Page Text
________________
જો તેમાં અત્યંત મલિનતા હોય તો તેમાં સ્વચ્છ-પણું સ્થિતિ પામતું નથી. તેમ,જો મનમાં અત્યંત નિર્મળતા હોય તો તેમાં "Àત" (શરીર અને આત્મા) સ્થિતિ પામતું નથી અને જો તેમાં અત્યંત મલીનતા હોય તો "અદ્વૈત" (એટલે કે માત્ર આત્મા) સ્થિતિ પામતું નથી.
ઉત્તમ પુરુષ,દરિદ્રતા-વગેરે થી હેરાન થવા છતાં,પણ સર્વદા ઉધોગી (ક્રિયાશીલ) રહીને, ચિત્તને નિર્મળ રાખવાની પદ્ધતિને છોડતો નથી, એટલે કે,તત્વ-બોધ થી બોધિત હોવાને લીધે,હજારો ઉપદ્રવો થવા છતાં, વિદ્વાન (જ્ઞાની) નું મન સંસારની વાસનાઓ થી મલિન થતું નથી.
કારણકે,વાસ્તવિક (સત્ય) રીતે જોવા જતા, બંધન-મોક્ષ કશું નથી,તે બંધાયેલો કે મુક્ત છે જ નહિ. બંધન-મુક્તિ એ તો માયા જ છે જે મિથ્યા ઉઠેલી છે. જગતની જે આ સત્તા દેખાય છે તે બ્રહ્મ ની જ સંતા છે અને તેમાં બે-પણું કે એકપણું એવું કશું છે જ નહિ.
આ સંસાર નિઃસારછે,તે ખોટો જ છે, તે છતાં તે ક્રૂરે છે."હું વ્યાપક નથી પણ ક્ષુદ્ર છું" એવા દુષ્ટ નિશ્ચય થી તે ઉઠયો છે.અને "હું વ્યાપક છું અને હું ઈશ્વર છું"એવા નિશ્ચય થી સંસાર લય પામે છે. આભા-સર્વ-વ્યાપક અને સ્વચ્છ છે, તેમાં "હું દેહ છું" એવી જે ભાવના છે -તે-જ બંધન છે. અને તે બંધન પોતાના વિકલપો થી જ કલ્પાયેલું છે.
મન,જો નિર્મળ-પણાને લીધે નાશ પામવામાં ઉન્મુખ (પ્રવૃત્ત) થયેલું હોય અને સઘળાં દ્રશ્યોમાં (જગત અને પદાર્થોમાં)લાગણી વગરનું થઇ,"નહિ-જેવા-પણા" ને પામેલું હોય, તો જ "બ્રહ્મ" જોવામાં (અનુભવવામાં આવે છે. તેમ થયા વિના બ્રહ્મ જોવામાં આવતું જ નથી.સમાધિ થી નિર્મળ થયેલું મન "સર્વમાં બ્રહ્મ-દૃષ્ટિ" ગ્રહણ કરે છે. હે, રામ "જે સઘળું દૃશ્ય (જગત) છે તે મારું જ સ્વરૂપ છે" એવી ભાવનાથી, "આ લેવા યોગ્ય છે અને આ છોડવા યોગ્ય છે" એવી વાસના ના બળ ને ક્ષીણ કરી નાખો,અને એમ,બંધન ને પણ છોડી દો અને મોક્ષ ને પણ છોડી દો.
સત્સંગ,સત્કર્મો,શાસ્ત્ર શ્રવણ,વૈરાગ્ય અને બોધ (જ્ઞાન) થી જો મન શુદ્ધ થાય છે તો એવો નિશ્ચય થાય છે કેસ્વ-રૂપ માં જગતનો મિથ્યા જ પ્રતિભાસ થયો છે.ઢેત દેખાય એટલે તરત જ બંધન ની પ્રાપ્તિ થાય છે. અને આત્મ-દર્શન થાય એટલે તરત જ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. બહારની તથા અંદરની સઘળી "મૈત-ષ્ટિ"ને છોડી દઈને મન,જયારે બોધ (અદ્વૈત કે જ્ઞાન) માં લીન રહે ત્યારે,બ્રહ્મ-પદ પ્રાપ્ત થઇ ચૂક્યું છે તેમ સમજવું.
જગત તો-આદિમાં પણ નથી અને અંતમાં પણ નથી, માટે મધ્યમાં પણ ખોટું જ છે. જે આદિમાં કે અંતમાં ના હોય તેનું મધ્યમાં હોવું સંભવતું જ નથીઅને એ રીતે જગતને જેણે જાણ્યું ના હોય તેને દુખિયા-પણે તેના હાથમાં જ છે તેમ સમજવું. વળી,આ જે જગત છે તે આત્મા જ છે એમ પણ,જેણે જાણ્યું નથી,તેને જગતની લીલા દુઃખદાયી થાય છે, અને જેણે, એ (જગત એ આત્મા જ છે-એમ) જાણ્યું છે તેને તે જગતની લીલા ભોગ અને મોક્ષ-સુખ-બંને આપે છે. (નોંધ-જ્ઞાનીને મિથ્યા જાણેલા પદાર્થો (જગત-વગેરે) દુઃખદાયી થતા નથી તેથી તે મિથ્યા જાણેલા પદાર્થો પ્રત્યે અનાસક્ત રહીને પ્રારબ્ધ-કર્મ ને લીધે તે ભોગ ભોગવે છે, પણ તે ભોગ તેમના પ્રારબ્ધ-કર્મ નો નાશ કરનાર હોવાને લીધે મોક્ષમાં પણ ઉપયોગી બને છે)
જેમ,જળ અને તરંગ એ બે ભિન્ન (જુદાજુદા) છે", એમ ભેદ-બુદ્ધિથી તેમની ભિન્નતા સમજવી તે મૂર્ખતા છે, પણ "જે જળ છે તે જ તરંગ છે" એમ માનવું તે સમજુ-પણું છે,(અર્થાત અભેદ તે જ જ્ઞાન છે)
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |