Page Text
________________
103
જે પુરુષને "હું કંઈ પણ કરતો નથી" એવો નિશ્ચય હોય, તે પુરુષ "ભોગોના સમુહની કામનાથી કંઈ કરે છે" કે "કંઈ ત્યજી દે છે" એવો સંભવ જ નથી. "હું સર્વદા અકર્તા જ છું" એવી ભાવનાના દૃઢ-પણાથી "પરમ-સુખ" નામની "સમતા" જ બાકી રહે છે.
હે,રામ,"હું સધળા જગતનો કર્તા છું" જો એમ પોતામાં મોટા કર્તાપણાની ભાવનાથી રહેવાની તમારી ઈચ્છા હોય-તે તેમ રહેવું પણ ઉત્તમ છે. અથવા "હું આ સઘળા જગત-રૂપ ભ્રમ ને ઉત્પન્ન કરતો જ નથી, અને આ ભ્રમ જેનાથી થાય તેવો મારાથી જુદો કોઈ સંભવતો જ નથી" તેવો જો નિશ્ચય થાય તો-પછી કોઈના પર રાગ-દ્વેષ થવાનો અવકાશ રહેતો જ નથી.
જો કે--ઉપર કહ્યું તેમ "સર્વ નો કર્તા હું જ છું" એવા નિશ્ચયમાં પણ કોઈના પર રાગ-દ્વેષ થવાનો સંભવ નથી કારણકે આ શરીર ને કોઈ ડામ દે કે કોઈ લાડ લડાવે તો"તે મેં જ ડામ દીધો અને તે મેં જ લાડ લડાવ્યા" એવો પાકો નિશ્ચય હોય તો કોઈના પર રાગ-દ્વેષ કેમ થાય?
"ખેદ (દુઃખ) ને ઉત્પન્ન કરનારો પણ હું છું અને હર્ષ નો ઉત્પન્ન કરનાર પણ હું છું" એવી રીતે પોતાનામાં સર્વનું કર્તાપણું માનવામાં આવે તોખેદ અને હર્ષ પોતાની મેળે જ ક્ષય પામી જાય છે અને સમતા બાકી રહે છે. સર્વ પદાર્થો ની "સમતા" એ જ સાચી ઉત્તમ સ્થિતિ છે.. તે સમતાની સ્થિતિમાં રહેલા ચિત્તને કદી પુનર્જન્મ પ્રાપ્ત થતો નથી અથવા હે, રામ, તમે સર્વ ના કર્તાપણા ને કે અકર્તાપણાને પણ છોડી દો, અને મન ને જ નષ્ટ કરી નાખો અને જેવા છો તેવા જ બ્રહ્મ-રૂપે જ રહો.
કર્તાપણા કે અકર્તાપણાના નિશ્ચય થી રહેવા કરતાં પણહું તમને મન નો નાશ કરીને અખંડ-પૂર્ણાનંદ-બ્રહ્મ-રૂપે રહેવાની વિશેષ ભલામણ કરું છું. કારણકે-જો- "હું સર્વ નો કર્તા છું અને સર્વનો કર્તા હોવાથી સર્વ-રૂપ છું." એવો જયારે નિશ્ચય રાખવામાં આવે ત્યારે "કર્તા-પણા" નું અભિમાન થાય છે, અને
"હું કોઈનો કર્તા નથી અને કર્તા નહિ હોવાથી દેહાદિક-રૂપ પણ નથી" એવો અકર્તાપણાનોમનથી જો નિશ્ચય રાખવામાં આવે -તો-જીવનું સ્વરૂપ શુદ્ધ થાય છે પણ "જે જીવ છે તે બ્રહ્મ છે" એવી નિષ્ઠા ની પ્રાપ્તિ થતી નથી.
તેમ છતાં પહેલા મેં તમને આ બંનેમાંથી એકમાં નિષ્ઠા રાખવાનું કહ્યું હતું-કારણકેતેઓમાં ના ગમે તે એક નિશ્ચયથી સઘળા અનર્થોનો મૂળભૂત એવો દેહનો અહંભાવ છૂટી જાય છે.
દેહ નો અહંભાવ એટલે "હું દેહ છું" એવી સ્થિતિ (અભિમાન) તે "કાળ-સૂત્ર" નામના નરક ની પ્રાપ્તિ-રૂપ છે. પ્રાણ અથવા ધન એ સધળું નષ્ટ થઇ જતું હોય, તો પણ સર્વ પ્રકારના યત્ન થી "હું દેહ છું" એ સ્થિતિ (અભિમાન) ને છોડી દેવી જ જોઈએ.
જેમ,વાદળાં દૂર થવાથી પ્રકાશ પ્રાપ્ત થાય છે, તેમ,શુદ્ધ આત્મા-જ્ઞાન-રૂપી દૃષ્ટિમાં આડે આવતા અહમની સ્થિતિ ને દૂર કરી દેવાથી આત્મ-જ્ઞાનરૂપી દૃષ્ટિ સારી રીતે પ્રકાશિત થવાથી સંસાર-રૂપી સમુદ્રને તરી જવાય છે. હે, રામ,ઉપર કહ્યા તેમાંથી કોઈ પણ નિર્ણય કરીને પોતાના સર્વોત્તમ-પદ (બ્રહ્મ-સ્વ-રૂપ) માં રહો. તત્વ ને જાણનારા ઉત્તમ સદ-પુરુષો એ પદમાં જ રહે છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |