Page Text
________________
167
હકીકતમાં મને બંધન પણ નથી અને મોક્ષ પણ નથી.મારી મૂર્ખતા ટળી ગઈ છે. (એટલે હવે મારે ધ્યાનના વિલાસથી કે સમાધિથી શું મેળવવાનું છે? "ધ્યાન અને ધ્યાનના અભાવ" ની ભ્રાંતિ ને ત્યજી દઈને મારું આત્મ-તત્વ,પોતાના સ્વભાવને લીધે,(જગતને) ઉદાસીન-પણા (અનાસક્તિ)થી જોયા કરે છે.
માટે,તે (જગતને) જોવામાં-કોઈ વસ્તુ તેની (આત્મ-તત્વની) સામે સ્ફરે તો ભલે સ્ફરે, એમ થવાથી મને કાંઇ હાનિ કે વૃદ્ધિ થવાનાં નથી. હું હવે,ધ્યાન ને ઈચ્છતો નથી કે ધ્યાન ના અભાવને પણ ઈચ્છતો નથી. હું તો સધળા સંતાપોથી રહિત છે, અને સર્વમાં "સમ-ભાવે" જ રહેલો છે. હવે મને સમાધિ ના આનંદની પણ ઈચ્છા નથી કે જગતની સ્થિતિ ની પણ ઈચ્છા નથી. તેથી,મારે ધ્યાન નું પણ શું કામ છે? અને વૈભવનું પણ શું કામ છે?
મને દેહનો સંબંધ નહિ હોવાથી હું મર્યો પણ નથી અને મને પ્રાણનો સંબંધ નહિ હોવાથી હું જીવતો પણ નથી. હું ધૂળ,સુક્ષ્મ કે કોઈનો વિકાર નથી.આ દેહ-રાજ્ય વગેરે મારાં નથી.હું મને જ પ્રણામ કરું છું, હું તો બ્રહ્મ (ચૈતન્ય) છું,આ જગતનું (મારું) રાજ્ય રહે તો ભલે રહે અને જાય તો ભલે જાય. રાજ્ય રહે કે ના રહે પણ હું તો શાંત-પણે મારા "સ્વ-રૂપ"માં (સમતાથી) જ રહીશ.
મારે ધ્યાન કરીને શું કરવાનું છે? કે રાજ્યના વૈભવને ભોગવીને શું કરવાનું છે? જે આવતું હોય તે ભલે આવે અને જે જતું હોય તે ભલે જાય,હું કોઈનો નથી અને મારું કોઈ નથી. મારે હવે જો કર્તાપણા ના અભિમાન-પૂર્વક કંઈ કર્તવ્ય નથીતો હું આ ચાલતું રાજ્ય નું કામ,આસક્તિ વિના (સમતા રાખી) શા માટે કરું નહિ?"
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,જ્ઞાનીમાં ઉત્તમ અને પૂર્ણતાવાળા એ બલિરાજાએ ઉપર પ્રમાણે નિશ્ચય કર્યો, અને જેમ સૂર્ય કમળ ને જુએ છે, તેમ તેણે દૈત્યો ને જોયા. જેમ પવન પુષ્પોની સુગંધ નું ગ્રહણ કરે છે તેમ,બલિરાજાએ સહુ દૈત્યોના પર જુદીજુદી દૃષ્ટિ કરવાની વિચિત્રતા થી,સઘળા દૈત્યો ના પ્રણામો સ્વીકાર્યા. પછી તે બલિરાજા "ધ્યેય" નામની વાસનાના ત્યાગ-વાળા માંથી સઘળાં રાજ-કાર્યો કરવા લાગ્યો.
બલિરાજાના રાજ્ય ની આણ સઘળા લોકો પર ચાલતી હતી અને એ રાજ્યમાં બલિરાજા દિવસે દિવસે ચડતી દશાને પામતો ગયો.અને કોઈ દિવસે તેને યજ્ઞ કરવાની બુદ્ધિ થઇ, એટલે તેણે શુક્રાચાર્ય આદિ મુખ્ય બ્રાહ્મણોને સાથે રાખી અને અશ્વમેધ નામનો મોટો યજ્ઞ કર્યો. એ યજ્ઞમાં સધળા લોકો ને તૃપ્ત કરવામાં આવ્યા,તેથી, દેવતાઓએ તથા ઋષિઓએ તેની ધણી પ્રશંસા કરી.
"બલિરાજા ભોગોના સમૂહની ઈચ્છા-વાળો નથી" એમ નિશ્ચય કરીનેસિદ્ધિદાતા વિષ્ણ,બલિરાજાને ધાર્યા પુરુષાર્થ ની સિદ્ધી આપવા માટે, વામન-રૂપ ધારણ કરીને તેના યજ્ઞમાં પધાર્યા. માગવાની ચાતુરીને જાણનારા,એ વિષ્ણુએ, ભોગોમાં જ આસક્ત થઈને રહેતા,એવા ઇન્દ્રને જગત-રૂપી જંગલનો એક ટુકડો(સ્વર્ગ) દેવા સારું, માયાના બળથી બલિરાજા ને છેતર્યો. ત્રણ પગલામાં ત્રણ લોકો ને ભરી લઈને,જેમ,વાંદરાંને ભોયરા માં બાંધે,તેમ બલિરાજાને પાતાળમાં ચાંપ્યો.
હે,રામ,જીવનમુક્ત થયેલો એ બલિરાજા, પાછી ઇન્દ્રની પદવી ભોગવવાનું પોતાનું પ્રારબ્ધ" હોવાને લીધે, સ્વસ્થ-પણાથી પાતાળમાં રહ્યો છે, અને તેની બુદ્ધિ નિત્ય સમાધિમાં ગલિત થયા કરે છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |