akho ratha bhAgI jAya paNa temAM sArathInuM kaMI bhAMgatuM nathI, tema mana kSobha pAme to temAM caitanya ne zuM thai jAya tema che? jema,jaLane,tenAmAM rahelA haMso,paththaro ke lAkaDAo vagere sAthe koI saMbaMdha nathI,ke te tenA koI sagA nathI, tema,paramAtmAne bhogonI sAthe koI ja sagapaNa nathI, ane te AtmAne baMdhana sAthe paNa koI sagAi nathI. jema,lAkaDuM ane jaLa e baMnenA paraspara abhipAta (athaDAmaNa) thI jaLanA biMduo uchaLe che, tema,dehanA ane AtmAnA ekabIjAnA adhyAsathI cittanI sukha-duHkha Adi vRttio uchaLe che. jema,jaLa ane lAkaDuM pAsapAse hoya to jaLamAM lAkaDAnAM pratibiMba jovAmAM Ave che, tema,AtmA ane zarIra pAsepAse hovAne lIdhe,zarIranAM sukha-duHkha AtmAmAM jovAmAM Ave che. jema,darpaNamAM jovAmAM AvatAM pratibiMbo sata paNa nathI ke asata paNa nathI, paraMtu anirvacanIya ja che, tema,AtmAmAM jovAmAM AvatAM zarIro sata paNa nathI ke asata paNa nathI, paraMtu anirvacanIya ja che. jema jaLanI sAthe saMbaMdha pAmela lAkaDAM-patharAo jaLa thI judA paDI jAya to paNa jaLane kazI hAni nathI, tema,AtmAnI sAthe kalpanAthI saMbaMdha pAmelAM zarIro chUTAM paDI jAya to tethI AtmAne koI hAni nathI. jema,lAkaDAMthI saMbaMdha pAmelA,jaLamAM kaMpa-dhvani-vagere pedA thAya che, tema,AtmAnI sAthe rahevAnA saMbaMdhathI A dehamAM gati-dhvani-vagere utpanna thAya che. caitanya asaMga che ane zarIra jaDa che,mATe caitanyane sukha-duHkha nathI tema zarIrane paNa sukha-duHkha nathI. je kaMI saghaLuM sukha-duHkha thAya che te ahaMkArane ja thAya che mATe ahaMkAra naSTa thai jAya to koI pIDA rahe nahi. ajJAnI puruSa jevo A saMsArane dekhe che tevo ja sAco mAne che,paNa jJAnI saMsArane sAco mAnato nathI. jo ke-jJAnI manuSya to saMsArane adhiSThAna-paNAthI sAco mAne che, saMsAra-rUpa-paNAthI nahi. nA1 che. jema,jaLano ane paththara no saMbaMdha aMdara praveza vinA ja thAya che, tema,Asakti thI rahita thayelA mana-vALAnI bahAranA viSayonI sAtheno je saMbaMdha thAya che, te aMdaranA abhimAna vinAno ja thAya che.AtmA no ane dehano saMbaMdha vAstavika saMga thayA vinAno ja che. caitanya sarvatra eka ja che,sarvatra zuddha ja che,ane sarvatra viSayonA saMbaMdhathI rahita ja che.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 jema,jaLamAM lAkaDAM paDavA chatAM paNa te jaLa-lAkaDAM paDavAnA duHkha thI pIDAtuM nathI, tema AtmA jo ahaMkArathI rahita rahe to,dehanAM duHkhothI pIDAto nathI. AtmA potAmAM deha-paNAnI bhAvanAthI ja dehanAM duHkho ne vaza thayo che. eTale te jo, dehapaNA nI bhAvanA tyajI de to,te AtmA -mukta ja che.ema vidvAnoe nizcaya karyo che. AtmA,deha, indriyo ane mana -e paraspara eka sAthe lAgelAM hoya to paNa jo aMdarathI Asakti-rahita rahe-toteomAM koine koithI duHkha thatuM nathI.ane te sarve- sarvadA duHkha thayA vinA ja rahe che. he,rAma,saMsAramAM sarva prANIone aMdaranI Asakti ja,jarA-maraNa-tathA moharUpI vRkSonA bIja-rUpa thAya che. je jIva aMdaranI Asakti vALo hoya te-saMsAra-rUpI samudramAM DUbelo che. jo citta,aMdara Asakti-vALuM hoya to-saMkalpothI aneka zAkhAo-vALA jevuM thayeluM kahevAya che ane jo aMdaranI AsaktithI rahita hoya to-te citta-lIna (kSINa) thai gayeluM ja kahevAya che. citta, saMsAranA vyavahAra karyA karatuM hoya, to paNa jo Asakti vinAnuM hoya, to te nirmaLa che ane sadA mukta ja che-ema samajavuM, paNa jo bhale te lAMbA kALathI tapa karatu hoya paNa Asakti vALuM hoya to baMdhana-vALuM ja samajavuM. jIvane jo aMdara Asakti hoya to-te jIvane besI rahevA chatAM,paNa tene kartA-paNuM prApta thAya chejema ke manuSya jo suI gayelo hoya to paNa tene manamAM Asakti hovAne lIdhe svapramAM paNa sukha-duHkho ApanAra,ghaNA ghaNA bhramonuM kata-paNuM prApta thAya che. deha kazI kriyA karato nA hoya,paNa jo citta kriyAo karyA karatuM hoya,to jIvane sukha-duHkho prApta thayA vinA rahetAM nathI.mana jo potAnI aMdara kaMI karatuM nA hoya to-jIva ne sAcI-ke dekhItI rIte kartApaNuM che ja nahi. suSupti avasthAmAM mananI kriyAothI rahita thayelo puruSa gati kare to paNa te "huM karuM chuM" evuM abhimAna dharato nathI,e to ApaNA jANavAmAM che ja. tame je pApa ke puNya manathI karazo-to tenuM phaLa pAmazo,paNa pApa-puNya manathI nahi karo to tenuM phaLa pAmazo nahi e cittamAM kartApaNAnI zakti nathI-ema nathI,to pachI zA mATe dehane kartA tarIke kalapavo paDe? eTale ke deha kadI paNa koI karmano kartA che ja nahi,ane karmo jo mana karatu hoya,paNa AsaktithI rahita hoya, to te paNa akartA jevuM ja che. kema ke ema hovAthI tene karmonA phaLa bhogavavA paDatAM nathI. paramAtmAmAM lAgelA mana vALo puruSa potAnuM mana sArAM-narasAM karmonI AsaktithI rahita hovAne lIdhe, tenA zarIrathI brahma-hatyA thAya to paNa tenA pApathI lapAto nathI, ane zarIrathI azvamedha yajJa kare to paNa tenA puNya thI lapAto nathI. eTale ke-tevo jIva,bahAranI koI paNa kriyAo karato hoya to paNa te kadI kartA ke bhoktA thato nathI. tethI bahAranI kriyAo (karmo) karavAthI ke nA karavAthI tene koI lAbha ke hAni nathI. he,rAma,mATe zarIranI sAthe saMbaMdha dharAvanArI saghaLI vastuone tathA sarve kriyAone manathI bahAra rAkhavI, ane saghaLAM duHkhone utpanna karanAra Asaktine atyaMta krUra samajIne tyajI devI. eTale- Asakti-rUpI melathI rahita thayeluM mana,paramAtmAmAM maLIne ekarasa thaI jAya che. (68) Asakti ne TALavAnA upAyo rAma pUche che ke-he mahArAja,manuSyane kayo ane kayA prakArano saMga baMdhana Ape che ane te saMga ne kayA upAyathI TALavo? kayo saMga manuSyane mokSa ApanAro kahevAya che?
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 vasiSTha kahe che ke deha ane AtmA-ke jeo parasparathI atyaMta viruddha svabhAvavALA che, teonA paraspara vilakSaNapaNAno vicAra nahi karatAM,dehamAM ja Atma-paNA no vizvAsa rAkhavAmAM Ave to e saMga,baMdhananA kAraNarUpa kahevAmAM Ave che. AtmA ke je deza-kALa nI tathA vastunI maryAdAthI para che tenuM e "maryAdAthI rahitapaNuM" bhUlI jaI, dehane ja AtmA mAnIne viSayonA sukhanI lAlaca rAkhavAmAM Ave te-saMga,baMdhananA kAraNarUpa che.paNa, "A saghaLuM jagata AtmA ja che mATe konI IcchA karuM ke kone tyajI dau? icchavA ke tyajavA yogya kaMI che ja nahi" ema samajIne asaMgapaNAthI rahevuM te jIvanamuktanI (asaMganI sthiti kahevAya che. "huM deha paNa nathI,ane deha mArAthI judo paNa nathI mATe deha ke je mithyA ja che, temAM viSaya-sukho maLe to paNa bhale ane nA maLe to paNa bhale-huM to asaMga ja chuM" evI rItano je manano nizcaya che te jIvanamukta nI sthiti che. je puruSa karmonA tyAgane na Icche,karmo mAM Asakta paNa na thAya,siddhi-asiddhimAM samAna buddhivALo rahe,ane karmo nA phaLo no tyAga kare te puruSa saMga vinAno kahevAya che. AtmAmAM ja niSThA rAkhanArA je puruSanuM mana,harSane,krodhane vaza thatuM nA hoya te puruSa saMga-rahita kahevAya che. je puruSa sadhaLA karmono ane tenAM phaLa Adino kriyAthI(karmothI nahi paNa manathI ja sArI rIte tyAga karIda, te puruSa saMgathI rahita (asaMga) kahevAya che. jo eka- Asakti ne ja tyajI devAmAM Ave to aneka prakAranA duHkhothI thatI ceSTAonuM osaDa maLI Ave che, ane mokSa-rUpI puruSArthanI prApti thAya che. Asaktine lIdheja udaya pAmatA saghaLA duHkhonA samUho,khADAmAM UgelAM kAMTALAvRkSonI jema seMkaDo zAkhAothI phelAya che.baLada-Adi pazuonI nAkanI natha kheMcavAthI bhaya pAmI bhArane tANe che te AsaktinuM ja phaLa che. jhADa eka ThekANe ja rahenArA potAnA zarIrathI TADha-taDako-vAyu nA duHkhane sahana kare che te AsaktinuM ja phaLa che. manuSyo vAraMvAra janma-mare che ane nirupAya thai jAya che te AsaktinuM ja kAraNa che. anarthathI bharelI A saMsAra-rUpI nadI,vRddhi pAme che te Asakti nuM ja kAraNa che. he rAma,vaMdhA (vaMdana karavA ke vakhANavA yogya) ke vaMdhyA (vAMjhaNI-puruSArtha-rUpI phaLathI rahita) ema be prakAranI Asakti che.tatvavettAone svarUpa nA anusaMdhAnamAM je Asakti che, te vaMdhA-Asakti che. Atma-tatvano bodha nahi thatA,deha-vageremAM thayelI dRDha Asakti ke je pharIvAra paNa saMsAramAM ja nAkhanArI che, te vaMdhyA-Asakti kahevAya che. sAcA vivekane lIdhe,Atma-tatvano bodha thatAM,svarUpanA anusaMdhAnamAM dRDha Asakti ke je pharIvAranA saMsAranA pherAne TALI ja nAkhe che, te vaMdhA-Asakti kahevAya che. zaMka-cakra-gadA vagerene hAthomAM dhAraNa karanArA viSNu-deva,vaMdhA-Asaktine lIdhe ja aneka prakAranI lIlAothI vailokya nuM pAlana kare che. sUryadeva vaMdhA-AsaktithI ja dararoja AkAzamAM gati karyA kare che. moTA kalpane aMte videha-muktimAM zAMti mATe kapAyeluM brahmA nuM zarIra baMdhA-Asakti thIja jagatanuM nirmANa kare che,pArvatI-rUpa (zakti-rUpa) baMdhana nA staMbhamAM lIlAthI baMdhAyeluM ane vibhUtiothI zaNagAreluM sadAzivanuM zarIra,vaMdhA AsaktithI ja jagatano pralaya kare che. devatAo (devo) mana-rUpI-vraNathI duHkhI thavA chatAM,paNa aneka yuganA pheraphAronAM duHkho jovAmAM AvavAthI kaThina thai gayelA e mana-rUpI vraNa ne -AsaktinA lIdhe ja kApI nAkhatA nathI. he rAma,nirAkAra parabrahma-rUpI AkAzamAM koIe kevaLa vAsanAne lIdhe ja,mananI Asakti-rUpI raMgathI, A jagata-rUpI vicitra citra AlekhyuM che te tame juo.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 A saMsAramAM manathI Asakta rahIne vyavahAra karanArA lokonAM zarIrone tRSNA-rUpI agni bALI nAkhe che. AvA manuSyonA vAraMvAra thatA janmone gaNI nAkhavAmAM koNa samathe che? jemanuM mana saMsAramAM Asakta che, teonA mATe je A raurava-vagere nAmanAM narakonAM aMtaHpuro hArabaMdha bAMdhelAM che, ke jeomAM "yAtanAo" nAmanI rANIo bhogavavAmAM Ave che. jagatamAM je je duHkho che-te saghaLA Asakti-vALAo mATe ja Izvare TharAvelAM che. jIvone janma-maraNanI durdazAo mAM nAkhavAne ja IcchanArI,avidhAe (ajJAna) A duHkhanI jALa pAtharelI che. he rAma, jema varSARtumAM nadIo jaLanA pUrathI khuba phlAya che, tema,aizvarya-Adi-vibhUtio,bhogonI AsaktinA tyAgathI atyaMta vistAra pAme che.mana nI aMdara je Asakti che te aMgo ne aMgArA-rUpa che, ane je Asaktino tyAga che-te-aMgone amRta-rUpa che.ema samajo. saghaLA viSayonI AsaktithI rahita,zAMta,AkAzanI peThe nirlepa rahenAruM, brahma-viSayamAM utsAha dharAvanAruM,ane,avidhAmAM utsAha vagaranuM mana sukha ApanAruM ja thAya che. ane AvA citta thI je saMsAramAM rahe che te jIvanamukta ja che. (69) mana ne Asaktirahita karIne brahmamAM avaziSTa karavAno krama vasiSTha kahe che ke-he rAma,sarvadA sarva vyavahAramAM putra,sI,mitra-Adi sadhaLAMnI sAthe rahetAM,dhanano udhamakaratAM, ane sadhaLA prakAranA kAryo karatAM paNa samaju puruSe potAnA manane dhana Adi udhamomAM Asakta rAkhavuM nahi. thai gayelI (bhUtakALanI) vAtonI ciMtAmAM Asakta rAkhavuM nahi,tema,vartamAnamAM paNa Asakta rAkhavuM nahi, AkAzamAM-madhyamAM-nIce (jamIna para) ke koI khUNAomAM manane Asakata rAkhavuM nahi. tema ja zarIramAM,bhogopI indriyonI vRttiomAM,iMdriyomAM,yoga saMbaMdhI dhAraNa karavAnAMprANa,brahmaraMdhra,bhukRtIonuM-madhya,nAsikAno aMta,mukha tathA kIkIo-ItyAdi sAdhanomAM, aMdhakAramAM,prakAzamAM,hRdayAkAzamAM,jAgrata-svapta ke suSuptimAM,satva-rajasa ke tamoguNamAM,kArya padArthomAM, mAyAmAM,sRSTinA Adi-madhya ke aMtakALamAM,TukaDAmAM,dura ke pAse rahelAmAM,nAma-rUpAdimAM,jIvamAM, zabda-sparza-rUpa-rasa-gaMdhamAM,viSayonI abhilASathI paravazatAmAM,viSayonA upabhoga-rUpI phaLamAM, bIjA lokamAM javA-AvavAnI siddhiomAM ane lAMbA kALa sudhI jIvavA-Adi siddhiomAMpaNa samaju puruSa,potAnA manane Asakta rAkhavuM nahi. mana kevaLa buddhinI sAkSImAM ja zAMti laIne ane bIjA saghaLA viSayo tuccha samajIne, vyApaka caitanyanA ja anusaMdhAnamAM rahe ema karavuM joIe. sarvatra rahelI sarva prakAranI Asaktio TaLI javAthI,ane e sthitimAMja rahevAthI, brahmapaNAne prApta thayelo jIva,A saghaLA vyavahArane kare to paNa bhale ane nA kare to paNa bhale. vyavahAra karavAthI ke nA karavAthI tene koI hAni ke lAbha thatAM nathI. jema AkAza vAdaLAM joDe saMbaMdha pAmatuM nathI,tema,AtmArAma thayelo jIva,kriyAo nA phaLothI saMbaMdha pAmato nathI.mATe evo jIva kriyAo kare to paNa bhale ane nA kare to paNa bhale. he, rAma,sva-rUpamAM zAMti pAmelo,sarvadA svayaMprakAza raheto ane vyavahAranAM phaLomAM IcchA nahi rAkhato jIva, vyavahAra karato hoya to paNa avidhA-AdithI rahita hovAne lIdhe,karmonA phaLonA saMbaMdhane prApta thato nathI. ane prArabdha no kSaya thavA sudhI,deha-rUpI bhArane jANe sahana karI rahyo hoya tevI sthitimAM te rahe che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 (70) Asakti rahita manuSya vyavahArika doSothI paritApa pAmato nathI. vasiSTha kahe che ke-he rAma,asaMga-paNAnA sukhano ja niraMtara svAda lenAra, dhaNA mahAtmA puruSo vyavahAra karavA chatAM,paNa aMdara zoka-bhayathI rahita thaIne rahelA che. jenuM mana viSayothI rahita hovAne lIdhe,saMtApothI rahita thaIne AtmAmAM ja rahyuM hoya, tevA puruSanA saMga thI sarva loko prasanna thAya che. sarvadA Atma-STithI AtmAmAM ja lIna thaIne svastha rahenAro jIvanamukta puruSa koI samaye caMcaLa dekhAya, to paNa jaLamAM pratibimbita thayelA,sUryanI peThe mithyA ja caMcaLa dekhAya che. vAstavamAM tenA jIvanamukta puruSo-aMdara to te meru parvata jevA acaLa ja hoya che. jayAre puruSa,paramAtmAnA jJAnane prApta thai,kalpanAo-rUpI melothI rahita thaine, samAdhi dharyA vinA paNa, samAdhimAM rahelA nA jevo sukha-magna rahe, tyAre te AsaktithI atyaMta rahita thayelo kahevAya che. he rAma,A AtmamAM ja AsaktapaNA-rUpI sthitimAM rahelo jIva,sarvadA priyathI,apriyathI,jIvana-maraNa thI rahita hovAne lIdhe jAgratamAM paNa suSaptimAM rahelA jevo thAya che.ane A avasthAmAM rahevAnA abhyAsanA kramathI prauDhatAne pAmelo jIva,atyaMta pavitra paramAtmAne prApta thAya che.jIva evI suSupti avasthAne pAmIne jIvatAM sudhI vyavahAra karyA kare to paNa,sukha-duHkha-rUpI rajuothI kadI kheMcAto nathI. he rAma, tame paNa suSupti (jAgratamAM paNa suSupti) jevI vRttino Azraya karIne, prArabdhanA yoge AvI paDelAM varNAzrama karmo karo,ane kadAca e karmo nA karo to paNa kaMI nahi. jJAnI puruSane karmono svIkAra paNa gamato nathI ane tyAga paNa gamato nathI. potAnA svarUpane jANanArA jJAnI puruSo,koI paNa Asakti rAkhyA vinA je samaye je kriyA AvI paDe te kriyAne anusarIne varte che. jo tame jAgratamAM ja suSuptimAM rahenArI buddhithI kriyAo karazo, to paNa akartA ja rahezo,ane jo tamArI buddhi,jAgratamAM,ja,suSuptimAM nahi rahelI hoya to tame koI kriyAo nahi karo to paNa kartA ja rahezo. he rAma, jema bALaka koI paNA phaLano vicAra karyA vinA khATalAmAM paga halAvyA kare che, tema,tame phaLono saMkalpa nahi karatAM ja karmo karo. he rAma, tame ke je nirdoSa cho,te suSupti jevI avasthAmAM rahIne, jo,zarIrane tarata pADI nAkho to paNa bhale ane parvatanI jema lAMbA kALa sudhI dharI rAkho to paNa bhale. Ama jAgrata mAM ja suSuptimAM rahevA-rUpI sthiti abhyAsanA yogathI dUDha rahevA lAgetyAre ja tatvavettAo tene"turyAvasthA" (jIvanamukta)kahe che. upara kahelI jAgratamAM) "suSupti" jevI avasthAmAM AnaMda-maya thaIne rahevAya che, jayAre turyAvasthA mAM AnaMda-rUpa thai javAya che. bhAgyazALI puruSa taryAvasthAmAM saghaLAM duHkhothI rahita thAya che, tenuM mana atyaMta nAza pAmI jAya che. parama AnaMdathI dhUmato tuyavasthA mAM rahelo tatvavettA puruSa, A jagatanI sarva racanAne-lIlAnA jevI joyA kare che ane pharIthI A saMsAranI racanAmAM paDato nathI. Ama te tatvavettA-jIvatAM sudhI,e "turyAvasthAmAM akhaMDa sthiti pAmIne,AnaMdamAM ja lIna thayelo hovAne lIdhe, aMte "videha-makti" ne prApta thAya che.ke je videha-mukti "turyAtIta" pada kahevAya che.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 jAgrata-svaM-suSupti-e traNa avasthAo-ke je-moTA -mahA-AnaMda thI rahita che, tene tyajIne, dyavasthA (jIvanamukta)-rUpa-mahA-AnaMdanA padane prApta thayelo tatvavettA puruSa, te mahA-AnaMdane paNa choDIne taryAtIta-pada (videha-mukti) ne prApta thAya che tyAre "mukta" kahevAya che. jenAM saghaLAM ajJAnamaya abhimAno kSaya pAmelAM hoya che ane janma ApanAra kAma-karmAdi-saghaLA pAzo galita thai gayA hoya che evo mahAtmA puruSa,paramAtmA nI adhiSThAna-rUpI - "akhaMDAnaMda-sattA" (sattA-sAmAnya) ne prApta thAya che. (71) avarNanIya videhamukti ane taryAvasthA nuM varNana he rAma, "taryAvasthA"nA anubhava-rUpa je brahma-bhAvanuM pada-ke jene "jIvanamakta" puruSo jANe che, ane "turyAtIta -pada"ne prApta thAya tyAre te "videha-mukta" kahevAya che. zrati-AdinAM vacano.paNa taryAvasthA nA anubhava sudhInuM ja varNana karI zake che. te pachInI sthitinuM koI varNana thai zakatuM nathI. kAraNake-jIvanamakta thayA pachI videhamukta thayelA paruSo "manathI rahita" hovAne lIdhe potAnA "videha-mukta-pUNA" ne jANatA nathI, he rAma, jema, AkAza manuSyonA viSaya-rUpa nathI,tema videha-mukti anubhavanA ke vacanonA viSaya-rUpa nathI. jema AkAzamAM pavano ja pahoMce che, tema, jemAM videhamukato ja pahoMce che evI e parama vizrAMti nI padavI, to bIjA sAmAnya jIvana jIvatA mAnavIne dUra karatAM atyaMta atyaMta dUra che. Ama,jAgratamAM ja suSupti jevI avasthAthI keTalAka kALa sudhI,jagatanI sthiti bhogavIne pachI, parama AnaMdamAM dhumelo puruSa "tuyavasthA" (jIvanamukti) ne prApta thAya che. he rAma,jIvanamukta puruSo je paddhatithI,nidraDha (sukha-duHkha vagere dvaMdva thI rahita) pada-rUpI "turyAtIta" dazAne prApta thAya che.te paddhatithI tame paNa e dazAne prApta thajo. tame jAgratamAM suSupti jevI avasthAthI jagatanA vyavahAra karo.jema citramAM AlekhAyelA caMdrane kSaya nathIke rAhu Adino bhaya paNa nathI,tema,tamane mRtyu nathI ane koIno bhaya paNa nathI. A zarIrano kSaya thAya ke sthiratA thAya,tethI AtmAne kSaya ke sthiratA prApta thAya che tema samajavuM nahi, kema ke-je A zarIra che te to bhrama ja udaya pAmelo che.tamAre dehanA nAzanuM zuM prayojana che? tame tamArA AtmAnA bodhanI sthiratAno prayatna karo.deha jema che tema bhale rahyo. tame jagatanA adhiSThAna ne jANI cUkyA cho,traNe avasthAonA adhiSThAna ne samajI cUkyA cho, ane potAnA svarUpane pAmI cUkyA cho, to have prajAnA kalyANa mATe zoka-rahita thAo. A saMsAramAM je kaMI che te traNa prakAranA paricchedathI rahita,zuddha caitanya ja che.mATe "A huM chuM ane A mAruM che" evI khoTI bhrAMti tamane nA rahevI joie. zuddha caitanya nuM "AtmA" e nAma paNa zAstra-Adi vyavahAra mATe kalpeluM che.vAstavika nathI. to pachI anAtma padArthono nAma-rUpa Adi bheda to zuddha caitanyathI atyaMta dUra ja hoya,emAM kahevuM? je samudra che te jaLa che, ane temAM taraMga-Adi jaLathI juduM che ja nahi, tema saghaLuM jagata AtmA ja che. A saghaLA jagatamAM AtmA sivAya bIjuM kaMI maLe tema ja nathI. je samudra che te ja dArthono nAma-rUpa zAsa-Adi vyava.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 koI paNa amuka padArthamAM AsthA rAkhavI yogya nathI, kema ke-je tame nathI athavA je tamAruM nathI evuM kaMI paNa nathI.temaja je tame cho athavA je tamAruM che,evuM paNa kaMI nathI.deha paNa tamAro nathI,to te deha sAtheno saMbaMdha paNa nathI eTale koI paNa prakAranuM nuM vaita nathI ja.ane Dheta hoI zake nahi. sUryamAM aMdhakAra-rUpI kalaMka hoya to AtmAmAM dvata-rUpI kalaMkano saMbhava hoya. he rAma, have "TaeNta che" ema ghaDIbhara svIkArIne tamArI pAse huM vAta karuM chuM. deha ane AtmAne saMbaMdha saMbhavato ja nathI.jema zIta ane uSNa-sarvadA parasparathI viruddha hoI temano saMbaMdha saMbhavato nathI,tema,deha ane AtmA paraspara viruddha hovAthI teono saMbaMdha saMbhavato nathI. jema, mATIne ane ghaDAne paraspara judAM nahi rahevA-rUpa "samavAya" saMbaMdha che.tevo,AtmA ane dehano "samavAya" saMbaMdha paNa dhaTato nathI,kAraNake AtmA cetana che ane zarIra jaDa che. kevaLa caitanya-mAtra AtmAmAM kapAyela dehano ane AtmAno khoTo saMbaMdha, AtmAnuM avalokana karavAthI bAdhita thai jAya che. AbhA caitanya-sva-rUpa che, nitya che, svayaMprakAza che tathA duHkha-rahita che.ane deha jaDa che,maLavALo che,anitya che,bIjAne lIdhe te prakAze che,ane du:khovALo che. mATe AbhA dehanI sAthe saMbaMdha ja kema pAme? he uttama buddhivALA rAma,dvaita no ghaDIbhara svIkAra karavA chatAM paNa-dehanA ane AtmAnA saMbadha no saMbhava thato nathI.tyAre dvaitano svIkAra- na- karavAnA-siddhAMta-pakSamAM to deha ane AtmA nA saMbaMdhanI kalapanA kyAMthI hoya? jema,dehanA ane AtmAnA saMbaMdha nuM khaMDana karavAmAM ghaNI yuktio chetevI ja rIte- haita nuM khaMDana karavA paNa ghaNI yuktio che. mATe tame dvaita-rUpI bhramane choDI daIne advaita mAM ja sthiti karo. koIne kadI paNa ane kyAMya paNa baMdha ke mokSa che ja nahi. he, rAma,sarvatra bahAranA tathA aMdaranA padArtho sahita je dekhAya che-te saghaLuM kaMI che ja nahi ane te AtmA ja che-evI bhAvanAne spaSTa rIte dRDha karo. "hu sukhI chuM-duHkhI chuM-mUDha chuM" evA prakAranI bhAvanAo to kevaLa ulaTA vicAro ja che. e khoTI bhAvanAone tame sAcI samajatA hazo-to huM dhAruM chuM ke tamane hajI lAMbA kALa sudhI duHkha bhogavavAnI IcchA che.jema,rezamI vastra ane paththaranI tulanA thAya nahi tema,AtmA ane zarIranI tulanA thAya nahi. AbhA prakAza-rUpa che ane zarIra jaDa che mATe teono saMbaMdha ke ekatA kema ghaTe? "jo deha AtmA nA hoya athavA AtmAnA saMbaMdhavALo nA hoya, to te gati-vagere kema karI zake?" evI jo tamArA manamAM zaMkA hoya to-te khoTI ja che. kema ke-deha,vAyuthI Ave-jAya ane cAle che ane nADIomAM bhramaNa karanArA vAyuthI ja "zabda" (nAda) kare che. jema,vAMsanAM chidromAM,pavananA abhipAtathI zabda utpanna thAya che, tema kaMTha tathA tALavA-Adi dehanAM chidromAM aMdaranA "pavana" no abhipAta thavAthI,"ka-ca-Ta-ta-5" akSaro vALo zabda (nAda) utpanna thAya che. jema dehamAM zabda-A rIte vAyuthI ja thAya che, tema cakSu Adi indriyonuM calana paNa vAyuthI ja thAya che. (noMdha-zAstromAM vAyune zakti tarIke batAvyo che ane tenI devI mAtAjI che!!) indriyo-vagere upAdhione choDI detAM,je sAmAnya "anubhava" avazeSa rahe che, te ja kevaLa AtmAnuM svarUpa che. jo ke AkAza,paththara ane bhIta vagere saghaLA padArthomAM "AtmA" che, tema chatAM jema pratibiMba arIsAmAM ja pragaTa thAya che,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema,AtmA -citta ane cittanI pravRttiomAM ja "anubhava-rUpe" pragaTa thAya che. citta-rUpI-pakSI,A zarIra-rUpI-mALAne tyajIne potAnI vAsanA pramANe jyAM jAya che, tyAM ja AtmA no anubhava thAya che. jema,jyAM puSpa hoya tyAM ja sugaMdha jaNAya che,tema,jyAM citta hoya tyAMja AtmAno anubhava thAya che. AtmA sarvatra che,paNa -cittamAM ja te jaNAya che.citta ja AtmAnA pratibiMbanA sthAna-rUpa che. jema sUryanI prabhA AkAzane vistAre che,tema cittamAM pratibimbrita thayeluM,Atma-sva-rUpa, A satya ane asatya "jagata" nAmanA AkArane vistAre che. (noMdha-jagatanI sattA -be-prakAre che.vyavahArika sattA ane prAtibhAsika sattA.jenAthI jagatanAM kAryo thai zake te vyavahArika sattA-jema ke ghaDAthI pANI bharavuM.A brahma-dRSTie mithyA che paNa vyavahArika dRSTie satya che.paNa je baMne dRSTie nakAmAM hoya te prAtibhAsika sattA che.jema ke doraDAmAM sApa dekhAya-ke je karaDe nahi. AtmAno deha sAthe je saMbaMdha che te vyavahArika satya che.paNa paramArthika (kevaLa brahmanI sattA)dRSTie nathI) he rAma,Ama,AtmA nAM pratibiMbo,cittamAM paDavAthI-citta ja saghaLA saMsAranI utpatti nuM kAraNa che. ane ajJAna-avicAra ke mUrkhatA- e cittanuM kAraNa che.eTale ajJAna-ke avicArane saMsAranI utpatti nuM kAraNa kahI zakAya che.yathArtha vicAra nahi karavA-rUpI-ajJAna thI ja cittane potAnA saghaLA bhramonA bIja-rUpI AkAra maLyo che.AtmAmAM janma-maraNa-Adi bilakula saMbhava nahi hovA chatAM cittane lIdhe ja,temAM janma-maraNa jovAmAM Ave che.AtmAnA (tatvanA) yathArtha jJAnathI ja cittano saMpUrNa nAza thAya che.mATe samaju puruSe cittano "vicAra" karavo joIe. ke je citta "jIva-aMtaHkaraNa-citta ane mana" evAM aneka nAmo dharAve che. rAma kahe che ke-he,guru mahArAja,cittanAM "jIva-aMtaHkaraNa-citta ane mana" vagere nAmo -kayA kAraNothI prasiddha thayAM che? te mane kaho -ke jethI huM cittano vicAra karI zakuM. vasiSTha kahe che ke-he rAma,AtmAnI sattAthI judI sattAvALA nahi thai zakanArA A saghaLA padArtho cittathI ja bharelA che.A AtmA gativALA padArthomAM gati-rUpe ane gati vinAnA padArthomAM gati vinAno rahelo che. paththara Adi padArtho ke jeo gati vinAnAM che,teo paNa AtmAmAM kalpAyelAM che.ane manuSya Adi padArtho ke je gati karI zake che teo paNa AtmAmAM ja kalpAyelAM che. 246 saghaLA sthAvara-jaMgama padArthomAM je je zaktio jovAmAM Ave che,te zaktio AtmAthI judI sattAvALI che ja nahi.ajJAna pote paNa AtmAmAM kalpita hovAne lIdhe judI sattA-vALuM che nahi. ajJAna no je aMza AtmAnA pratibiMba thI zobhI rahelo che-te "jIva" kahevAya che. ane te "jIva" ja A saMsAramAM mahA-moha-rUpI ajJAnanA pAMjarAmAM baMdhAi rahyo che. e "jIva" (ajJAnano aMza) prANane (eTale ke-AtmAnA pratibiMbane) dhAraNa kare che-tethI "jIva" kahevAya che. e jIva "ahaMkAra" ne dhAraNa kare che-tyAre "huM" (ahaM) kahevAya che. e jIva "nizcaya" kare che tyAre "buddhi" kahevAya che.ane e jIva "saMkalpa-vikalpa" kare che tyAre "mana" kahevAya che. e jIva jayA2e "kalpanA" thI sarva anAtma-padArtho utpanna kare che-tyAre "prakati" kahevAya che. e jIva "moha" thI kharaDAyelo hovA thI "deha" kahevAya che. ke je deha-mAM ajJAna vadhAre hovAthI "jaDa" kahevAya che-ane temAM pratibiMba-rUpI "caitanya" vizeSa-pramANamAM raheluM hovAthI"cetana" kahevAya che.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 A rIte "ajJAnano bhAga" ane "caitanya no pratibibita-rUpI-bhAga" e baMne maLIne je "padArtha" goThavAyelo chete padArtha "huM-buddhi-mana-citta-ahaMkAra-prakRti-jIva-aMtaHkaraNa" evAM nAmathI kahevAya cheke je upara kahyA mujaba jaDa paNa che ane cetana paNa che. he,rAma,jIvanuM AvI rItanuM svarUpa bRhadAraNyaka vagere ghaNAM upaniSadomAM ghaNA ghaNA prakArathI kaheluM che. duSTa vikalpo ane duSTa tarkone karanArA,mUDha lokoe potAnI bhUlane ja lIdhe, e saghaLAM nAmomAM "teo judAjudA padArtho che" evI vyartha Asaktio karI lIdhI che. he rAma,A rIte je jIva (AtmAnA pratibiMbathI zobhI rahela ajJAna) ke citta che, te ja saMsAranuM kAraNa che. deha -ke je mUMgo che ane atyaMta tuccha che-teNe emAM zuM karyuM? (kazuM karyuM nathI) deha paNa saMsArI nathI ane AtmA paNa saMsArI nathI,paNa vacamAM laTakato je "jIva" che te saMsArI che. jema jema,ghaDo ane te ghaDAmAM bhareluM jaLa-emAMthI ekano nAza thatA bIjAno nAza thato nathI, tema,zarIrano nAza thatAM zarIramAM rahelA "jIva" (AtmAnA pratibiMbathI zobhI rahela ajJAna) no nAza thato nathI. jema pAMdaDuM sukAI jatA teno rasa sukAI jato nathI, paNa te rasa sUryanAM kiraNonI aMdara jAya che, tema,zarIrano kSaya thatAM jIva -kSaya pAmato nathI-te (vAsanA-vALo) jIva bIjA zarIramAM jAya che. paNa,jo e jIva-vAsanAthI rahita thai gayelo hoya, to te bIjA zarIramAM nahi jatAM, potAnA para-brahma-rUpa (sattA-sAmAnya-rUpa) mAM asala svabhAva (AtmA) mAM rahe che. dehano nAza thavAthI kaMI vaLatuM nathI paNa jo cittano nAza thAya to moTo bhAgyodaya thayo-ema gaNavAmAM Ave che. cittano nAza thavAthI jIvano nAza thavAnI paNa saMbhAvanA thatI hoya to tethI kaMI DaravA jevuM nathI. kema ke e rItano nAza e-parama-puruSArtha-rUpa-mokSa ja che-ema zAstro kahe che. je marI jAya che-te "nAza pAmyo" ema je kahevAmAM Ave che e to khoTuM ja kahevAmAM Ave che ema huM dhAruM chuM. kema ke je marI jAya che te to bIjA dezamAM ane bIjA kALamAM bIjA zarIrane dhAraNa karato anubhavamAM Ave che. eTale "amuka naSTa thai gayo ane amuka jagyo" ItyAdi kalapanAo manuSya bhrAMti thI ja karI le che. jIva-vAsanAne lIdhe ja eka zarIrane tyajI ne bIjA zarIramAM jAya che. hRdayamAM rahelI vAsanAone lIdhe-anAdi kALathI TakI rahelA jIvo, aneka duHkho ne veThatAM,narakonA samUhamAM vase che. (72) paMcabhatavALA dehane mATe harSa-zoka mithyA che vasiSTha kahe che ke-he rAma,deha janmatAM tame jamyA nathI ane deha naSTa thatAM tame naSTa thavAnA nathI. tame potAnA svarUpamAM niSkalaMka ja cho.tamAre deha sAthe koI saMbaMdha nathI. jema ghaDo phUTI jatAM,dhaDo ane ghaDAnuM AkAza-e baMne naSTa thai gayA-e kalapanA vyartha che, tema, deha naSTa thai jatA deha ane AtmA baMne naSTa thai jAya che e kalpanA vyartha che. vinAza pAmavAnA svabhAvavALo A deha naSTa thaIne paMcamahAbhUta mAM maLI jAya che, temAM "huM naSTa thai jAuM chuM" ema mAnIne je puruSa kheda kare-te AMdhaLA citta-vALA puruSane dhikkAra che. jema taLAvanA kAdavano ane nirmaLa pANIno saMbaMdha paraspara prema vinAno ja che
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 tema,deha tathA indriya-citta vagereno ane AtmAno-saMbaMdha paraspara prema vinAno ja che. mATe samaju puruSe deha sAthe ahaMtA-mamatA (Asakti ke rAga-dveSa-ke saMyoga-viyoga) no kheda karavo yogya nathI. lokone dehanA saMbaMdhathI thatAM sukha-duHkha Adi vikAro kevaLa khoTI kalapanAthI ja utpanna thayelAM che. paMcamahAbhUta mAMthI ja A deho banelA che-eTale dehomAM paMcamahAbhUto sivAya kazuM jovAmAM AvatuM nathI. to teno kSobha-nAza ke utpatti thatAM tame harSa-zoka ke krodhane zA mATe vaza thAo cho? "strI" evuM nAma dharAvanAro kSaNabhaMgura paMcabhUta no samudAya,ke jemAM puruSo,jema pataMgiyAM agnimAM paDe chetema temAM paDe che,to "puruSa" evuM nAma dharAvanArA kSaNabhaMgura paMcabhUta nA samudAyamAM zI vizeSatA che? "strI" evuM nAma dharAvatA paMcabhUta nA samudAyamAM avayavo nI komaLatA-tathA suMdaratA Adi-je vicitratA chete to ajJAnI ne ja saMtoSa Ape tevI che-jJAnIo ne nahi. jema,eka paththaramAMthI thayelAM be pUtaLA paraparanI sAme maLyAM hoya topaNa temAM koIne koInuM snAna-sUtakano saMbaMdha paNa nathI.ane paraspara mamatA-AdithI rahita rahe che, tema tame buddhi-iMdriyo ane mana nA samAgamamAM mamatA AdithI rahita ja raho. jema taraMgo,ahIM-tahIM thayelA tRNone ekabIjAnI sAthe atyaMta najIkamAM meLavI de che, tema,dehamAM thayelI "huM" dRSTi judAjudA dezomAM thayela prANIone ekabIjAnI sAthe meLavI de che. ane te ja tRNo -jema mamatA rahita rahIne ja ekabIjAnI sAthe maLe che ane ekabIjAthI judA paNa paDe che, tema,dehamAM ane adhiSThAna-rUpa-AtmAmA--paMcabhUto koI paNa jAtanI mamatA-Adi-nahi rAkhatAMekabIjAnI sAthe maLe che ane ekabIjAthI chUTA paNa paDe che. AtmA,citta-rUpI kalAnAvALo thaIne dehane lagatA aneka padArthone (paMcamahAbhUto-vagerene bhegA karyA kare che, paNa,jema,jaLa potAnI gatine lIdhe,malina-paNAno tyAga karIne svacchatAne prApta thAya che, tema,AtmA tatva-bodhathI,dehAdi-paNAno tyAga karIne potAnA akhaMDa-svarUpane prApta thAya che. jema,AkAzamAM pharanAro siddha-puruSa pRthvInA maMDaLane durathI ja jue che, tema,bodha nA samayamAM paMcabhUto nA saMbaMdhathI rahita thayelo puruSa,potAnA dehane dUrathI ja jue che. dehanuM abhimAna chUTI javAne lIdhe dehathI -para-thayelo puruSa,saghaLA padArthone (paMcamahAbhUto-vagerene) anAma-rUpa jANIne,divasanA sUryanI kAMtine peThe atyaMta prakAza pAme che. jema,samudranA moTAmoTA mojAM,uttama maNiothI saMbaMdha pAmavA chatAM temAM Asakta nahi thatAM,lIlA ja kare che, tema,mahA-jJAna-vALA,rAga-dveSa-doSothI rahita thayelA jIvanamukta mahAtmAo lIlAthI A jagatamAM vyavahAra kare che. jema,uDatI rajothI AkAza glAni pAmatuM nathI, tema,A jagatamAM potAnA laukika vyavahArothI,jIvanamukta puruSa glAni pAmato nathI. jIvanamukta puruSane A saMsAramAM AvatA-jatA,sArA-narasA,bhogomAM rAga-dveSa thato nathI. je kaMI A jagatamAM che te mananI kalpanA-rUpa che ane te viSayomAM pravRtta thayelA caitanyano vilAsa che, ema vidvAnoe nizcaya karelo che. ahaMkAra,paMcamahAbhUta-Adi padArtho,ane bhUta-bhaviSya-vartamAna-kALa saMbaMdhI,bIjuM paNa je kaMI indriyonA ane viSayonA saMbaMdhonA vistAra thI dekhAya che-te sadhaLuM mananA vilAsa sivAya bIjuM kaMI paNa nathI. dRzya ke jenI siddhi AtmAthI ja thAya che, te to sata paNa kahI zakAtuM nathI ke asata paNa kahI zakAtuM nathI.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 mATe teno harSa zoka karavo yogya nathI.ane je AtmA che,te to asaMga hovAne lIdhe,harSa-zoka sAthe joDAyA ema ja nathI.mATe harSa ke zoka no muddale avakAza ja raheto nathI. he,rAma, A jagatane satya mAno ke asatya mAno-athavA-eka rIte satya ane bIjI rIte asatya (ke -satyAsatya) mAno,to paNa koI rIte jagatane mATe harSa ke zoka karavo yogya nathI. kema ke -jagata satya hoya to-satya vastu akhaMDita hoya che.mATe temAM hAni-lAbha nahi hovAthI harSa-zokano prazna ja raheto nathI ane jo jagata asatya hoya to asatyane mATe zoka harSa karavo thI nathI e vAta spaSTa che. ane jo jagata satyAsatya-hoya to te asatya-paNAnI koTimAM ja praveza kare che. A rIte jagata-koI paNa prakAre harSane ke zokane yogya TharatuM ja nathI,te chatAM,tenA saMbaMdhamAM tame zA mATe mUMjhAo cho? he rAma, tame nakAmA vicArone tAjI daIne yathArtha vicAra karo. yathArtha vicAra karanAro prauDha manuSya koI paNa padArthamAM moha pAme ja nahi. indriyono-ane-viSayono saMbaMdha thatA je sukha anubhavamAM Ave che.te sukhaneindriyo ane viSayo-rUpI upAdhionA tyAga karIne vicArIe-to-te sukha kevaLa "anubhava-rUpa" ja avazeSa rahe che. ane je "anubhava" che te-sarvathI-sAra-bhUta-parabrahma ja che ema kahevAya che. indriyono ane viSayono saMbaMdha thatAM je sukha thAya che, tenuM jo ajJAnane lIdhe viSayAkara vRttithI grahaNa karavAmAM Ave to te sukha-saMsAra (baMdhana) Ape che-anejo jJAnane lIdhe brahma-bhAvanAthI grahaNa karavAmAM Ave to mokSa Ape che. indriyo ane viSayono saMbaMdha thatA je sukha anubhavamAM Ave che-te sukha potAnA lAbhathI harSane ke potAnA nAzathI zokane utpanna karanAra- nA thAya to te mukti ja che -ema vidvAno nuM kahe che. indriyo ane viSayorUpI upAdhiothI rahita je akhaMDa pUrNAnaMdanA phuraNa-rUpa "anubhava" thAya che, tenuM ja avalaMbana karIne tame saMsArathI rahita thAo. "akhaMDa anubhava"nuM avalaMbana karavAthI ajJAna jatuM rahe che.jJAnano prakAza thAya che. ane, e ja anubhava -jIvanamukti-e nAmathI kahevAtI "tuyavasthA" thAya che. he, rAma, AvI "turyAvasthA" thatAM evo AtmA avazeSa rahe che ke-je AbhA sthaLa nathI,pratyakSa nathI, tema ja nA dekhAya tevo paNa nathI.te caitanyanA Azraya-rUpa nathI,jaDa nathI,asata nathI,utpattithI sattAvALo nathI. huM ke anya kahevAto nathI,ekapaNA-rUpa guNavALo nathI,aneka nathI ane anekavALo nathI. te dUra ke samIpa rahelo nathI,sattAno Azraya nathI,nathI ema paNa nathI,nahi pAmavA yogya nathI,sarva-rUpa nathI, ane sarvavyApaka paNa nathI.vacanathI nahi kahI zakAya evo hovAne lIdhe,padArthonI paMktimAM nathI, padArtha thI judo nathI,paMcabhUta svabhAvavALo nathI ane paMcabhUta-rUpa paNa nathI. kema ke-pAMca jJAnendriyothI ane chaThThA manathI je kaMi viSayo-rUpI jagata anubhavamAM Ave che. tethI nyAruM (6) Atma-sva-rUpa jagatanI aMdaranA koI padArtha-rUpa jevuM hoya ja nahi. vAstavika rIte jonArA jJAnIne jagata jevuM brahma-rUpa che tevuM ja dekhAya che,saghaLuM jagata brahmamaya ja che. jagatano koI paNa aMza brahmathI bhinna nathI. AtmA,pRthvImAM kaThina-paNA-rUpe,jaLamAM pravAha-rUpe,tejamAM prakAza-rUpe,vAyumAM gatirUpe,ane AkAzamAM avakAza-rUpe rahelo che mATe je kaMI jagata che te AtmA ja che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ he,rAma vastuonI je je sattA che,te te sattA caitanyathI bhinna nathI."jagata caitanyathI juduM che" ema jo bolavAmAM Ave to-te dhelA nuM ja bolavuM kahevAya che.saghaLA kALamAM, anaMta kalponA kramomAM,ane madhyamAM paNa je je jagato che,tathA te jagatomAM jIvonAM je javA-AvavAM che,te sadhaLAM AtmA ja che.AtmA vinA bIjuM kaMI che ja nahi. mATe tame e pramANe buddhi rAkho ane buddhithI saMsAra tarI jAo. (73) ahaMkAra naSTa thatAM mukti prApta thAya che vasiSTha kahe che ke-have eka bIjo vicAra kahuM chuM-ke je-vicAra-rUpI dRSTithI tame AtmAne avicaLa dekhazo,ane, divya-dRSTi-vALA thazo. "huM" ke je AtmA chuM,te ja brahmAMDomAM sarva sthaLe rahyo chuM,huM A tuccha-deha-rUpa nathI,ane dehAdi mAtrathI judAM paNa nathI,huM ke je sarva-sva-rUpe eka ja chuM,temAM mAro potAno ja bheda batAvanAra "dvaita" ja kema hoya? " evI rItano nizcaya rAkhIne potAnAmAM rahelA,A saghaLA jagatane potA-rUpa juo. ane Ama jovAthI tame harSa-zoka ne paravaza thaine-teothI parAbhava pAmazo nahi. he rAma, jayAre A sadhaLuM jagata e rIte ja jovAmAM Ave to pachI kayo padArtha potAno ke pAko rahe? je kaMI indriyothI prApta thAya evuM che te zuM AtmA thI juduM rahe? Ama chatAM paNa loko harSa-zokane dhAre che-to te teonI bhUla ja che. jJAnI thaIne jo -te harSa-zokane dharato hoya to tene ajJAnI (dehamaya) ja samajavo. paramArtha(parama-artha)ne lagatA hovAne lIdhe mokSane ApanArA -be-"ahaMkAro" sAtvika-ke -nirmaLa kahevAya che. "huM atyaMta sUkSma chuM,ane sarvathI nyArA-sva-rUpa-vALo chuM" e pahelo ahaMkAra che ane "saghaLuM jagata huM ja chuM" evA prakArano bIjo ahaMkAra che. "huM deha chuM" evA prakArano je trIjo ahaMkAra che te-zAMti mATe nahi paNa duHkha mATe che-ema ja samajo. tame muktine arthe e traNe ahaMkArone tyajI daIne-sarvano tyAga karatAM je pUrNa-caitanya avazeSa rahe chetenuM ja avalaMbana karIne temAM ja sthira thai tatpara raho. AtmA sarvathI nyArA sva-rUpa-vALo hovA chatAM paNa potAnI sattAthI nAza pAmatI sattA-vALA jagatane pUranAro hovAne lIdhe sarvano prakAzaka thaIne sphure che.tame potAnA anubhavathI ja te juo. tame pote e svayaMprakAza AtmA ja cho.tame dehAdinI vAsanAo sahita ahaMkAranA adhyAsane choDI do. he rAma,e AtmA anumAnathI ke vedanAM vAkyothI jaNAya tema nathI paNa anubhavathI ja pratyakSa thAya che. sarva kALamAM-sarva prakArothI je kaMI che te saghaLuM AtmA ja che. indriyothI,zabda-sparza,rUpa,rasa,gaMdha-e viSayonAM je jJAna thAya che-temAM indriyo-rUpI tathA viSayo-rUpI upAdhiono tyAga karatAM,je akhaMDa "anubhava" avazeSa rahe che-te svayaM-prakAza AtmA ja che. e AtmA kArya-kAraNa-sUkSma-sthULa paNa nathI ane kArya-kAraNa ane sthULa-sUkSma nA madhyamAM paNa nathI. Ama chatAM paNa je kaMI sadhaLuM che te AtmA ja che. je bole che-te AtmA ja bole che-paNa tene (eTale ke te kevo che? te viSe) koI bolI zakatuM nathI. he,rAma,tame e akhaMDa AtmAnuM avalokana karo."A AtmA che ane A anAtmA che" evI rItanI saMjJAono bheda paNa AtmAe ja potAnAmAM kalpelo che. 250 jo ke traNe kALamAM svayaMprakAza e AtmA sarvatra rahelo che, to paNa -atyaMta sUkSmapaNA ane atyaMta moTApaNAne
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhe lokonA jANavAmAM Avato nathI.e AtmA potAnA sva-bhAvane lIdhe aMtaHkaraNa-rUpI arIsAmAM ja jIva-paNAthI pratibibbita thAya che. jema,pavana sadhaLA AkAzamAM rahelo hovA chatAM paNa paMkhAne halAvavAthI pragaTa thAya che, tema,AtmA sarvadA sarva padArthomAM rahelo hovA chatAM,paNa aMtaHkaraNanA udayathI pragaTa thAya che. jema sattA sarva padArthomAM che tema AtmA sarva padArthomAM che. je,padArthomAM aMtaHkaraNa hoya to temAM e AtmA jIva-rUpe pratibiMba vALo thAya che. paNa,paththaramAM aMtaHkaraNa nahi hovAthI-te AtmA temAM- jIva-rUpe-pratibiMba-vALo thato nathI. jema,AkAzamAM sUryanI sthitithI ja lokonA vyavahAra cAle che, tema,aMtaHkaraNamAM jIva-rUpe AtmAnI sthitithI ja prIti (prema) thAya che tathA vicitra bhogonI icchA thAya che. kAraNake parama-prema nuM sthAna AtmA ja che,mATe je kaMI pyAruM lAge che te AtmAnA arthe ja pyAruM lAge che. sarvadA sarvamAM rahenAro A AtmA kadI janmato nathI,kadI paNa marato nathI,kadI kazuM leto nathI, kadI kazuM Icchato nathI,ke kadI mukta ke baMdhana-vALo thato nathI. A dehAdi-rUpI bhrAMti ke je AtmAnA ajJAnathI udaya pAmelI ane khoTI hovA chatAM paNa dekhAvamAM AvatI hovAne lIdhe,rajjumAM sarpa nI bhrAMti jevI che.tethI te kevaLa duHkha denArI che. A AtmA anAdi che mATe kadI paNa janmelo nathI ane janmelo nathI eTalA mATe marato paNa nathI. AtmA potAnAthI judA koi padArthane Icchato nathI,kAraNa ke koi padArtha AtmAthI judo che ja nahi. A AtmA deza-kALa-AdinA mApathI rahita hovAne lIdhe kadI baMdhAyelo nathI, ane ema hovAthI mukta paNa thato nathI.mATe AtmA mokSathI rahita che. he rAma,sarvano AtmA A svabhAvavALo che,chatAM A mUDha loko vicAra karyA vinA kaleza pAme che. tame jagatanA sadhaLA AjubAju nA kramane sArI peThe jANyo che,eTale tame mUDhonI jema zoka karo nahi. jema,keTalAeka manuSyo pote kaMi kAma nahi karatAM,yaMtra thI saghaLuM kAma calAve (kare) che, tema vidvAne baMdhana ane mokSanI kalpanA ne tyajI daIne, pote kaMI rAga-dveSa nahi karatAM,dehAdi thI vyavahAra calAvavo joie. mokSa-e kaMi AkAza-pAtALa ke pRthvImAM paNa nathI.yathArtha jJAnathI AtmAkAra kareluM citta e ja mokSa che. koI paNa viSayamAM Asakti nahi rahevAthI,potAnI meLe cittano kSaya thAya-tene mahAtmAo mokSa kahe che. he rAma,jyAM sudhI nirmaLa bodha udaya pAmyo na hoya,tyAM sudhI mUrkhatAne lIdhe,kaMgALa-paNA tathA bhaktithI (AtmAne aprApta mAnI levAthI) mokSa icchavAmAM Ave che. 251 he rAma."A mokSa che ane A baMdha che" evI vevalI kalpanAne tyajI daIne,mahA-tyAgI thaIne, tame pote-ja-mokSa-rUpa thAo.saghaLI bhedanI kalpanAne choDI daI,aMdarathI Asakti-rahita thai ane sarvadA jIvanamuktapaNAthI zobhA dharIne tame A bhUmaMDaLa nuM lAMbA samaya sudhI pAlana karo. (74) pramAdathI bhrAMti ane prabodha thI pUrNatA vasiSTha kahe che ke-he rAma,jema atyaMta rUpALo manuSya jo kadI paNa potAnA moDhAne arIsAmAM nA joto hoya, to,tene potAnA hRdayamAM potAnA kadarUpa-paNAnI buddhi thAya che, tema,AtmA potAnA sva-rUpane nA jue to tene sRSTi-AdinA samayamAM kSaNa-mAtramAM zarIra prApta thAya che. jema,madirAno thoDoka paNa svAda levAthI,paNa mada (nazo) utpanna thAya che,
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 tema,zarIramAM ahaMtA nA thoDA adhyAsathI paNa khoTI chatAM moTI,rAgadveSa-rUpI khoTI khaTapaTa utpanna thAya che. jema sUryanA tApathI jhAMjhavAnuM jaLa utpanna thAya che-tema,AtmAmAM dehanA adhyAsathI sattA pAmelI, ane puNya-pApa-Adi aneka anarthothI bharelI,e rAga-dveSa-rUpI khaTapaTathI saghaLuM jagata utpanna thayuM che. cittano ane ahaMkArano bheda kahevA mAtra ja che.vAstavika rIte nathI. je ahaMkAra che te ja citta che ane je citta che te ja ahaMkAra che jema,vastrano kSaya thatAM,vastrano ane tenA dhoLA-paNAno kSaya thAya che tema,citta ane ahaMkAra-e bemAMthI eka no kSaya thatAM,baMne no kSaya thAya che. mokSanI buddhi, baMdhanI buddhi tathA tRSNA ke jeo khoTAM ja che,ane tuccha ja che, teone tyajI daIne, kevaLa vairAgya ane vivekathI mana ne kSINa karavuM joIe. jo "mane mokSa thAya to ThIka evI citA aMdara uThI-to mana ne uThayuM ja samajavuM. ane mana jo uThIne manana karavA lAgyuM,to te mana zarIra-rUpa thaIne aDacaNo ja ubhI kare che. "deha huM chuM" evA manathI ja baMdha nI tathA mokSanI bhrAMti thAya che.mATe evA mana ne ja ukheDI nAkho. vAya gati-rUpa-dharma-vALo hovAthI dehamAM cAlavA lAge che gati kare che-hAtha-paga vagere cAlavA lAge che) mATe AtmA aMgone calAvanAro che tema samajavuM nahi.(nodha-vAyu zakti che!) sarva-vyApaka ane sUkSma-caitanya,potAthI ke bIjA koithI paNa DagatuM nathI. sarva padArthomAM pratibibita thayeluM hovA chatAM, potAnA svarUpamAM ja raheluM,caitanya,jJAna vaDe dIvAnI jema A jagatane prakAzita kare che. avidhA-rUpI moTI nadInAM mojAM athaDAvAthI utpanna thayelI bhrAMtithI ja dehamAM cetana-paNuM ane AbhAmAM kartA-bhoktA-paNuM jovAmAM Ave che. AtmAnA kharA svarUpa nA ajJAnathI ja "huM paralokamAM janAra-AvanAra chuM ane kartA-bhoktA chuM" evI vAsanA thAya che.A vAsanA paNa khoTI hovA chatAM sAcA jevI bhAse che.ane, viSayonI tRSNA-vALA mana ne kheMce che. oLakhavAmAM AvelI avidhA (eTale ke avidhA jayAre oLakhAI jAya che tyAre) jJAnIonA manamAMthI nAsI jAya che. jANavAmAM AvelI avidhA (mAyA ke ajJAna) mana ne kheMcatI nathI. AbhAnA bodhathI vAsanA naSTa thai jAya che.ane parama-AnaMda-rUpI prakAza prApta thAya che. zAstra thI ane yuktiothI "avidhA maLe che ja nahi" evo nizcaya thatAM,te pIgaLI jAya che. "A jaDa deha mATe bhogonuM zuM prayojana che?" evA nizcaya-vALo tatvavettA puruSa,AzA-rUpI-melano nAza kare che. he rAma,AzAnA parivAra-rUpI dehAbhimAna Adine hRdayamAMthI dUra karI nAkhavAmAM AvatAM, nirmaLatAne prApta thayelo puruSa,pUrNimAnA caMdranI jema pUrNatA ne prApta thAya che. tevo puruSa atyaMta zItaLa-paNA ane paramasukhane prApta thAya che. pralayakALanA samudranI peThe potAnA svarUpamAM mAto nathI, ane zAMta thayelA samudranI peThe svarUpamAM rahe che. te dhIratArUpI moTI sthiratAvALo thAya che, svacchatA-paNAthI zobhe che, ane zAMta thayelA dIvAnI peThe, potAnA svAbhAvika-rUpane prApta thaIne tRpta thAya che. vaLI,aMdara dIvA-vALA ghaDAnI peThe,te aMdara prakAza paNAne prApta thAya che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 potAno AtmA ke je sarvAtmaka che ane sarvamAM rahelo che-tene ja e puruSa tarIke dekhe che. viSayI-lokonA saMgathI tathA viSayonA rAga thI alipta rahelo,AtmAmAM ja rucivALo,zAMta-paNAthI besato, pUrNa thayelo,pavitra manavALo,rAga-dveSa Adi bhayothI rahita thayelo,saMsAra-rUpI samudrane tarI cUkelo, jemAMthI pAchA vaLavuM paDatuM nathI tevA padane pAmelo,jenuM caritra mana-vANI-kriyAthI sarva lokoe icchavA yogya hoya che, jenA AnaMdane sarva loko vakhANe che, jeno kAma-rUpI kAdava dhovAI gayelo hoya che, baMdha-rUpI bhrAMti chedAI gaI hoya che, tathA manano mana-rUpI tAva zAMta thaI gayo hoya che evo jIvanamukta puruSa kazuM Icchato nathI, koithI rAjI thato nathI,kazuM Apato nathI,kazuM leto nathI, koInI stuti ke niMdA karato nathI,asta ke udaya pAmato nathI,AnaMda ke zoka karato nathI. je puruSa saghaLA AraMbhone choDI denAro,saghaLI upAdhiothI rahita thayelo ane saMdhaLI AzAo vinAno hoya-te jIvanamukta kahevAya che. he rAma,tame sadhaLI AzAono tyAga karIne cittathI zAMta thai jAo. caMdranA jevI zItaLatA-vALI nispRhatA,aMtaHkaraNane jevuM sukha Ape che, tevuM sukha AliMganathI aMgomAM UMTAI rahelI rUpALI strI paNa ApatI nathI. nispRhapaNAthI jevuM parama sukha prApta thAya che tevuM,parama sukha rAjya thI ke svargathI paNa maLatuM nathI. he rAma,je maLavAthI gailokya nI lakSmIo paNa taraNA jevI lAge che,evI parama zAMti nispRhapaNAthI ja maLe che. nispRha-paNuM ke je ApadA-rUpI kAMTAnA jhADane kApI nAkhavAmAM kuhADA-rUpa che,parama zAMtinA sthAna-rUpa che, ane zama-rUpI vRkSanAM puSponA guccha-rUpa che-tenuM avalaMbana karo. nispRhapaNAthI zobhI rahelA puruSane pRthvI gAyanA pagalA jevaDI lAge che, ratnothI bharelo meruparvata jhADanA pUMThA jevo lAge che, dizAo nAnI dAbaDIo jevI lAge che ane gailokya taraNA jevuM lAge che. AzAothI rahita thayelA mahAtmA puruSo-ApavuM,levuM,dhana bheguM karavuM,vihAra karavA,vaibhavo bhogavavAityAdi-jagata saMbaMdhI kriyAonI hAMsI kare che.kAraNake-e kriyAo ghaNA parizramo ApanArI, tuccha phaLa ApanArI,ane dhaNA anartho utpanna karanArI che. jenA hRdayamAM kadI paNa AzAo paga nA mUkatI hoya evA ane tethI ja railokya ne taraNAnI jema gaNanArA puruSane konI upamA ApI zakAya? jenA hRdayamAM "A vastu mane maLe to ThIka ane A vastu mane kadI nApaNa maLe to paNa ThIka" evI kalpanA ja utpanna thatI hoya te puruSane loko konA jevo gaNI zake? (eTale ke) jene potAnuM mana svAdhIna thai gayuM hoya tene koInI upamAM lAgu paDe ja nahi. he rAma,nispRhapaNuM ke je saghaLAM saMkaTonA cheDA-rUpa che, sukha-rUpa che, ane buddhinuM parama saubhAgya che - tenuM avalaMbana karo.AzAonuM avalaMbana karo nahi.A jagatane mithyA bhrAMti-rUpa che ema samajo. dhIra puruSo jagatane AtmA-rUpa samajIne koI jAtanI mUMjhavaNa karatA ja nathI. he rAma,saghaLA padArthone AtmA-rUpa samajavAthI-buddhine atyaMta AzvAsana ApanAruM nispRhapaNuM prApta thAya che, vairAgya-rUpI-vIratA thI bharelA puruSathI-moha upajAvanArI saMsAra-saMbaMdhI-mAyA nAsI jAya che. dhIra puruSane bhogo AnaMda ApatA nathI,ApadAo kheda ApatI nathI,ane dRzya-padArthonI zobhAo tene potAnA pairyamAMthI DolAvI zakatI nathI. AtmAnA tatvane jANanAro puruSa,rAga-dveSane paravaza thaIne-teothI kheMcAto nathI,parvata nI zilAo nI jema nirvikAra rahenAro jJAnI puruSa,jogomAM ruci dharAvato nathI,paNa, ApoApa AvI paDelA saghaLA bhogone Asakti rAkhyA vinA kevaLa lIlAthI ja bhogave che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 jema,deza-kALa ane krama pramANe,AvyA karatI RtuomAM,parvata koI paNa prakAranA kSobhane prApta thato nathI, tema,deza-kALa ane prArabdhanA krama pramANe AvyA karatA sukha-duHkhomAM,jJAnI kSobhane prApta thato nathI. he rAma, tatvane yathArtha jANanAro puruSa,vANI-Adi-karmendrIyonA vyApArothI viSayomAM DUbyo hoya, to paNa manathI Asakti vinAno hovAthI tenuM mana koI paNa viSayomAM DUbatuM nathI. jema,jo sonAnI aMdara bIjI koI dhAtuonA mizraNa-rUpI kalaMka hoya-to ja sonuM kalaMkita kahevAya che, paNa jo te sonuM bahAra thI kAdava vagere thI lepAyeluM hoya to-tethI te kalaMkita kahevAtuM nathI, tema,jJAnI puruSa jo viSayomAM Asakta hoyato ja te Asakta kahevAya che, paNa mAtra bahArathI viSayone bhogavato hoya to te Asakta kahevAto nathI. AtmAne zarIrathI judo joyA karatA vivekI puruSanAM saghaLAM aMgo kApI nAkhavAmAM Ave, to paNa tenuM kaMI kapAI jatuM nathI,akhaMDa prakAza vALuM nirmaLa tatva-ekavAra jANavAmAM AvyuM to te jANeluM ja rahe che, te kadI paNa pAchuM bhulAI jatuM nathI. AtmAmAM thayelI jagata-rUpI bhrAMti ekavAra TaLI gaI pachI, pharI prApta thatI nathI. jema,agninA tApathI tapIne zuddha-paNAne prApta thayeluM sonuM kAdavamAM Dube to paNa tenI aMdara mela jato nathI, tema,vivekathI,zuddha thaIne brahmapaNAne prApta thayeluM jJAnI nuM mana pAchuM vyavahAramAM lAge to paNa aMdara melanuM grahaNa karatu nathI.ekavAra satya jJAnathI dehAbhimAna TaLI gayuM,to pachI te jJAnIne viSayothI pAchuM kadI baMdhana thatuM nathI.jema,phaLa jhADathI chuTuM paDI gayA pachI pAchuM tyAMja pharI coMTADI zakAtuM nathI, tema vicArathI judA pADela AtmAne ane anAtmAne pAchA joDavAmAM koI samartha nathI. jema,zuddha jaLamAM thayelI,dudhanI bhrAMti,vicAra karavAthI TaLI jAya che, tema,AtmAmAM thayelI saMsAra-rUpI bhrAMti vicAra karavAthI TaLI jAya che. samaju puruSo anAtmA ne AtmA samajIne tyAM sudhI ja svIkAre che ke-jyAM sudhI,"te anAtmA che" tema jANavAmAM nA Ave,paNa jevo te anAtmA tarIke jANavAmAM Ave ke tarata ja tene tyajI de che. jeNe goLanA madhura rasano anubhava karyo hoya, te manuSyane tenA te anubhava ne badalavA mATe-te manuSyane DAma daIne ke tenA aMgo kApIne te anubhavane badalAvavAno prayatna karavAmAM Ave to paNa te manuSyane goLano je anubhava thayo hoya te badalAto nathI, tema,jene Atma-sva-rUpa nA AnaMdano anubhava thayo hoya te manuSyane bIjA manuSyo game tevI rIte herAna karIne te badalAvavAno yatna kare paNa tene thayelo Atma-sva-rUpano anubhava badalAto nathI. indra Adi devatAo paNa tene potAne e lAgaNImAMthI (AnaMda nA anubhavamAMthI) DolAvI zakatA nathI. evo brahmavettA puruSa kadI paNa AMsuo vahevAvato nathI, kapAI jAya to paNa kapAto nathI,baLI jAya to paNa baLato nathI ane marI jAya to paNa marato nathI. zarIranA prArabdhanI gatithI,game tevAM bhAre saMkaTo AvI paDatAM paNa tenA para dhyAna nahi ApanAro jIvanamukta puruSa,dharamAM rahe to paNa bhale,rAjya kare to paNa bhale ke jaMgalamAM guphAomAM rahe to paNa bhale. tene koI ja jAtano pharaka paDato nathI. (75) adhikAramAM rahelA chatAM tethI nahi lepAyelAonAM nAma vasiSTha kahe che ke-he rAma, jIvanamukta thayelo janakarAjA rAjya saMbaMdhI vyavahAro karyA karato hovA chatAM,paNa, mananI aMdara saMtApothI rahita,Asakti vinAnI buddhivALo rahIne rAjya kare che. tamArA dAdA dilIpa-rAjA paNa,saghaLAM kAmomAM tatpara rahetA hatA,
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 te chatAM paNa manamAM koI prakAranI Asakti nahi rAkhatAM,lAMbA kALa sudhI pRthvIne bhogavI hatI. jJAnI hovAne lIdhe, sukha-duHkha-vagerenA saMgathI dUra rahIne lokonuM pAlana karatA,vaivasvata manue lAMbA kALa sudhI rAjya karyuM hatuM.mAMdhAtA rAjAe paNa aneka vyavahAro-yuddho-vagere karyA hovA chatAM,manamAM rAga-dveSathI rahitapaNAne lIdhe parama pada pAmyo hato.balirAjA pAtALamAM rahIne jANe vyavahArane sAco gaNato hoya te rIte vyavahAra karyA kare che, to paNa manathI sarvadA -sarvano tyAga karIne Asakti vinAno hovAne lIdhe jIvanamukta che. udAra manavALA ane mAna dharAvanArA vRtrAsure paNa manamAM zAMta rahIne devatAo sAthe saMgrAma karyo hato.ane inTa sAthe yuddha karIne dehano tyAga karyo hato.pAtALano svAmI prahalAda,paNa dAnavonAM rAjya saMbaMdhI sadhaLAM kAryo karato hovA chatAM,paNa avinAzI ane vacanathI varNavI zakAya nahi tevA,brahmAnaMda mAM rahelo che. zambarAsura mAyAo karavAmAM tatpara raheto hato to paNa,potAmAM brahma-sva-rUpanI bhAvanA karyA karato hato ane teNe manathI A mAyika saMsArane tyajI dIdho hato. saghaLA devatAo "mukha-rUpa-agni" thI aneka kAryomAM tatpara rahe che, ane lAMbA kALathI yajJomAM pUjAya che, tathA,agninI Ahutio grahaNa kare che to paNa jIvanamukta paNAthI rahyA che. devatAoe potAnuM amRta pI lIdhA chatAM paNa caMdra, brahmAkAra manavALo rahevAthI kyAMya sukha-duHkha-AdinA saMbaMdhane prApta thato nathI.devatAonA guru bRhaspati,svargamAM purohitapaNA-saMbaMdhI vicitra kAryo karyA kare che, ane temaNe potAnI strI tArAne caMdranA gharamAM thI pachI levA sAru-caMdranI sAthe yuddhanI khaTapaTa uThAvI hatI, to paNa manathI asaMga hovAne lIdhe te jIvanamukta ja che. daityo nA guru,zukrAcArya ke je AkAzane potAnI kAMtithI prakAzita kare che, mahA paMDita che ane nItizAstra racIne sarvane dhana AdinuM pAlana karavAnI yuktio batAvanAra che, to paNa manamAM nirvikAra rahIne ja potAnA AyuSyanA samayane vitAve che. vAyu lAMbA kALathI brahmAMDa nI aMdara rahenArAM sarva prANIonA zarIra calAvyA kare che tathA pote sarvadA sadhaLA jagatamAM vicAryA kare che, to paNa manamAM harSa-zoka-Adi thI para rahevAne lIdhe jIvanamukta ja che. he rAma,viSNu bhagavAna jIvanamukta hovA chatAM paNa, A saMsAramAM lAMbA kALathI avatAro laIne jarA-maraNa-yuddha Adi lIlAo karyA kare che. sadAziva (zaMkara) jIvanamukta hovA chatAM,jema kAmI puruSa kAmanA-vALI strIne dharI rahetema,pArvatIne potAnA dehanA ardha bhAgamAM dharI rahyA che. kArtikeya svAmI pote mukta hovA chatAM,tArakAsura AdidaityonI sAthe yuddha karyA hatAM. nAradamuni jIvanamukta che, to paNa lokomAM kajiyA-rUpa kautuka ne pravartAvanArI lIlA karatA karatA pharyA kare che. vizvAmitra pote manathI saghaLI Asaktio vinAnA rahIne,vedomAM kahelI yajJa-Adi kriyAo karyA kare che. sUrya paNa jIvanamukta rahIne ja divasa karavAnI kriyA kare che ane yama paNa jIvanamukta rahIne pApI lokone zikSA karyA kare che. keTalAeka mahAtmAo,aneka khaTapaTothI bharelA vyavahAromAM hovA chatAM,paNa manamAM ati zItaLa rahe che. to-keTalAeka mUDha puruSo patharAnI jema kazI kriyAo karatA nathI-to paNa manamAM tapyA kare che. keTalAeka jIvanamukta puruSo (bhRgu-bharadvAja-zuka-vagere) paramabodhane prApta thai vanamAM gayelA che. keTalAeka (janaka-zaryAtI-mAMdhAtA-sAgara-vagere) chatra-cAmaro nI moja mANatA rAjyomAM rahelA che. keTalAeka (bRhaspati-zukrAcArya-caMdra-sUrya-saptarSio-vagere) AkAzanI aMdara nakSatronA cakramAM rahelA che.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAeka (agni-vAyu-varuNa-yama-nArada-vagere) deva-pavI ne prApta thai vimAnomAM besIne phare che, keTalAeka (balirAjA-prahalAda-vagere) pAtALamAM rAjya kare che. pazuonI tathA pakSIonI jAtiomAM paNa keTalAeka (garuDa-hanumAna-vagere) jIvanamukta loko che. to devatAonI yoniomAM paNa keTalAeka ajJAnIo che. "devatAonI yoni atyaMta sAtvika che-tema chatAM-temAM keTalAeka ajJAnIo kema che?" evI zaMkA rAkhavI nahi,kemake-atyaMta vistIrNa ane sarva-rUpa paramAtmAmAM "mAyA nAmanI vicitra zakti" ne sarva-deza-kALamAM,sarva-prakAre ane sarvathI sarva thavuM saMbhave che. "daiva" no atyaMta AraMbhothI bharelo niyama vicitra che,ane temAM mana Adi aMzonI vicitratAne lIdhe, sarvatra-saghaLuM,asaMbhavita paNa jovAmAM Ave che. "deva" e bIjo koi padArtha nathI,paNa,je caitanya-rUpa ApaNo AtmA che te ja - daiva-brahmA-viSNu-ziva-vidhAtA-sarvezvara-ke izvara-vagere nAmothI kahevAya che. mAyA-rUpI zakti ke jemAM tuccha vastu (retI)nI aMdara uttama vastu (sonA) nI sthiti ane uttama vastu (sonA)nI aMdara tuccha vastu (mela) nI sthiti-Adi-aneka garabaDo jovAmAM Ave che.temAM asaMbhavita evuM zuM hoya? ayogya padArthomAM paNa yuktithI joIe to koI jAtanI yogyatA jovAmAM Ave che,jema ke pApanuM phLa atyaMta yogya che,to paNa tenI bIkathI loko dharmamAM pravarte che,to eTalI temAM yogyatA paNa che. je padArtha zUnya hoya temAMthI paNa koi samaye sAcuM La thatuM jovAmAM Ave che -jema ke dhyAna-yoga atyaMta zUnya che-to paNa tenAthI sAcA brahma-padanI prApti thAya che. je padArtha mudla hoya ja nahi-te padArtha paNa dezanA tathA kALanA vilAsane lIdhe udaya pAme che-jemakeIndrajALanI sRSTimAM ziMgaDA-vALA sasalAM jovAmAM Ave che. je padArtho,vaja jevA atyaMta dRDha hoya teo paNa kSaya pAmatA jovAmAM Ave che-jema ke kalpa nA aMte,caMdra-sUrya-pRthvI-samudro-vagere paNa kSaya pAme che. he rAma, A pramANe,jagata aniyamita sthiti vALuM ja che, ane temAM aneka padArtho saMbhave ane aneka padArtho nA saMbhave-evo koI ja jAtano krama nathI-mATeharSa-krodha-khedane tyajIne vyavahAra saMbaMdhI phaLonI AzAne tyajI daIne "samatA" pAmo. A jagatamAM asaMbhavita paNa saMbhavita thai jAya che ane saMbhavita -asaMbhavita thai jAya che. eTalA mATe A garabaDiyA jagatanI upara ruci tathA arudhI-e baMne no tyAga karIne "samatA" dharo. he rAma, mukti AtmA-rUpa hovAne lIdhe sarvadA prApta ja che,mATe tenA TaLI javAnI zaMkA ja nathI. A lokamAM kahevAmAM Ave che ke-"mukti prApta thai" paNa te kaMI navI prApta thatI nathI!! paraMtu jema kaMThamAM paherelo hAra,tenuM smaraNa thavAthI prApta thayelo kahevAya che, tema,mukti mAtra "viveka" prApta thavAthI prApta thayelI kahevAya che. manano kSaya thavAthI mukti thAya che ane manano kSaya viveka thI thAya che.mATe tame vivekane pradIpta karo. muktine icchanAra puruSe,AtmAnA avalokanamAM yatna karavo joie. AtmAnuM darzana thavAthI saghaLAM duHkho,kapAi jAya che. he rAma,tame paNa vivekathI tathA vairAgyathI dhIrajavALI buddhino udaya karI, paththara ane sonAmAM samAna dRSTi rAkhIne jIvanamuktapaNAthI vihAra karo. 256
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 lokamAM vivekI prANIone prApta thatI mukti-be prakAranI che. eka sadeha mukti ane bIjI videha mukti. muktinA e be bheda hovAnuM kAraNa huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. padArthomAM Asakti TaLI javAthI je mananI zAMti thAya che te mukti kahevAya che. ane AvA prakAranI mananI zAMti,zarIra jIvatAM chatAM ane zarIra paDI gayA pachI paNa hovI saMbhave che. anAma padArthomAM AtmapaNA nI bhrAMtithI thayelA tenI pratyenA) sneha no kSaya thavo - e ja uttama mukti che-evo siddhAMta che. ane e rItano snehano abhAva,zarIra jIvatuM hoya ke paDI gayuM hoya to paNa saMbhave che. zarIra jIvatA chatAM je puruSa,anAma padArtho pratye snehathI rahita hoya che te jIvanamukta kahevAya che. ane jIvanamukta thayA pachI je marI jAya-te mUA pachI paNa snehathI rahita hovAne lIdhe videhamukta kahevAya che. he rAma, mokSane mATe yuktipUrvaka yatna karavo joIe.yukti vinAno yatna karavAthI Atma-tatvanA nizcaya-rUpa phaLa thatuM nathI. ane te phaLa nahi thavAthI,yatna vyartha jatAM,yatna mATe je moTuM kaSTa veThayuM hoya te mAthe paDe che. eTalA mATe kevaLa mUDhatAthI yukti vinAno yatna karIne AtmAne anarthomAM nAkhavo nahi. tame moTI dhIrajanuM avalaMbana karIne, yuktipUrvaka yatna lagAvI potAnI meLe potAnA AtmAno vicAra karo. baddho,jaino,sAMkhyo-vagere e AtmatatvanA nizcaya mATe moTo yatna karyo,paNa,yukti vinAno karyo (!!!) eTale temano yatna adhika saphaLa (nizcaya-rUpa-mukti-padane prApta) thayo nahi (!!) zrutio nA "rahasya" ne jANanArA mahAtmA puruSo ja,AtmatatvanA kharA nizcaya-rUpa-mukti-padane prApta thayA che. (76) saMsAra-samadrane taravAnA upAyonuM varNana vasiSTha kahe che ke he rAma,A saghaLAM brahmAMDo brahmamAMthI pragaTa thAya che, aviveka thI tenI sthitI thAya che ane vivekathI zAMta thai jAya che.brahma-rUpI-samudramAM jagatanI jALo-rUpI jeTalI cakarIo pharyA kare che tene gaNavA koNa samartha che? ayathArtha vicAra jagatanI sthiti nuM kAraNa che, ane yathArtha vicAra (viveka)jagatanI zAMtinuM kAraNa che. A saMsAra-rUpI bhayaMkara samudra atyaMta duSpAra che ane temAMthI tarI utaravuM hoya to yukti vinA ane prayatna vinA banI zake tema nathI.eTale, temAM DUbelo puruSa bahAra nIkaLe to tene moTo puruSArtha karyo kahevAya. buddhi-rUpI moTuM vahANa hovA chatAM,ane viveka-rUpI e vAhanane calAvanAro hovA chatAM je puruSa A saMsAra-rUpI samudrane tarI jAya nahi-te puruSane dhikkAra che. A saMsAra-rUpI samudra ke jeno A tarapha ke pelI tarapha koI cheDo ja dekhAto nathI, tene sadhaLI rIte brahma-rUpa banAvI daIne je puruSa temAM vicare-te ja manuSya sAco manuSya che. mahAtmAonI sAthe A saMsAra-rUpI samudrano vicAra karI,tathA buddhithI tenuM avalokana karI-te pachIjo puruSa temAM krIDA kare to te krIDA zobhe che-anyathA nahi. he rAma,A jagatamAM tame vicAramAM vilakSaNa buddhivALA hovAne lIdhe bhAgyazALI cho. ane bhAgyazALI cho-tethI ja A nAnI avasthAmAM saMsArano vicAra karavA lAgyA cho. je puruSa nAnI avasthAmAM ja ati suMdara buddhithI saMsAra-rUpI-samudrano vicAra karI temAM praveza kare te e samudramAM DUbato nathI.saMsAranA vyavahAramAM paNa buddhithI vicAra karIne tenuM UMDANa jANIne je je saMpattio nuM sevana karavAmAM Ave-te te saMpattio sukhadAyI thAya che anyathA nahi. ane te-tatvane jovAmAM AvatAM puruSanAM baLa-buddhi ane teja vRddhi pAme che.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 he raghunaMdana,tame je jANavAnuM che te jANI lIdheluM hovAne lIdhe,tame ghATA AnaMdathI bharapUra thaIne, adhyAtmika-Adi traNe tApone maTADanArI,nirmaLa ane sarvadA samatAvALI brahma-vidhA-rUpI zobhAthI zobho cho. (77) jIvanamukta nAM lakSaNo rAma kahe che ke-he muni,tatvano camatkAra jonArA jIvanamuktanAM je je lakSaNo che teno ekaTho saMgraha karI, "pharI vAra" paNa Apa mane kaho.ApanAM vacana sAMbhaLavAthI kone tRpti thAya? vasiSTha kahe che ke-he rAma,jIvanamukta nAM lakSaNo meM ghaNIdhaNI vAra kahyA cheto paNa pharIvAra A saMgraha-rUpe kahuM chuM. saghaLI tRSNAothI rahita thayelo,jIvanamukta puruSa, sarvatra ane sarvadA -A saghaLA jagatane mohamaya ane jhAMjhavAnA pANInI peThe dekhe che. jIvanamukta puruSa,jANe samAdhimAM ja rahyo hoya,jANe sUI gayelA manavALo hoya ane jANe AnaMdamAM masta raheto hoya tema saMsAramAM rahe che.tenI buddhi prauDha-samatAvALI ane aMtarmukha thayelI hoya che. zAMta buddhi, vALo jIvanamukta puruSa,potAnA vicAra aMtarmukha thavAne lIdhe, A jagatanA vyavahArane yaMtrathI nAcatAM pUtaLAonA vyavahAra jevo joine hasyA kare che. te puruSa bhaviSyanI apekSA rAkhato nathI,vartamAnamAM ruci karato nathI,thai gayelAM ne saMbhALato nathI, ane tema hovA chatAM paNa sadhaLo vyavahAra kare che. jIvanamukta puruSa ne vyavahAramAM ruci bahi hovAne lIdhe-sUtelA jevo rahe che, paNa AtmavicAramAM jAgato rahe che, vyavahAramAM vicakSaNa rahe che.ane vicakSaNa hovA chatAM,vicakSaNatAnA phaLane Icchato nathIte, saghaLAM kAryo kare che-te chatAM aMdara kaMI karato nathI. sarvadA- manathI sarvano tyAga karanAro ane saghaLI tRSNAo vinAno jIvanamukta puruSa bahArathI saghaLA cAlatA udhogo kare che, AvI paDela kriyAo karavAmAM taiyAra rahe che, potAnA zarIrane tathA varNAzrama ne lagatI kriyAo anusare che,bApadAdA nI paraMparAthI prApta thayelI jIvikAone anusare che. ane,Ama,te jIvanamukta puruSa manamAM kartA-bhoktApaNAnI Asakti nahi rAkhatAM, saghaLAM kAryone (karmone) kare che ane saghaLAM bhoga-saMbaMdhI sukhone paNa bhogave che, ane Ama karato hovAthI te puruSa ajJAnIonI jema viSaya-sukhanI AzAovALA jevo dekhAya che. paNa,te puruSa,aMdarathI udAsIna jevo thaIne rahe che, kaMI Icchato nathI,koIno dveSa ke zoka karato nathI.ane koI viSayathI prasanna thato nathI.te jIvanamukta puruSa zatruomAM ane mitromAM,cittathI rAga-dveSa vinAno hoya che, to paNa bahArathI te mitranI sAthe mitranI jema ane zaThanI sAthe zaThanI jema varte che. te jIvanmukta puruSa,bALakonA maMDaLamAM bALako jevo,vRddhonA maMDaLamAM vRddha jevo, juvAnonA maMDaLamAM juvAno jevo ane duHkhInA maMDaLamAM dukhiyA jevo thAya che. ane tema chatAM paNa saghaLAM maMDaLomAM vANIthI pavitra vAto ja kare che, ane manamAM koI dInatA rAkhato nathI. buddhinA pairyane lIdhe AnaMdavALo ja rahe che,cittamAM komaLa rahe che,pavitra rahe che,madhura rahe che, vicakSaNa rahe che, ane sarvadA svarUpanA anusaMdhAnathI pUrNa rahe che. khedane tathA dAridra dekhAvane dUra rAkhe che ane sarvanI sAthe snehI bAMdhavanI jema varte che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenA AkAra uparathI ja prauDha-paNuM jaNAi Ave che tevo jIvanamukta puruSa samatA-vALo rahe che. zAMti-rUpI sukhanA samudra jevo rahe che,sarvanA para sneha rAkhe che,ane potAnA saMgathI sarvanA tApo maTADe che. jIvanamukta puruSane puNyo joitA nathI,bhogo bhogavavA nathI,karmo karavA nathI, tene pApa lagatA nathI,ke bhogonA tyAganI jarUra paNa tene rahetI nathI. A loka ke paraloka saMbadhI phLonI sAthe ke baMdhanonI sAthe tene koi saMbaMdha nathI. tene mokSanI ke svarganI IcchA nathI ke pAtALamAM te paDato nathI. "je kaMI jovAmAM Ave che te sadhaLuM jagata,jema che tema-brahma-rUpa ja che" ema jANavAmAM Ave tyAre, te pachI saMsAranAM sukhomAM ke saMsAra saMbaMdhI duHkhonuM nivAraNa karavAmAM kyAMya paNa mananuM kaMgALa-paNuM rahevuM saMbhave ja nahi.jenA saMdeho -jJAnathI dura thayA che,tenA cittano nAza ja thayelo kahevAya che. Ama,jenuM mana bhrAMti-rahita thaIne brahmAkArapaNAthI rahyuM hoya te puruSa sukha-duHkha-Adi sarva dekhA mAM nirlepa rahevAnA lIdhe,AkAzanI peThe asta pAmato nathI-ke udaya pAmato nathI. jema pAraNAmAM raheluM bALaka koI paNa prakAranA prayojana vagara hAtha-paga halAve che, tema, jIvanmuktanA avayavo koI paNa prakAranA prayojana vinA ja ceSTAo kare che. brahmAnaMdathI,madirAnA madathI matta thayelAnI peThe ghUmato ane jene punarjanmano phero bAkI rahelo hoto nathI, evo jIvanamukta,koI kriyAonAM phLone levA yogya nahi samajato hovAne lIdhe, "meM zuM karyuM? ane zuM nathI karyuM?" evI rItanuM smaraNa rAkhavAnI jarUrata joto nathI. jIvanamukta kArya saphaLa thavAthI harSa 5mAto nathI ke kArya bagaDI javAthI kheda pAmato nathI. duHkhanI dazAnI upekSA nahi karavA chatAM,paNa,koi paNa sukhanI AzA rAkhato nathI game tevAM Azcaryo jovAmAM Ave to paNa-"A saghaLI caitanya zaktio ja sphure che" ema pAkI samajaNa hovAne lIdhe,jIvanamuktane koi paNa AzcaryamAM kautuka utpanna thatuM nathI. jIvanamukta dayAthI thatI dInatAnuM grahaNa karato nathI,krUratAne anusarato nathI,kuLa-paraMparAne lIdhe bhikSA mAgavAnuM AvI bane chatAM lAjato nathI ane nIcAM kAryo karavAmAM nirlajja paNa thato nathI. te kadI kaMgALa thai jato nathI,kadI paNa uddhata thai jato nathI,kadI paNa gAphela thato nathI,ke kadI paNa bhaya,harSa ke zoka ke kopane pAmato nathI. jemAM prANIo niraMtara janmyA ane maryA kare che-evI jagatanI A sthitimAM sukhI-paNuM ke duHkhI paNuM zuM hoya? ane kema hoya? sukha ke duHkhI paNuM kadI saMbhavatuM ja nathI. jema rAtrimAM dareka ghaDIe judAMjudAM svapronA dekhAvo utpanna thayA kare che,ane naSTa thayA kare che, tema AtmAmAM pratyeka kSaNe A jagatonA dekhAvo utpanna ane naSTa thayA kare che. niraMtara utpanna thatA ane naSTa pAmatA A tuccha saMsAramAM sukha-ke sukha no prasaMga ja kema saMbhave? jo zubha karmo hoya,ane zubha karmonAM phaLarUpa-dhana-prApti Adi sukho hoya,to tenAthI viruddha-duSTa karmo ane duSTa karmonA phaLa-rUpa dhana-nAza Adi duHkha paNa saMsAramAM hovAM saMbhave, paNa jIvanamuktanI dRSTimAM to zubha karmo ke duSTa karmo nathI-to -tene sukha-duHkha kema saMbhave? sukha nAmano padArtha hoya to duHkha nAmano padArtha hovo saMbhave -anyathA nahi. jIvanamuktanI draSTimAM zubha ke azubha karmo mulle hotAM ja nathI, 259 e karmo nahi hovAne lIdhe,sukha ke duHkha hotAM nathI. ane sukha-duHkha nahi hovAne lIdhe,grahaNa karavA yogya ke tyAga karavA yogya padArtho paNa hotA ja nathI.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane e padArtho ja jo nA hoya to pachI te padArthonuM sArA-narasA-paNuM ja kyAMthI saMbhave? "A sAruM che ane A narasuM che" evI bheda-buddhino nAza thatAM,bhogonI spRhA naSTa thai jaIne nispRha-paNuM prApta thAya che,ane nispRhapaNuM sArI rIte prApta thAya tyAre,mana,potAnA mULa-bhUta ajJAna sahita pIgaLI jAya che, ane evI rIte mana pIgaLI jAya to pachI saMkalpa rahevAnI to vAta ja zI karavI? talanA dANA bilakula baLI jAya pachI telanI vAta kyAMthI hoya? "mArAthI bIjuM kaMI che ja nahi" evI dRDha bhAvanAne lIdhe,saMkalpa-vikalpo no nAza thatAM,saghaLA padArthojIvanamukta nA AtmA-rUpa ja thai jAya che,eTale pachI juduM "kAraNa" ja nahi rahevAthI akhaMDa vyApaka thayelo jIvanamukta puruSa sarvadA tRpta rahIne tathA potAnA sva-rUpa-bhUta niratizaya AnaMdamAM bharapUra rahIne,jagatamAM tathA svapnamAM cittane bhAsatA sarva padArtho joyA kare che, suSuptimAM sUi jAya che,ane zarIranA prArabdhano kSaya thatAM sudhI jIve che. (78) cittanA bhramaNa thI jagata ane citta-nirodhaka yoga vasiSTha kahe che ke-he rAma,jema rAtanA aMdhArAmAM,baLatA uMbADIyAnuM bhramaNa thatAM,mithyA paNa sAcA jevuM lAgatuM, agninuM cakra jovAmAM Ave che,tema, cittanuM bhramaNa thatAM,jagata mithyA hovA chatAM sAcA jevuM jovAmAM Ave che. jema jaLanuM bhramaNa thatAM,jANe jaLathI judI hoya tevI goLa cakarI thayelI jovAmAM Ave che, tema,cittanuM bhramaNa thatAM,jagata jANe cittathI juduM hoya tevuM jovAmAM Ave che. rAma kahe che ke-he mahArAja,citta kayA prakArathI bhame che? ane kayA prakArathI tenuM bhramaNa aTakI jAya te mane kaho,ke jethI huM tenI ja cikitsA karuM. vasiSTha kahe che ke-he rAma,jema tala ane tela parasparathI bhinna paNa che ane abhinna paNa che, tema,citta ane cittanuM bhramaNa -e paraspara thI bhinna paNa che ane abhinna paNa che. e bheda ane abheda -baMnemAM abheda hovo-te ja -satya- che.kema ke bheda to kevaLa kalpita hovAne lIdhe mithyA che. citta ane cittanuM bhramaNa-emAMthI eka no nAza thAya to adhiSThAna-rUpe rahIne-potAnA rUpa thI baMne naSTa thai jAya-emAM saMzaya nathI. he rAma,cittane nAza karavAnA be upAya che-eka to "yoga" ane bIjo "jJAna" cittanI vRttio ne rokavI e "yoga" ane atyaMta sukSma rIte tenuM avalokana karavuM te "jJAna" 260 rAma kahe che ke-prANa ane apAna no nirodha karavA-rUpI "yoga" nAmanI yuktithI - "mana" (citta) kai rIte anaMta sukha ApanAra thAya che te mane kaho. vasiSTha kahe che ke-jema,kUvA-Adi nAM chidromAM jaLa -dareka ThekANethI phUTe che tema,je "vAyu" A dehamAM nADIonI aMdara vyApta thaine sphure che-te "prANa" kahevAya che. (noMdha-ahI vAyu ne prANa kahevAmAM Avyo che!!) te vAyu-"gati" ne lIdhe,zarIranI aMdara vicitra prakAranI kriyAone prApta thatAM e "prANa" nAM ja "apAna" (samAna-udAna-vyAna) nAma vidvAno e "kalpelAM" che. (noMdha-zarIramAM kula-pAMca jAtanA vAyuo che -prANa-apAna-samAna-udAna-vyAna-ke jemAM prANa mukhya che. apAna-Adi vAyuo prANanA ja "bheda" che,ane te prANathI judA nathI.)
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema,sugaMdha no AdhAra puSpa che-tema,citta no "AdhAra" prANa che.e "prANa" cittathI abhinna jevo ja che. zarIranI aMdara prANanI "gati"thI. cittano je bhAga saMkalpo karavAmAM taiyAra thAya che-tene "citta" samajo. prANa nI gatithI te caitanya nI gati thAya che.(noMdha-ahI caitanya nI gati kalpavAmAM AvelI che?!!) ane caitanya nI gatithI -cittanA viSayonA dekhAvo thAya che. Ama cittanI gati prANanI gatine AdhIna che-ema vedanuM rahasya jANanArA vidvAno kahe che. eTale -jo prANanI gatine rokavAmAM (ke-zAMta karavAmAM)Ave to-cittanI gati zAMta thai jAya che.anecittanI gati zAMta thavAthI "saMsAra" zAMta thai jAya che.(saMsAra jato rahe che) rAma kahe che ke-prANa-Adi vAyuo je niraMtara zarIramAM pharyA kare che-mukha,nAka-vagere chidromAM ane bahAranA "AkAza" mAM paNa jAya che-to-tenI gati kevI rIte rokavAmAM Ave che? vasiSTha kahe che ke (1) saMsAranI vRttiomAM (ke je saMsAranI vRttio no manuSyane lAMbA kALathI abhyAsa che) zAstra ane mahAtmAonA saMgathI,vairAgya ane abhyAsathI-saMsAra paranI "Asakti" dUra karyA pachI, je padArtha manane anukULa lAge-te padArthamAM manane lAMbA kALa sudhI (abhyAsathI) lagAvI detAM, te eka nA eka abhyAsane lIdhe,jayAre mana "ekAgra" thAya che-tyAre prANa nI gati rokAI jAya che. (2) pUraka-kuMbhaka-recaka -e kramathI prANAyAma karavAno dRDha abhyAsa karI-te prANAyAma "sahaja" thai jAya tevI sthitimAM Ave-tyAre-tenI sAthe-upara kahyA pramANe (mana ne anukuLa) game te padArthanA "dhyAna"thI, mana nI ekAgratAno upayoga karavAthI-prANa nI gati rokAI jAya che. (noMdha-ahI zvAsane rokavAthI prANanI gati rokAI jAya che-tema kahyuM nathI-te atyaMta noMdhanIya che) (3) OMkAra nA uccAraNa ne aMte-cothI ardha-mAtrA (biMdu??!!) no anubhava thAya che. te ardha mAtrA nI khUba ja "bhAvanA" karavAthI-bahAranA saghaLA padArtho no uparAma (zAMta) thAya che, tyAre prANa nI gati rokAi jAya che. (4) "recaka" nA abhyAsane lIdhe-prANavAyu-bahAranA AkAzamAM AvIne-nAsikAnA chidrono-sparza nA kare(eTale ke sthira thai jAya) tyAre -prANa nI gati rokAi jAya che. "pUraka" nA abhyAsathI-prANavAyu zarIranI aMdara-pUrAIne-parvata jevo ghATo thavAthI-sthira thai jAyatyAre te-prANa nI gati rokAI jAya che. "kuMbhaka" nA abhyAsathI-prANa ne thaMbhAvI rAkhavAmAM Ave(ke thaMbhI jAya!!) tyAre prANanI gati thaMbhI jAya che. (noMdha-ahI recaka-pUraka-kuMbhaka-e traNemAM "abhyAsathI" zabda bahu mahatvano che !!) 261 (5) tALavAnA mULamAM rahela kAkaDA ne (gaLAnA chidramAM rahela AMcaLa jevo laTakato bhAga ne) bevaDo vALIne,tene jIbhanA madadathI -mastaka tarapha jatA chidramAM dabAvI rAkhIne-prANa ne brahmaraMdhramAM pesADIne-thobhAvI rAkhavAthI - prANa nI gati rokAi jAya che (noMdha-anubhavI joDethI zIkhyA vinA -mAtra vAMcIne A karavuM hitAvaha nathI lAgatuM!!) (6) nirvikalpa samAdhine lIdhe,kalpanAothI rahita thayelA-sUkSma hRdayAkAzamAM-bahAranAM tathA aMdaranAM - saghaLAM "jJAno" lIna thai jAya che-tyAre prANa nI gati (ApoApa!!) rokAi jAya che. (7) dRSTi thI mAMDIne-bAra AMgaLa sudhInA-nIcenA-AkAzamAM-cakSu ane mana ne rokI devAmAM Ave tyAre prANa nI gati rokAi jAya che.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 (8) "abhyAsa" ne lIdhe-prANa-kapALanA (aMdaranA) chidramAM praveza karI,brahmaraMdhra nAmanA sthAnamAM jaIne galita jevo thai jAya che.tyAre prANa nI gati rokAI jAya che.(abhyAsa -zabda-ahI noMdhanIya che). (9) lAMbA kALanA nirodhane lIdhe (nirodha nA abhyAsa ne lIdhe)cakSu no uparAma thatAM,ane prANa brahmaraMdhamAM AvatAM,"bhakUTI"nI vaccenA sthAna nI aMdara -caitanyarUpa paramezvara-potAnA AtmA-paNe jANavAmAM AvetyAre prANa nI gati rokAI jAya che (khecarI mudrA ??!) (10) guru ke IzvaranA anugrahathI,kAka-tAlIya-nyAya-pramANe tarata ja "jJAna" utpanna thatAM-tarata jacittanA vikalpo zAMta thai jAya che.tyAre prANa nI gati rokAI jAya che. (11) mana ne vAsanAothI rahita karI hRdayAkAzamAM (AtmA-sva-rUpamAM) lAMbA kALa sudhI pesADI rAkhatAMAtmA no sAkSAtkAra thAya che.tyAre prANa nI gati rokAI jAya che. rAma kahe che ke-he mahArAja,jagatamAM prANIonuM hRdaya te zuM kahevAya che? ke je hRdaya-rUpI moTA arIsAmAM A saghaLuM jagata pratibiMbanI jema phure che. vasiSTha kahe che ke-he rAma,jagatamAM eka svIkAravA yogya ane bIjuM tyAga karavA yogyaema prANIonuM hRdaya be prakAranuM kahevAya che-tenuM vivecana huM kahuM chuM te tame sAMbhaLo. sAta veMtathI mapAI zake evuM chAtInA madhya bhAgamAM je hRdaya che te tyAga karavA yogya hadaya che.ema samajo. kAraNake te hRdaya te dehanA eka pradezamAM ja raheluM che. je akhaMDa (Atma) anubhava che tene svIkAravA yogya hRdaya che-ema samajo. A hRdaya dehathI bahAra paNa che ane dehanI aMdara paNa che ane bIjI rIte jovAmAM Ave todehAdito nahi hovAne lIdhe-e hRdaya bahAra paNa nathI ane aMdara paNa nathI.(AkAza-ke Atma-rUpa che) A hRdaya ja mukhya che ane temAM ja A saghaLuM jagata raheluM che. e hRdayarUpI moTA arIsAmAM saghaLA padArtho pratibiMbonI jema sUre che. ane te ja hRdaya sadhaLA anAtma-padArthonA bhaMDAra-rUpa che. sarva prANIono je akhaMDa jJAna-rUpa AtmA che te ja sAcuM hRdaya che. dehanA avayavomAM nA eka avayava-rUpa hRdaya ke je jaDa che ane te sAcuM hRdaya nathI. cittane saghaLI vAsanA vagaranuM karI e akhaMDa anubhava-rUpa-zuddha-hRdaya (AtmA)mAM baLAtkAra thI joDato, AtmA no sAkSAtkAra thAya tyAre-prANa nI gati rokAI jAya che (ane cittanI gati jatI rahe che) he rAma,aneka saMkalpothI kapAyelA ane aneka AcAryoe kahelA "samAdhionA krama" thI,paNa, prANa nI gati rokAI jAya che. mumukSa-puruSane abhyAsane lIdhe-A samAdhionI yuktionA abhyAsane lIdherogo-vagere-kaMI aDacaNa nahi karatAM,saMsArane toDavAnA kAmamAM upAya-rUpa thAya che. abhyAsane lIdhe dRDha thayelo-ane-vairAgya-rUpI cihno-vALo A prANAyAma (yoga) mokSanI IcchAvALAone mokSanI prAptimAM ane siddhio icchavAvALAone siddhionI prAptimAM upAya-rUpa thavAthI-saphaLa thAya che. jema,parvatamAM thI nIkaLelA pANI no jharo-dUra jaIne lIna thAya che tema prANa-e abhyAsane lIdhebhakTIonA madhyamAM-nAsikAmAM ane tALavAmAM thI thaIne - brahmaraMdhramAM jaIne zAMta thAya che. lAMbA kALa sudhI-vAraMvAra karelA abhyAsane lIdhe-jIbhanI aNI-tALavAmAM kAkaDAne dabAvI rAkhe cheane tethI prANa sArI rIte brahmaraMdhramAM rahe che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 A samAdhionA sArI rItanA abhyAsathI-judIjudI siddhio-rUpa-judAMjudAM phaLa maLe che.paNa, niSkAma puruSane to te tarata ja "zAMti-rUpa" eka ja phaLa Ape che ke je phaLa siddhiothI uttama che. puruSa bIjA koI prakArathI nahi paNa abhyAsathI ja -te-AtmArAma-zoka vinAno ane aMdara bharapUra sukha-vALo thAya che, mATe abhyAsa rAkho. abhyAsane lIdhe prANonI gati baMdha paDatAM mana zAMta thai jAya che.ane mukti ja avazeSa rahe che. vAsanAothI vIMTaLAyeluM mana-janma-maraNo Ape che ane vAsanA-rahita thayeluM mana mokSa Ape che. mATe have he rAma, tamArI jema IcchA hoya tema karo. prANanI gati thI mananI gati thAya che ane mananI gatithI saMsAra-rUpI bhrama thAya che. mATe prANanI gati rokAIne mananI gati baMdha thai jAya to-ja-saMsAra-rUpI-javaranAza pAmI jAya che. bhedanI bhAvanAno nAza thai jAya to prANIne e ja pada avazeSa rahe che-ke jene nA pahoMcI zakIne - vANI tathA saghaLI kalpanAo pAchI vaLe che. he rAma, saghaLuM jagata e padamAM rahyuM che ethI ja utpanna thAya che e rUpa ja che-ane- e thI ja vIMTAeluM che. bIjA prakArathI jotAM e padamAM jagata mule che ja nahi,ethI utpanna thayuM paNa nathI-e rUpa paNa nathI ane enA jevuM paNa nathI.jagatanA sarva padArtho vinAzI che,bheda-vALA che,ane saguNa che eTalA mATe e padArthomAMno koI paNa padArtha-e padanA draSTAMtarUpa nathI. te padanuM avalaMbana karIne je mahAtmA puruSa sthira-paNAthI rahe-te jIvana mukta kahevAya che. jIvanamukta thayelA puruSane saghaLI kAma-bhoganI utkaMThA TaLI gayelI hoya che,anekoI paNa vyavahAromAM harSa-zoka utpanna thatA nathI. (79) yathArtha jJAna-nAmano citta nAzano bIjo upAya rAma kahe che ke-he mahArAja,Ape cittano nAza karavAnA be upAyomAM eka "yoga" nAmano upAya kahyohave mArA para anugraha karIne "yathArtha jJAna" nAmano bIjo upAya mane kaho. vasiSTha kahe che ke "Adi vinAnA-aMta vinAnA-prakAza-rUpa je paramAtmA che-te ja A jagata che" evI rItano asAdhAraNa ane ekasarakho nizcaya karavo-te "yathArtha jJAna" kahevAya che. athavA "A je dhaTa-paTa-vagere-je seMkaDo padArtho nI paMktio che-te AtmA ja che-bIjuM kaMI che ja nahi" evI rItano je asAdhAraNa nizcaya karavo te ja "yathArtha jJAna" kahevAya che. mithyA jJAnathI janma-maraNa thAya che ane yathArtha jJAnathI mokSa thAya che. AtmA,mithyA jJAnathI jagata-rUpe dekhAya che ane yathArtha jJAnathI-jagata-rUpa TaLIne pAcho asala AtmA ja dekhAya che.muktimAM saMkalapa-rUpa aMzathI rahita,viSayothI rahita,ane svayaM-prakAzathI dIpato-kevaLa akhaMDa anubhava ja rahe che. bIjuM kaMI rahetuM nathI,e "tatva" viSayo-rUpI-tathI rahita samajavAmAM Ave-to te paramAtmA ja che ane temAM jo drata-rUpI azuddhi jovAmAM Ave to-te azuddhine paMDito "avidhA" kahe che. je akhaMDa anubhava che te ja jagata che,akhaMDa anubhavamAM ane jagatamAM be-paNA (dvaita) nI kalapanA karavI ja nahi. AtmA pote potAne ja-potAnA saMkalpathI jagata-rUpa banAvI le che-mATe AtmA sivAya bIjuM kaMI che ja nahi. je AtmA che -te ja A jagata che-evo nizcaya karIne pUrNatA samajavI e ja railokyamAM "yathArtha jJAna" che. je kaMI saghaLuM che te AtmA ja che-ema nizcita samajavAmAM AvyuM.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ to pachI-priya-apriya,baMdha-mokSanI kalpanAo kyAMthI rahe? he rAma, AtmA vinA bIjuM zuM che? ke jene mATe mUDha loko zoka kare che? jagata paNa nathI ane citta paNa nathI,"jagata ane citta-rUpe brahma ja dekhAya che,saghaLuM eka ja che ane brahma ja che" ema samajavAmAM Ave to pachI-baMdha paNa kyAMthI ane kokSa paNa kyAMthI? (kazuM nathI) brahma ja ajJAnathI jagata-rUpa dekhAya che.jo jJAna prApta thAya to jagata-rUpI-dvaita asta pAmI jAya che. mATe tame yathArtha jJAna meLavI-dvaitano tiraskAra karIne-potAthI ja brahma-rUpa thAo. jagatanA dekhAtA judAjudA padArtho judA che ja nahi.jagatanA AdimAM ne aMtamAM je avinAzI zAMta-sva-rUpa avazeSa rahe che-te ja satya vastu che.ane te AtmAnuM svarUpa che. mATe yathArtha jJAna meLavIne tame Atma-sva-rUpa thAo. A saghaLuM sthAvara-jaMgama -jagata e "AtmA" ja che-to pachI temAM sukha-duHkha no prAdurbhAva ja kyAM rahyo? sukha-duHkha kaMI che ja nahi-mATe tame saMtApothI rahita thAo. zuddha AtmAnuM AliMgana karIne je puruSa,sarvadA aMtarmukha dRSTithI raheto hoya,te tatvavettA puruSane - kayA bhogo bAMdhI levAne samartha thAya? jema,maMda pavana,parvatane jarA paNa bhedI zakatA nathItema, kAma Adi zatruo -AtmAno saMpUrNa vicAra karanArAonA manane bhedI zakatA nathI. vicAra vinAnA ne AzAomAM tatpara rahenArA mUDha ajJAnI puruSone duHkha gaLI jAya che. 264 he rAma,saghaLuM jagata AtmA che ane dvaita kyAMya che ja nahi-evo dRDha nizcaya rAkhIne-AtmA-rUpe sthira thAo. "dvaita che ja nahi" evI rIte saMpUrNa avalokana karIne-tevA asAdhAraNa nizcayane sthira rAkhanAro-puruSa mukta kahevAya che-kAraNake-A prakAranA yathArtha avalokanathI AtmA vinA bIjuM kaMi paNa nA rahevAthI-cittano saMpUrNa nAza thai jAya che. (80) bhogomAM spRhA na thAya-tevA prakAranuM varNana vasiSTha kahe che ke-he rAma, mananI aMdara sarvadA eka ja vicAranuM anusaMdhAna rAkhanArA vivekI puruSane, potAnI AgaLa rahelA bhogomAM kadI IcchA thatI ja nathI. jema,baLada bhAra upADe che-to te bhAra upADavAnuM duHkha baLadane ja thAya, tema chatAM-manuSya te bhAra upADavAnA duHkhane potAnuM mAnI le tema, AMkha,sArAM-narasAM rUpone jue ane tema karavAthI thatAM sukha-duHkho AMkhone ja thAya che tema chatAM-jIva (manuSya) ke je te sukha-dukhone potAnAM mAnI le che-te kevaLa mUrkhatA ja che. netro-jo rUpamAM duHkhI thAya to-temAM jIvane zI hAni che? (koI hAni nathI) senA nI aMdara rahelo,dhobIno gadheDo,kAdavamAM khUMpI jAya-to temAM senApati nuM zuM jAya? he adhama netra,tuM A rUpa-rUpI kAdavamAM laMpaTa thA nahi,A strI-putrAdinuM suMdara rUpa kSaNa-vAramAM naSTa thai jAya che, ane tane duHkhI kare che.zuddha caitanya ke je,saghaLA anAtma-padArthone prakAza karavA chatAM,ane saghaLA anAtma padArthomAM vyApaka hovA chatAM asaMga rahe che.te asaMga-paNAno ja sUkSma jonArAe abhyAsa karavo joie. he netra,AtmA sarva rIte sarva padArthono prakAza karavAmAM samartha hovA chatAM,paNa koi padArtha mATe saMtApa pAmato nathI,ane tuM jo dIvAnuM ajavALuM hoya to-kevaLa rUpano ja prakAza karI zake che -te chatAM kevaLa rUpane mATe, ATalo badho paritApa zA mATe dhAre che? tuM paNa sAkSInI peThe ja rUpane joyA kara.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ he citta,A vicitra dekhAvo vALI sRSTi,nadImAM thatA aneka prakAranA pheraphAro (mojAM-vamaLa vagere) jevI avyavasthita che,mithyAbhuta che,sArI-narasI aneka jAtionI khaTapaTa vALI che-ane kevaLa AMkhone ja sphure che, te chatAM tA2e tenI sAthe zuM lagatuM-vaLagatuM che? ke jene lIdhe-tuM emAM laMpaTa thAya che? ne paritApa bhogave che? jo,gati pAmyA karatA,A cittamAM,sRSTi potAnI meLe ja jo sphUratI hoya to bhale sphure,paNa, he,ahaMkAra,tuM zA mATe uThayo che? he citta,sUrya-AdinuM ajavALuM ane padArthonuM rUpa-ke jeo sarvadA jaDa che,ane jaDa hovA chatAM sadA sphUryA kare che, tathA,parasparamAM rahe che,temanI sAthe tAre koI saMbaMdha nathI,te chatAM,paNa teone mATe tuM zA mATe vyAkuLa thAya che? e kevaLa tArI mUrkhatA ja che. cakSu thI thato padArtho no dekhAva bahAra thAya che ane tArAthI thatA-saMkalpa-Adi-aMdara thAya chemATe tuM ane padArtho bhinna bhinna pradezamAM (aMdara ane bahAra) rahevAne lIdhe, tAre ane padArthone koi saMbaMdha nathI-e vAta spaSTa ja che. jema,moDhuM ane darpaNa e paraspara nA saMga vinAnAM hovA chatAM,paNa bhrAMtine lIdhe eka jevAM jaNAya che, tema, padArtho nA dekhAvo (citta nA bahAranA) ane saMkalpa-Adi (cittanI aMdaranA) parasparanA saMga vinAnA hovA chatAM,paNa bhrAntine lIdhe,sarvadA gADhasaMbaMdha-vALA jaNAya che-ane tenuM mULa ajJAna ja che. jJAna thI ajJAna galita thai jAya,to e parasparathI chUTAM paDI,dura thaIne adhiSThAna-rUpe ja rahe che. mananI kalpanAthI,padArthonA dekhAvA ane saMkalpa-AdiparasparanI sAthe atyaMta joDAI gayA che. ane tethI-te baMdhana ApanAra thAya che-ke je abhyAsa ane vicAra-rUpI yatna thI kapAI jAya che. uttama adhikArIno A taMtu (mana no manana-rUpI taMtu) to sahasA jJAna utpanna thatAM ja kapAI jAya che, eTale ajJAnanI bhAvanAne choDavA tene vadhAre prayatna karavAnI jarUra rahetI nathI. ajJAnanA kSaya ne lIdhe,mana kSaya pAmI jatAM,e padArthonA dekhAvo ane mananA saMkalpa-Adi, pharIthI,kadI paNa parasparanI sAthe,joDAtA nathI. citta ja saghaLI,indriyone jagADanAra che,eTale mATe-jema, gharamAMthI pizAcane kADhI mukavo joIetema,zarIramAMthI te cittane ja kADhI mukavuM joie. 265 he citta,tuM mithyA ja mastI karyA kare che,paNa have,tArA bAdha no upAya mArA jANavAmAM Avyo che, tuM AdimAM ne aMtamAM atyaMta tuccha (asata) che,mATe vartamAnamAM paNa atyaMta tuccha ja che. he citta,tuM indriyoe prApta karelA zabda-sparza-vagere pAMca viSayo dhAraNa karIne mArI aMdara vinA kAraNa, zA mATe mastI karyA kare che?paNa ciMtA nathI,tuM to mAtra -je dhaNI-tane potAnuM samaje che tenI AgaLa ja tuM mastI kare che,paNa huM, ke je tane potAnuM samajato nathI,tenI AgaLa,tArI mastI cAle tema nathI. he duSTa citta,tArI mastIthI huM jarA paNa prasanna thato nathI,ane kacavAto paNa nathI. viSayonI vRttio ke je indrajAla nI racanAo jevI che,tenI mATe tuM vyartha zA mATe baLatarA rAkhe che? he citta, tAre rahevuM hoya to rahe ane javuM hoya to jA,tuM mAruM nathI ane (mAre mATe) jIvatuM paNa nathI. tuM kalpita hovAne lIdhe svAbhAvika rIte sarvadA mareluM ja che.ane vicArathI to atyaMta marI gayeluM ja che. he marelI AkRtivALA citta,tuM zarIra-rahita che,jaDa che,bhrAMta che,zaTha che,ane atyaMta ajJAna-vALuM evuM tuM, mUDha puruSane ja bharamAvI zake tema che-uttama vicAro vALAne nahi. mUrkhatA ne lIdhe ame -tane Ama tarata marI janAruM jANatA na hatA,paNa have jANI gayA chIe. jema,dIvAonI draSTimAM aMdhAruM mareluM ja che,tema amArI draSTimAM (jJAna ne lIdhe) tuM mareluM ja che. tuM ke je atyaMta luccuM che,tene lAMbA kALa sudhI,A mArA deha-rUpI AkhA gharane rokI lIdhuM hatuM,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 ke jethI,e (deharUpI) gharamAM,zama-dama-Adi sajjano AvI zakatA ja nahotA, he luccA citta,tuM ke jaDa che,ane preta jevA AkAravALuM (mithyA) che,te jatuM rahevAthI, A mAruM deha-rUpI dhara,zama-dAma-Adi sadhaLA sajjanone sevavA yogya thayuM che. tuM prathama paNa nahotuM (bhUtakALamAM) hamaNAM paNa nathI (vartamAna kALamAM) ane have pachI paNa bhaviSyakALamAM) hovAnuM nathI ja-A pramANe huM tane jANuM chuM-to paNa mArI pAse ubhuM rahIne kema lajAtuM nathI? aho,tAruM nirlajja-paNuM bhAre che. he citta-rUpI vaitAla,tuM tRSNAo rUpI pizAcaNIo sAthe ane krodha Adi yakSonI sAthemArA deha-rUpI dharamAMthI nIkaLI jA. aho,A citta-rUpI duSTa pizAca-e viveka-rUpI maMtrathI deha-rUpI gharamAMthI nIkaLI gayo te bahu sAruM thayuM. aho,A atyaMta moTuM Azcarya che-ke je jaDa ane kSaNamAtramAM tUTI janArA mana-rUpI dhutArAe, A saghaLA lokone paravaza karI nAkhyA che. he citta,tuM lokonI aMdara "deha e ja AtmA che" evuM samajanAra nirbaLa manuSyane aDacaNa kare chetemAM tAruM zuM parAkrama che? zuM baLa che? zuM moTAI che? (kaMI nathI) jo tuM have mArA ekalAnI ja AgaLa AvIne kaMI paNa mastI kare to huM tane parAkramI,baLavAna ke moTuM samaju. he rAMka citta,tuM sarvadA mareluM ja che.eTale tane mArato nathI. he citta, tuM anAdikALathI mareluM ja che mATe mudale che ja nahi-e Aja mArA samajavAmAM AvyuM chetethI,huM tArI AzA tyajIne kevaLa mArA-sva-rUpamAM ja rahuM chuM. kemake -tuM mareluM che ema samajyA pachI, tArA jevA luccAnI sobatamAM rahI potAnuM AkhuM jIvana nakAmuM kADhavuM e yogya nA ja kahevAya. mATe huM tane tyajI dauM chuM. huM kSaNa-mAtramAM mana-rUpI zaThane deha-rUpI gharamAMthI kADhI mukIne,Aja svastha thaIne rahyo chuM, mArAmAM je bhUta (mana-rUpI-bhUta) hatuM te nIkaLI gayuM. he citta,meM tArAthI ThagAIne,lAMbA kALa sudhI,ghaNAMghaNAM tophAno karyA,have e tophAnone saMbhArI-saMbhArIne huM hasuM chuM citta-rUpI vaitAla zAMta thatA,pavitra sthitine prApta thayelA, A zarIra-rUpI nagaramAM huM Aja kevaLa sukhathI rahyo chuM-te bahu sAruM thayuM. kevaLa "vicAra-rUpI-maMtra" thI citta marI gayuM,citA paNa marI gaI,ane ahaMkAra-rUpI rAkSasa paNa marI gayo. Aje huM kevaLa svastha ane bharapUra-thaIne rahyo chuM. mAre citta zuM saguM thatuM hatuM?AzA zuM sagI thatI hatI?ane ahaMkAra paNa zuM sago thato hato? mAro e maphatano parivAra Aja saMpUrNa nAza pAmyo che-e bahu sAruM thayuM. huM ke je eka" ja chuM,pUrNakAma chuM,nitya chuM,nirmaLa sva-rUpavALo chuM ane vikalpo thI rahita caitanya-rUpe prakAzuM chuM, tene ja huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM ke je zokathI rahita chuM,moha thI rahita chuM,dehAdi-rUpa nathI,ahaMkAra-rUpa nathI,koI samaye nA houM tema paNa nathI, ane mArAthI kaMI paNa juduM na hovAne lIdhe,sarva-rUpa paNa chuM-tene ja huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. mane AzAno-karmono-saMsArano ane dehano-paNa saMbaMdha nathI,eTalA mATe huM ke je asaMga-sva-rUpa chuM. tene ja huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM ke je "AtmA" e zabda thI paNa kahevAuM evo nathI,bIjA koI zabdathI paNa kahevAuM tevo nathI,
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ "huM" e zabda no viSaya nathI tema ja "amuka" e zabda no viSaya paNa nathI, tethI sarva-rUpa-evA mane ja vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM ke je sarvanuM Adi-kAraNa chuM,sarvane dhAraNa karanAra chuM,caitanya chuM,jagata-rUpa chuM,ane deza-kALanI maryAdAthI dura chuM,tene ja huM vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM ke nirvikAra chuM,nitya chuM,aMzothI rahita chuM,vyApaka chuM,sarva-rUpa chuM ane sanAtana chuM-tene vAraMvAra praNAma karuM chuM. huM ke je rUpathI rahita,nAmathI rahita chuM,svayaMprakAza ane vyApaka chuM -tene vAraMvAra praNAma karuM chuM. 267 huM mArA sva-rUpamAM ja sattAne prApta thayelo chuM,ke je sattA samAna rIte sarvamAM vyApaka che-sUkSma che-ane sarva jagatane mukhya prakAza ApanArI che-AvI sattAne prApta thayelA huM -ne-huM - vAraMvAra praNAma karuM chuM. dRzyo (parvato-nadIo-vagere) nI zobhA che-te huM nathI-ane huM ja chuM paNa.je jagata che te huM nathI ane huM chuM paNa. huM evA svarUpa-vALAo chuM-mATe huM mane ja vAraMvAra praNAma karuM chuM. avidhAne ane avidhAnAM kAryone dura karavAmAM,zakti dharAvatuM-mAruM potAnuM ja svarUpa ke je mananA vikalpothI rahita che-AnaMdathI bharapUra hovAne lIdhe sarvane priya che jagatathI rahita hovA chatAM paNa jagatane pragaTa karanAra che,aMta thI rahita che,janmathI rahita che,jarAthI rahita che, traNe guNathI nyAruM che-ane akhaMDita che tene huM praNAma karuM chuM. (81) yukti ane anubhavathI citta no abhAva vasiSTha kahe che ke-he rAma,"AtmAne jANavo e ja uttama che" ema samajanArA mahAtmAo,upara pramANe vicAra karI,samajIne vaLI nIce pramANe paNa vicAra kare che. citte ja "A saghaLuM AtmA ja che" ema samajIne jagatane bhUsI nAkhyuM che,e vAta sAcI che-paNa, A citta zAmAMthI uThayuM haze? aho,jagatanI aMdara AvI javAne lIdhe citta pote paNa khoTuM ja jaNAya che. citta jaDa che ane te Ama jaDa hovAne lIdhe,te bhrAMti vinA bIjuM kazuM nathI. citta ajJAnI nI dRSTie siddha che paNa jJAnInI dRSTi e asiddha ja che. jema cakaDoLa mAM beThA hoIe tyAre,parvato bhamatA dekhAya che paNa,temAMthI utaryA pachI tema thatuM nathI, tema,ajJAna-rUpI bhramaNa zAMta thatA,cittano patto paNa maLato nathI. A pramANe,jotAM,citta muddhe che ja nahi,paNa je kaMi che te brahma ja che. sadhaLA padArthonI bhAvanAo citta thI ja thAya che,mATe bhAvanAone mithyA samajI huM tyajI ghauM chuM. huM saghaLA saMdeho ane saMtApothI rahI thayo chuM.huM saghaLI tRSNAo tyAga karIne jeo svabhAvika rIte chuM tevo ja thayo chuM.cittano uparAma thatAM,capaLatA ane tRSNA Adi saghaLA doSo dura thai gayA che. citta marI gayuM,tRSNA jatI rahI,moha-rUpI pAMjaruM tUTI gayuM,ane ahaMkAra naSTa thai gayo, tethI huM jAgrata avasthAmAM -paNa-A navI jAgrata avasthAne prApta thayo chuM. jagata zAMta thaine brahma-rUpa thai gayuM,ane je dvaita dekhAtuM hatuM te sAcuM to hatuM ja nahito have huM jagata saMbaMdhI koI vicAra paNa zA mATe karuM? mithyA padArtha nI A vAta karavAnuM koi prayojana paNa nathI rahyuM.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 huM, jeno Adi ke aMta nathI ane jemAM jIva-paNuM nathI tevA pavitra padane pAmyo chuM. atyaMta zAMta,sUkSma,avicala ane sarva-vyApaka AbhA thaIne ja rahyo chuM. bahAranA ke aMdaranA vyavahAranI je koI vastuo che-te vistIrNa brahma ja che. jo citta hoya to paNa bhale ane nA hoya to paNa bhale marI jAya to paNa bhale ane rahe to paNa bhale, huM, ke je akhaMDa prakAza-sva-rUpe prakAzuM chuM-tene e citta hovA nA hovA-Adino vicAra karavAnuM zuM prayojana che? huM mUrkhatAne lIdhe vicAra karato nahoto,tethI deha-rUpa thaIne rahyo hato, paNa have to huM vicAra karavAne lIdhe, sarvavyApaka paramAtmA thayo chuM.ane "have vicAra karanAra koI (bAkI rahyo che ke nahi?" evo vyartha je saMkalpa uThe che tene paNa huM tyajI dauM chuM. "huM sAkSI-rUpa ja chuM" evo nirNaya karIne,huM zAMta-paNAthI mArA sva-rUpamAM ja rahuM chuM ane cUpa thaI jAuM chuM. he rAma, vivekI puruSa,khAtAM,jatAM,sUtAM,besatAM-paNa potAnI buddhi vaDe niraMtara Avo vicAra ja karavo joIe. svastha ane svarUpamAM ja rahelA,potAnA cittathI Avo vicAra karIne jIvanamukta puruSo, koI paNa prakArano udvega nahi rAkhatAM,vyavahAra saMbaMdhI sarva kAryo karyA kare che.ane sukhathI vicare che. (82) vItahavya munie indriyo tathA manane samajaNa ApI vasiSTha kahe che ke-he rAma, jemaNe AtmAne jANyo hato tevA vidvAna saMvarta munie,e pramANe vicAra karyo hato,ane vidhyAcaLamAM temane A ja vicAra mane kahyo hato.tame paNa vicAramAM tatpara rahenArI buddhi vaDe, A nizcayane pakaDIne anukrame jJAnanI bhUmikAmAM caDatAM caDatAM A saMsAra-rUpI-samudramAMthI nIkaLI jAo. he rAma, have mokSa ApanAro tathA indriyo ane manane samajAvavA-rUpa eka bIjo vicAra kahuM chuM te tame sAMbhaLo. je vicArathI,vItahavya nAmanA munie saghaLA sadehothI rahita thaIne parama padamAM nivAsa karyo hato. pUrve mahAtejasvI vItahavya muni,saMsArathI kaMTALI jaIne,samAdhi karavAnuM sthaLa zodhavA mATe, vidhyAcaLanI guphAonI AsapAsa pharatA hatA.Akhare teoe sugaMdha-vALI ane kapUrathI dhoLelI,keLanAM pAMdaDAothI banAvelI,parNa-zALAmAM praveza karyo. mRgacarma pAtharIne,teo zuddha ane samatA-vALA Asana para beThA.padmAsana vALI,paganAM taLiyAM para hAthanI AMgaLIo rAkhI,Dokane ucI rAkhI,zarIrane sthira karI,zikharanI peThe temaNe sthiti karI. te munie.viSayomAM cAre tarapha vikharAyelA potAnA manane dhIre dhIre sameTI lIdhuM ane anukrame bahAranA tathA aMdaranA viSayono tyAga karatAM,potAnA manathI vicAra karyo. vItahavya svagata kahe che ke-aho,viSayomAMthI pAchuM vALeluM chatAM paNa kSaNa-mAtramAM caMcala thai jatuM,A mana, tiraMgo thI taNAtAM jatAM pAMdaDAnI jema,sthiratAne prApta thatuM nathI. cakSu-Adi pracaMDa indriyoe bhramathI pakaDelA viSayonI mATe,A mana,hAthathI pachADelA daDAnI jema niraMtara uchaLyA ja kare che.A mana indriyoe vadhArelI vRttiomAM,eka ne tyajI bIjIne ane bIjIne tyajI trIjIneema aneka vRttiomAM bhaTakyA kare che.ane jemAMthI pAchuM vALIe-to temAMja gAMDAnI mAphaka pAchuM doDe che. jema vAMdaro vRkSomAM kUdayA kare che tema A mana,judAjudA viSayomAM kUdayA kare che. have huM,prathama manane nIkaLavAnAM pAMca-dvAro-rUpa,A tuccha,cakSu-Adi ke je "indriyo" e nAmathI oLakhAya che, teonuM ja sArI rIte avalokana karuM. he,abhAgaNI indriyo,jema samudranA jaLane sthira thavAno avasara maLato nathI,tema tamane paNa sthira thavAno avasara nathI maLato ke zuM? tame jo sthira thAo,to ja mane samAdhithI AtmAnuM darzana maLe.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ he indriyo,kevaLa anarthomAM paDavA mATe tame capaLatA karo nahi. capaLatA karavAthI bhUtakALamAM je ghaNAM ghaNAM duHkho paDyAM hatAM-teonuM smaraNa karo. he mananAM dvAro-rUpa adhama indriyo,tame jaDa ja cho,ane je jaDa hoya che,teonuM uchaLavuM-e-,jhAMjhavAMnA pANInI jema vyartha ja hoya che.tame ke jeo sarvathA mithyA sva-rUpa-vALI ja cho,temanuM A sAcA tatvane samajyA vinAnuM uddhata-paNuM,AMdhaLA manuSyane doDavA samAna ja thAya che. he abhAgaNI indriyo,mahA samartha caitanya-rUpa huM ja chuM,sAkSI-paNAthI saghaLuM karuM chuM,te chatAM,tame nAhaka AkuLa-vyAkuLa zA mATe thAo cho? tame bhrAMtithI khAlI-matanI ja mastI karyA karo cho. sarvane prakAza ApanAro-je sAkSI-indriyone (cakSu-vagere) jANe che,-tenI sAthe tene koI ja saMbaMdha nathI. jema svargalokane ane pAtALalokane koi saMbaMdha nathI,ane jema mArgamAM cAlato manuSya,sarpothI dUraja rahe che, tema akhaMDita caitanya-rUpa AtmA indriyothI dUra ja rahe che. he indriyo,AtmAnI svataMtra sattA-mAtrathI,tamArI paraspara pravRttio-dhAmadhUmathI cAlyA kare che. he,citta,tuM tArI vRttio-rUpI-strIone bahAra bhaTakAvanArUM che,dehane AtmA mAnanAruM hovAne lIdhe, cArvArka (suMdara vANI) jevuM che.ane peTane bharavAne arthe saghaLI dizAomAM pharanAruM hovAthI,bhikhArI jevuM che. (noMdha-cArvArka nAmanA eka mahA-nAstikano evo mata phelAyelo hato ke-je narI AMkhe dekhAya che te ja sAcuM che.ane narI AMkhe,deha dekhAya che,mATe deha ja AtmA che.ane paraloka ke punarjanma jevuM kaMi nathI.atyAre paNa jANye ajANye paNa jagatano moTo bhAga A cArvAka matane ja anusare che - kAraNake dekhItI rIte te mITho -suMdara lAge tevo che-eTale cArvAka -ke suMdara vANI-e e matano siddhAMta che) he jagatane utpanna karanArA citta,have kUtarAnI jema tAruM bhaTakavuM ke je kevaLa anartha mATe ja che,tene tyajI de. "huM caitanya chuM" evI tane je bhrAMti che-tevyartha che ane khoTI ja che. he zaTha citta,caitanya ane tuM ke jeo parasparathI viruddha cho,teonI ekatA hovI saMbhave ja nahi. "huM paramAtmAnI sattA vinA svataMtra sattAthI jIvuM chuM" evA prakAranI ahaMkArane kAraNe tane je durmati thai chete sAcI nathI.paNa khoTI ja che.ane kevaLa duHkhane mATe ja thai che. tArA "abhimAna" nAmanA pariNAma no udaya thatAM,"A deha huM chuM" evI tane je Asakti thAya che, teno tyAga kara. 269 he mUrkha citta,tuM koi vastu ja nathI,te chatAM amathuM-amathuM zA mATe capaLatA kare che? AdithI tathA aMtathI rahita je "anubhava" che te caitanya vinA bIjuM kazuM nathI,te chatAM,"citta" e nAma dharAvI rahenAruM tuM koNa che? he citta, bhoganA samayamAM amRta jevI lAgatI ane pariNAme jherI phaLane ApanArI, je kartA paNA nI ane bhoktA paNA nI je bhrAMti che-te vRthA ja che. he murkha citta,indriyono Azraya karIne-tuM upahAsa nA pAtra thA nahi. tuM kartA paNa nathI ane bhoktA paNa nathI.tuM to kevaLa nizceTa ja che,ane bIjAnI ApelI sattAthI jAgrata thAya che. bhogone tuM zuM thAya che? ane bhogo tAre zuM thAya che? tuM jaDa che-tethI muddala tAruM svarUpa ja nathI, tyAre tArA baMdhu-ke mitra-Adi to kyAMthI ja hoya? je padArtha jaDa hoya che-tenI-potAnI sattAthI nahi hovA chatAM potAnI khoTI sattA bhogavato hoya che. mATe khoTo ja hoya che.tuM ke jaDa che,temAM samajanAra,kartA,bhoktA,ane pUrvI paranuM anusaMdhAna rAkhanAravagere bhAva-caitanyanI sattA vagara ghaTatA ja nathI.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 tuM jo jIva-rUpa hoya to.je AtmA che te ja tAruM svarUpa che.mATe tAre nirvikalpa-paNe ja rahevuM joIe, kemake,aneka-vikalpothI bharelI ane duHkha denArI,tArI AvI sthiti dhaTatI ja nathI. kartApaNuM ane bhoktA paNuM ke jene te potAmAM mithyA ja mAnI lIdhelAM che, temane dhIre dhIre yuktithI huM bhUMsI nAkhuM chuM. te yukti tuM sAMbhaLa. tuM pote jaDa che, to pachI tAre kartApaNuM kevuM? "zilAo nAce che" e vAta kema karI saMbhave? mATe tuM ema svIkAra kara ke "mArAmAM je zuddha paramAtmAno pratibiMba-rUpa bhAga che, tenI sattAthI ja mAruM saghaLuM jIvana che" he citta, tuM jIve che,Icche che,haNe che, jAya che,nAce che-e saghaLuM vRthA ja che. kemake emAMthI koI paNa kriyA,tArI potAnI zaktithI thatI nathI-paNa-AtmAnI zaktithI ja thAya che mATe e kriyAo tArI karelI kahevAya nahi paNa AtmAnI zaktithI ja karelI kahevAya. je kAma jenI zaktithI karavAmAM Ave-te kAma teNe ja kareluM kahevAya.. jema ke-dAtaraDuM puruSanI zaktithI ghAsa kApe che mATe puruSa ja kApanAra kahevAya-dAtaraDuM nahi. he citta,tuM svabhAvathI ja atyaMta jaDa che,ane tane je cetana maLe che, te sarvajJa AtmAthI ja maLe che. mATe,AtmA pote ja potAne sarva padArtha-rUpe goThave che-ema siddha thAya che. eTale tArAmAM kartA-paNuM prApta thatuM ja nathI.mahA-samartha AtmA ja tane sarvadA jAgrata kare che. A saMsAramAM kevaLa bodha-rUpa Atma-sattA ja krUre che, ane tenI sattAthI ja tuM "citta" e zabdane tathA tenA arthane dhAraNa karI rahyuM che. A pramANe tuM,AtmAnI zakti-rUpa-ajJAnamAMthI AveluM che-ema siddha thAya che. mATe jo jJAna prApta thAya to-jema sakhta taDakAmAM hima pIgaLI jAya che-tema tuM pIgaLI gayA vinA rahe ja nahi. he citta,tuM jJAnathI pIgaLI jAya ema che eTalA mATe tuM mueluM ja che,nizcaTa che ane vAstavika rIte jotAM tuM muddale che ja nahi.tethI tAre "huM AtmA chuM" evI duHkha ApanArI Asakti rAkhavI nahi. he citta,tArI karelI saghaLI kalpanAo -mithyA ja che.kemake akhaMDa anubhava-rUpa brahma ja sarva jagata-rUpe phure che. brahma nI "caitanya-zakti" nA mizraNa-vALI "mAyA-zakti" ja manuSyo-rUpe devatAo-rUpe ane brahmAMDo-rUpe goThavAyelI che.A jagata AtmAnA phUraNo vinA bIjuM kaMI nathI. he mUDha citta,tuM jo potAne caitanyamaya samajatuM hoya to te kadI paNa e parama-padathI juduM nathI, to have konA mATe ciMtA kare che? tuM paNa nathI ane deha paNa nathI, je kaMI che te svayaMprakAza ane vyApaka brahma ja che. avicala AtmAmAM "huM ane tuM" vagere kevaLa AbhAso ja sUryA kare che, mATe kone zI pIDA che? koine kaMI pIDA nathI.tuM jo AtmA hoya to sarvavyApaka AtmA eka ja che,bIjo koI nathI. mATe tuM (citta) AtmAnI prApti mATe nizciMta rahe. "A zarIra huM chuM ane A strI, putra,dhana mArAM che"evI nakAmI Asakti tuM zA mATe rAkhe che? jo sasalAMnA ziMgaDAMthI koI mAryo jato hoya to ja mithyA padArthonI AsaktithI lAbha thavo saMbhave. he zaTha citta,jema divasamAM chAyA ane taDakA sivAya trIjo koI bhAga ja nathI, tema,jagatamAM caitanya ane jaDa sivAya trIjo koI bhAga ja nathI.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 he citta,kevaLa caitanya nA avalokana thI tArI jaDatAno ane tArI aMdara rahelA,cidAbhAsano nAza thatAM. je kevaLa anubhava-mAtra akhaMDa caitanya avazeSa rahe che, te ja tuM che. he mUDha,Ama hovAne lIdhe,tane kartApaNuM ke bhoktApaNuM kaMI paNa nathI.tuM to parabrahma ja che. eTalA mATe mUrkhapaNA ne choDI daIne dhIrajavALuM thA. jo ke tuM A rIte AtmA-rUpa ja che,to paNa "AtmA citta-rUpa sAdhanathI potAnA svarUpe no sAkSAtkAra kare che" ema je kahevAmAM Ave che te to kevaLa upadezanAM vAkyonI jamAvaTane mATe ja kahevAmAM Ave che. jo tuM ema dhAratuM hoya ke "huM AtmAne prApta karavAnuM eka jAtanuM sAdhana chuM" to tArAmAM to ApameLe gati karavAnI zakti paNa nathI-to tema kema saMbhave? mATe tAruM kartApaNAnuM abhimAna vRthA ja che. sAdhana ke je jaDa hoya che,gati vinAnuM hoya che ane kartAe ApelI preraNA vinA azakta ja hoya chete kartAe ApelI preraNA vinA zI rIte kArya karI zake? jo kartA preraNA nA Ape to sAdhanamAM koI jAtanI zakti ja hotI nathI. jo dhAsane kApanAro puruSa preraNA nA Ape to dAtaraDuM zuM karI zake? he,mUrkha citta,je pote azakta hoya tene bIjAonI saMbhALane mATe uga zobhato ja nathI. "AtmA ja jIvapaNAne pAmIne saMsAramAM pIDAya che eTale tene mATe huM saghaLA prayatno karavAno kheda bhogavuM chuM" ema jo tuM dhAratuM hoya to,tAruM tema dhAravuM e vRthA che. je tArA jevo hoya tene mATe ja tAre kheda dharavo yogya che paNa AtmA tArA jevo nathI eTalA mATe tene mATe tAre udvega karavo yogya nathI.AtmAne to koI kArya karavAthI ke nA karavAthI-kaMI hAni-lAbha thAya ema nathI. tuM jo dehamAM abhimAna dharIne bhogonI sagavaDa karI ApIne dehano ke AtmAno upakAra karuM chuM" ema dhAratuM hoya to-tuM dehane mATe amastu ja duHkhI thAya che kema ke dehamAM rahenArAM,pAMca prANa,mana,buddhi ane daza indriyo-e saghaLAM jaDa che,mATe temAM koIne koI paNa bhoga joito nathI. ane AtmA to sarvadA tRpta ja che. mATe tene koI paNa prakAranI (bhoganI IcchA nathI. sarva-rUpa,sarvamAM vyApaka ane eka hovA chatAM-aneka-rUpa dekhAvAnI zaktivALo AtmA pote potAmAM ja sarva jagatane banAve che. mATe tene kayo padArtha alabhya hoya? ke jenI te IcchA kare? he citta,jema rAjAnI alabelI rANIne joine yuvAna puruSa amasto ja duHkhI thAya chetema,tuM AtmAnI A saghaLI lIlA joine amastu ja duHkhI thAya che. he citta, jo tuM ema dhAratuM hoya ke "AtmAnI sAthe saMbaMdha rAkhIne tenA anugrahathI ja bhogo bhogavIza" to tAruM tema dhAravuM paNa vRthA che-kemake-tuM AtmA nA saMbaMdhane yogya ja nathI. ekabIjAnA padArtha nI aMdara rahevuM athavA bIjA padArtha nI sAthe maLI javuM-e saMbaMdhanuM mukhya lakSaNa che, paNa Avo saMbaMdha tArAthI dharAvI zakAya tema nathI. kema ke tAro ane AtmAno svabhAva ekabIjAthI viruddha che. tuM aneka prakAranI racanAovALAM ane aneka prakAranI kriyAo karAvanArAM-aneka prakAranAMsukha-duHkhonI aneka dazAo vALuM che paNa AtmAmAM tevI koI eka paNa dazA nathI. mATe tAro ane AtmAno svabhAva parasparathI atyaMta viruddha che. jeo jaLa ane agni nI jema parasparathI viruddha hoya teono saMbaMdha thavo ghaTe nahi. ane jagatamAM jo parasparathI atyaMta viruddha hoya-teono saMbaMdha thAya to teomAMthI eka no nAza thayA vinA rahe nahi-tema jovAmAM Ave che mATe teono saMbaMdha ja rahI zakato nathI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 tAro ane AtmAno jo saMbaMdha thAya to-jo tArA prabhAvathI AbhA dura thai jAya to tane jANanAro (AtmA) koI nA rahevAne lIdhe tArI siddhi nA thAya ane jo AtmAnA prabhAvathI tuM naSTa thai jAya toteM potAnA nAza arthe ja AtmA no saMbaMdha mAgyo kahevAya.eTale baMne rIte tArI hAni che. tuM bhoganI lAlacathI AtmAnA saMbaMdhane mAgIne hAthe karIne tArA svarUpano nAza karavA ja dhAre chemATe tema tuM kara nahi svarUpa thI bhraSTa thavuM te moTuM duHkha che. "huM saghaLuM dRzya ke je ajJAna-rUpa che,teno AtmAnA jJAnapaNAnA prabhAvathI nAza thai jAya to-ekalo niratizaya AnaMda-rUpa AtmA ja avazeSa raheze-e sAruM thaze" ema dhArIne tuM eTalAthI saMtoSa mAnatuM hoya, to ekAgra-dhyAna-rUpa samAdhi karIne AtmAnuM ja darzana karanAruM thA. he citta,tane samAdhimAM ja sukha thAya ema che paNa tane saMkalpo karavAmAM sukha nathI-kAraNakejema,dhodha nuM pANI patharAomAM paDatA phelAI javA jevuM thai jAya che, tema, akhaMDa anubhava,saMkalpo ne lIdhe, deha tathA indriyo AdimAM paDatAM phelAI gayelA jevo thai jAya che-ke je moTuM du:kha che. he citta,tuM jo ema dhAratuM hoya ke "huM saMkalpo karatuM nathI,paNa AtmA kartApaNArUpa svabhAvane lIdhe saMkalpo kare che" to e paNa tArI bhUla che.AtmA ke je kalpanA-rUpI kAdava thI rahita che ane prakAzIne kalapanAono nAza karanAro che-tene vaLI kartApaNuM kevuM? teM kApelA aneka bheda-rUpe AtmA,kevaLa phure ja che, paNa te (AtmA) pote to koI bhedanI kalpanA karato nathI. jema samudramAM dhagadhagato aMgAro hovo saMbhavato nathI-tema, sarvAtmaka ane svayaMprakAzathI krUratA, A caitanya mAM drata hovuM saMbhavatuM ja nathI. he citta,AtmA kalpanAothI rahita che ane tuM jaDa hovAne lIdhe kalpanA karI zake tema nathImATe kalpanA ja siddha nahi thavAne lIdhe-viSayothI rahita eka anubhava ja sAco che.bIju kaMI paNa nahi ema siddha thAya che.jema AkAzamAM vana nathI-tema,akhaMDa anubhava-rUpa AtmAmAM A "juduM che-juduM nathI, zubha che ke -azubha che" evI koI mithyA kalapanA che ja nahi. he citta,teM nirmaLa thaIne AtmAne saghaLA padArthonA tatva-rUpa,akhaMDa anubhava-rUpe rahelo ane saghaLI dizAomAM atyaMta bharapUra-paNAthI jANyo eTalA mATe mArAM sukha-duHkho kSINa thai gayAM che. eTale-mane je sukha-duHkhonA dekhAvo hatA te to mAtra bhAMti ja hatI. (83) citta ane indriyo hovAthI thatA doSo tathA nA hovAthI thatAM sakho vasiSTha kahe che ke-he rAma,ekAMtamAM beThelA e dhIra vItatavya munie zuddha dhAraNAvALI buddhithI pharIvAra paNa potAnI indriyonA samuhane nIce pramANe samajAvyo. vItahavya kahe che ke-he indriyo,A tamArI potAnI sattA, jIvananA samayamAM ghaNApaNA anarthone ApanArI che. ane maraNa thayA pachI,naraka Adi duHkhone ApanArI che. eTale tame e khoTI sattAne choDI do. huM spaSTa dhAruM chuM ke mArA upadezathI tamArI A sattA naSTa ja thai gaI che. kema ke tame ajJAnathI ja utpanna thayelI cho.upadezathI ajJAna naSTa thai jatAM tamone pAchI sattA maLavAnI ja nathI. he citta,jema bALakonuM agnimAM ramavuM te temanA zarIranA bALavA mATe ja thAya che tema,tArI sattA tane bALavA mATe ja thAya che. tArA hovAne lIdhe ja-bhrAMti pAmelA mUrkha loko,rAga-dveSathI bharelA A kALa-rUpI saMsAramAM praveza kare che.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 tArA hovAne lIdhe ja,jeomAM potapotAnA abhimAnane lIdhe,parasparanA aniSTo karavAnA vicAro thAya cheane jene lIdhe duHkhonI paraMparA no varasAda thAya che. he citta,tuM tArI khaTapaTa tyajI de to-jema prabhAtamAM sUryanA prakAzathI,kamalinI suMdara rIte khIle che, tema,hRdayamAM jJAnanA prakAzathI,saghaLI zubha sthitio sArI rIte vikAsa thAya. tuM tArI khaTapaTa tyajI de to-A hRdaya-I AkAza,mohanarUpI jhAkaLathI tathA rajoguNa-rUpI dhULathI, atyaMta rahita thaIne,jJAna-rUpI sUryanA prakAzathI joDAI zobhavA lAge, vikalponA samUho AvI paDe nahi ane AnaMda ApanArI zAMta,atyaMta pavitra ane priya lAge evI maitrI hRdayamAM pragaTa thAya. he citta tuM tArI khaTapaTa tyajI de to cintA-vivekane lIdhe baLIne bhasma thai jAya,ajJAnano kSaya thatAM, hRdayamAM jJAnano prakAza thAya,ane hRdaya-svaccha,gaMbhIra,kSobha vinAnuM thai samAnatAne prApta thAya. tuM tArI khaTapaTa tyajI de to-jIva,svasthatA thI paripUrNa,AnaMdamaya ane aMdara zItaLa thaIne rahe, ajJAnano nAza thavAthI,aMdara jJAnanA prakAzo saMpUrNa pragaTa thAya ane tethI saghaLuM sthAvara-jaMgama jagata bAdhita thaIne AtmAnA eka dezamAM ja rahe. he citta,tuM,jo naSTa thai jAya to-AnaMda-rUpa ane bharapUra AkAravALA,Atma-sva-rUpanI bhAvanA thAya, ke je,bhAvanA -AzAonA pAzone anusaranArA dehAbhimAnIone thatI nathI. tuM,jo naSTa thai jAya to-jema, baLI gayelAM pAMdaDAmAM -teonA rasa pAchA AvatA nathI, tema nAza pAmelA saMsAranA jarA-maraNa-rUpI moTA mArgomAM puruSo pAchA Ave nahi, ane AtmA-rUpI vRkSamAM evo lAMbo ArAma maLe, ke je maLyA pachI pAchuM bhramaNa karavuM .bAkI nA rahe. he saghaLI AzAovALA citta,tuM jo nAza pAmI jAya to-sadhaLI AzAo ApanAra bAbatano nAza thatAM, upara kahelI ane bIjI paNa ghaNIdhaNI saMpattio prApta thAya. he citta,eka tArA rahevAno pakSa ane bIjA tArA naSTa thaI javAno pakSae baMnemAMthI je pakSa levAthI parama kalyANa -tArA jovAmAM AvatuM hoya te pakSane svIkArI le. paNa huM dhAruM chuM ke-tane naSTa thaIne AbhA-rUpe rahevAmAM ja sukha che,mATe te sukha levA mATe dvaita thI rahita, AtmA-sva-rUpa nI ja bhAvanA tuM kara.he citta,prApta thaI zake tevA sukhano tyAga karavo te to mUDhapaNuM ja kahevAya. jo AtmAnA pratibiMba vALuM tAruM svarUpa ke jethI tuM jIve che, te jo sAcuM hoyato tane koNa naSTa karavA Icche? paraMtu huM sAcesAcuM kahuM chuM ke-e AtmAnA pratibiMbavALuM tAruM svarUpa muddale che ja nahi. tuM muddale che ja nahi,mATe "huM jIvuM chuM" evA khoTA vizvAsathI tuM sukha mAnI le nahi. tuM prathama paNa nahotuM ane hamaNAM paNa nathI ja,jyAM sudhI,bhrAMti hatI-tyAM sudhI ja tArI sthiti hatI, paNa hamaNAM vicAra karavAthI ane bhrAMtino sadaMtara nAza thavAthI have tArI sattA che ja nahi. citta,jyAM sudhI yathArtha vicAra karavAmAM nA Ave tyAM sudhI ja tuM tArA rUpathI rahI zake che, paNa yathArtha vicAra karavAmAM Ave ke tarata ja tuM vipakSothI rahita thaIne brahma-rUpa thai jAya che. jema prakAzanA abhAvathI aMdhAruM thAya che tema vicArano abhAva thavAthI tuM (citta) thayuM che, ane vicArathI tuM naSTa thai jAya che. he mitra,ATalA samaya sudhI huM alpa vivekavALo hato, tethI ja tArI vRddhi thai hatI, ke je vRddhi duHkhonA ja kAraNarUpa hatI,tArI vRddhi thI ja -sukha-duHkha Adi DhaMDho jovAmAM AvatAM hatAM, ke je taMdvo,A saMsAramAM Adi tathA aMta vALAM hovAthI,mithyA ja che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 je vivekanI kRpAthI,hamaNAM mithyA-rUpa naSTa thaIne tane avinAzI Atma-sva-rUpa prApta thayuM che te vivekane huM praNAma karuM chuM. he citta,tuM pote paNa ghaNI rIte samajeluM che, ane tane zAstromAM paNa ghaNI rIte samajAvela che kejethI tuM citta-paNAthI chUTIne AtmA-rUpa thayeluM che,tane Atma-svarUpa nI prApti thai che te tArA kalyANa mATe ja thai che.hamaNAM tuM saghaLI vAsanAo vinAnuM thaIne brahma-rUpa thayeluM che. vivekanA abhAvathI utpanna thayeluM tAruM citta-paNuM,vivekathI naSTa thaI gayuM che. he bhalA citta,tArI potAnI IcchA nahi hovA chatAM,paNa tArAmAM vicAra sthira thayo che, tethI saghaLI rIte A tAro vinAza prApta tane thayo che, ke jethI tane paramasukhanI prApti thaze. vItahavya kahe che ke-he citta,he indriyonA adhyakSa,huM siddhAMtanI yuktiothI mArA svarUpane jANIne - saMsAranA pArane pAmyo chuM have tAruM bhaluM thajo.te pUrve,hamaNAM ke have pachI paNa thaze nahi,tAruM bhaluM thajo. huM tane choDI ja dauM chuM,mArA saghaLA saMtApo TaLI gayA che, huM zAMta thayo chuM, ane parama sukha pAmyo chuMte bahu sAruM thayuM.huM sAkSI-rUpe ane potAnA svarUpamAM ja rahyo chuM. uparanAM kahela kAraNone lIdhe,have saMsAramAM cittanI sthiti rahI ja nathI. citta mule che nahi,AtmA to che, che, ane che-ke je AtmAthI juduM bIjuM kaMI che ja nahi. e AtmA huM ja chuM ane mArA sivAya bIjuM kaMI che ja nahi. huM caitanyarUpa,svayaMprakAza, chu,bodharUpa chuM, ane sarvatra-sadA rahelo che. zuddha caitanya mAM "A AtmA che" evI kalapanA paNa durlabha che-to pachI temAM anAbha padArtho nI kalapanAnA ja hoya,temAM kahevuM zuM? akhaMDa padArtha mAM bIjA padArthanI kalpanA kyAMthI ja hoya? mATe "e AtmA huM chuM" ema paNa nahi bolatAM cUpa thaIne mArA svarUpamAM ja rahuM. huM mArA hadayamAM,mAruM svarUpa ja ke je viSayothI rahita che,vAsanAothI rahita che,cidAbhAsa (jIva) paNAthI paNa rahita che,prANanA saMcAra vinAnuM che,bhedanA doSathI rahita che,ane jagatano bAdha thatA anubhava-rUpe avazeSa raheluM che. tene prApta thaIne zAMta thayo chuM, mananI ceSTA ane vANInA vyApArane choDI dauM chuM. (8) vItahavya maninI samAdhi vasiSTha kahe che ke-he rAma, A pramANe nirNaya karIne,vAsanAthI rahita thayelA e vItahavya muni vidhyAcaLanI guphAnI aMdara samAdhimAM sthira thayA.gatithI rahita,pUrNa tathA svayaMprakAza-anubhava-rUpa AnaMdathI zobhatA, ane jemanuM mana asta pAmI gayuM hatuM evA te muni, pavana vinAnA samaye nizcala thayelA samudra jevA gaMbhIra jaNAvA lAgyA. vAsanAo baLI javAne lIdhe,anukrame temanI mana Adi indriyo,temanI aMdara zAMta thai gaI. pUrI rIte nahi mIMcAyelAM,pUrI rIte nahi udhaDelAM, tathA,mIMcAyelAM bhAgonI aMdara rahelAM-gati vinAnI pAMpaNovALAM, ane jANe nAsikAnI Toca para baMne baMne pAsethI sarakhI rIte paDatA thoDAkoDA prakAza vALAM hoya-- evAM jaNAtAM temanAM netro,kamaLa sarIkhAM zobhavA lAgyAM. kAyA,mastaka ane Dokane samAna rIte akkaDa rAkhIne beThelA e mahAbuddhimAna muni, jANe citramAM AlekhAyelI mUrti hoya evA sthira dekhAvA lAgyA. guphAmAM A rIte samAdhi dhAraNa karIne beThelA e munine traNaso varSa eka ghaDInI peThe vItI gayAM.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 jJAnI ane dhyAnI - evA e vItahavya muni eTalA kALa sudhI samAdhimAMthI jAgyA ja nahi-anejIvanamuktapaNAne lIdhe temaNe te dehane paNa choDyo nahi. yogane jANanArA te mahAmuni,eTalA kALa sudhI-AsapAsanA koI paNa avAjo thI jAgyA nahi. aneka varSAkALo vItI jatAM,e parvatanI guphAnI aMdara varasAdanA pANIe ThelIThelIne nAkhelA kAdavanI jamAvaTathI dharatI ucI thai javAne kAraNe,e muni,dharatInA garbha nI aMdara AvI gayA. traNaso varSa vItI gayA pachI, te potAnI meLe jAgrata thayA, eTalA kALa sudhI temanA dehane temanA jIvAtmAe ja pALI rAkhyo. prANa to potAnI gati baMdha thai javAne lIdhe atyaMta sUkSma thai gayelo hovAne lIdhe, e dehane pALI zake tema nahoto.pachI e muninA jIvAtmAe avazeSa raheluM prArabdha bhogavavA mATe, hRdayanI aMdara anukrame vadhAre vadhAre pragaTa thai,sthULa-paNAne pAmI,mana-rUpa thai, hRdayamAM ja kalapanA mAtrathI nIce pramANe bhogo bhogavyA. kailAsaparvatanA suMdara vanamAM, kadaMbanA jhADanI nIce,ja,so varSa sudhI jIvanamuktapaNAthI nizcitapaNe, vidyAdharanI padavI bhogavI,ane te pachI pAMca yuga sudhI indranI padavI bhogavI. rAma kahe che ke-he mahArAja,kalAsa parvata uttara dezamAM Avelo che, ane indranI tathA vidyAdharanI padavI svargamAM ja maLe che, ema "deza" niyamita (niyama pramANe) che.vaLIATalA varSa -ATalA mahinAthI thAya,tathA yuga ATalA varSothI thAya-ema "kALa" paNa niyamita che, te chatAM,vItahavya munie potAnA hRdayamAM ja ane alpakALamAM ja-- te te dezano ane te te kALano anubhava karyo,to e deza-kALa no niyama kema badalAI gayo? vasiSTha kahe che ke-he rAma,sarva-rUpa ane saghaLI zaktiovALuM caitanya,jyAM je je prakAre udaya pAme (saMkalpa kare). tyAM te te prakAre turata ja thai jAya che, kAraNake, anubhava karanAra caitanya no evo ja svabhAva che. jyAM jayAre dRDha saMskArane lIdhe,jevo saMkalapa thAya, tyAM tyAre tevo ja niyama goThavAI jAya che, kAraNake deza-kALa AdinA niyamonA kramo "saMkalapamaya" ja che. atyaMta sUkSma nADInA chidramAM alapakALamAM ja saMkalapane lIdhe, vistIrNa deza kALa-vALA svapta no anubhava thAya che.e sarvanA jANavAmAM paNa che. A kAraNane lIdhe,vItahavye potAnA hRdayanI aMdara "anubhava-rUpa AkAza"mAM aneka prakAranAM jagato joyAM. AtmAnA yathArtha bodhavALA jIvanamukta puruSone AvA prakAranI je vAsanA hoya che te vAsanA ja nathI, kAraNake te jJAnarUpI agni thI bhUMjAI gayelI hoya che.ane bhuMjAyelA bIjamAM bIja paNuM kema hoI zake? vItahavya munie,inanI pallI bhogavyA pachI eka kala5 sudhI sadAziva nA pArSadanI padavI bhogavI. ke jemAM temane saghaLI vidyAomAM nipuNapaNuM,tathA traNe kALanuM niHsaMzaya jJAna prApta thayuM. jene jevI rItano dRDha saMskAra hoya te tevI rItanuM saghaLuM dekhe che,vItahavya jIvanamukta hatA, chatAM paNa bhoga ApanArA, prArabdha karma",jAgrata karelA draDha saMskArathI ja temane dehanA tathA bhoga-AdinA vicitra-paNAno bhAsa thayo hato. rAma kahe che ke-jo vItahavya muninI jema jIvanamukta puruSone paNa dRDha saMskArane lIdhe, deha AdinA vicitra AbhAso thatA hoya, to teone baMdha ane mokSanA dekhAvo paNa thavA joIe.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 vasiSTha kahe che ke-he rAma,A je kaMI jagata jovAmAM Ave chetene jIvanamukta puruSo,zAMta ane AkAzanA jevA, nirmaLa brahmanA jevuM ja jANe chemATe teone baMdhana-mokSanA dekhAvo kyAMthI thAya? jema baLI gayeluM kapaDuM,prathama jevA ja AkAravALuM jovAmAM AvatuM hovA chatAM, kazA kAmanuM nathI, tema jIvanamukta puruSonI draSTimAM,mithyA thai gayeluM jagata, prArabdha nA avazeSa-paNAne lIdhe dekhAtuM hovA chatAM,paNa teone baMdhana ApanAra thatuM nathI. A brahma-rUpa caitanya,sarvane Atma-sva-rUpa mAnI laIne,ghaNAMghaNAM jagatano anubhava karI cukyuM cheane ghaNAMghaNAM jagatano anubhava kare che. pRthvImAM dabAI rahelA te vItahavya muninA caitanyamAM,khoTA ja goThavAyelA asaMkhya lokomAMje ajJAnI indra hato,te hamaNAM "dina" nAmanA dezamAM rAjA thayo che.jayAre sadAzivanA gaNanI padavI maLI hatI, te samayamAM kailAsa nA vananA kuMjamAM,temano krIDA karavAno je haMsa hatote hamaNAM bhIla lokono rAjA thaIne rahyo che. rAma kahe che ke-vAtahavyanA jovAmAM AvelI e sRSTio jo vItahavyanA manathI thayelI hoya - to teomAM je indra-haMsa vagere prANIo (jIvo) dekhAyA hatAM.teo paNa bhrAMtimAtra ja hovAM joIe, ane jo teo bhrAMtimAtra hoya to-cetanavALAM hovAM kema ghaTe? vasiSTha kahe che ke-he rAma,vItahaLe joyelA jagatanI peThe A tamArA jovAmAM AvatuM jagata bhrAMtimAtra ja che, te chatAM,A jagatanAM prANIo cetanAvALAM to dekhAya ja che. jema A jagatanAM prANIo cetanAvALAM che temate jagatanAM (vItahaLe joyelA) prANIo paNa cetanAvALAM ja hatAM. he rAma,A jagata paNa caitanyamAtra ja che ane kevaLa mananI bhrAntine lIdhe,judA AkAravALA jevuM dekhAya che. ane tevI ja rIte te jagata,caitanyamAtra ja hatuM ane kevaLa mananI bhrAntine lIdhe judA AkAra vALuM jaNAyuM hatuM. vAstavika rIte jotAM te jagata paNa nahotuM ane A jagata paNa nathI ja. tame je A jagata juo cho te mule che ja nahi je kaMI jagata dekhAya che, te kevaLa brahma ja prakAze che. bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa nuM A jagata brahma-rUpa che ane vAtahavyane dekhAyeluM jagata paNa brahma-rUpa ja hatuM.A je kaMi dRzya-rUpa jagata che te,te saghaLuM brahma-rUpa adhiSThAnamAM,manathI kapAyeluM che. AvA pratyakSa dekhAtA rUpa-vALuM jagatajyAM sudhI-te-- "brahma-rUpa adhiSThAnamAM kalpita che" ema jANavAmAM nA Ave-- tyAM sudhI te vaja jevuM dRDha thai paDe che ane jANavAmAM Ave ke tarata ja te jagata brahma-rUpa thai jAya che. parabrahma kaMI paNa vikAra nahi pAmatAM.mAyAthI citta-rUpe thAya che. citta ja vAraMvAra manana karavAthI-mana-e nAmane prApta thAya che. ane te mane ja A jagatane phelAvyuM che. he rAma,A dRzya jagata A rIte ja thayuM che, ane vAstavika rIte jotAM kaMI paNa thayuM ja nathI. (85) vItAvya muni jIvanamukta sthitimAM rahyA rAma kahe che ke- he mahArAja,pachI vItahavya munie pRthvInA garbhamAM rahelA pRthvImAM daTAyelA potAnA dehane temAMthI bahAra kADhayo ke nahi?kADhayo to zI rIte kADhayo?
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 ane kAtyA pachI e muni zI rIte vicaryA ane zI rIte videhamukti pAmyA? vasiSTha kahe che ke-he rAma,vItahavya potAne brahma-rUpa samajavAne lIdhe,je kaI indra-paNuM AdidekhAyuM hoya tene AtmAnA ja camatkAra-rUpa samajyA.pote sadAzivanA gaNanI padavI pAmyA hatAtyAre eka divasa potAnA AtmA-tatva nuM smaraNa karavAnA samayamAM, temane potAnI meLe ja,potAnA saghaLA pUrvajanmanuM avalokana karavAnI IcchA thai. e IcchA thatAM,temane potAnA jeTalA deho naSTa thai gayA hatA ane jeTalA deho naSTa thayA nahotA-teone dIThA. naSTa nahi thayelA dehomAMnA eka "vItahavya" nAmanA dehane vidhyAcaLanI guphAmAM dharatInI aMdara daTAyelo joyo. ke je deha kAdavanA samUhamAM kIDA jevo dekhAto hato ane kAdavanA bhArathI dabAI gayelo hato. evA dehane joine ApoApa ja e dehane kAdavamAMthI bahAra kADhavAno emane vicAra thayo. tyAre temaNe potAnI uttama samajaNavALI buddhithI vicAra karyo ke "A mArA dehanAM saghaLAM aMgo dabAI gayAM che ane prANavAyuno saMcAra paNa baMdha paDI gayo che, tethI A deha hAlI cAlI zake tema nathI ane kaMI karI zake tema paNa nathI. mATe huM sUryanA zarIramAM praveza karuM ke jethI sUryano "pigaLa" nAmano pArSada, sUryanI AjJAthI A mArA dehane kADhI Apaze.(jarA vAra pachI temane bIjo vicAra thayo ke) mAre A dehanuM zuM prayojana che? huM to zAMti ja rAkhyuM ane nirvina rIte parama nirvANa-rUpa (videhamukta) potAnA padane pAmuM. dehathI lIlA karavAnuM mAre kazuM prayojana nathI. vasiSTha kahe che ke-he rAma,vItahavya munie e pramANe vicAra karIne ane jarAvAra cUpa rahIne pharIthI vicAra karyo ke"mAre dehano tyAga karavAnI paNa jarUra nathI ke grahaNa karavAnI paNa jarUra nathI. mAre mATe A baMne sarakhuM ja che. have haju, A mAro deha jIvato che ane haju,mATI bhego mATI thai gayo nathI, to te pahelAM e dehamAM rahIne huM kaMika vihAra karuM. huM jema pratibiMba,arIsAmAM praveza kare che-tema sUryanA zarIramAM praveza karuM." he rAma,vItahavya munie e pramANe vicAra karIne,sUkSma-liMga-rUpa thaIne,jema vAyu dhamaNanA chidramAM praveza kare che tema,sUryanA zarIramAM praveza karyo.AkAzanI madhyamAM rahelA sUryanArAyaNe e muninI dhAraNA jANI laIne pRthvImAMthI temanA zarIrane kADhavA sAruM,"piMgala" nAmanA potAnA pArSadane AjJA karI. vItahavyamunino jIvAbhA ke je liga-zarIra-rUpe sUryanA zarIramAM peTho hato,teNe tarata ja citta vaDe sUryane namaskAra karyA.pachI,sUrye mAna-pUrvaka AjJA ApavAthI,e jIvAtmAe vidhyAcaLanI guphAmAM javAne taiyAra thayelA,piMgalanA zarIramAM praveza karyo. pigale te guphAmAM AvIne nakhathI dharatIne khoDIne vItahavyanA zarIrane bahAra kADhyuM, tyAre, jema pakSI AkAzane choDIne potAnA mALAmAM praveza kare che, tema,vItahavyanA liMga-zarIre,pijhala nA zarIrane choDI daIne potAnA sthULa zarIramAM praveza karyo.zarIrane prApta thayelA vItahavya muni ane piMgale paraspara praNAma karyA ane potapotAnA kAryo karavAmAM tatpara thayA. vItahabe taLAvamAM snAna karyuM ane japa-sUryanuM pUjana vagere karI - vyavahAro vALA zarIrathI e AgaLanI (pahelAMnI) peThe ja zobhavA lAgyA. maitrI-vALA,samatAvALA,uttama zAMtivALA,uttama buddhivALA,koInuM sAruM thayeluM joI prasanna thanArI vRttivALA, dayAvALA,zreSTha zobhAvALA,ane saMgothI rahita thayelA cittavALA,e vItahavya munie. te divasa,samAdhi dhAraNa karyA vinA ja nadInA kinArA para vihAra karyo.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) vItahavye rAga-dveSAdine chellA praNAmo karI temano tyAga karyo vasiSTha kahe che ke-he rAma,sAyaMkALa thayo tyAre te vItahavya munie pharI vAra potAnA manane ekAgra karavA mATe vindhyAcaLanI jANItI koi guphAmAM praveza karIne -AtmAnA anusaMdhAnane nahi choDanAra evA,ane jemaNe jagatano sArAsAra joI lIdho hato,evA- te munie indriyo ane cittanA saMbaMdhI nIce pramANe vicAra karyo. vItahavya svagata kahe che ke-indriyo ne to meM prathama thI ja sArI peThe tyajI dIdhI che, mATe temanA saMbaMdhamAM mAre have pharIvAra lAMbI ciMtA karavAnI AvazyakatA nathI. have huM,"jagata che ke nathI" evA prakAranI kalpanAne toDI nAkhI, sAkSIbhUta caitanya no ja Azraya karI- dRDha Asana vALIne avicala thaine rahuM. jIvatA chatAM paNa ajJAnIonI dRSTithI zaba jevo rahevA chatAM paNa, AtmA nA anusaMdhAnamAM udhogI rahuM,samatAvALo thaIne rahuM,svacchapaNuM pAmIne rahuM, ekarasa caitanya-mAtra-rUpe rahuM,jAgatAM paNa caitane nahi jonAra thaIne rahuM,svarUpanA anubhavamAM sAvadhAna rahuM, ane kAyAnI aMdaranA saghaLA mana-AdinA vyApArone baMdha pADIne svarUpa nuM avalaMbana karIne rahuM. have,ekAMtamAM sthiratAthI besIne rAga-dveSAdino tyAga karIne sarvamAM vyApaka ane kalpanAothI rahita -brahma-parama-padamAM ja huM rahuM. vasiSTha kahe che ke-he rAma,e pramANe vicAra karIne,vItahavya muni cha divasa samAdhimAM rahIne jAgyA, ane pachI,jAgratamAM paNa samAhitanA jevI sthitithI rahelA e munie,lAMbAkALa sudhI jIvanamuktapaNAthI vihAra karyo.emaNe koI vastumAM kadI paNa guNa-dRSTi ke doSa-dRSTi karI nahi,koithI udvega paNa dharyo nahi, ke koithI harSa paNa dharyo nahi,besatAM,ubhA rahetAM ane cAlatAM-paNa potAnA cittane vinoda ApavA mATe hRdayamAM potAnA manathI nIce pramANe vAto karyA karatA hatA. vItahavya manane kahe che ke-he indriyonA adhyakSa mana,teM vairAgya rAkhavAthI sarva jagatane AnaMda ApanAruM kevuM sukha meLavyuM che-te jo.he gati karanArAomAM uttama mana,AvuM sukha tane vairAgyathI ja maLyuM che, mATe tAre e vairAgyanI dazAne ja dhAraNa karI rAkhI ane capaLatAne choDI devI. he indriyo-rUpa coro,he abhimAna-vALI duSTa AzAo,A AtmA tamAro nathI ane tame AtmAnA nathI, tame naSTa thai jAo.tamArI AzAone meM niSphaLa karI nAkhI che.kSaNabhaMgura viSayomAM lAganArAM tamemane dabAvavA samartha nathI."ame AtmA chIe" evI tamane je vAsanA hatI. te vAsanA rajjumAM dekhAyelA sarpanI jema -tatvane bhUlI javAne lIdhe ja thai hatI. anAtmA mAM AtmA ane AtmA mAM anAtmAnI bhAvanA -avicArathI ja thai hatI. he indriyo tathA mana,vivekathI jotAM,A vyavahAra-rUpI khaTapaTa ubhI karavAno,koIne mAthe doSa mUkI zakAya tema nathI,kemake-tame kevaLa parataMtra cho,mATe tame tamArI icchAthI kazuM karatA nathI. ahaMkAra paNa kevaLa abhimAna ja dhAraNa kare che -paNa bIjuM kazuM karato nathI. ane brahma-advitIya che-mATe temAM koi ja kriyAo no saMbhava ja nathI. kartA-paNuM prANanI gatimAM thAya che,paNa te prANa jaDa che,jIva kevaLa bhogave che,mana kevaLa mamatA rAkhe che,mATe A vyavahAranI khaTapaTa mATe kono-kevo ane zo doSa kahevAya? jema ghara banAvavA mATe-lAkaDAM vanamAMthI thAya che-ke je lAkaDAMne potAne ghara banAvavAnI jarUra nathI, 278
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajju vAMsanI chAlamAMthI thAya che- ke jemane paNa ghara banAvavAnI jarUra nathI, vAMsalo-Adi hathiyAro loDhAnAM che-ke jemane paNa ghara banAvavAnI jarUra nathI ane sutAra potAnuM peTa bharavAne vAste ja majurI karI kALajI rAkhe che-tene paNa gharanI jarUra nathItema chatAM,paNa judAjudA padArtho rUpI sAmagrIthI,je uttama dhara bane che te -jo-kAkatAlIya nyAya pramANe paDI jAya to-emAM uparanA koIne paNa kazI hAni thAya tema nathI, tema,tame (indriyo) kevaLa potapotAnA viSayonuM grahaNa karanAra cho, paNa viSayo-vALA vyavahArane utpanna karavAnI jarUra-vALAM nathI. te chatAM paNa tame je sAmagrI-rUpa cho,tenAthI je A capaLa vyavahAra utpanna thayo che te kAkatAlIya nyAya pramANe ja thayo che. mATe A vyavahAra naSTa thai jAya to paNa tethI tamArAmAMnA koIne kazI hAni thAya tema nathI. avidhA to sAva bhulAi gaI,ane Atma-vidhA spaSTa pramANe prApta thai.sAcuM hatIM te sAruM thayuM, khoTuM hatuM te khoTuM thayuM,vinAzI hatuM te vinAza pAmyuM ane sthira hatuM te sthira thayuM. vasiSTha kahe che ke-he rAma,mahA-tapasvI vItahavya muni AvI rItanA vicArathI ghaNAM varSo sudhI rahyA. jemAM citta naSTa thaIne pAchuM kadI utpanna thatuM nathI,ane mUDhatA atyaMta dUra thAya che-te pUrNAnaMda padamAM - e muni sarvadA rahetA hatA.satya ane akhaMDa AtmAmAM koI samaye bhrAMtithI vicitra padArtho dekhAvAthI, thatA vyartha duHkhanuM nivAraNa karavA mATe - vAraMvAra dhyAna-rUpI AzvAsano no Azraya karI,e muni sarvadA sukhamAM ja rahetA hatA. tyAga karavA yogya ke grahaNa karavA yogya viSayonI prApti thatAM paNa "A grahaNa karavA yogya che ke A tyAga karavA yogya che" evI dRSTiono kSaya thayelo hovAthI,te muninuM mana icchAthI ke anicchAthI paNa rahita thai gayuM. videha-kaivalya nI prApti,ke je janmonA tathA karmonA parama aMta-rUpa che-teno samaya thatAM (eTale ke avazeSa rahelA prArabdha no kSaya thatAM) pratibhAsa-mAtra-rUpe rahelA saMsArano tyAga karIne, brahma-rasa pIvAnI navI utkaMThAthI,te munie-chevaTe-sahyAdrInI eka suvarNa-maya guphAmAM praveza karyo. ane pharI pAchI jagata-rUpI jALano samAgama ja nA thAya,evI rIte jagata-rUpI jALanuM avalokana karIne e guphAmAM padmAsana vALI,sthirapaNAthI besIne e muni svagata ja kahe che ke "he rAga,tuM TaLI jA,he dveSa tuM paNa TaLI jA.meM saMsAramAM ghaNA kALa sudhI tamArI sAthe ramI lIdhuM. he bhogo,huM tamane praNAma karuM chuM,jema ramADanArAo bALakane ramADe,tema tamoe mane saMsAramAM karoDo janma sudhI ramADyo che.je viSaya-sukhe mane- A parama pavitra,nirvANa-pada bhulAvaDAvyuM hatuM tene huM praNAma karuM chuM. he duHkha,meM tArAthI atyaMta tapIne-AdarapUrvaka A AtmAne zodhI kADhyo che mATe mane A sumArga batAvanAro guru tuM ja che.tethI huM tane vAraMvAra praNAma karuM chuM. he duHkha,tuM "duHkha" evuM nAma dharAve che-paNa tArA tatvano vicAra karatAM,tuM adhiSThAna-rUpe AtmA ja cheane tArI kRpAthI ja mane A zItaLa pavI prApta thai che-mATe huM tane praNAma karuM chuM. 279 he saMsAramAM niHsAra jIvana vALA mitra "deha",tAruM kalyANa thajo. koI divase tAre ane mAre juduM paDavuM ja paDe-e niyama ja che-mATe mArA judA paDavAthI tAre koi kheda karavo nahi. have ame amArA sthAnamAM jaIe chIe.A liMga-zarIranI sAthe huM seMkaDo janmo sudhI rahyo
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 paNa Aja mArA svArthane mATe judo paDuM chuM.aho prANIonA svArthonI gati vicitra ja che. he mitra liMga-daha,tuM ke je lAMbA kALano bAMdhava che-tene huM choDI dauM chuM. mAro aparAdha nathIkemake-teM ja AtmajJAna meLavIne tAre hAthe ja tArI hAni karI che. he mAtA tRSNA,tuM zAMta thatAM,tuM ekalI thai gaI che, sukAI gaI che ane rAMka thai gaI che, to paNa tAre duHkha dharavuM nahi.ane have to huM tane tyajI jAuM chuM, paNa tema karavAthI mAruM kalyANa thavAnuM chemATe have tAre tArA bhaviSyanA nAzanuM duHkha paNa have dharavuM nahi. he mahArAja kAmadeva,meM tamane jItavA mATe vairAgya Adi tArA zatruonA sevano karyA che, to mArA e aparAdhonI tAre kSamA karavI, have saMpUrNa zAMtimAM jAuM chuM, tuM mane AzIrvAda de. he puNyadeva, huM tane praNAma karuM chuM,teM mane pUrve narakomAMthI karIne svargamAM mokalyo hato, e mArA upara tAro upakAra che-ane pApo ke je yAtanAo ApanAra che-tene paNa huM praNAma karuM chuM. meM jene sAthe rAkhIne,lAMbA kALa sadhI ghaNIdhaNI pAmara yonio bhogavI che ane je Aje adRzya thai gayo che. te mohane huM praNAma karuM chuM.A guphAo ke jemane samAdhinA samayamAM sahAyatA mane ApatI hatI temane huM praNAma karuM chuM. he daMDa, ghaDapaNamAM mArI dhaNI sahAyatA karI che-mATe huM tane praNAma karuM chuM. he sthULa deha,rudhira AdithI kharaDAyelAM AMtaraDAM-rUpI taMtuo vALuM, A tAruM asthi-piMjara ke jemAM rudhira Adi vinA bIjo kazo sAra nathI, tene laIne tuM jato rahe.tArA snAna karavAnA prakAro-ke je maLathI-jaLane duSita karanAra ja hatA(tema chatAM, teone huM praNAma karuM chuM. tArA vyavahArone ane vyavahArone mATe thatI doDadhAmone huM praNAma karuM chuM. he prANavAyuo,tame mArA junA sahaja mitro cho,mATe anukrame Aja huM tamane paNa praNAmathI mAna ApuM chuM. tamAru bhaluM thajo.huM jAuM chuM.meM brahmAMDanI aMdara tamane sAthe rAkhyA vinA,meM kaMI paNa karyuM nathI, kaMI paNa lIdhuM nathI,kyAMya gati karI nathI,kaMI paNa dIdhuM nathI ane koIno paNa Azraya karyo nathI. have tame potapotAnA mArge jAo. he pyArA prANavAyuo,tamArAthI chUTo pADIne jAuM chuM. he saghaLAM mana tathA indriyo-Adi-saMbaMdhIo,jema,A saMsAranA mArgamAM,bharatI pachI oTa hoya che, caDatI pachI paDatI hoya che, ane saMyogo pachI viyogo hoya che.tema ApaNo Aje viyoga thAya che. A mArI cakSu indriya sUryanA maMDaLamAM praveza karo,ghANa-indriya pRthvImAM praveza karo, prANavAyu (tvacA) gativALA vAyumAM praveza karI zrotra indriya AkAzamAM praveza karo, rasanA indriya jaLamAM praveza karo. jema tela baLI jatAM,dIvo zAMta thAya che-tema huM saghaLA saMkalpo thI rahita thai. OM kAra nI chellI ardhamAtrAthI ja jaNAtA,potAnA svarUpamAM potAthI ja zAMta thAuM chuM. mArAmAMthI sadhaLA kAryonI paraMparAo jatI rahI che,mArI sthiti sadhaLAM drazyothI rahita thai che, mArI buddhi,lAMbA uccArAyelA OM kArathI brahmaraMdhramAM je zAMti thAya che, tene anusarIne zAMta thai che, ane huM have,avazeSa rahelA prArabdha TakAvI rAkhelA,avidhAnA lezathI rahita thaIne rahyo chuM.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 (87) vItahavya muni videhamukta thayA vasiSTha kahe che ke-he rAma,pachI UMcA svarathI OM kAra nuM uccAraNa karatA e muni - kalAnAo-pI-tRSNAonI zAMtinA kramathI, chaThThI ane sAtamI bhUmikAne prApta thaIne potAnA hRdayamAM ja brahmane prApta thayA. saMnyAsI thayelA e munie akAra,ukAra,makAra ane ardhamAtrA e bhedothI OM kAra nuM smaraNa karavA mAMDyuM. brahmamAM jagatanA adhyAropanI rItithI ane apavAdanI rItithI-brahmAMDanI aMdara rahelAane saMkalponA vistArathI ja kapAyelAbahAranA tathA aMdaranA-saghaLA sthaka-sUkSma bhAgone tyajI daIne avinAzI zuddha, brahma-sva-rUpa-nuM avalokana karyuM, ane jema,pavana gaMdhano tyAga karI de,tema kAra nA lAMbA uccAraNa-rUpItaMtunI sAthe sAthe indriyono tathA zabda Adi-tanmAtrAono tyAga karI dIdho. jema maNi potAnA svarUpamAM kSobha pAmyA vinAno ja rahe che, tema,potAnA svarUpamAM kSobha pAmyA vinA rahelA pUrNimA nA caMdranI jema zAMta,acaLa,vegathI rahita, ane atyaMta nirmaLa jevA-dekhAvA lAgyA. jo zarada-Rtu nuM AkAza,teja tathA aMdhakArathI paNa rahita hoya,sUrya,caMdra ane tArothI paNa rahita hoya, to te AkAzanI te muni ne -te AkAzanI upamA ApI zakAya. pachI jANe AkAzamAM uDDayuM hoya tevuM ane sAkSIthI spharavA lAgeluM kevaLa aMdhAruM jotAM, te munie,jema samaju manuSya krodhanA aMzane paNa choDI de che, tema te aMdhArAne paNa choDI dIdhuM. pachI teja dekhAvA lAgatAM, te munie aDadhI paLa sudhI vicAra karIne te tejane paNa choDI dIdhuM. A samaye aMdhAruM ke prakAza paNa rahyo nahi,eTale tevI avasthAne prApta thaIne,te munie jarAka phurelA, mana-rUpI-khaDa ne paNa kApI nAkhyuM (ke je mane kalpanA nA kAraNarUpa hatuM). he rAma,pavana vinAnA dIvAnI jema,spaSTa prakAzavA lAgelA,potAnA svarUpanuM avalaMbana karIne, (kalpanA vALA) cittane ane sarvane tyajI daIne te muni kevaLa sAkSI-rUpa ja avazeSa rahyA. pachI suSupti avasthA jevA,e nirvikalpa sAkSI-paNAmAM rahetAM rahetAMtemAM jarAvAra sthira thaIne te muni,videhamuktine prApta thayA. videhamukta thayelA e muni viSayonA AnaMda thI rahita hovA chatAM paNa AnaMda-rUpa thayA. potAnI nyArI-sattAthI rahita chatAM paNa sattA-rUpa thayA.koI nAma-rUpa vALA nahi hovA chatAM paNa - "kaMika che" ema kahevAne yogya thayA.jJAnIone prakAza-rUpa thayA,ajJAnIone aMdhArA jevA thayA, jaDa-cetana padArthonA adhiSThAna-rUpa thayA ane jene vANI pahoMcI zake nahi tevA thayA. sarvamAM sama-paNAthI rahenArA thayA,vyApaka thayA,parama pavitra-pada-rUpa thayA, ane saghaLA padArthonI aMdara rahyA chatAM paNa sarvathI rahita thayA. jene zUnya-vAdI "zUnya" kahe che, brahmavAdIo "brahma" kahe che, vijJAnavAdIo "vijJAna" kahe che, sAMkhya-mata-vALA "puruSa" kahe che,yoga matavALAo "Izvara" kahe che, zaivamatavALAo "ziva" kahe che, kALavAdIo "kALa" kahe che,kSaNikavAdIo "kSaNika" kahe che, ane mAdhyamika loko jaDa tathA caitanyanA "madhya-rUpa" kahe che tevA te muni thayA.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 e muni Atma-jJAnIomAM "AtmA" thayA,samadRSTivALAo jene "pUrNa" kahe che te thayA, saghaLA "zAstro nA siddhAMta-rUpa" thayA,sarvanA hRdayamAM "vyApaka" thayA,ane je sarva-rUpa,sarvamAM rahela ane sarvanuM "tatva" kahevAya che te thayA.je atyaMta "niSkriya" (kriyAothI rahita) che,sUrya-vagerene paNa prakAza Ape che, ane "akhaMDa anubhava-rUpa" ja kahevAya che te thayA. je sva-rUpathI "eka" kahevAya che, ane mAyAthI "aneka" kahevAya che, sva-rUpathI "niraMjana" (advaita) kahevAya che ane mAyAthI "maita"vALuM kahevAya che-te thaIne rahyA. je sarva-rUpa paNa kahevAya che ane sarvathI nyAruM paNa kahevAya che-tevA thaIne rahyA.Ama te - mahA samartha vItahavya muni kSaNamAtramAM janmathI rahita thayA,jarAthI rahita thayA,AdithI rahita thayA, maitanA adhiSThAna-rUpa thayA,eka thayA,sarva-rUpa thayAM,aMzothI rahita thayA,ane AkAzanA svarUpa karatAM paNa vadhAre nirlepa sthiti-vALA thayA. (88) vaidehamukti pachI prANAdino laya vasiSTha kahe che ke-he rAma, saMsAra sImADAnA aMta ne prApta thaIne,duHkha-rUpI samudrane pAra pAmelA, e vAtahavyamuni,e rIte mana no nAza thatAM saMpUrNa zAMta thayA,jema jaLanuM biMdu samudramAM samudra-rUpe zAMta thAya che, tema e muni pariNAmo vinAnA brahmamAM,brahma-rUpe sthita thai,parama sukha pAmatAM, guphAmAM sthira thaIne beThelo temano deha,aMdara rasa vinAno thaIne glAni pAmyo. temanA dehanA prANo,je te nADIomAMthI uDavAne lIdhe pakSIonI jema AcaraNa karatA karatA, nADIonA sthAna ne choDIne,hRdaya-rUpI mALAmAM lIna thai gayA. buddhi -Adi saghaLA padArtho potapotAnA kAraNomAM lIna thayA,ane asthionA piMjara-rUpI deha, dharatI upara ja rahyo.jIva-caitanya,brahma caitanya nI sAthe ekarasa thai gayuM.ane tvacA tathA rudhira-Adi dhAtuo potapotAnA kAraNomAM rahyA.Ama,muni zAMta thatAM,sadhaLuM potapotAnA svarUpa mAM ja rahyuM. he rAma,ghaNA vicArothI zobhatI,A vItahavyamuni nI kathA meM tamane kahI saMbhaLAvI, have tamArI buddhithI,A kathAnuM vivecana karo.potAnI vicAra-zakti thI vRddhi pAmelI-evI buddhithI, sArabhUta tatvanuM avalokana karIne temAM ja raho,ane jIvanamukta banIne yogya vyavahArane nibhAvo. he rAma,je A saghaLuM meM tamane kahyuM,hamaNAM je tamane kahuM chuM ane have pachI je tamane kahIza, te saghaLuM, ke je trikALadarzI chuM ane ciraMjIva chuM, teNe (eTale ke meM). saMpUrNa rIte potAnI rIte vicAreluM che ane saMpUrNapaNe anubhavyuM che. mATe,A nirmaLa vicAranuM avalaMbana karIne uttama jJAnane meLavo.kema ke jJAnathI ja mukti maLe che, jJAnathI ja duHkha dura thAya che, jJAnathI ja ajJAnano kSaya thAya che, ane jJAnathI ja parama siddhi maLe che. he rAma,saghaLA lAbho jJAna sivAya bIjA koI sAdhanathI maLatA nathI,mahAmuni vItahavya jJAnathI ja saghaLI AzAo saMpUrNa rIte kApI nAkhIne citta-rUpI saghaLA parvatane kApI nAkhyo hato. vasiSTha kahe che ke "vItahabe potAnA hRdayamAM anubhavelA,saMkalpamaya jagatanI aMdaranA sUryanA "pigala" nAmanA pArSade,A jagatanI pRthvInI aMdara rahelA te muninuM zarIranuM bahAra kADhavuM kema saMbhave?" ke, "svaptanI kodALIthI jAgrata nI pRthvI khodAvI saMbhave kevI rIte?" evI koI zaMkA rAkhazo nahi,kema ke, vItahavya nA jIvAtmAe je saMkalpamaya jagatano anubhava karyo hato, te A jagata hatuM ke je ApaNA jovAmAM Ave che. ApaNI AMkhothI jovAmAM Ave evA je,vItahavya muni hatA,te ApaNuM "mana" ja hatuM.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 kema ke ApaNuM mana ja "tuM ane huM" vagere rUpe dekhAya che. je mana che te ja A saghaLuM jagata che.mATe temAM bhinna-ke abhinna-paNuM zuM hoya? he rAma,avidyA-vagere saghaLA maLothI,indriyo-pI vikArothI,traNe deha-rUpI upAdhiothI, tathA priya-vagere "saMgo" thI rahita thayelA paramArthane paripUrNa rIte jANI cukelA,ane, jenA rAga-dveSa kSINa thayA hatA tathA zoka zAMta thayo hato - evA vivekI vItahavya muni lAMbA kALa sudhI karelA zravaNa-manana-AdinA abhyAsothI, potAnA sva-bhAva-rUpa-nirmaLa-padane prApta thayA. (89) jJAnIonA zarIrane hiMsaka prANIo aDacaNa karatAM nathI vasiSTha kahe che ke-he rAma, tame paNa vItahavyanI jema aMtaHkaraNa mAM tatvajJAna meLavIne, sarvadA rAga,bhaya ane udvegathI rahita ja thaIne raho. jema vItahavya zokane choDI daIne trIsa hajAra varSa sudhI sukhathI vihAra karyo hato, tema tame paNa, zoka tyajI daIne lAMbA kALa sudhI vihAra karo. he moTI buddhivALA rAjakumAra,bIjA paNa mahAbuddhimAna tatvajJa munio jevI rIte rahyA hatA, te ja rIte tame tamArA dezamAM raho.AtmA,sarvamAM rahelo hovA chatAM paNa,kadI sukha-duHkhane vaza thato nathI, mATe vRthA zoka zA mATe karo cho? A pRthvImAM AtmAne jANanArA ghaNAghaNA mahAtmAo vihAra kare che, paNa teo kaMI tamArI peTe duHkhane vaza thatA nathI. he rAma, tame samatAvALA thAo,manathI sarvano tyAga karanArA thAo,svastha thAo ane sukhI thAo. tame sarvamAM vyApaka cho,tame ja AtmA cho,tamane punarjanma che ja nahi. tamArA jevA jIvanamukta puruSo kadI harSa-zokane vaza thAya ja nahi. rAma kahe che ke-he prabhu,mAro ahI saMzaya e che ke-jIvanamukta thayelA tatvavettAomAM, AkAzamAM gati karavI-vagere siddhio kema thatI nathI? ane thatI hoya to te kema jovAmAM AvatI nathI? vasiSTha kahe che ke-he rAma,AkAzamAM gamana karavuM vagere je siddhio che te devatAone svAbhAvika ja cheema pramANa thI siddha thayuM che. je je vicitra kriyAo no samUha (AkAzamAM gamana karavuM vagere) jovAmAM Ave che,te ghaNuM karIne te te yonio no (ahI devono) svabhAva ja che tema jaNAya che. jema ke tame juo cho ke maccharo AkAzamAM uDatA dekhAya che-te maccharanI jAtino svabhAva che. AtmavettAone AvI siddhionI (devonA jevI AkAzamAM gamana karavAnI) IcchA ja hotI nathI. vaLI, he rAma,AtmajJAna vinAno-amukta-manuSya paNa auSadha Adi padArthonI zaktithI,maMtronI zaktithI, ke yogAbhyAsa-Adi kriyAothI AkAzamAM gati karavI-vagere siddhio meLave che. A siddhio tuccha padArtho ja che.mATe AtmajJAnI ne tenI IcchA thavI saMbhave ja nahi. AtmajJAnI puruSa potAne brahmatatva prApta thayeluM hovAne lIdhe,potAthI potAnAmAM ja tRpta hoya che, mATe te puruSa ajJAnathI kapelI,siddhio-rUpI tuccha phaLone Icche ja nahi ane tene anusare paNa nahi. jagata saMbaMdhI je je padArtho che te sadhaLA avidhAmaya ja che-mATe jeNe avidhA choDI dIdhelI che,evo AtmavettA puruSa e padArthomAM Asakta thAya ja kema?
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 jeo avidhAne paNa sukha-rUpa gaNIne maMtra-Adi-sAdhanonI yuktiothI tene (siddhione) meLave che. teo ajJAnIo kahevAya che-AtmavettA puruSo kadI paNa evA ajJAnI hotA nathI. jJAnI hoya ke ajJAnI hoya.paNa je puruSa auSadha-maMtra-Adi padArtho thI ke yogAbhyAsa -Adi kriyAothI, anukrame lAMbA kALa sudhI yatna kare to-tene AkAzamAM gamana karavAnI zakti Adi siddhio prApta thAya temAM saMzaya nathI.paraMtu jJAnI puruSa to sarva jagatathI nyAro thayelo,tRSNAo vinAno ane potAnAmAM ja saMtoSa pAmelo hoya che, mATe te siddhio mATe yatna karato nathI ke IcchA paNa rAkhato nathI. jJAnI puruSane AkAzamAM javAnI jarUra ja rahetI nathI,ke bIjI siddhionI paNa jarUra hotI nathI. te bhogone Icchato nathI,nigraha-anugraha karavAnI zakti dharAvato nathI, tene mana nI IcchA hotI nathI, te AzA rAkhato nathI,maraNane paNa vaza thato nathI ke jIvavAnI bhAvanA paNa tene hotI nathI. sarvadA tRpta rahenAro,zAMta manavALo,rAgathI tathA vAsanAothI rahita thayelo - e AkAzanI peThe nirlepa rahenAro-jJAnI puruSa to "sva-rUpa" mAM ja rahe che. koI sukha-du:kha acAnaka AvI paDe ke janma-maraNa thAya to paNa tatvavettA puruSa potAnI svAbhAvika tRptine choDato nathI. prArabdhanA kramathI AvI paDelI,anukuLa ke pratikuLa vastuothI jJAnI puruSa harSa-zokane prApta thato nathI.te to akhaMDAkAra vRtti-rUpI caMdanathI AbhAnuM pUjana ja karyA kare che. tatvavettA puruSane koI kriyA karavAnuM ke koI kriyA nahi karavAnuM koI prayojana ja hotuM nathI, ane te puruSane sarva padArthomAM koI prakAre prayojananI apekSA hotI ja nathI, je puruSane AtmajJAnano leza paNa nA hoya te puruSa paNa jo sidhdhione Icche, to siddhio ApanAra padArthonI goThavaNa karavAthI,anukrame siddhio meLavI zake che. "maNi-maMtra -AdithI tene yuktithI goThavavAthI AvI siddhi prApta thAya che" evo niyama no krama che. AvA prakAranA je niyamano krama che te krama sadAziva Adi moTA devatAothI paNa phoka karI zakato nathI. he rAma,AkAzamAM cAlI zakavuM.vagere je siddhio che, teo auSadha Adi dravyonA,kALonA,kriyAonA,tathA maMtronA prayogonI svAbhAvika "zakti"o ja che. AtmajJAna ke je -e dravyo ane kALonA tathA kriyAonA krama-rUpa (avidhAnA) niyamathI alaga che. te e AkAzamAM javAnI Adi zaktione siddhione) ApanAra nathIke te siddhione TALI nAkhanAra paNa nathI. siddhio ke siddhio meLavavAnI yuktio,ke zaktio e koI paNa-paramAtmAnI padavInI prAptimAM sahAyarUpa thanAra nathI.je puruSane koI prakAranI IcchA hoya te ja siddhi meLavavAno prayatna kare che. paNa AtmajJAnI to pUrNa ja hoya che mATe tene koI paNa padArthamAM ke kyAMya paNa kazI IcchA ja hotI nathI, ke je icchAthI te siddhi meLavavA mATe prayatna kare. AtmAnA lAbhano udaya, saghaLI icchAonI jALanI bilakula zAMti thAya tyAre ja thAya che, mATe AtmajJAnI,puruSane te Atma-lAbhathI viruddha nI IcchA ja kema thAya? Ama,tatvavettA puruSa pote IcchA vinAno hovA chatAM,jo,"kautuka" thI siddhio meLavavAno no prayatna kare. to tene paNa siddhio avazya prApta thAya che. kema ke je prakAranI IcchA thAya te prakArane anusarato yatna karavAthI, ajJAnI ke jJAnI ne paNa samayasara siddhio prApta thAya ja che. vItahavya muni ne kevaLa jJAnI ja IcchA hatI,tethI temaNe siddhio mATe yatna karyo ja na hato.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 he rAma niraMtara tRpta rahenArA AtmAnuM ja anusaMdhAna karanArA ane parama premanA sthAnarUpa-Atmasukha ne pAmelA mahAtmA tatvavettAone siddhio kaMI paNa upayogI lAgatI nathI. rAma kahe che ke- he mahArAja,guphAmAM rahelA te vItahavyanA zarIrane siMha-Adi hiMsaka pazuo kema khAI gayAM nahi? ane te zarIra dharatInA garbhamAM saDI gayuM kema nahi? vanamAM gayelA te muni tarata ja videhamukti pAmyA nahi,paNa pAcho e zarIramAM keTaloka vihAra karyA pachI videhamuktine pAmyA,tenuM kAraNa zuM? vasiSTha kahe che ke-he rAma,je jIvAtmA,vAsanA-rUpI-melA dora thI khuba ja vIMTaLAyelo hoya, te jIvAtmA ja A saMsAramAM sukha-duHkhonI dazAo-rUpI baLatarAo bhogave che. je jIvAtmA vAsanAothI rahita ane zuddha caitanya-mAtra thayela hoya che tenuM zarIra jema hoya temanuM tema rahe che. ane te zarIranuM chedana-bhedana karavAmAM koI samartha na thatA nathI. e viSayamAM huM bIjI paNa eka vAta kahuM chuM te tame sAMbhaLo. citta jayAre je je padArthamAM paDe che tyAre tarata ja te padArthamaya thai jAya che e niyama che. tame juo ke-ApaNuM citta jayAre ApaNA koI zatrune jue che.tyAre jANe-te zatrunA hRdayamAM rahelA TreSanA pratibiMba-vALuM thayuM hoya tema dveSa-rUpI vikArane prApta thAya che anejayAre ApaNe ApaNA koI mitrane joIe chIe tyAre te mitranA hRdayamAM rahelI prItinA pratibiMba vALuM thayuM hoya tema prItinA vikArane prApta thAya che.A vAta ApaNe saghaLAe anubhavelI che. jhADa,parvata ane paradezI mANasa ApaNI para rAga-dveSathI rahita hoya che.to emane joine, ApaNuM citta paNa rAga-dveSathI rahita ja rahe che. e vAta paNa ApaNe sadhaLAe anubhavelI che. vaLI,khAvAmAM AvatA je jaDa padArtho che-teonA guNa-doSanA pratibiMbo paNa ApaNA cittamAM paDe che. jemake-mITho padArtha jovAmAM AvatAM ApaNuM mana tene levA mATe capaLa bane che, paNa rasa vinAnAmAM ApaNuM citta koI paNa spRhA rAkhatuM nathI. A rIte ja yogInuM zarIra ke je rAga-dveSa-vinAnA jIvana vilAsa-vALuM hoya che tenA para jayAre hiMsaka prANIonuM citta paDe che tyAre te prANIonuM citta paNa turata ja rAga-dveSathI rahita thai jAya che, mATe hiMsaka prANIo yogInA zarIrane kaMI aDacaNa karatA nathI. ane eja prANI te yogInA zarIrathI dura jAya che tyAre te pharIthI hiMsakapaNA ne prApta thAya che, kema ke, jevA prakArano padArtha jovAmAM Ave te prakAre ja citta thaI jAya che. A ja kAraNathI hiMsaka prANIoe vItahavyanA zarIrane chedI nAkhyuM nahotuM. have tamArA bIjA praznano javAba e che keAtma-rUpa "anubhava".e sattA-sAmAnya-rUpe,kASTha,patharA-Adi sarva jaDa padArthomAM paNa rahelo hoya che. jema,sUryanuM pratibiMba saghaLA padArthomAM paDe che, paNa kevaLa jaLa-Adi padArthomAM ja caMcaLa ane cakacakita dekhAya che, tema, AtmA-rUpa anubhava sarva padArthomAM rahelo hoya che. paNa kevaLa liMga-zarIro mAM ja te caMcala ane cakacakita dekhAya che. vItahavyanuM zarIra tatvabodha ane samAdhithI nAza pAmyA jevuM thai jatAM, tenA sthULa zarIramAM rahelo AtmA-rUpa "anubhava", pRthvI,jaLa,vAyu ane agnimAM rahelA AtmA-rUpa "anubhava" jevo nirvikAra thai gayo hato. tethI te muninuM zarIra saDI gayuM nahotuM.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 he rAma,A viSayamAM bIjuM paNa huM tamane kahuM chuM te tame sAMbhaLo. je gati-rUpa vikAra che te nAzanuM kAraNa che. e gati-rUpa-vikAra citta-ke-vAya thI thAya che.ema vyavahAramAM prasiddha che. prANavAyuo je potapotAnI kriyAo kare che-te tenI gati che. vItahavyanA zarIramAM yoga-dhAraNAthI prANavAyuonI gati zAMta thai jatAM, te prANavAyuo patharA jevA dRDha thai gayA hatA,tethI te muninuM zarIranaSTa thayA vinAnuM rahyuM hatuM. jenA, hAtha-paga-Adi bahAranA tathA prANa-Adi aMdaranA bhAgo sahita-dehamAM, citta tathA vAyu thI thato,gati-rUpI vikAranA hoya,tenA dehathI vRddhi-kSaya-Adi vikAro dura ja rahe che. he rAma,dehanA bahAranA tathA aMdaranA bhAgomAM gati zAMta thai jAya, tyAre te dehamAM tvacA-Adi dhAtuo kadI paNa potAnI pahelAMnI avasthAne choDI detI nathI. citta tathA vAyuthI thatuM dehanuM halana-calana baMdha thai jatAM,stabdha thai gayela-tvacA-Adi dhAtuo, meruparvata jevI sthiratA ane dRDhatA ne prApta thAya che. A lokamAM ApaNA jovAmAM Ave che ke-prANAyAma AdithI,dhIra-puruSonuM halanacalana zAMta thai jAya che, tyAre teonAM aMgo lAkaDAnA jevAM dRDha ane zabanAM aMgo jevAM sthira thai jAya che. he rAma,A kAraNane lIdhe,yogIonAM zarIro hajAro varSo sudhI saDI jatAM nathI. have, tamArA "vItahavya te ja samaye dehano tyAga karI videhamukta kema nA thayA?" teno javAba ApuM chuM. rAgathI rahita thayelA,brahmane saMpUrNa rIte jANI cUkelA ane jenuM dehAbhimAna chUTI gayeluM hoya cheevA je je mahAtmAo hoya che.teo potAnA dehamAM svataMtra ja rahe che. mahAtmAono jIvAtmA jayAre avazeSa rahelA prArabdhane bhogavavAne mATe pravRtta thAya che, tyAre jIvanamukta thayA pahelAM ke pachI karavAmAM AvelAM karmo athavA vAsanA,ke pachI Izvara-emAMthI koI paNa ene aTakAvavAne samartha thatuM nathI. he rAma,mATe tatvavettAono jIvAtmA prArabdhanA avazeSa rahelA bhogone jayAre akasmAta bhogavavAne dhAre chetyAre je je Icche che te turata ja karI zake che, vItahavyanA jIvAtmAe,kAkatAlIya rItithI te samaye jIvavAnuM ja dhAryuM hatuM, tethI teNe jIvanane ja turata dRDha karI dIdhu hatuM. jyAre prArabdhanA bhoga pUrA thai rahetAM,temanA jIvAtmAe videhamuktinI dhAraNA karI, tyAre te jIvAtmA videhamukta thai gayo-kema ke tenI sthiti svataMtra hatI. vAsanAothI ane pAzothI rahita thayelo ane vAstavika Atma-sva-bhAvathI prakAzita thayelo jIvAtmA je je Icche che-te te kSaNamAtramAM thAya che, kema ke te jIvAtmA pote sarva-zaktiothI saMpanna paramAtmA ja thayelo hoya che. (90) sarUpa ane arU5 citta-nAza vasiSTha kahe che ke he rAma,jayAre vicArathI cittano nAza thayo tyAre vItahavya munine maitrI Adi guNo prApta thayA hatA. rAma kahe che ke-he mahArAja,citta, brahmamAM asta pAmyA pachI,maitrI Adi guNo kone prApta thAya che? ane teo zAmAM chUre che? te mane kaho.e guNo nAza pAmelA cittane thAya che ke-adhiSThAna ne thAya che? ane te guNo jIvamAM ke adhiSThAnamAM phure che? kema ke Ape kahyuM hatuM tema, jhAMjhavAnAM pANInI nadI,nAza pAmyA pachI tene zItaLatA-Adi guNo saMbhavatA nathI. ane nirjaLa bhUmine paNa tevA guNo saMbhavatA nathI-e guNonuM jemAM skUraNa thAya evuM kaMI paNa saMbhavatuM nathI.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasiSTha kahe che ke-he rAma,sarUpa ane arUpa-ema be prakAre cittano nAza thAya che. jIvanamukti thI cittano je nAza thAya che-te sarUpa (cittanA kaMika pratibhAsa vALo) thAya che.ane, videhamuktithI cittano je nAza thAya che-te arUpa (cittanA lezamAtra pratibhAsa thI rahita) thAya che. A saMsAramAM cittanuM hovuM duHkha ApanAruM ja che ane cittano nAza sukha ApanAro thAya che. cittanI sattAno kSaya karIne cittano nAza karI nAkhavo joie. je citta,ajJAnathI utpanna thayelI vAsanAonI jALothI vyApta hovAne lIdhe,punarjanma nuM kAraNa thai paDe - evuM hoya te cittane tame satA-vALuM samajo.e sattA-vALuM citta kevaLa duHkha-dAyI ja hoya che. anAdi-kALanA adhyAsane lIdhe,prApta thayelA dehAdhikanA dharmone je citta "mArAM che" ema mAnI lete cittane sattA-vALuM samajavuM.ane A sattAvALuM citta ja ajJAnI,duHkhita,ane jIva kahevAya che. ane jyAM sudhI cittanI sattA hoya tyAM sudhI duHkhano kSaya thAya ja kyAMthI? citta nAza pAme che tyAre ja saMsAra asta pAme che. rAma kahe che ke-he mahArAja,konA cittane naSTa thayeluM na samajavuM? naSTa thayeluM citta kevuM hoya che? cittano nAza kevA prakArano thAya che? ane cittanI sthiti zAthI rahe che? vasiSTha kahe che ke-he rAma,cittanI sthiti ajJAnathI thatI vAsanAonI jALothI rahe che-e huM kahI cUkyo chuM. have cittanA nAza viSe kahuM chuM te tame sAMbhaLo. jema,parvatane zvAsanA pavano DolAvI zakatA nathI,tema,je dhIra puruSane,sukha-duHkhonI dazAo AtmAnA anusaMdhAnamAMthI dUra karI zake nahi-tenA cittane naSTa thai gayeluM samajavuM. "A deha huM chuM,ane dehathI nyAruM je sarva che-te huM nathI" evI rItanI bhAvanA je puruSane nIca na karI nAkhe-tenuM citta naSTa thai gayeluM kahevAya. (muzkelIo),kaMgALapaNuM,utsAha,mada,mAMdApaNuM,ane mahotsava ApadA jenA mukha nA varNane (pheraphArane) dabAvI zake nahi,tenA cittane naSTa thayeluM samajavuM. he rAma,cittano nAza AvA prakArano samajavo.jIvanamukta puruSanA cittanA nAzanI dazA AvA prakAranI hoya che. dRzya padArthone bhrAMtithI sAcA samajIne,tenuM manana karavAmAM Ave che-e mUDhatA ja che ema samajo. e mUDhatA jayAre naSTa thai jAya tyAre "cittanAza" e nAma dharAvanAro uttama svabhAva udaya pAme che. he rAma,AvA prakArano citta-nAza ke je jIvanamukta puruSonA svabhAva-rUpe hoya che tene ja keTalAka puruSo,"citta" (satva citta) evuM nAma Ape che. AvA svabhAva-vALuM,jIvanamuktanuM citta,maitrI Adi guNothI yukta thAya che, uttama vAsanAvALuM thAya che, ane punarjanmanA saMbaMdhathI rahita thAya che-tevA e cittane "satva" e nAmathI kahevAmAM Ave che. jema,vasaMtamAM maMjarIo dIpI nIkaLe che,tema "satva" nAma dharAvatA cittamAM maitrI Adi guNonI saMpattio khIlI uThe che. 287 he rAma,meM je cittano "arUpa" nAza kahyo-e to videhamukta ne ja thAya che, kAraNake tenuM citta,atyaMta nAza thavAthI,AbhAsa-rUpe paNa rahetuM nathI.eTale ke jIvanamuktinA samayamAM maitrI-vagere guNothI mukta rahenAruM citta (sarUpa) jayAre atyaMta pavitra nirmaLa pada, videhamukti ne prApta thAya che-tyAre ja te citta no atyaMta nAza thai jAya che (arUpa) Ama videhamuktimAM je "arUpa" nAmano cittano nAza thAya che temAM,cittano lezamAtra bhAga bAkI raheto nathI.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 videhamuktimAM guNo paNa rahetA nathI,rguNo paNa rahetA nathI,lakSmI paNa rahetI nathI,garIbAI paNa rahetI nathI,capaLatA paNa rahetI nathI,udaya ke asta paNa raheto nathI,harSa ke krodha paNa raheto nathI, aMdhAruM ke ajavALuM,rAta ke divasa,ke dizAo,AkAza,pAtALa,anartho,vAsanAo,tRSNA,vairAgya,Asakti, priya ke apriya-AmAMnuM kazuM paNa rahetuM nathI. e videhamuktinuM pada koI karmAdine prApta thatuM nathI ane A pada,jIvanamukta lokone - prArabdhanA kSayane aMte ja prApta thAya che. pUrNa zuddha AkAzanI te videhamuktane upamA ApI zakAya. jema,pavanonuM moTuM sthAna AkAza che, tema saMsAranA,ADaMbaranA,tathA buddhinA pArane pAmelA, tatvavettAonuM e "videhamukti" nAmanuM pada moTuM sthAna che. e pada ke je duHkhothI atyaMta rahita che,cetana hovA chatAM,paNa kriyAothI rahita che,AnaMda-rUpa che,ane rajoguNa, tamoguNa ke satvaguNa thI paNa rahita che.temAM cittanA aMzathI paNa,atyaMta rahita thayelA, e brahmasvarUpa ne pAmelA videhamukta mahAtmAone videhamukta ja kahe che. (1) zarIranuM ane pittanuM bIja prANayalana tathA vAsanA che. rAma kahe che ke-jarA tathA maraNa-rUpI gAMThovALI,sukha-duHkha-rUpI phaLonI paMktio vALI atyaMta dRDha mULovALI, ane moha-rUpI jaLathI siMcAyA karatI A saMskRti (jIvonI yonio rUpe gati) rUpI, drAkSanI latAnuM bIja koNa che ane bIjanuM bIja koNa che? ane e bIjanA bIjanuM bIja koNa che? he mahArAja,bodhanI vRddhine mATe ane jJAnanA sArabhUta-brahma-paNA-nI siddhI ne mATe Apa pharIthI mane A saghaLuM jJAna-sAra-rUpe saMkSepamAM kaho. vasiSTha kahe che ke-he rAma,jenI aMdaranA liMga-dehamAM anaMta vicitra kAryo karanArA, zubhAzubha karmo-rUpI-moTA aMkuro rahyA che tevuM "zarIra"-ja saMskRti-rUpI drAkSanI latAnuM bIja che.ema samajo. te zarIranuM bIja "citta" che, ke je citta, saMpatti-vipattinI dazAo ane duHkhanA bhaMDAra-rUpa che. A bhUta,bhaviSya ane vartamAna zarIro cittathI ja udaya pAme che. "cittathI zarIrano udaya thavo kema saMbhave?" evI zaMkA rAkhavI nahi, kema ke svaprAvasthAmAM cittathI ja zarIrano udaya thato ApaNA sarvanA anubhavamAM Ave ja che. he rAma,jema ghaDA tathA kuMDAM-Adi padArtho mATI nuM ja rUpa che, tema je kaMI A moTA ADaMbara-vALuM jagata jovAmAM Ave che, te paNa cittanuM ja vizALa-rUpa che. vRttio-rUpI-zAkhAone dharanArA,e citta-rUpI-vRkSanAM "prANanuM calana ane daDha vAsanA" e be bIja che. jyAre prANa nADIono sparza karI,gati karavA lAge che tyAre tarata ja zarIranI aMdara vyApIne rahelo - "AtmA-rUpI-sAmAnya-anubhava" amuka aMzathI citta-rUpe goThavAI jAya che. jyAM sudhI,prANa,nADIonA mArgonA chidro mAM gati karavA lAgato nathI,tyAM sudhI viSayonA saMskAro - jAgrata na thavAne lIdhe "sAmAnya-anubhava" (AtmA) nI aMdara citta-rUpI vikAra thato nathI. prANanI je gati che-te ja citta-rUpI-dvArathI "jagata" e nAmane prApta thaIne bahAra dekhAya che ema paNa kahevAya jema AkAzano raMga (nIlimA) mithyA ja dekhAya chetema,AtmA.prANa,citta,ane jagata -e sarve mithyA ja dekhAya che.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 prANanI gati baMdha paDatAM "sAmAnya-anubhava-rUpa-AtmA" mAM citta-rUpI vikAra nahi uThavAthI, e AtmAnuM je "zAMta-paNuM" rahe che-te ja "samAdhi" kahevAya che. paNa,prANanI gati thatAM,"AtmA-rUpI-sAmAnya-anubhava" amuka aMzamAM citta-rUpa thaIne, hAthathI pachADelA daDAnI jema uchaLyA kare che. jema,vAyuthI gaMdha vikSepa pAme che, tema satya (brahma ke paramAtmA)-esarvamAM vyApaka ane sUkSmathI paNa atyaMta sUkSma "anubhava" e upara kahyA mujaba vikSepa pAme che. he rAma,eTale "anubhava" ne vikSepa thI rahita rAkhavo te ja parama kalyANa che tema samajo. jo,AtmA citta-rUpe goThavAyo ke tarata ja bahAranA viSayomAM atyaMta rAga thI doDe che ane doDIne te viSayono upabhoga kare che.ane upabhoga karavAthI te citta-rUpa thayelA AtmAne anaMta duHkho prApta thAya che. e citta jo bahAranA viSayomAMthI vimukha thaIne AtmAnA bodhane arthe,udhoga karyA kare, to tene e AtmA ne pAmavA yogya nirmaLa pada prApta thAya che. he rAma, mATe jo, cittanA bIja-rUpa prANanI gatithI ane vAsanAonI preraNAthI AtmAne vikSepa AvavA nA do-to tame mukta ja cho.AtmAmAM je vikSepanuM uThavuM te ja citta che.-ema samajo. ane te citte ja lokone duHkhI karI nAkhanArI A saMsAra-rUpI anarthonI jALa pAtharelI che. tema paNa samajo. yogIo cittanI zAMtine arthe ja prANAyAmo tathA dhyAno nA vidhisara prayoga karIne, prANanI gatine roke che.prANanuM rodhana karavuM e bahu uttama che. te AtmAne vikSepo-rahita rAkhanAra che, cittanI zAMti-rUpa phaLa ApanAra che,ane samatAnuM moTuM kAraNa che. he rAma, prANanuM calana cittanuM (eka) bIja che"e viSaya Ama meM tamane kahI saMbhaLAvyo. have "vAsanA cittanuM bIjuM bIja che" e viSaya ke je tatvavettAoe pragaTa karelo che ane anubhavelo che-te kahuM chuM te tame sAMbhaLo. pUrvakALanI dRDha bhAvanAne lIdhe,deha Adi padArthone "huM ane mAruM" ityAdi-rUpe je svIkArI levAmAM Avete svIkAravuM-te- jo pUrvAparanA vicAra vinAnuM hoya to te "vAsanA" kahevAya che. he rAma, vAsanAnA tIvra vegathI joDAyelo puruSa,potAthI jayAre je vastunuM anusaMdhAna kare che, tyAre turata,saMdhaLI smRtiothI rahita thaine,te vastumaya thai jAya che. vAsanAthI paravaza thayelo,ane dhArelI vastumaya thai gayelo, puruSa je vastune jue che, te vastune sAcI mAnIne moha pAme che ane potAnA svarUpane tyajI de che. khoTI Asakti vALo thaIne-madhanA madavALA manuSyanI jema -saMsArarUpI viparIta dekhAvane jovA lAge che. jema jherathI paravaza thayelo mANasa duHkhothI gherAI jAya che,ema aMdara rahelI vAsanAthI paravaza thayelo, manuSya,khoTI samajaNa vALo thaIne,duHkhothI gherAI jAya che. anAtmAmAM AtmAnI bhAvanA karavI ane mithyAmAM sAcApaNAnI bhAvanA karavIe khoTI samajaNanuM svarUpa che ane te ja citta che -tema samajo. padArthomAM evI rItanI ja vAsanAnA dRDha abhyAsathI atyaMta caMcaLa thayeluM citta - janma,jarA,maraNanuM kAraNa thAya che. jayAre "A vastu tyAjya che ane A vastu grAhya che" evI kaMI vAsanA ja nA rahe-ane, jyAre saghaLI ahaMtA-mamatAne choDIne rahevAmAM Ave.tyAre AtmAmAM citta-rUpI vikAra utpanna thato nathI. jayAre citta vAsanAothI rahita thaIne,kadI koI drazyanI kalpanA ja na kare,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 tyAre parama upazama ApanArI,saMkalpa-rahita avasthA udaya pAme che. AtmAmAM kaMI paNa phUre nahi-tyAre AtmAmAM citta utpanna thatuM nathI. jayAre jagata saMbaMdhI koI paNa vastunuM smaraNa ja na thAyatyAre sarvathI rahita thayelA AtmAmAM citta kema ja utpanna thAya? he rAma,rAgane lIdhe,drazya vastumAM sAcA-paNAnI bhAvanA karavAmAM Ave cheeTale ja cittanuM svarUpa che ema huM mAnuM chuM. bAhya padArthone yAda ja na karavA-e nirodha-rUpI yogathI saghaLAM dRzyone bhUlI jaIne, sAcA Atma-sva-rUpanuM ja avalokana karavuM,e cittanI saMkArahita avasthA kahevAya che. jIvanamuktanuM citta (bhale) vRttivALuM hoya paNa,aMdara rAga-dveSathI rahita hovAne lIdhe,zItaLa ja rahe che, mATe te citta hovA chatAM-te (citta) nathI ema ja kahevAya che. jene viSaya-rasonI utkaMThApUrvaka smaraNathI thato rAga ja na hoya tenuM citta acitta-paNAne pAmeluM kahevAya che, ane "satva" kahevAya che. jene punarjanma ApanArI ghATI vAsanA hotI nathI.te puruSa jIvanamukta che. jema kuMbhArano cAkaDo,kAma pUruM thayA pachI paNa vega samApta thAya tyAM sudhI pharyA kare che, tema jIvanamukta puruSa,anAtmA padArthonI vAsanA vinAno hovA chatAM paNa prArabdhano vega samApta thAya tyAM sudhI vyavahAra karyA kare che. jeonI vAsanA viSayonA svAdathI rahita thayelI hovAne lIdhe-bhuMjAyelA bIjanI peThe AbhAsamAtra hovAthI, punarjanma-rUpI aMkurane utpanna karanArI na hoya,teo jIvanamukta kahevAya che. jeonuM citta satvapaNAne pAmeluM hoya che evA ane jJAnanA pArane pahoMcelA e jIvanamukta loko acitta (citta vinAnA) kahevAya che.ane temanA prArabdha no kSaya thAya tyAre teo videhamukta thAya che. he rAma,Ama,eka prANanI gati ane bIjI vAsanA,e be cittanAM bIja che. emAMthI eka kSINa thatAM-tarata ja baMne kSINa thai jAya che. jema,ghaTAkAzanI aMdara jaLa bharAvAmAM,dhaDo ane jaLAzaya (taLAva) e baMne maLIne kAraNabhUta thAya che, paNa judAMjudAM kAraNabhUta thatA nathI, tema, prANanI gati ane vAsanA baMne maLIne cittanA janmanA kAraNabhUta thAya che, paNa judAMjudAM kAraNabhUta thatAM nathI. ekalI vAsanA ke ekalI prANanI gati cittane janma Ape tema nathI. jema talamAM tela rahe che tema,prANanI gati vAsanA nI aMdara ane vAsanAnI aMdara prANanI gati rahe che. mATe A baMne (vAsanA ane prANanI gati) sivAya trIjuM koI bIja nathI-ema paNa kahI zakAya che. bIjI rItathI joIe to e prANanI gati,tathA vAsanA,ke jeo ekabIjAnA AdhAra vinA thanAra nathI. ane anukrame- paraspara thI utpanna thAya che. teone prANane indriyone tathA teothI thatA AnaMda ne utpanna karanAruM-citta ja che ema kahI zakAya che. (jo ke) e citta AtmAnA vikAra-rUpa hovAthI AtmA-rUpa ja che. paNa, pUrve bhogavelo viSayAnaMda ane vartamAna jIvana paNa vAsanA-rUpa ja hovAthI baMne sAthe maLIne cittane utpanna kare che. ane jema phUlamAM sugaMdha rahe che-tema pUrve bhogavelo viSayAnaMda,vartamAna jIvanamAM rahyo che. eTale ke ema paNa kahI zakAya ke vartamAna jIvana pUrve bhogavelA viSayAnaMdamAM rahyuM che.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 vAsanAthI prANanI gati thAya che,prANanI gatithI vAsanA thAya che ane Ama,cittanI vAsanA ane prANanI (baMnenI) gati thAya che. (bIja ane aMkuranA jevo krama cAlyo jAya che) vAsanA pote uchaLI,AtmAmAM kSobha karIne prANanI gatine jAgrata kare che-ane- citta-rUpI bALaka janme che. te ja rIte prANa pote gati karIne AtmAmAM kSobha karIne vAsanAne prere che-ane citta-rUpI bALaka janme che. he,rAma,A rIte prANanI gati tathA vAsanA cittanA bIja-rUpa che,emAMthI eka nAza pAme che te baMneno nAza thAya che.e citta-rUpI vRkSa,sukha-duHkhonI gativALuM,zarIra-rUpI moTA phaLavALuM,kAryorUpI pAMdaDAMvALuM che, kriyAo-rUpI latAothI vIMTAyeluM che, tRSNA-rUpI nAgaNI nA nivAsasthAna-rUpI che, rAga ane roga-rUpI bagalAonA dhara-rUpa che,ajJAnarUpI mULavALuM che,atyaMta dRDha che ane indriyo-rUpI pakSIo nA nivAsasthAna-rUpa che. cittanA bIja-rUpa prANanI gati ane vAsanA e baMnenuM bIja zabdAdi "viSayo" che ema paNa kahI zakAya che, kema ke-zabdAdi viSayothI hRdayamAM prANanI gatinuM ane vAsanAnuM phUraNa thAya che. jema,mULanA chedanathI vRkSa tarata naSTa thai jAya che, tema zabdAdi viSayonA tyAgathI prANanI gati ane vAsanA mULa-sahita turata naSTa thai jAya che. zabdAdi viSayone AtmAthI abhinna dhAravAe ja zabdAdi viSayono tyAga che. kema ke AtmA ja potAnA dhIrapaNAne tyajI daI,zabdAdi viSayo jevo thaIne cittanA bIja-rUpa thAya che. je AtmA che te ja saMkalapathI chUrIne potAthI potAmAM ja zabdAdi viSayo ne dekhe che. jema svapta mAM maraNa -e-AtmAnA potAnA camatkArathI ja thAya che, tema jAgratanA viSayo paNa AtmAnA potAnA camatkArathI ja thAya che. AtmAne viveka-dazAmAM je potAnA tatvanuM jJAna thAya che, te paNa potAnA saMkalpathI ja thatuM hovAne lIdhe, te paNa svapra jevuM ja che. kema ke advitIya sva-rUpamAM tatvajJAna Adi kaMI paNa vAstavika rIte saMbhavatuM nathI. he rAma,jema,bALakane potAnA saMkalpathI uThelA bhramathI ja vetAla dekhAya che, tema,jIvAtmAne potAnA saMkalapathI uThelA bhramane lIdhe ja A jagata-rUpI-jALa dekhAya che. jema jumAM dekhAtuM sarpa-paNuM sArI rIte avalokana karavAthI TaLI jAya chetema,AtmAmAM dekhAtuM jagata-rUpI-mithyA-jJAna, e "yathArtha-jJAna"thI TaLI jAya che. "AtmA zuddha che ane temAM jagata male che ja nahi"evI rItano je dRDha nizcaya che te ja yathArtha jJAna che, ema vidvAnoe siddhAMta karyo che. A AtmAe pUrve joyeluM -athavA-pUrve nahi joyeluM,je koI daita dekhAya che, tene samaju puruSe prayatna thI TALI nAkhavuM joIe. e TALI nAkhavAmAM AvatuM nathI eTale ja AbhAne saMsArano saMbaMdha che, ane te TALI nAkhavAmAM Ave e ja mokSa che.ema siddha thAya che. jagatanuM darzana e janmAdi. (vinAzI) sukhane mATe che ane jagatanA darzanathI rahita thaIne cetanapaNAthI rahevuM, e "avinAzI sukha"ne mATe che. he rAma,mATe tame jagatanA darzanano tyAga karIne, caitanya-ekarasa-ane pUrNAnaMda thAo.AtmA ke je jagatanA darzanathI rahita chatAM caitanya che te ja tame cho. rAma kahe che ke-he mahArAja,jagatanA darzanano tyAga karIne cetana rahenAro puruSa kevo thAya? jagatanuM darzana TaLI jAya to jaDa-paNuM prApta thayA vinA rahe nahi to e jaDa-paNuM kevI rIte TaLe?
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasiSTha kahe che ke-he rAma, jIvanamukta puruSa vyavahAranA adhyAsane mAtra dekhADe ja che, paNa tenA manamAM bhUta-bhaviSya ke vartamAna kALanI koi paNa vastumAM satyatA mAnavArUpa bhrAMti hotI nathI, eTalA mATe te puruSa jagatanAM darzana no tyAga karanAro che ane cetana che. je puruSane seMkaDo kAryo karavA chatAM,paNa jagatamAM satya-paNAnI bhrAMti nA rAkhato hoya, te puruSa,jagatanA darzanano tyAga karanAro ane cetana kahevAya che. jenI buddhi jarA paNa lepAtI nA hoya,te puruSa jagatanA darzana no tyAga karanAro,cetana ane jIvanamukta kahevAya che.jayAre saghaLI viSaya vAsanAo TaLI javAne lIdhe,Atma-sva-rUpa vinA bIjuM kaMI paNa nAza pAme evuM nathI,ema mAnavAmAM nA Ave-ane bALakanA tathA mUMgA-AdinA jJAnanI peThe, nirvikSepa-paNAthI rahevAmAM Ave,tyAre jaDatA vinAnAM svaccha anubhavano Azraya karyo-kahevAya che. ane e Azraya karavAne lIdhe jIvanamukta puruSa pharIvAra janma-maraNa-Adi nA lepane prApta thato nathI. nirvikalpa samAdhi karavAthI,saghaLI vAsanAo vinAno brahmAkAra vRtti-rUpI moTo AnaMda udaya pAme che, ke je AnaMdamAM jIvanamukta puruSo sarvadA rahe che. jIvanamukta puruSano e brahmAkAra-vRtti-rUpa AnaMda,paNa videhamuktinA samayamAM jIvanamuktinI sAthe sAthe ja-parabrahma mAM lIna thai jAya che. jagatanA jagata-rUpe darzanano tyAga karanAro mahA-sukhI jIvanamukta puruSa cAlatAM,besatAM ke viSayonuM grahaNa karatAM paNa e brahmAkAra-vRtti-rUpI AnaMdathI yukta rahe che-mATe,te cetana,ekarasa ane pUrNAnaMda-rUpa kahevAya che. he rAma,yatno-dvArA game tevuM kaSTa veThIne paNa,jIvanamukta-paNA ne meLavI,A saMsAra-rUpI duHkhamaya samudrane pArane prApta thAo.jema,bIjamAMthI kALe karIne AkAza sudhI pahoMcanArU moTuM vRkSa uThe che, tema,jIvAtmA nA saMkalpathI ja A atyaMta moTuM jagata uTheluM che. jayAre jIvAtmA,saMkalpo karI-karIne,potAnA deha-rUpI AkArane kalpI le che, tyAre e ja,jIvAtmA,A janmonI jALanA bIja-paNAne prApta thAya che. he rAma,e rIte,jIvAtmA potAne vAraMvAra janmo ApIne tathA vAraMvAra moha pamADIne, aMte koi sadguru -AdinA samAgamathI potAne mokSa paNa pamADe che. e jIvAtmA je viSayanI je rUpe bhAvanA kare che,te viSaya-rUpa te kSaNamAtramAM thai jAya che, eTalA mATe jyAM sudhI pote viSayonI bhAvanAothI rahita nA thAya, tyAM sudhI,dhaNo kALa vItI jatAM paNa potAnA satya-sva-rUpa ne prApta thato nathI. he rAma,A deva-asara-yakSa -vagere koI male che ja nahi,paNa AtmA potAnI anAdi-siddhi-mAyAthI. A jagata-rUpI nATakane racI,deva-AdinA veSo dhAraNa karIne nAcyA kare che. 292 e jIvAtmA kozeTA nA kIDAnI peThe pote ja potAne bAMdhI laIne,pachI roiroi ne dhaNe kALe, viveka-AdithI pAcho potAnA asaMga-rUpa (brahma-paNA) ne prApta thAya che. he rAma,"sadhaLuM jagata mAruM ja sva-rUpa che,ane jagatamAM mArA sivAya bIjuM kaMI che ja nahi" evI rItanuM yathArtha jJAna thAya tyAre e AtmA potAnA svAbhAvika rUpane prApta thAya che. jayAre e jIvAtmA potAnAthI nyAruM kaMI paNa nA jANe,bAharanA viSayothI kaMpe nahi, aMdaranA viSayothI Dage nahi,ane potAnA sva-rUpamAM ja sthiti pAme-tyAre e koithI lepAto nathI. he rAma,e jIvAtmAnuM bIja "sattA" che, jema sUryamAMthI prabhA udaya pAme che tema,sattAmAMthI te jIvAtmA udaya pAme che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 anekatA vALI ane ekatAvALI-ema sattAnA be prakAra che. teomAM je ekatAvALI sattA (eTale ke samaSTi sattA ke Izvara) che te jIvAtmAnuM bIjANuM che, dhaTa-paTa paNuM ke tuM ke huM paNuM-vagere aneka vibhAgothI je judIjudI sattA che-te anekatAvALI satA che. sattAnA ghaTa-paTa-vagere je judAjudA AkAro che-te kadI paNa sAcA nathI, eTalA mATe teonuM dhyAna karavAnI paNa AvazyakatA nathI. ekatAvALI je nirmaLa sattA (Izvara) che te anekatAvaLI sattAnI jema kadI nAza pAmatI nathI. ane kadI paNa potAnA svarUpane bhUlatI nathI. keTalAeka kahe che ke "kALa ja jagatanuM kAraNa che" keTalAeka kahe che ke "paramANuo ja jagatanuM kAraNa che" ane keTalAeka kahe che ke "jAti ja jagatanuM kAraNa che" paNa tame kALane,paramANune ke jAtine kAraNa nahi mAnatAM, samaSTi sattA (ekatA vaLI sattA) ne (Izvarane) ja jagatanuM kAraNa mAnIne tenI bhAvanA karo. jo ke kALa,paramANu ane jAti-paNa temanA jaDa-bhAgane kADhI nAkhatAM,brahma-rUpa ja chechatAM paNa teo-dRzya-bhAga-bheda-vALAM hovAthI te vAstavika nathI. jemAM bheda-buddhi karAvanAro ane anAtmAnI Asakti ApanAro,koI paNa prakArano bheda rahyo hoya, te padArtha pavitra kema hoI zake? he rAma,tame potAmAM e samaSTi sattAnI bhAvanA karI, paripUrNa parama AnaMdavALA tathA saghaLI dizAmAM bharapUra thaIne raho. e samaSTi sattA (Izvara) nA paNa cheDe eTale tenA paNa adhiSThAna-rUpa je parama sattA (parabrahma) chete ja vAstavika rIte jIvanuM ane jagatanuM bIja che-kema ke e sarva emAMthI ja pravarte che. ane te kalpanA vinAnuM,Adi-aMta vinAnuM-je Adi-pada (parabrahma) che.tenuM koI paNa bIja nathI. emAM ja sarva no laya thAya che, ane e pote nirvikAra rahe che. e padamAM jene sthiti maLI hoya te puruSa pharIvAra A duHkha-rUpI saMsAramAM janma dharato nathI. e pada saghaLAM kAraNo nuM kAraNa che-ane enuM kAraNa koI paNa nathI. e pada ja saghaLA sArono sAra che ane tethI adhika koI paNa sAra nathI. jema taLAva mAM kAMThA nAM vRkSo pratibimbita thAya che, tema e caitanya-rUpI moTA darpaNamAM -A saghaLI vastuo pratibimbita thayelI che.ane, jema jIbhathI madhura-Adi cha raso pragaTa thAya che, tema AnaMda e padathI ja pragaTa thAya che. viSayo-pote- potAthI svAda vinAnA hovA chatAM,paNa e padanA yogathI ja svAda vALA lAge che. eTalA mATe e atyaMta svaccha brahmasvarUpa (parabrahma),sadhaLA AnaMdomAM atyaMta AnaMda-rUpa che, ane saghaLAM priyomAM atyaMta priya-rUpa che. he rAma,brahmAMDo nA samUho e padamAM ja utpanna thAya che,utpanna thayA pachI emAM ja rahe che, emAM ja vadhe che, emAM ja pheraphAra pAme che, emAM ja kSINa thavA lAge che ane emAM ja gaLI jAya che. e pada,bhAremAM bhAre che,halakAmAM halakuM che ane sthULa mAM dhULa ane sUkSmamAM sUkSma che. e pada, dUramAM dUra,samIpamAM samIpa,nAnAmAM nAnuM che,ane vRddhamAM vRddha che. e pada,tejanA teja-rUpa che,aMdhArAnA paNa tatva-rUpa che, saghaLI vastuonA adhiSThAna-rUpa che ane dizAonA paNa avakAza-rUpa che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 e pada,jagatamAM prasiddha nathI ane je kaMI prasiddha che te paNa te ja che. jagatanA abhAva-rUpa paNa e ja che, dRzya paNa e ja che ane je kaMI adrazya che te paNa te ja che. sva-rUpathI e "huM" chuM ane ahaMkAra-rUpe - e "huM" nathI. he nirdoSa rAma,sarva prakAranA prayatno karIne paNa je rIte e pavitra parama padamAM tamane sthiti maLe tema karo. e pada nirmaLa che, avinAzI che, ane e ja AtmAnuM vAstavika svarUpa che. jo eno sAkSAta anubhava thAya to citta bAdhita thai jAya che. he rAma,jo tame e vyApaka mukhya svarUpane jANI cukyA hazo, to saMsAranA bhayathI mukta ja cho. pachI tamane kadI paNa Avartana (pUnarjanma) thavAnuM nathI. (2) tatvajJAna,citta-nAza ane vAsanA-kSayano sAthe ja abhyAsa rAma kahe che ke-he guru mahArAja, Ape zarIrathI mAMDIne zabdAdi viSayo sudhI je bIjo kahyAM, ane jIvAtmA thI mAMDIne brahma sudhInAM je bIjo kahyAM,teomAM kayA bIjano Azraya karavAthI, brahma-rUpa parama padanI turata prApti thAya? te mane kaho. vasiSTha kahe che ke-he rAma,meM zarIrathI mAMDIne zabdAdi viSayo sudhI je duHkha-rUpa bIjo kahyAM, te saghaLAM eka pachI ekane dura karavAthI parabrahma-rUpa parama padanI prApti turata thAya che. baLAtkAre paruSa-prayatnathI tarata ja vAsanAno tyAga karIne parabrahma-rUpa parama pada ke jesamaSTi sattA thI (eTale ke IzvarathI) paNa upara che teno sAkSAtkAra karInete parama-padamAM kSaNamAtra -jo-cittanI nizcala-sthiti karo-toA kSaNamAM ja e sarvottama parabrahma-rUpa-padane sArI rIte prApta thAo. he rAma,jo svarUpane zuddha karIne temAM cittanI sthiti bAMdhazo,to kaMika vadhAre prayatnathI, parabrahma-rUpane prApta thai zakazo.paNa, jo jIvAtmAnA svarUpane zuddha karIne temAM cittanI sthiti bAMdhazo, to uparanA prayatna karatAM paNa thoDA vadhAre prayatna thI parama brahma-rUpa padane pAmI zakazo. he rAma,"jema IzvaranA tathA jIvAtmA nA svarUpane jaDa bhAgathI rahita karavA-rUpI zuddhi ApIneteonuM dhyAna karavuM e brahma-prAptino upAya chetema-jaDa ne caitanyamAMthI rahita karavA-rUpI zuddhi ApIne jaDanuM dhyAna karavuM. e paNa brahmanI prAptino upAya zA mATe nA hoya?" evI zaMkA rAkhavI nahi, kema ke, caitanya vinA ekalA jaDa padArthanuM skUraNa thavuM saMbhavatuM ja nathI. caitanya sarvadA sarva mAM vyApaka che,mATe caitanya vinA ekalA jaDa nuM grahaNa thai zake ema ja nathI. tame je kaMI citavo cho,jyAM jAo cho,jyAM ubhA raho cho,ane je karo cho-tyAM caitanya raheluM ja che. jema,jju-sarpanA bhramamAM,rakyu vinA ekalo sarpa hoto ja nathI, tema caitanya vinA ekaluM jaDa hotuM ja nathI.saghaLuM jaDa caitanyamAM adhyasta che, mATe jema caitanya jaDa thI chUTuM paDI zake che-tema jaDa caitanyathI chUTuM paDI zakatuM nathI. rAma,vAsanA no tyAga karavAmAM ane manano nAza karavAmAM yatna karo to tamArA saghaLA Adhi-vyAdhio, kSaNamAtramAM zithila thaI jAyapaNa upara kahelA prayatno karatAM A prayatna adharo lAge che-kema kevAsanAno tyAga karavo-vadhAre du:sAdhya che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 jyAM sudhI manano laya thAya nahIM, tyAM sudhI,vAsanA no kSaya thato nathI,ane jyAM sudhI vAsanA no kSaya nA thAya tyAM sudhI citta zAMta thatuM nathI. jyAM sudhI A tatvajJAna thayuM nA hoya tyAM sudhI cittano nAza thato nathI.ane cittano nAza nA thAya tyAM sudhI tatvajJAna thatuM nathI. te ja rIte jyAM sudhI vAsanA no nAza thayo nA hoya tyAM sudhI tatvajJAna thatuM nathI,ane, jyAM sudhI tatvajJAna nA thayuM hoya tyAM sudhI vAsanA no nAza thato nathI. tatvanuM jJAna,cittano nAza ane vAsanA no kSaya-e parasparanAM kAraNo thaIne rahayAM che. mATe duHsAdhya che. he rAma, mATe vivekI puruSe puruSa-prayatna karI bhogonI IcchA ne dUra tyajI daIne, tatvajJAna,citta (mana) ane vAsanA no kSaya-e traNe nA saMpAdanano sAmaTo ja abhyAsa karavo joIe. jyAM sudhI,A traNenA saMpAdanano,sAmaTI rIte,vAraMvAra abhyAsa nA thayo hoya, tyAM sudhI seMkaDo varSo vItI jatA paNa brahmapadanI prApti thatI nathI. he rAma,tame A traNeno lAMbA kALa sudhI abhyAsa karazo,to saMsAra no lepa thaze nahi ane ahaMtA-mamatA-rUpI dRDha gAMTho,saMpUrNa rIte tUTI jaze. jeno seMkaDo janmothI abhyAsa thato Avyo che evI "saMsAranI sthiti" A traNenA abhyAsa vagara kSINa thatI nathI. eTale tame,cAlatAM,sAMbhaLatAM,sparza karatAM,suMdhatAM,ubhA rahetAM,jAgatAM ane sUtAM-paNa, parama kalyANa ne arthe A traNe (tatvabodha-cittano nAza ane vAsanAno kSaya) no abhyAsa karyA karo. jevo vAsanAno kSaya phaLadAyI che, tevo ja prANAyAma paNa phaLadAyI che-ema tatvavettAo kahe che. mATe prANAyAma no paNa evI ja rIte abhyAsa rAkhavo. vAsanAno tyAga karavAthI pitta paNa nAza pAme che ane prANanI gati rokavAthI paNa citta nAza pAme che, mATe cittano nAza karavAne mATe e be pakSamAMthI tame game te pakSa lo. lAMbA kALa sudhI prANAyAmanA abhyAsathI,yogAbhyAsamAM nipuNatAvALA gurue batAvelI yuktithI, AsananA jaya thI,bhojana nA niyamothI ane yogane lagatA evA bIjA prakArothI prANanI gati rokAya che. vastuonA Adi-madhya ane aMtamAMje nirvikAra ane avinAzI rahe che te Atma-tatva ne jANavAthI vAsanA kSINa thAya che. Asakti rAkhyA vinAno vyavahAra karavAthI,saMsAra saMbaMdhI manoratho no tyAga karavAthI,ane "zarIra vinAzI che" ema joyA karavAthI-vAsanA kSINa thAya che. jema pavananI gati zAMta thatAM,dhULa UDatI nathI,tema vAsanAno naSTa thatAM cittanI pravRtti baMdha paDI jAya che. vaLI, je prANanI gati che te ja cittanI gati che eTale vAraMvAra ekAgra cittathI besIne, buddhimAna puruSa,prANanI gati jItI levA mATe sArI peThe prayatna karavo joIe. prANanI gatine rokavAno (AgaLa) je krama kahyo-te krama nahi karatAM, jo tame bIjA upAyothI ja cittane dabAvavA nuM dharatA ho to bahu lAMbA kALe cittane dabAvI zakazo. jema aMkuza vinA madonmatta hAthIne vaza karI zakato nathI, tema,yogya yuktio vinA manane jItI zakAtuM nathI. cittane jItI levA mATe,brahmavidhAnI prApti, mahAtmAono samAgama,vAsanAno tyAga ane prANanI gati ne rokavI-e uttama yuktio che ke jenAthI citta turata ja jItAI jAya che.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 cittane jItI levAnI A yuktio hovA chatAM,je puruSo upavAsa,maMtra-yaMtronAM sAdhana tathA smazAna sAdhanaAdi hAtha-rUpa upAyothI cittane jItI levA dhAre che-teo dIvA-rUpa sAdhanane choDI daIne, kAjaLanA samUho thI aMdhArAne jItI levA dhAre che. teone niSphaLa zrama karanAra ja samajavA. teo eka bhayane choDI bIjA bhayamAM ane eka kalezane choDIne bIjA kalezamAM paDe che.ane kyAMya paNa dhIraja-rUpI zAMtine prApta thatA nathI. tevAomAMthI koIka ja ane te paNa koI samaye ja daiva-gatithI Atmatatva ne prApta thAya che, to koI thatA nathI. traNe loka nA bhogo-rUpI nimittane lIdhe,daDAnI peThe caDatI-paDatI sthitione prApta thayA karatA, eka ThekANe sthira nahi rahI zakatA ne yoniomAM Avana-jAvana karyA karatAM e lokovAraMvAra-roga tathA maraNa Adi thI pIDAya che. he raghunaMdana,Ama hovAthI,dehAbhimAnano tyAga karIne yogya upAyothI cittane jItIne, zuddha anubhavano Azraya karIne,rAgathI rahita thai sthira thAo.jJAnI puruSa-ja sukhI hoya che,jJAnInuM ja jIvavuM saphaLa che ane jJAnI ja sarvathI adhika baLavAna che, mATe tame jJAnamaya thAo. tame cittane viSayamAM javA nahi detAM,brahmapada nuM ja anusaMdhAna karatA raho,ane, vyavahAra saMbaMdhI kriyAo karavA chatAM,paNa AsaktinA tyAgathIjIvanamukta nA guNonI saMpatti-vALA thaIne tame akartA ja raho. (3) bodha sthira thavAthI jJAnIonI thatI sama-sthiti vasiSTha kahe che ke he rAma,jeNe jarAka vicAra karIne,thoDoka paNa potAnA cittano nigraha karyo hoya, teNe potAnA janmanuM sAphalya karyuM samajavuM.A vicAra-rUpI kalpavRkSa no aMkura hRdayamAM jarAka utpanna thayo hoya, to te aMkura,abhyAsa-rUpI-jaLanA siMcanathI seMkaDo zAkhAo vALo thAya che. je manuSyano vairAgya-pUrvaka-vicAra,kaMika paNa prauDha thayo hoya, te manuSyane zama-dama Adi zuddha guNo Azraya kare che. sArA vicAravALA,ane Atma-tatvanuM yathArtha avalokana karanArA vidvAnane, atyaMta unnati vALA ane IndrAdi loka nAM sukho paNa lalacAvatAM nathI. AtmAnA yathArtha anubhavathI prauDha thayelI buddhi-vALA puruSane - viSayo,mana nI vRttio Adhio ke vyAdhio zuM karI zake? teo koI ja vikAra utpanna karI zake nahi. jema pralayomAM avicala rahenArA meru parvatane maMda pavano bhAMgI zakatA nathI, tema prauDha thayelA vivekane duSTa rAga-Adi vRttio bhAMgI zakti nathI. jeNe citta-rUpI-pRthvImAM,potAnuM dRDha mULa bAMdhyuM nA hoya,evA aviveka-rUpI phUla-jhADane citAo-rUpI vaMToLa,pADI nAkhe che,paNa mulothI citta-rUpI pRthvInI aMdara dRDha rahelA -jhADane vaMToLo pADI zakatA nathI. cAlatAM,ubhA rahetAM,jAgatAM ane sutA paNa je puruSanuM citta (tatvanA) vicAramaya na rahetuM hoya, te puruSa jIvatA paNa muelo ja kahevAya che. he rAma,AtmAne oLakhavAnI dRSTi rAkhIne dhIre dhIre potAnI meLe-"A jagatazuM haze? A deha zuM haze?" evo vicAra karo. jema prakAzavALA dIvAthI,aMdhArAmAM paNa vastu turata ja jovAmAM Ave chetema "ajJAnane haranArA-vicArathI" turata parama-pada jovAmAM Ave che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 jema,prakAzano vilAsa karanArA sUryathI aMdhakArono nAza thAya chetema prakAzano vilAsa karanArA jJAnathI sarva duHkhono vinAza thAya che. jJAna pragaTa thatAM,jANavA yogya parabrahma potAnI meLe udaya pAme che. je zAstra vicArathI brahma-tatva jANavAmAM Ave te zAstra vicAra jJAna kahevAya che. e jJAna pote brahmAkAra tathA bhedanA bAdha-rUpa hovAne lIdhe brahmathI juduM nA hoya evuM hoya che. he rAma,viveka-vicArathI thayeluM AtmajJAna ja jJAna kahevAya che-evo paMDito no siddhAMta che. ane jema madhura-paNuM dudhanI aMdara rahe che-tema,AtmA e jJAnanI aMdara ja rahe che. jJAnathI bharapUra prakAzavALo puruSa,sarvadA AtmAmaya ja rahe che. nirmaLa thayeluM ane samatA-vALuM je potAnuM svarUpa che-te ja jANavA yogya parabrahma che. ema vidvAno no nizcaya che ane te sva-rUpa-jJAnanI prApti thatAM ja avidhA-rUpI kAdava,dura thai javAthI, potAnI meLe ja (te sva-rUpa) nirmaLa thai jAya che. svarUpajJa,pragaTa AnaMvALo ane Asaktirahita jIvanamukta koI viSayamAM DUbI jato nathI, paNa,samrATa (rAjA) nI peThe pUrNa sukhavALo ja hoya che. he rAma, jema caMdra e kamaLomAM ruci bAMdhato nathI, tema jJAnI puruSa,jagatanA suMdara lAgatA bhogomAM,ruci bAMdhato nathI. jIvanamukta puraSa, suMdara bagIcAmAM jatAM paNa AnaMda ke kheda ne prApta thato nathI. he rAma, jIvanamukta puruSa saghaLA vyavahArone karavA chatAM,paNa sarvadA Asakti vinAno ja rahe che. te vyAkuLa ke rAMka thato nathI ane dhIrajapaNAthI rahe che. jIvanamukta puruSa,jIvanuM haraNa karanArane ane jIvane ApanArAne paNa - prasannatAthI tathA madhuratAthI zobhI rahelI ekasarakhI dRSTi thI ja jue che. sarvadA pradIpta rahenArI potAnI buddhinI samatAne lIdhe, sthira zarIro ke ramaNIya vastuo maLavAthI rAjI thato nathI ane asthira zarIro ke aramaNIya vastuo maLavAthI glAni pAmato nathI. pote cittamAM ciMtA rahita,rAga vinAno,jANavAnuM jANI cUkelo tathA jagatanI sthitine mithyA ja samaje che, ane jagatanI sthiti vAstavika rIte mithyA ja che, tethI,jIvanamukta puruSa kadI paNa koI paNa, sthitimAM indriyomAM viSayone prasaravAno avakAza ja Apato nathI. jema mRgo,kUNAM pAMdaDAM ne turata gaLI jAya che, tema,indriyonI zobhA, AtmA ne nahi pahoMcelA,ane gaMbhIra sthiti vinAnA mUDha puruSane tarata ja gaLI jAya che. saMsArarUpI samudramAM taNAyA jatA,vAsanAo-rUpI taraMgothI gothA khAtA,ane moTI cIso pADyA karatA,mUDha puruSane indriyo-rUpI magara maccho gaLI jAya che. jema jaLanAM pUra parvatane kheMcI zakatA nathI, tema,sukha-duHkhAdi vikalponA samUhovicAravALA,ane AtmAmAM ja zAMta thayelA,buddhi vALA jIvanamukta puruSane kheMcI zakatA nathI. je puruSo potAnA svarUpa-jJAnathI sarva saMkalponA sImADAnA cheDA-rUpa paramapadamAM zAMti pAmelA hoya cheteone meru parvata paNa taraNA jevo lAge che. brahma-rUpe vistIrNa pAmelA citta-vALA jIvanamukta puruSone jhera ane amRta samAna lAge che,tathA kSaNo ane hajAro kalpo paNa samAna ja lAge che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 "A saghaLuM jagata AtmA ja che" evo nizcaya hovAne lIdhe,AnaMda bharelI buddhivALo ane pote ja AtmA hovAne lIdhe, saghaLuM jagata jeonI aMdara ja rahyuM hoya che,evA jIvanamukta puruSo nirlepapaNAthI vihAra kare che. A jagata-rUpI pAMjaruM, ke je AtmAnA ja eka "calana-rUpa" chetemAM tatvavettAo kaI vastune tyAjya mAne?ane kaI vastune grAhya mAne? he rAma,A saghaLuM jagata AtmA ja che mATe taita-rUpa bhrAMti choDI do, A saghaLuM vizALa jagata AtmAnuM ja rUpa che, mATe jJAnI puruSa-temAM kaI vastune tyAjya ke grAhya mAne? ane kaI vastune Icche? pRthvImAMthI pAMdaDA nA aMkura jevA-je je viSayo thAya che.je je viSayo thaze ane je zabdAdi viSayo che, te saghaLA viSayo-paNa-tatvavettApuruSonI draSTimAM to brahma-rUpa ja che. he rAma,je padArthanI sattA,AdimAM tathA aMtamAM nA hoya ane madhyamAM ja thoDIkavAra jovAmAM AvatI hoya, te padArtha AtmAnA eka jAtanA bhrama-rUpa ja hoya che-evo nizcaya rAkhI, "A iSTa che ane A aniSTa che" evI kalpanAne tyajI daI,saghaLA padArthonA cheDAne prApta thaIne - tame saMga-rahita ne svayaMprakAza anubhava-rUpa thAo. saMga-rahita thayelo puruSa ahaMtA-mamatAthI rahita karelAM zarIra-mana-indriyAdi-karma kare, to paNa teonA phaLathI lapAto nathI.ane nA kare to paNa prAyazcitano bhAgI thato nathI. jema, koI rAjA,pote jyAM rAjya kare che-te-potAnA rAjya ne manoratha thI kalpI lIdheluM mAnI ne - nirlepatAthI,te rAjyanAM kAryo kare to te kAryo karavA chatAM paNa te sukha-duHkhothI lapAto nathI, tema,manathI Asakti vinAno jIvanamukta puruSa, vyavahAra saMbaMdhI karyo karato hoya to paNa sukhaduHkhothI lapAto nathI. jevI rIte jayAre bALakanuM citta bIjA sthaLamAM lAgyuM hoya che tyAre - te bALaka potAnI pAse padArthane netrathI dekhato hovA chatAM dekhato nathI, tevI rIte mananI lAgaNI vinA je kAma karavAmAM Ave te kAma -te nA karyA jevuM ja che. A vAta koI ne koI vakhate to savenA anubhavamAM AvelI ja hoya che. A ja rIte jovA tathA sAMbhaLavAnI-Adi kriyAo karavA chatAM paNa jenuM mana te kriyAomAM lAgeluM nA hoya, te manuSya dekhatAM,sAMbhaLatAM,sparza karatAM,AMkhone ughADatAM ke mIMcatA paNa kaMI kriyAo karato nathI ane tenI hAtha-paga-Adi karmendriyo,saMskAranA baLathI,te te kAryomAM paDavA chatAM,paNa te kAryomAM pote paDato nathI. he rAma, mATe saMga ja puNya-pApa-Adi anarthonuM kAraNa che, saMga ja saMsAranuM,AzAonuM,ane ApattionuM kAraNa che mATe saMga no tyAga thAya te ja mokSa che, ane saMgano tyAga karavAthI ja punarjanmanI prApti thatI nathI-ema vidvAnoe siddhAMta karyo che. mATe tame padArthonA saMgane tyajIne jIvanamukta thAo. rAma kahe che ke-he guru mahArAja,Apa saMga-zabda thI kone kaho cho? (saMga-zabdano zo artha che?) te mane kaho. vasiSTha kahe che ke-he rAma,priya-apriya padArthonA saMyoga-viyoga thatAM, harSa-zoka rUpI -vikAra ApanArI je "malina vAsanA" che-te "saMga" nAmathI oLakhAya che. jIvanamukta puruSonI vAsanA harSa-zoka-rUpI vikAranA saMbaMdha vinAnI hovAne lIdhe-zuddha hoya cheeTalA mATe te (zuddha) vAsanAthI teone punarjanma prApta thato nathI. he rAma,evI zuddha vAsanA e "asaMga" zabdathI kahevAmAM Ave che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevI zuddha vAsanA jyAM sudhI jIvanamukta puruSano deha rahe tyAM sudhI rahe che. e zuddha vAsanAthI karma karavAmAM Ave,to paNa te baMdhana ApanAra thatuM nathI. jIvanamukta nahi thayelA loko ke je,mUDha ane rAMka ja hoya che teonI vAsanA harSa-zoka-rUpI vikAronA saMbaMdhavALI hoya che,mATe te vAsanA baMdhana ApanArI thAya che. A harSa-zoka-rUpI vikAronA saMbaMdhavALI malina vAsanA ja "saMga" e zabdathI kahevAya che. A malina vAsanAthI je karma karavAmAM Ave che,te karma baMdhana ne ja utpanna kare che. tame jo potAnA cittamAM vikAra ApanArI-e malina vAsanAne tyajI daI,svastha thaIne rahezo, to vyavahAra saMbaMdhI kAryo karavA chatAM paNa lepAzo nahi. he rAma,harSa,krodha ane khedathI tamAro raMga badalAI jato nA hoya, to tame rAga,bhaya ane krodhathI,rahita hovAne lIdhe,saMga vinAnA ja cho. he rAma, tame jo AzAthI thatA,paravazapaNAno tyAga karIne - duHkhothI -jo glAni pAmatA nA ho,ane,sukhothI prasanna thatA nA ho-to tame jIvanamukta ja cho. je tame vyavahAromAM vihAra karatAM,prApta thatI sukha-duHkhonI dazAomAM brahmathI ekarasa-paNAne nA choDatA ho-to tame jIvanamukta ja cho. he rAma,tamArA cittano svabhAva sadhaLA iSTa-aniSTa viSayomAM ekasarakho raheto hoya ane - tema rahIne,vyavahArathI karavA paDatAM kAryo ne anusarato hoya,to tame jIvanamukta ja cho. he rAma,citta para koi jAtano baLAtkAra nahi karatAM,cittanuM sahaja asaMgapaNuM ke je jIvanamuktanI, sthira sthiti-rUpa che-tenuM avalaMbana karIne tame rAgathI rahita thAo,sama thAo ane svastha thAo. vRthA bhASaNa nahi karanAro ane jeNe,indriyo-rUpI pizAcone vaza karyA hoya che, evo jIvanamukta puruSa,mAnathI,madathI,matsarathI tathA saMtApathI rahita ja rahe che. sarvadA saghaLI vastuomAM sama buddhi-vALo,spRhA vinAno,ane kazAnI paNa yAcanA nahi karanAro, jIvanamukta puruSa varNanA,AzramanA tathA kuLanA kramathI prApta thayelA vyApAra sivAya bIjuM kazuM karato nathI. varNanA,AzramanA tathA kuLanA kramathI prApta thayeluM potAnuM je kaMi sahaja karma hoya, tene ja koI jAtano kheda dharyA vinA karato e jIvanamukta puruSa AsaktithI tathA phaLanI icchAthI rahita,thayelI buddhi vaDe,potAnA svarUpa mAM ja rame che. te jIvanamukta puruSa,moTI saMpatti ke moTI vipattine pAmyA chatAM paNapotAnA prathamathI siddha karI rAkhelA,zama-dama-samadRSTi- AdinA svabhAvane choDato nathI. jema, caMdra,potAnI kSINatA thatAM ke vRddhi thatAM,zoka ke harSa thI rahita ja rahe che, tema,jIvanamukta puruSa nIcI yoni ne ke indranI padhvI ne paNa prApta thatAM zoka-harSa rahita ja hoya che. he rAma,rAga-dveSane choDI dai,bhedane dura karI nAkhI ane aneka prakAranA tuccha Lo ApanArI, vAsanAne paNa zAMta karIne-evI rIte AtmA no vicAra karo ke je vicArathI gaMbhIra cittavALA tathA avazya meLavavA yogya puruSArthamAM tame sthira thAo. he rAma,vicArane lIdhe udaya pAmelI,samAdhinA vilAsathI,sadhaLI vAsanAono kSaya thatAM,zuddha thayelI, AtmAne jonArI,ane AtmAnA darzanathI ja avidhAne (tathA avidhAnA kAryo ne) bALI nAkhavAmAM samartha thayelI-"buddhi" vaDe,duHkha-rahita,niratizaya AnaMdarUpa paramapadamAM tame raho. e paramapadamAM rahevAthI tame A saMsAramAM pharIvAra janmo-rUpI baMdhanothI baMdhAzo nahi. 299
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 upazama-prakaraNa-5-samAsa yogavAsiSTha-buka-bhAga-2-samAsa continue-on-yoga vAsiSTha-buka-bhAga-3-chapter-6-nirvANa prakaraNa (pUrvArdha ane uttarArdha)