________________
105
વાસનાઓની "સ્થિતિ" એ જ બંધન છે,અને વાસનાઓનો "ક્ષય" એ જ મોક્ષ છે.માટે તમે,વાસનાઓને ત્યજી દઈને છેવટે-તો- મોક્ષ ની ઈચ્છા-રૂપ-વાસનાનો પણ ત્યાગ કરજો.
સહુ પ્રથમ,વિષયો ની -તામસ વાસના"ઓને છોડી દઈનેમૈત્રી (સમાન પુરુષો ની સાથે મિત્રતા) કરુણા (નિકૃષ્ટ પુરુષો પ્રતિ દયા) મદિતા (ઉત્કૃષ્ટ પુરુષો ને જોઈ ને હર્ષ) ને ઉપેક્ષા (દુર્જનો ની ઉપેક્ષા) નામની "નિર્મળ-વાસના" નું ગ્રહણ કરો.
પછી,એ વાસનાથી વ્યવહાર કરતાં-કરતાં પણ (સંસાર પ્રત્યે અનાસક્તિ રાખીને) અંતઃકરણ થી એ નિર્મળ-વાસનાને પણ છોડી દઈને,સંકલ્પોથી રહિત થઇ,"બ્રહ્મ-ભાવ" ની વાસના રાખજો. છેવટે મન-બુદ્ધિ સહિત તે બ્રહ્મ-ભાવની વાસના ને પણ છોડી દઈને,"પૂર્ણ-સ્વ-રૂપ" માં વિશ્રામ થઈને, અહંકાર (હું બ્રહ્મ છું-એવા અહંકાર) ને (અહંકાર ની વાસનાને) પણ છોડી દેજો. સર્વ માં "અહંતા-મમતા" નો ત્યાગ એ જ સર્વ નો ત્યાગ છે.
કેવળ પ્રાણ ની ગતિ (શ્વાસોશ્વાસ) ને જ રાખતાં, કલ્પના,કાળ, પ્રકાશ,અંધકાર,વાસના તથા વિષય-વગેરે અને મૂળ સહિત અહંકાર ને પણ ઉખેડી નાખીને"આકાશ ના જેવી નિર્મળ બ્રહ્માકાર બુદ્ધિ-વાળા" થઈને, જેવા (જે મૂળ બ્રહ્મસ્વરૂપ-રૂપ) છો તેવા જ પરબ્રહ્મમય થજો,એટલે તમે પૂજય-પણાને પ્રાપ્ત થશો. કારણકે-જે પુરુષ હૃદયમાંથી સઘળી વાસનાઓને ત્યજીને અભિમાન થી રહિત થઈને રહે છે, તે જ મુક્ત છે. અને તે જ પરમેશ્વર છે.તે પુરુષ સમાધિ ના કરે અને કર્મો કર્યા કરે તો પણ મુક્ત જ છે.
જેનું મન વાસનાઓથી નિર્મળ થઇ ગયું હોય તેવા પુરુષ ને કર્મો છોડી દેવાનું કોઈ પ્રયોજન નથી, સમાધિ કરવાનું કોઈ પ્રયોજન નથી,અને જપ કરવાનું પણ કોઈ પ્રયોજન નથી. મેં શાસ્ત્રોનો અત્યંત વિચાર કરીને તથા તે વિચારને બીજા મહાત્માઓના વિચાર સાથે મેળવીને - એ જ નિશ્ચય કર્યો છે-કે "બુદ્ધિપૂર્વક સઘળી વાસનાઓને છોડી દેવા-રૂપ-મુનિ-પદ" એ ઉત્તમ છે.
દશે દિશાઓમાં ભમી-ભમીને સઘળું જોવાનું જોઈ લીધું છે પણ છેવટે એમ જાણવામાં આવ્યું છે-કેખરા તત્વને જાણનારા લોકો બહુ થોડા જ છે. જે જે કંઈ આ જગતમાં જોવામાં આવે છે તે સર્વ-ત્યાજ્ય અને ગ્રાહ્ય-ની પંક્તિ થી જુદું નથી,અને જે (ત્યાજ્ય-ગ્રાહ્ય થી) જુદું છે-(બ્રહ્મ) તેને પામવાનો કોઈ પણ પુરુષ બહુ પ્રયત્ન કરતો નથી.
જે જે લૌકિક કે વેદિક યજ્ઞો-વગેરે) ક્રિયાઓ કરવામાં આવે છે તે સર્વ દહને માટે જ કરવામાં આવે છે. પણ આત્મા ને માટે તેઓમાં (તે ક્રિયાઓમાં) કશું છે જ નહિ. ત્રણે લોકમાં- બ્રહ્મ નો યથાર્થ અનુભવ કર્યો હોય તેવા કોઈક-થોડાક જ પુરુષો જોવામાં આવે છે. આત્મા ના અજ્ઞાનથી ઉઠેલા "આ ત્યાજ્ય છે અને આ ગ્રાહ્ય છે" એવા બે નિશ્ચયો જેના ગળી ગયા છે, એવો જ્ઞાની પુરુષ અત્યંત દુર્લભ છે.
ત્રણે લોક (પાતાળ-પૃથ્વી-સ્વર્ગ) માં સર્વત્ર પંચમહાભૂત જે છે અને તે પંચમહાભૂતો પણ વાસ્તવિક રીતે જોતાં તો મિથ્યા જ છે માટે આત્મવેત્તા પુરુષને આત્મા સિવાય બીજા કયા પદાર્થમાં રુચિ થાય? આવા આત્મા નું અનુસંધાન રાખીને વ્યવહાર કરનારા જ્ઞાની પુરુષને સંસાર-એ "ગાય ના પગલામાં થયેલા ખાબોચિયા"જેવો લાગે છે કે જેમાં ડૂબી ના શકાય, પણ જે આત્મા નું અનુસંધાન કર્યા વગર વ્યવહાર કરે છેતેમને સંસાર તોફાની સમુદ્ર જેવો લાગે છે જેમાં તે ડૂબી જાય છે)