Page Text
________________
અને આમ વિચારતાં જ બ્રહ્મા ને તરત જ તે વિષય નું સ્પષ્ટ જ્ઞાન થયું.
તે જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં જ તેમને આગળ થઇ ગયેલી અનેક સૃષ્ટિઓ તેમના ધ્યાન માં આવી. અને તેમને અનુક્રમે-સઘળા જીવો ના પુણ્ય અને પાપો નું સ્મરણ થયું. પછી જેમ,વસંત-ઋતુ પુષ્પો ને પ્રગટ કરે છેતેમ,બ્રહ્માએ જાણવામાં આવેલા વેદો (જ્ઞાન) ના આધારથી, વિચિત્ર પ્રકારના સંકલ્પો-વારંવાર કરીને લીલા-માત્રમાં પ્રજાઓ પ્રગટ કરી. અને તે પ્રજાઓ માટે,સ્વર્ગ-મોક્ષ-ધર્મ-અર્થ તથા કામ ની સિદ્ધિ માટે વિચિત્ર પ્રકારનાં અનંત શાસ્ત્રો રચ્યાં.
વિશભાએ જાણવામાં મને પ્રગટ કરે છે અને પાપો નું
હે,રામ,આમ બ્રહ્મા-રૂપ મનમાંથી,આ સઘળી સૃષ્ટિ પ્રગટ થયેલી છે.આ જગતમાં બ્રહ્મા નું રૂપ ધરનારું એ મન જ છે.વળી એ મન ની કલપના-માત્ર થી જ અનેક પ્રકારની રચનાઓ વાળા ક્રિયાઓ ના વિલાસો ઉત્પન્ન કરીને સૃષ્ટિ ની શોભાને વિલક્ષણ સ્થિતિ આપી છે.
(૪૫) જગત સ્વ-સત્તાથી નહિ પણ બ્રહ્મ ની સત્તાથી છે
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે, રામ,આ જગત થયું પણ છે અને નથી પણ થયું. કારણકે તે શૂન્ય છે,દેખાવ-માત્ર જ છે અને, માત્ર મનના વિલાસ-રૂપ જ છે.આ બ્રહ્માંડમોટા રૂપ-વાળું છે છતાં પણ આકાશની પેઠે તે શૂન્ય છે. આથી તેણે કોઈ "પ્રદેશ ને કે કાળને" કંઈ પણ (થોડોકે પણ) રોક્યો નથી. આ બ્રહ્માંડ માત્ર સંકલપના સ્વરૂપવાળું છે અને સ્વપ્ર માં દેખાયેલા નગર જેવું મિથ્યા છે.
જે દેશમાં અને જે કાળમાં તે બ્રહ્માંડ જોવામાં આવે છે તે દેશ અને કાળમાં તે "બ્રહ્મ" જ છે. બીજું કંઈ જ નથી. આકાશમાં ભીંત વગર અને રંગ વગર કપાયેલા વિચિત્ર ચિત્ર જેવું આ જગત છે, તે જોવામાં આવે છે છતાં ખોટું છે અને માત્ર ભ્રાંતિ થી જ બનેલું છે. જેમ ચક્ષુ જોવા-માત્રમાં કારણરૂપ છે તેમ,મન,મરણ-માત્ર માં કારણરૂપ છે. તે મને દેહ-વગેરે સઘળાં બ્રહ્માંડોને સ્મરણ-માત્ર થી જ પ્રતીત થતું કાપી લીધું છે. એટલે જગત એ મનના અભાસ-માત્ર જ છે અને જગતના પદાર્થો મિથ્યા જ પ્રતીત થાય છે. જેમ,કોશેટા નો કીડો,પોતે જ પોતાના બંધન ને માટે જાળ બનાવી લે છેતેમ મને પોતે જ પોતાના બંધન માટે આ શરીર કલ્પી લીધું છે.
ચિત્ત (મન) જેને મિથ્યા-સંકલ્પ-રૂપે ન કરી શકે-કે-ચિત્ત જેમાં મિથ્યા-સંકલપ-રૂપે ગતિ ના કરી શકે, એવો કોઈ દુષ્કર અગમ્ય પદાર્થ છે જ નહિ એવી કોઈ શક્તિ નથી કે મનમાં ના હોય-કે-ઈશ્વરમાં ના હોય !! સર્વશક્તિમાન-મહા-ચૈતન્ય સદા વિધમાન છે, તેને લીધે જ સર્વ પદાર્થોમાં સાચા-પણું પણ સંભવે છે અને ખોટા-પણું પણ સંભવે છે.સર્વ પદાર્થો (મન-પણ) મહા-ચૈતન્યમાં કલ્પિત હોવાને લીધે તે મહા-ચૈતન્ય ની સત્તાથી સાયા છે અને પોત-પોતાની સત્તાથી ખોટા છે.
હે રામ.તે મન સ્વગ્નાવસ્થામાં વાસનાથી જ બીજા શરીરને ગ્રહણ કરી લે છે અને એવી રીતે આ શરીર ને તેણે જ ગ્રહણ કરેલું છે તેમ વિચારો. મન સઘળી શક્તિઓ વાળું હોવાથી સઘળા જગત ની કલપના તેણે જ કરી છે, તેમ વિદ્વાનો સમજે છે. દેવ,અસુર,નર-વગેરે સઘળા પદાર્થો સંકલ્પથી બનેલા છે અને જયારે તે સંકલ્પ શાંત થાય છે ત્યારેતેઓ તેલ વગરના દીવા ની જેમ શાંત થઇ જાય છે.
હે,રામઆ જગત.એ વિચાર-વિનાના પુરુષને અનેક જન્મોમાં ભમાવે તેવું છે, માટે, કામના.તૃષ્ણા અને કલપના સહિત તે જગતની ભાવનાને છોડીને નિષ્પાંચ આત્મ-સ્વ-રૂપ ની જ ભાવના કરો.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |