Page Text
________________
જેમ, સમુદ્રના તે સર્વ તગ નું એક જળ એ જ સામાન્ય રૂપ છે. તેમ, આદિ-અંત થી રહિત,સર્વશક્તિમાન,બ્રહ્મમાં વિચિત્ર આચારથી ચંચળ એવું આ જગત, અભિન્ન છતાં ભિન્ન દેખાય છે. બ્રહ્મ વિના જગત ના નામની કલ્પના છે જ નહિ,થઇ નથી અને થશે પણ નહિ. ખરું જોતાં બ્રહ્મ અને જગત માં કોઈ ભેદ નથી, માટે આ જગત સંપૂર્ણ બ્રહ્મ-રૂપ જ છે,એમ યત્ન થી નિશ્ચય કરો.અને અન્ય સર્વ પદાર્થ નો ત્યાગ કરો.
અનેક પ્રકારના આકારવાળી,એક આકારવાળી કે નિયત આકારવાળી“નિયતિ” (પદાર્થની સત્તા) એ પદાર્થમાં રહેલી છે. જડ પદાર્થમાં જડ-રૂપ સત્તા અને ચૈતન્ય પદાર્થમાં ચૈતન્ય-રૂપ સત્તા રહેલી છે.
એ જ પ્રમાણે “વાસના-રૂપી-શક્તિ” પણ આત્મા ના પોતાના સ્વરૂપમાં રહેલી છે. આ આત્મા અનેક પ્રકારના આકારો કરીને તેમાં વિહાર કરવાથી અનેક-પણાનો અંગીકાર કરે છે, પણ જળ થી જેમ તરંગો જુદા નથી,તેમ જગત-રૂપી સમગ્ર કલપના પરમાત્મા થી જુદી નથી.
જેમ,આકરા તડકામાં વિચિત્ર રંગ(વર્ણ)-પણું રહેલું છે (આકરો તડકો એ સામાન્ય તડકાથી જુદો દેખાય છે) તેમ,સંત-અસંત-રૂપ વિચિત્ર "શક્તિ" પરમાત્મા માં રહેલી છે.
જેમ,એક જ રંગ (વર્ણ) વાળા મેઘમાંથી,વિચિત્ર (કે વધારે) વર્ણવાળું મેઘ-ધનુષ્ય ઉત્પન્ન થાય છે, તેમ,વિચિત્રતાથી રહિત એક પવિત્ર પદમાંથી,વિચિત્ર-રૂપ વાળી,આ દૃશ્ય(જગત) સ્થિતિ ઉત્પન્ન થયેલી છે.
જેમ,કરોળિયો અજડ છે, પણ તેમાંથી જડતંતુ નો ઉદય થાય છે જેનાથી તે જાળાં બનાવે છે)તથા, જેમ,અજડ પુરુષમાંથી,જેમ,સ્વM ના રથ-વગેરે જડ વસ્તુની ઉત્પત્તિ થાય છે, તેમ,અજડ વસ્તુમાંથી,"જડ-પણાના હેતુ રૂપ જડતા" ઉત્પન્ન થાય છે.
હે,બ્રહ્મન જેમ,કોશેટો કરનાર કીડો,પોતાની ઇચ્છાથી જ પોતાનું જ બંધન થાય તેવી ક્રિયા કરે છે, તેમ,આત્મા પોતાની ઇચ્છાથી જ વિસ્મૃતિની ભાવના કરીને કઠિન બંધન કરે છે.અને પોતાની ઇચ્છાથી જ પોતાના સ્વરૂપ નો સાક્ષાત્કાર કરીને,સંસારના બંધનથી મુક્ત થાય છે.
આત્મા પોતે જેવી ઈચ્છા કરેછે તેવી,તરત જ "પોતાની મહાન શક્તિ" વડે તે પરિપૂર્ણ કરે છે. જેથી,ધણા વખતની ભાવના વડે,દૃઢ થયેલી “વાસના-શક્તિપોતાના યોગ-સ્વ-રૂપ ને પામે છે.
જેમ ઋતુ ને અનુસરીને વૃક્ષ ની સ્થિતિ (પાનખર-વગેરે) તે ઋતુ પ્રમાણે જ થાય છે, તેમ,જે "શક્તિ" ઉદય પામે છે, તે જ "શક્તિમય આત્મા" થાય છે તેમ,છતાં તે આત્માને મોક્ષ કે બંધન નથી.
આમ,બંધુન-કે મોક્ષ એ કશું છે જ નહિ, તે છતાં મનુષ્યો,બંધન અને મોક્ષના વિકાર-વાળાઓ જણાય છે, કારણકે તેનું “નિત્ય-સ્વ-રૂપ” એ અવિધા-રૂપી વાસનાથી ભોગ ભોગવવાના ભાવ થી ઢંકાયેલું છે. અને તે જ માયા-મય જગત છે. જયારે આત્મા પોતાના ચિત્તમાં વિચાર કરે છે ત્યારે અવિધા (અજ્ઞાન કે માયા) થી તેને બંધન થાય છેઅને તેમાંથી,અન્યોન્ય-રૂપ "વિકલ્પિત શરીરવાળા" કરોડો મન ની ઉત્પત્તિ થાય છે. આ રીતે,આત્મામાંથી ઉત્પન્ન થયેલું આ જગત છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |