Page Text
________________
આ રીતે-જો મન એ દૃઢ-ભાવનાથી સર્વ પ્રકારના આકાર ની પ્રાપ્તિ કરવાને સમર્થ છે,તો, તમે,જે,અતુચ્છ,પરિશ્રમરહિત,ઉપાધિ વગરનું-જે "બ્રહ્મ-પદ" છે તેનું જ યત્ન-પૂર્વક અનુસંધાન કરો. કે જેથી તમે બ્રહ્મ-પણાને પ્રાપ્ત થશો. શરીર મન ના ધારેલા પ્રદેશમાં જાય છે, પણ જ્યાં શરીર હોય ત્યાં મનને જવાનો કોઇ નિયમ નથી, એટલા માટે હે,રામચંદ્રજી,તમારા મનથી તમે સત્ય-તત્વ ની પ્રાપ્તિ માટે જ યત્ન કરો. અને દેહ-ઇન્દ્રિય-વગેરે મિથ્યા ઢેત" ને છોડી દો.
(ર૧) મન નો નિર્ણય
રામ પૂછે છે કે-હે,ભગવન,મારા મન માં એક મોટો સંશય ધોળાયા કરે છે-કેબ્રહ્મ-એ દેશ, કાળ અને વસ્તુ ના પરિચ્છેદ થી રહિત છે,વ્યાપક,નિષ્કલંક છે-તો તેમાં આ "મન" નામની મલિન વાસના ક્યાં થી આવી? અને તે કેમ કરીને સંભવે? બ્રહ્મ માં કોઈ પદાર્થ છે નહિ હતો નહિ અને થશે પણ નહિ તો પછી. તેમાં આ "મન-રૂપી-કલંક" ક્યાંથી અને કેવા પ્રકાર નું આવ્યું?
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,તમે બહુ સારું પૂછ્યું હવે તમારી બુદ્ધિ અનુભવના ઉત્તમ ચમત્કાર વાળી થઇ છે, અને તમારી બુદ્ધિ મોક્ષ ના વિષયમાં ઠીક ચોંટી છે.અને આગળ-પાછળ નો વિચાર કરવા માં તત્પર થઇ છે. કે જેનાથી તમને ઉત્તમ પદ પ્રાપ્ત થશે. પણ હે રામ,આ પ્રશ્ન પૂછવાનો હમણાં તમારો સમય નથી.(હાલ નો સમય તે પ્રશ્ન માટે બરોબર નથી) કારણકે તમે જે "શુદ્ધ આત્મા માં મન-રૂપી કલંક ધટતું નથી" એ પ્રમાણે હાલ જે પૂછ્યું-તે "પૂછવા-પણું" શુદ્ધ આત્મા નો અનુભવ કર્યા પછી જ ધટે છે (એટલે કે-શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ કર્યા પછી જ તે સમજી શકાય છે!)
(એટલે જ) જેને શુદ્ધ આત્મા નો અનુભવ થઇ ચૂક્યો હોય તેની સામે અમે મન નું નિરૂપણ જ કરતા નથી, (નોંધ-અહીં રામ આગળ મન નું નિરૂપણ કર્યું છે!!). કે જેથી અમને તે (આવો -આભા માં મન ના કલંક- વિષે નો પ્રશ્ન) પૂછે (એટલેકે-આત્મા નો અનુભવ થયા પછી આવો પ્રશ્ન ઉદભવી શકે જ નહિ)
પોતાને શુદ્ધ આત્મા નો અનુભવ નહિ હોવા છતાં "વિદ્વાન હોવાનો ડોળ કરીને" જો કોઈ પ્રશ્ન પૂછવા ધારતો હોય તેણે તો."આત્મા માં અશુદ્ધ-પણું જ કેમ ઘટે?" એવી શંકા કરવી જોઈએ. પણ "આભા-શુદ્ધ છે" એવું સ્વીકારીને-તે "શુદ્ધ માં મલિનતા કેમ ઘટે?" એવી શંકા કરવી જોઈએ નહિ !!!
આમ છે એટલા માટે અજ્ઞાની પુરુષે ગુરૂની પાસે ઉપદેશ લેવાના સમયમાં "વિદ્વાન ની જેમ પૂછવું યોગ્ય નથી!! તમારા અંતઃકરણમાં આત્મા નો અનુભવ આરૂઢ થશે,ત્યારે તમારા અનુભવની સાથે મારા અનુભવ ને મેળવવા માટે-હું જયારે બોલવા લાગીશ,ત્યારે જ તમારા આ પ્રશ્ન નું સમાધાન થશે. "સિદ્ધાંત" (સિદ્ધાંત વિશે આગળ -છેલ્લે-નિર્વાણ પ્રકરણમાં વર્ણન આવશે) કહેવાના સમયમાં તમે મને આ પ્રશ્ન ફરીવાર પૂછજો -એટલે આ પ્રશ્ન નું સમાધાન કરતાં-તે"સિદ્ધાંત" પણ તમને સમજવામાં સહેલો થઇ જશે (સમજાઈ જશે)
જેમ શરદ-ઋતુમાં હંસ ના શબ્દો શોભે,તેમ તમારું આવું પૂછવું,એ "સિદ્ધાંત" ના સમયે શોભે તેમ છે.પણ, જેમ,શરદ-ઋતુમાં મોરના ટહુકા શોભે નહિ તેમ,હમણાં આ પૂછવું તે શોભતું નથી. વળી,હજી સુધી સઘળા શ્રોતાઓને આત્મ-તત્વ નો બોધ થયો નથી,એટલે આ પ્રશ્ન પૂછવાનો અવસર જ નથી. આમ,સિદ્ધાંત ના સમયે તમારો આ સુંદર પ્રશ્ન શોભે,પણ હમણાં તો અજ્ઞાની ને લગતો જ પ્રશ્ન શોભે !!!
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |