Yog Vaasishtha Part 02

SR No.: 008126
Original Sutra Author: N/A
Author: Anil Pravinbhai Shukla
Publisher: Anil Pravinbhai Shukla
Publication Year: 2014
Total Pages: 301
Language: Gujarati
Classification: Book_Other
File Size: 6 MB

Page 105

104
(પ) વાસના-ત્યાગ નો ક્રમ અને વાસના-રહિત ની પ્રશંસા
રામ કહે છે કે-હે,બ્રહ્મન,આપે સુંદર રીતે,પૂર્વાપર સંબંધથી જે કહ્યું છે તે સાચું છે. સર્વના અધિષ્ઠાન આત્મા એ કર્તા છતાં-વાસ્તવિક રીતે અકર્તા છે,ભોક્તા છતાં વાસ્તવિક રીતે અભોક્તા છે. તે સર્વ નો ઈશ્વર છે,સર્વમાં વ્યાપક છે,ચૈતન્ય-માત્ર અને નિર્મળ-પદ-રૂપ છે. તે સર્વ પ્રાણીઓનાં મૂળતત્વ-રૂપ છે,તે પ્રકાશમાન છે અને સર્વ પ્રાણીઓ ની અંદર પણ રહેલો છે. અને હવે એ "બ્રહ્મ" નો મારા હૃદયમાં અનુભવ પ્રાપ્ત થયો છે. આપની વાણી થી હું સંતાપ-રહિત થયો છું.
આત્મા ઉદાસીન છે તથા ઇચ્છાથી રહિત છે-માટે કશું ભોગવતો નથી કે કશું કરતો નથી,અને, તે સર્વ ને પ્રકાશ આપનાર હોવાને લીધે ભોગવે પણ છે અને (કર્મો) કરે પણ છે.એ હું સમજ્યો,તેમ છતાં, હજુ મારા મનમાં તે જે એક સંદેહ રહ્યો જ છે તેને આપ આપણી વાણીથી કૃપા કરીને કાપી નાખો.
"આ જગત સાચું છે અને ખોટું પણ છે--હું સર્વ-રૂપ છું--તથા સર્વ થી ન્યારો છું--અને જીવ બ્રહ્મ થી એક છે અને જુદો પણ છે" આવીઆવી ધણી અનિયમિત કલપનાઓના મૂળ-રૂપી-માયા એ બ્રહ્મ માં હોવી કેમ સંભવે? જેમ સૂર્યમાં અંધારું હોવું સંભવતું નથી, તેમ સ્વયંપ્રકાશ બ્રહ્મમાં અજ્ઞાનરૂપી-માયા સંભવતી નથી. તો તે માયા અતિ-નિર્મળ-એવા બ્રહ્મ માં હોય જ કેમ?
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,આ પ્રશ્ન નો સ્થિર ઉત્તર એ સિદ્ધાંત ના સમયમાં (નિર્વાણ-પ્રકરણ ના ઉત્તરાર્ધમાં) કહેવામાં આવશે,એટલે તે તમે ત્યારે બરાબર સમજશો. મોક્ષ ના ઉપાય નો જે છેવટનો સિદ્ધાંત છે તેને જાણ્યા વિના તમે આવા પ્રશ્નો ના ઉત્તરો ખુલ્લી રીતે સાંભળવાને યોગ્ય નથી,જયારે તે સિદ્ધાંત સુધી તમે પહોંચશો ત્યારે જ તમે આવા પ્રશ્નોના ઉત્તરો સાંભળવાને યોગ્ય થશો.જેમ,યુવાન પુરુષ,સુંદર સ્ત્રીનાં ગાયનો સાંભળવાને પાત્ર છે, તેમ,આત્મ-જ્ઞાન માં પૂર્ણ-નિષ્ઠા પામેલો પુરુષ જ આવા પ્રશ્નોના ગંભીર ઉત્તરો સાંભળવાને પાત્ર છે.
જેમ,બાળકો ની આગળ કહેલી રાગ (કવિતા-કે સંગીત) વાળી કથા વ્યર્થ જ જાય છે, તેમ,અલ્પ-બોધ-વાળા પુરુષો ની આગળ કહેલી,ગંભીર-અર્થ-વાળી વાત વ્યર્થ જાય છે. કોઈ વાત એવી પણ હોય છે કે-કે જે કોઈ ચોક્કસ સમયે જ મનુષ્ય ને કહેવાથી શોભા પામે છે.(સારી લાગે છે) અને,જેમ નિર્મળ (ચોખ્ખ) વસ્ત્રમાં જ રંગ બરોબર ચડે છે, તેમ,સિદ્ધાંત ની વાતો પૂર્ણ વિવેક-વાળા પુરુષના મનમાં જ બરાબર ઠસે છે. ગંભીર જ્ઞાનની વાત પૂર્ણ વિવેક થી આત્મા ને જાણનાર' ને જ કહેવાય અને તેને જ તે વાત ઠસે.
જો કે આ પ્રશ્નનો ઉત્તર મેં સંક્ષેપમાં જ કહ્યો છે અને તેનો વિસ્તાર કર્યો નથી, તેથી તે સ્પષ્ટ રીતે તમારા સમજવામાં આવ્યો નથી. હે,રામ,જો તમે પોતાથી જ પોતાના આત્મા ને જાણશો.તો આ પ્રશ્નના ઉત્તરને પોતાની મેળે જ સારી રીતે જાણી લેશો તેમાં સંશય નથી.એટલે (આમ) તમે જયારે પૂર્ણ-બોધ (પૂર્ણ-જ્ઞાન) ને પ્રાપ્ત થઈને રહેશો ત્યારે સિદ્ધાંત ના સમયમાં મારે તમને વિસ્તારથી આ પ્રશ્નનો ઉત્તર કહેવાનો છે.
પોતાની ભૂલ (ભમ) થી જ સંસારી થયેલો આત્મા પોતાને સંસારી જાણે છે પણ જયારે તે ભૂલ (ભમ) ટળી જાય છે ત્યારે તે આત્મા નિર્મળ થઈને પોતાના "પૂર્ણ-સ્વરૂપ" ને પ્રાપ્ત થાય છે. હે, રામ, મેં તમને જે "આત્મા ના કર્તાપણાનો અને અકર્તાપણાનો વિચાર કહ્યો,તે આ "પૂર્ણ સ્વરૂપ" સમજાવવાના ઉદ્દેશથી જ કહ્યો છે, પણ તે "પૂર્ણ સ્વરૂપ" તમારા સમજવામાં આવ્યું નહિ, માટે હું ધારું છું કે-હજી તમારી વાસના ક્ષીણ થઈ નથી.