Page Text
________________
86
જગત એક લાંબા સ્વમ જેવું છે તેમ સમજો.અને તે મિથ્યા જ છે એમ જાણીને તેમાં રુચિ રાખો જ નહિ. સમજુ પુરુષ ઝાંઝવાના પાણી ને જાણ્યા પછી, તે માટે દોડતો જ નથી. જે,મૂઢ બુદ્ધિવાળો પુરુષ,પોતાના મનો-સંકલ્પ થી ઉઠેલી, મનોરાજ્ય ની લક્ષ્મીને સાચી માનીને તેને અનુસર્યા કરે છે, તે પુરુષો દુઃખ ને પાત્ર જ બને છે.
જો,સાચી વસ્તુ હાજર ન હોય તો લોકો ભલે ખોટી વસ્તુની પ્રાપ્તિ માટે દોડે-પરંતુ, પુરુષ સાચી વસ્તુને ત્યજી દઈને ખોટી વસ્તુ માટે દોડ કરે છે તો તે નાશ જ પામે છે. કેવળ વાસનાઓની વિચિત્રતા ને લીધે જ આ જગત લાંબા કાળ થી દેખાયા કરે છે. મિથ્યા જગતના પદાર્થો થી મૂર્ખ લોકો જ ઠગાય છે,તમારા જેવા તત્વવેત્તાએ તેનાથી ઠગાવું જોઈએ નહિ. જે પુરુષ આ સંસારની ભાવનાથી સુખ મળશે-એવું માનતો હોય તો તે પુરુષને"અગ્નિ ની માત્ર ભાવના કરવાથી ટાઢ ઓછી થાય" એવું માનનારા પુરુષ જેવો મૂર્ખ જ સમજવો જોઈએ.
આ જગત ગંધર્વ-નગરની જેમ ખોટી રીતે વૃદ્ધિ પામેલું પ્રતીત થાય છે,એથી,આ જગતનો નાશ થઇ જાય - તો કશી હાનિ થવાની નથી અને આ જગત વૃદ્ધિ પામે તો કશો લાભ પણ થવાનો નથી. હે,રામ,જે પદાર્થ અત્યંત ખોટો જ છે, તેમાંથી શું જતું રહેવાનું છે? અને આમ જયારે કશી હાનિ થવાની જ નથી, તો તેના દુઃખ ગાવાનો શો પ્રસંગ છે? સઘળા જગતને બ્રહ્મ-રૂપે ગણીને તેને અત્યંત સત્ય માનીએ-તો પણ-જે વસ્તુ અત્યંત સત્ય છે તેમાંથી કશું જતું નથી કે તેમાં કશું આવતું નથી, તો જગતના પદાર્થોને માટે શા માટે સુખ-દુઃખ ધરવાં જોઈએ?
જ્ઞાની પુરુષને દુઃખ પહોંચતાં જ નથી,પણ મૂર્ખ પુરુષ તો જગત-સંબંધી ઇષ્ટ પદાર્થો ના વિનાશથી,દુઃખ પામે છે. "જે પદાર્થ આદિમાં પણ ના હોય અને અંતમાં પણ ના હોય તે મધ્યમાં પણ હોતો નથી જ " આ નિયમ પ્રમાણે જે પુરુષ જગતને ખોટું ધારે છે, તેને જગત ખોટું જ જોવામાં આવે છે. જગત પોતાના નામ-રૂપ-વાળા અનાશોથી આદિ તથા અંતમાં નહિ હોવાથી મધ્યમાં પણ નથી જ. અને જે પુરુષ સર્વ જગત ને સાચું ધારે છે તેને જગત સામું જોવામાં આવે છે.અહીં પણ ઉપરનો જ સિદ્ધાંત કામ કરે છે કે "જે આદિ-અંત માં સત્ય હોય તે મધ્યમાં પણ સત્ય છે" કારણકે કલ્પિત જગત પોતાના અધિષ્ઠાન-પર-બ્રહ્મ-રૂપે સત્ય છે.
હે,રામ,જળમાં પ્રતિબિંબ રૂપે જે ચંદ્ર જોવામાં આવે છે-તેને મૂઢ-પણા વાળા બાળકો જ લેવાની ઈચ્છા કરે છે, પણ પુખ્ત મનુષ્યો -તે પ્રતિબિંબ છે તેમ સમજે છે એટલે તેને લેવાની કદી ઈચ્છા કરતાં નથી. તે રીતે-બ્રહ્મ માં જે આ મિથ્યા જગત જોવામાં આવે છે. તે જગતનું ગ્રહણ કરવાની માત્ર અજ્ઞાનીઓ જ ઈચ્છા કરે છે, પણ જ્ઞાનીઓ કદી તેવી ઈચ્છા કરતા નથી. માટે,તમે મિથ્યા-ભૂત જગતના પદાર્થો થી સંતોષ પામવામાં બાળક સમાન થાઓ નહિ, પણ અવિનાશી પદને જોઈને તેના નિત્ય તથા સ્થિર સુખ નો જ આશ્રય કરો.
"મારા દેહ સહિત આ સઘળું જગત વાસ્તવિક રીતે છે જ નહિ" એવો નિશ્ચય રાખીને તમે દેહાદિનો વિનાશ થાય તો તેને માટે કશો શોક રાખો નહિ,તેમજ "મારા દેહ સહિત આ સઘળું જગત વાસ્તવિક રીતે બ્રહ્મની સત્તા થી જુદી સત્તાવાળું નથી, અને જે બ્રહ્મ છે તે જ હું છું" એવો નિશ્ચય રાખીને તમે ફરીવાર જન્મ-મરણ ની ચિંતા રાખો નહિ.
(૪૬) જીવન-મુક્ત ના ગણોનું વર્ણન
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,પ્રિય ધન કે પ્રિય સ્ત્રી-પુત્ર વગેરે પ્રાપ્ત થાય તો હર્ષ શા માટે કરવો? અને જો તે (સ્ત્રી-પુત્ર) નાશ પામે તો તેનો શોક શા માટે કરવો?
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |