Page Text
________________
140
હે,આત્મ-તત્વ નું મનન કરી જાણનાર રામ, તમારા હૃદય-રૂપી-નિર્જળ-દેશ" માં અજ્ઞાન (અયથાર્થ જ્ઞાન) થી ઉત્પન્ન થયેલી "કલપના-રૂપ-ઝાંઝવા ની નદીઓએ યથાર્થ જ્ઞાનથી અત્યંત શાંત થઇ ગઈ છે.
હે રામ,મન તો જડ છે અને સ્વ-રૂપ વિનાનું છે, તેથી સર્વદા મૂએલું જ છે. તો એ મૂએલા (મન) થી લોકો પોતે માર્યા ગયા છે" એમ સમજે છે. એ વિચિત્ર મૂર્ખતા ની પરંપરા જ છે.
જેનું કોઈ સ્વ-રૂપ નથી,કોઈ દેહ નથી,કોઈ આધાર નથી અને કોઈ જાતિ પણ નથીતેવું મન સર્વ લોકો ને દુઃખી કરે છે-એમ સમજવું એ એક જાતની મૂર્ખપણા ની જાળ છે. આવું મન જો કોઈને દુઃખી કરતુ હોય તો હું ધારું છું કે-તેવા દુઃખી થનારનું માથું નીલ-કમળ ની પાંખડી થી ફાટી પડતું હશે.(તેમ શક્ય નથી કારણકે પાંખડી થી માથું ફાટી પડી શકે નહિ ) - તે મન જડ છે,મૂંગું છે, આંધળું છે તો પછી તે કોને મારી શકે? બાળી શકે? કે દુઃખી કરી શકે?
શત્રુ ને જીતવાની,સઘળી સામગ્રી (શસ્ત્રો) વાળા લોકોને-સામગ્રી (શસ્ત્રો) વિનાનું મન હરાવી દે છેએ વાત કેટલી મૂર્ખાઈ ભરેલી લાગે છે? કારણકેતે મન મિથ્યા સંકલ્પથી જ ગોઠવાયું છે,સ્થિતિ પામેલું છે અને શોધવા છતાં ક્યાંય જોવામાં આવતું નથીતો પછી તેનામાં લોકો નો પરાભવ કરવાની શક્તિ જ શી રીતે સંભવે?
જો વિચાર કરી જોવામાં આવે તો-મન જરા પણ (કોઈ લડાઈમાં) ટકી શકે તેમ નથી,તો પણ તે જ મન - જો લોકો ને સંકટમાં નાખતું હોય, તો એ એક જાતની વિચિત્ર "માયા" જ હોવી જોઈએ. અને એ જ માયા "મહા-માયાવી-મય-દાનવ" ને પણ બનાવતી હશે !!!
જયારે મૂર્ખતા હોય છે.ત્યારે લોકોને સધળી આપત્તિઓ પ્રાપ્ત થાય છે. અજ્ઞાની મનુષ્ય પોતાની મૂર્ખતા થી જ આપદા-રૂપી-સૃષ્ટિ બનાવી લે છે. અને પોતાના ખોટા મન ને કુમાર્ગ પર ચડાવી ને તે સૃષ્ટિ ને વધાર્યા કરે છે. માટે હું ધારું છું એક-આ સૃષ્ટિ કેવળ મૂર્ખતાથી જ બનેલી હોવાથી,વિચાર માત્ર થી ટળી જાય તેવી કૂણી છે. આવી સૃષ્ટિ થી આત્મા ને દુઃખ થાય છે-કે તે બંધાઈ જાય છે કે તેનો પરાભવ થાય છે-કે તેનો નાશ થાય છેતેમ માનવું એ પણ એક ભ્રાંતિ જ છે.
હે,રામ,આમ મન એ મિથ્યા જ ઉઠેલું છે, અને જે પુરુષ તેને વશ કરવાને સમર્થના હોય તે ઉપદેશને પાત્ર નથી. એ પુરુષ ની બુદ્ધિ બાહ્ય વિષયમાં જ લાગેલી હોય છે (વિષયો મળવાથી જ તે પૂર્ણપણું માની લે છે) પણ આત્મ-વલણ માં લાગેલી હોતી નથી. આવી બુદ્ધિ સુક્ષ્મ વિચાર કરવા માટે અશક્ત (અસમર્થ) છે, તેથી ઉપદેશનાં વચનો ને યોગ્ય જ નથી.
આવી બુદ્ધિ વેવલી છે, સતત ભય પામતી હોય છે અને મન જો તેને બીવડાવે તો તે મન ને પરવશ થઇ જાય તેવી હોય છે. પોતાની બુદ્ધિ ની) પાસે જ રહેલા તુચ્છ મન થી (તે મન શત્રુ હોય તેમ) ભય પામતી એ અભાગીણી બુદ્ધિ, સુક્ષ્મ વિચાર કરી જાણતી નથી, આમ આ રીતે હોવા છતાં પુરુષ પોતે એ બુદ્ધિ ને વિષયથી રાજી રાખવાનો નિરર્થક મોહ શા માટે રાખે છે? (નોંધ-એટલા માટે-જ જો પુરુષ ની પોતાની બુદ્ધિ સૂક્ષ્મ વિચારમાં પહોંચી શકતી ના હોય તોતે બુદ્ધિ ને છેવટે (કમ સે કમ) વિષય-સુખ થી તો દુર જ રાખવી જોઈએ. કે જેથી કોઈક દિવસ તો તે -સૂક્ષ્મ વિચારમાં પહોંચવામાં સમર્થ થાયા!)
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |