Page Text
________________
તા૨ેદૃશ્ય વસ્તુ સાથે લેશમાત્ર સંબંધ નથી-કારણકે તે દૃશ્ય વસ્તુ મુદ્બે છે જ નહિ.
જે વસ્તુ મુદ્લ ના હોય-તેની સાથે વળી સંબંધ કેવો હોય ?
તું પણ મિથ્યા છે અને દૃશ્ય વસ્તુ (સંસાર) પણ મિથ્યા છે,માટે તારે અને દૃશ્યવસ્તુને સંબંધ છે જ નહિ.
હે,ચિત્ત,કદાચ દૃશ્ય વસ્તુ મિથ્યા હોય અને તું સાચું હોય,તો પણ તારે અને દૃશ્ય વસ્તુને સંબંધ ધટતો નથી. કારણકે સાચાને અને ખોટાને સંબંધ કેમ ઘટે?શું મુએલાને અને જીવતાને સંબંધ હોય? તે તું જ કહે. હે ચિત્ત,કદાચ તું સર્વદા હોય અને દૃશ્ય વસ્તુ પણ સર્વદા હોય,તો-કદી પણ ઇષ્ટ વસ્તુનો વિયોગ થવો ધટતો નથી (બંને સર્વદા હોય તો બંને વચ્ચે વિયોગ કેમ થઇ શકે?) માટે હર્ષ-શોક નો અવકાશજ ક્યાં છે? (પણ સત્યમાં -તો-વિયોગ થાય છે અને તેથી હર્ષ-શોક પણ ઉત્પન્ન થાય છે-માટે બંને સર્વદા નથી જ)
આથી હે,ચિત્ત,તું વિષયોના ચિંતવન-રૂપી મોટી ચિંતાઓને છોડી દે અને મૌન રહીને સ્વરૂપમાં સ્થિતિ કરવાનો
જ
ઉત્સાહ ધારણ કર.આ વિક્ષેપ-રૂપી સમુદ્રમાં પડીને હલકડોલક થવારૂપી ભૂંડી સ્થિતિ ને તું છોડી દે. હે,સમજુ ચિત્ત,તું રમતને માટે કરેલા દારુના દડાની જેમ સળગીને,પોતાની મેળે જ -નિરર્થક ઉછળ્યા કરે છે, તો હવે તેમ કરવું છોડી દે.તું મોહ-રૂપી-મેલ ને પ્રાપ્ત થઈને અભાગિયું થા નહિ.
131
હે,શઠ મન,આ દૃશ્ય વર્ગમાં કોઈ પણ એવી સર્વોત્તમ વસ્તુ નથી કે તે મળવાથી તને અત્યંત પરિપૂર્ણતા મળે. આથી વૈરાગ્ય-આદિના બળથી ઘણી ધીરજ રાખીને અને પરબ્રહ્મનો આશ્રય કરીને -તું તારી ચંચળતા ને ત્યજી દે.
(૧૨) જનકરાજા ની સ્થિતિ-અને-વિચાર તથા બુદ્ધિનું માહાત્મય
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,આ રીતે વિચાર કરતો જનકરાજા પોતાના રાજ્યમાં સઘળાં કાર્યો કરવા લાગ્યો.
અને 'ધીરતા'ને લીધે આગળ (અગાઉ) ની પેઠે,'મોહ' પામવા લાગ્યો નહિ.
એનું 'મન' વિષયોના આનંદમાં ઉલ્લાસ પામવા ના લાગ્યું,
પણ સુષુપ્તિમાં રહેલાં (જીવો) ની જેમ વિક્ષેપથી રહિત જ રહેવા લાગ્યું.
ત્યારથી માંડીને તે રાજા,'દૃશ્યનું ગ્રહણ' પણ ન કરવા લાગ્યો કે 'દૃશ્યનો ત્યાગ' પણ ન કરવા લાગ્યો, પરંતુ,કેવળ નિઃશંકપણાથી 'વર્તમાનમાં જ સંતોષ' માનીને રહેવા લાગ્યો.
તે સદા આત્મ-વિચારમાં રહેતો હતો.અને જેમ,આકાશને ધૂળ-રૂપ કલંક લાગતું નથી, તેમ,તેના મન ને અનાદિકાળથી ચાલી આવેલી-અહંતા-મમતા-રૂપી મલિનતા લાગતી નહોતી. એ પ્રમાણે પોતાના "સ્વ-રૂપના વિવેક" નું અનુસંધાન કરવાને લીધે
તે રાજાનું "અખંડ-બ્રહ્માકાર-યથાર્થ-જ્ઞાન" નિર્મળ થયું.
જેમ, આકાશમાં નિર્મળ સૂર્ય ઉદય પામે છે તેમ,જનકરાજાના હૃદયમાં પ્રબોધ (જ્ઞાન) ઉદય પામ્યો. "બ્રહ્માકાર મન"થી રહેતો અને "સર્વ પદાર્થો ના મૂળ તત્વ" ને જાણતો-એ રાજા, સઘળા પદાર્થોને-આત્મા માં જ રહેલા-અને આત્માથી અભિન્ન જ જોવા લાગ્યો.
"સધળો વ્યવહાર માયાનું જ સ્વરૂપ છે,અને તેમ હોવાથી આત્માને તેની સાથે કોઈ સંબંધ નથી" એમ સમજવાથી તે રાજાનું મન "સમતા"માં જ રહ્યું હતું.તે કોઈ પણ પ્રસંગમાં પ્રસન્ન થતો નહોતો કે કોઇ પણ પ્રસંગમાં ખેદ પામતો નહોતો.સૌને માન દેનારો અને જગતના પરમ-તત્વને જાણતો - એ જ્ઞાની જનકરાજા ત્યારથી જ -જીવન-મુક્ત -થયો છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |