Page Text
________________
129
(૧૦) જનકરાજાએ કરેલો અંતિમ નિશ્ચય
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,જનકરાજા એ પ્રમાણે વિચાર કરતો હતો, ત્યારે તેની આગળ એક દ્વારપાળ આવ્યો. અને કહેવા લાગ્યો કે-હે મહારાજ, આપ ઉઠો અને રાજનીતી પ્રમાણે દિવસના કરનારાં કાર્યો કરો. આપનું મંગલ હો.હવે આપ તરત ઉઠો,અને નિત્ય નું નિયમિત કાર્ય કરો,
હે,રામ,એ મોટા દ્વારપાળે આ પ્રમાણે વિજ્ઞપ્તિ (અરજી કરી તેમ છતાં -જનકરાજા તો સંસારની વિચિત્ર સ્થિતિનું (આગળ વિચારતો હતો તેવું જ કંઈક-નીચે પ્રમાણેનું) ચિંતવન જ કરી રહ્યો હતો.
"આ રાજ્યને સુખ-રૂપ માનવામાં આવે છે પણ તે સુખ કેટલું (કેટલા સમય) રહેવાનું છે? હવે મારે આ ક્ષણભંગુર રાજ્યનું પ્રયોજન જ નથી.આ સઘળું માયાના આડંબર જેવું મિથ્યા છે, મારે તો તેને છોડી દઈને વાયુ વિનાના સમુદ્રની જેમ શાંત થઈને જ રહેવું છે. બહુ થઇ ગયા આ ભોગ-સંબંધી વિલાસો! હું સઘળાં કાર્યો કર્મો) ને ત્યજી દઈને કેવળ સુખમાં જ રહું. હે ચિત્ત,તું આ ભોગોના અભ્યાસ-રૂપી દુષ્ટ સંભ્રમને છોડી દે, એટલે જન્મ-અને જરા (વૃદ્ધાવસ્થા) આપનારું જડતારૂપી કાદવનું જળ શાંત થાય.
હવે ભોગો ભોગવવામાં નહિ પણ ભોગોનો ત્યાગ કરવામાં જ તારે (ચિત) ચાતુરી રાખવી જોઈએ. હે ચિત્ત,વિષયો ના અભિલાષ (આશા) અને વિષયોના ભોગ આદિ જે જે દશાઓમાં તું ઉત્સાહ ધરે છે, તે તે દશાઓમાંથી મોટું દુઃખ જ તારે ભોગવવું પડશે. હે ચિત્ત,તું વારંવાર,ઘણાઘણા સંકલ્પો કરીને ભોગોના સર્વ પ્રકારોમાં ઘણા લાંબા સમયથી રહ્યું છે, તે છતાં તને શું તૃપ્તિ થતી નથી? હવે તું એ સર્વ તુચ્છ ભોગોની ચિંતા કરવાનું બંધ કર અને અવિનાશી તૃપ્તિ મળે તેવા આત્મા નું જ ચિંતવન કર"
જનકરાજા -એ પ્રમાણે ચિંતવન કરીને,ચૂપ જ રહ્યા પછી,ચિત્તની ચપળતા શાંત થવાને લીધે, જાણે ચિત્રમાં આલેખાયેલો હોય તેમ નિશ્ચળ થઈને બેઠો રહ્યો હતો. રાજાની મનની વૃત્તિને જ અનુસરવામાં કેળવાયેલો દ્વારપાળ,પણ રાજાની મોટાઈને લીધે અને ભયને લીધે ફરીવાર કંઈ પણ બોલ્યો નહિ પછી થોડીવાર સ્થિર રહીને જનકરાજા શાંતિ-યુક્ત મનથી પ્રાણી-જીવન વિષે વળી આમ વિચાર કરવા લાગ્યો.
"આ સંસારમાં કઈ વસ્તુ સારી છે કે તેને પામવા હું પ્રયત્ન કરું?અને કઈ વસ્તુ નાશ વિનાની છે કે જેમાં હું વિશ્વાસ બાંધું? આ જગતમાં જે જે વસ્તુ ઉત્પન્ન થઇ છે, તેમાંની કોઈ પણ નાશ વિનાની નથી, માટે ક્રિયાઓ (કર્મો) કરવાથી કે ક્રિયાઓ છોડી દેવાથી કઈ સાચી વસ્તુ મળે તેમ છે? આ મિથ્યા જ ઉત્પન્ન થયેલો,દેહ ક્રિયાઓ કરે તો પણ ભલે અને ના કરે તો પણ ભલે, હું તો સર્વદા કે સ્થિતિ-વાળા શુદ્ધ ચૈતન્ય-રૂપ છું,મને ક્રિયા કરવાથી કશી હાનિ થવાની નથી અને ક્રિયાઓ ના કરવાથી કશો લાભ થવાનો નથી.
હું નહિ મળેલી વસ્તુઓની ઈચ્છા કરવાનો નથી અને મળેલી વસ્તુઓનો ત્યાગ નહિ કરું,અને કેવળ મારા સ્વરૂપમાં જ સ્વસ્થ-પણાથી રહીશ.મારે કર્મો કરવાથી કે નહિ કરવાથી કોઈ લાભ-હાનિ નથી. કશું કરવાથી કે કશું નહિ કરવાથી જે વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય છે તે દુઃખમય જ છે,અને મિથ્યા જ છે. શાસ્ત્રથી તથા લોકાચારથી પ્રાપ્ત થયેલી ક્રિયાઓ (ક) હું કરું કે ના કરું, તો પણ મને એવી કોઈ વસ્તુની ઈચ્છા નથી કે તે વસ્તુ લેવા હું પ્રયત્ન (રૂપી-કર્મ) કરું. માટે આ દેહ ભલે વ્યવહારના કર્મથી પ્રાપ્ત થયેલી ક્રિયાઓ (કર્મો કર્યા કરે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |