Page Text
________________
249
માટે તેનો હર્ષ શોક કરવો યોગ્ય નથી.અને જે આત્મા છે,તે તો અસંગ હોવાને લીધે,હર્ષ-શોક સાથે જોડાયા એમ જ નથી.માટે હર્ષ કે શોક નો મુદ્દલે અવકાશ જ રહેતો નથી.
હે,રામ, આ જગતને સત્ય માનો કે અસત્ય માનો-અથવા-એક રીતે સત્ય અને બીજી રીતે અસત્ય (કે -સત્યાસત્ય) માનો,તો પણ કોઈ રીતે જગતને માટે હર્ષ કે શોક કરવો યોગ્ય નથી. કેમ કે -જગત સત્ય હોય તો-સત્ય વસ્તુ અખંડિત હોય છે.માટે તેમાં હાનિ-લાભ નહિ હોવાથી હર્ષ-શોકનો પ્રશ્ન જ રહેતો નથી અને જો જગત અસત્ય હોય તો અસત્યને માટે શોક હર્ષ કરવો થી નથી એ વાત સ્પષ્ટ છે. અને જો જગત સત્યાસત્ય-હોય તો તે અસત્ય-પણાની કોટિમાં જ પ્રવેશ કરે છે.
આ રીતે જગત-કોઈ પણ પ્રકારે હર્ષને કે શોકને યોગ્ય ઠરતું જ નથી,તે છતાં,તેના સંબંધમાં તમે શા માટે મૂંઝાઓ છો? હે રામ, તમે નકામા વિચારોને તાજી દઈને યથાર્થ વિચાર કરો. યથાર્થ વિચાર કરનારો પ્રૌઢ મનુષ્ય કોઈ પણ પદાર્થમાં મોહ પામે જ નહિ. ઇન્દ્રિયોનો-અને-વિષયોનો સંબંધ થતા જે સુખ અનુભવમાં આવે છે.તે સુખનેઇન્દ્રિયો અને વિષયો-રૂપી ઉપાધિઓના ત્યાગ કરીને વિચારીએ-તો-તે સુખ કેવળ "અનુભવ-રૂપ" જ અવશેષ રહે છે. અને જે "અનુભવ" છે તે-સર્વથી-સાર-ભૂત-પરબ્રહ્મ જ છે એમ કહેવાય છે.
ઇન્દ્રિયોનો અને વિષયોનો સંબંધ થતાં જે સુખ થાય છે, તેનું જો અજ્ઞાનને લીધે વિષયાકર વૃત્તિથી ગ્રહણ કરવામાં આવે તો તે સુખ-સંસાર (બંધન) આપે છે-અનેજો જ્ઞાનને લીધે બ્રહ્મ-ભાવનાથી ગ્રહણ કરવામાં આવે તો મોક્ષ આપે છે. ઇન્દ્રિયો અને વિષયોનો સંબંધ થતા જે સુખ અનુભવમાં આવે છે-તે સુખ પોતાના લાભથી હર્ષને કે પોતાના નાશથી શોકને ઉત્પન્ન કરનાર- ના થાય તો તે મુક્તિ જ છે -એમ વિદ્વાનો નું કહે છે.
ઇન્દ્રિયો અને વિષયોરૂપી ઉપાધિઓથી રહિત જે અખંડ પૂર્ણાનંદના ફુરણ-રૂપ "અનુભવ" થાય છે, તેનું જ અવલંબન કરીને તમે સંસારથી રહિત થાઓ. "અખંડ અનુભવ"નું અવલંબન કરવાથી અજ્ઞાન જતું રહે છે.જ્ઞાનનો પ્રકાશ થાય છે. અને, એ જ અનુભવ -જીવનમુક્તિ-એ નામથી કહેવાતી "તુયવસ્થા" થાય છે.
હે, રામ, આવી "તુર્યાવસ્થા" થતાં એવો આત્મા અવશેષ રહે છે કે-જે આભા સ્થળ નથી,પ્રત્યક્ષ નથી, તેમ જ ના દેખાય તેવો પણ નથી.તે ચૈતન્યના આશ્રય-રૂપ નથી,જડ નથી,અસત નથી,ઉત્પત્તિથી સત્તાવાળો નથી. હું કે અન્ય કહેવાતો નથી,એકપણા-રૂપ ગુણવાળો નથી,અનેક નથી અને અનેકવાળો નથી. તે દૂર કે સમીપ રહેલો નથી,સત્તાનો આશ્રય નથી,નથી એમ પણ નથી,નહિ પામવા યોગ્ય નથી,સર્વ-રૂપ નથી, અને સર્વવ્યાપક પણ નથી.વચનથી નહિ કહી શકાય એવો હોવાને લીધે,પદાર્થોની પંક્તિમાં નથી, પદાર્થ થી જુદો નથી,પંચભૂત સ્વભાવવાળો નથી અને પંચભૂત-રૂપ પણ નથી.
કેમ કે-પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રિયોથી અને છઠ્ઠા મનથી જે કંઇ વિષયો-રૂપી જગત અનુભવમાં આવે છે. તેથી ન્યારું (૬) આત્મ-સ્વ-રૂપ જગતની અંદરના કોઈ પદાર્થ-રૂપ જેવું હોય જ નહિ. વાસ્તવિક રીતે જોનારા જ્ઞાનીને જગત જેવું બ્રહ્મ-રૂપ છે તેવું જ દેખાય છે,સઘળું જગત બ્રહ્મમય જ છે. જગતનો કોઈ પણ અંશ બ્રહ્મથી ભિન્ન નથી.
આત્મા,પૃથ્વીમાં કઠિન-પણા-રૂપે,જળમાં પ્રવાહ-રૂપે,તેજમાં પ્રકાશ-રૂપે,વાયુમાં ગતિરૂપે,અને આકાશમાં અવકાશ-રૂપે રહેલો છે માટે જે કંઈ જગત છે તે આત્મા જ છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |