________________
ત્યારે -જ તમારી પાસે (તમને) આ સિદ્ધાંત સંબંધી અનેક રહસ્યો કહેવામાં આવશે.
જગતમાં 'માયા' વગેરે કોઈ પણ પદાર્થો બ્રહ્મ થી ભિન્ન ઉત્પન્ન થયા નથી,તો પણ જયારે તમને તે વિષયનું અજ્ઞાન મટશે ત્યારે,સઘળાં રહસ્યો સંપૂર્ણ રીતે તમારા જાણવામાં આવશે.
જેમ, રાત્રિના અંધારા નો ક્ષય થાય ત્યારે,સ્થાવર-જંગમ-જગત સ્ફુટ (નરી આંખે) જોવામાં આવે છે, તેમ,મિથ્યા પદાર્થો નો બાધ થાય ત્યારે,બ્રહ્મ-તત્વ યથાર્થ રીતે જાણવામાં આવે છે.
હે,રામ,જયારે અજ્ઞાનથી દૂષિત થયેલી દૃષ્ટિ વડે -જ આ સધળું જગત સઘળી દિશાઓમાં વિસ્તીર્ણ (ફેલાયેલું)
જોવામાં આવે છે-તેનો અને અજ્ઞાન નો જયારે નાશ થશે
ત્યારે 'નિર્મળ દર્પણ જેવા અને વાસ્તવિક સત્યતા-વાળા નિર્મળ પદમાં' તમને અખંડ નિર્મળતા જ જણાશે. એ વાતમાં કશો સંશય નથી.
(૪૧) અનિર્વચનીય માયા -એ અવિચારણીય અને ટાળવા યોગ્ય છે.
રામ કહે છે કે-હે,બ્રહ્મન,શીતલ,નિર્મળ,પ્રકાશમાન અને અત્યંત ગંભીર -એવી
આપની વિચિત્ર ઉક્તિઓ (વાક્યો) થી,
હું ક્ષણ-માત્રમાં અંધારામાં પડેલા જેવો થઇ જાઉં છું,અને ક્ષણ-માત્રમાં અજવાળામાં આવેલા જેવો થઇ જાઉં છું.
જેમ,ચોમાસામાં વાદળો ના આમતેમ ફરવાથી દિવસ જરાવારમાં અંધારાવાળો ને
જરા વારમાં અજવાળા-વાળા જેવો થઇ જાય છે,
તેમ હું પણ આપનાં વચનો ના અભિપ્રાય ને કંઈક સમજુ છું,ત્યારે પ્રકાશ-વાળો થાઉં છું, અને તે વચનોમાં પરસ્પર વિરોધ આવવા ને લીધે,જયારે સંશયમાં પડી જાઉં છુંત્યારે અંધારા-વાળો થઇ જાઉં છું.
પરમાત્મા અનંત છે,કોઇ પ્રમાણો ના માપમાં આવે તેમ નથી,પૂર્ણ છે,એક છે,સ્વયં-પ્રકાશ છે અને તેનો પરમાર્થ પ્રકાશ કદી બંધ નહિ પડે તેવો છે,તો તેમાં અ જગતની કલ્પના-રૂપ વિચાર કેમ આવ્યો? એ સંશયમાં હું હજી પણ ગૂંચવાયા કરું છું.
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,આમ જે તમને થાય છે (આમ તમે જે વિચારો છો)
તે મારાં વાક્યોમાં દોષ હોવાથી થતો નથી
પણ મારાં 'વાક્યો નું તાત્પર્ય નહિ સમજવા-રૂપ તમારા દોષ' થી જ થાય છે.
મારાં વાક્યો યથાર્થ છે.અને મુખ્ય વિષય પ્રત્યેના કોઇ પણ દોષ -વાળાં પણ નથી, મુખ્ય વિષયના સંબંધ વગરનાં પણ નથી અને આગળ-પાછળના વિરોધ વાળાં પણ નથી. જયારે તમારાં'જ્ઞાન-ચક્ષુ' નિર્મળ થશે,અને બોધનો ઉદય વિસ્તીર્ણ થશે (ફેલાશે) ત્યારે પ્રાપ્ત થયેલ તમારા સ્વસ્થ-પણાથી
75
'મારાં આ વાક્યો તથા મારા વિચારો-બીજાઓનાં વાક્યો થી અને વિચારોથી કેટલાં પ્રબળ છે' એ સંપૂર્ણ રીતે તમે જાણશો (સમજશો)
'બ્રહ્મ ના એક પ્રદેશમાં માયા છે અને તે માયાથી બ્રહ્મમાં આ જગત ઉત્પન્ન થયું છે'
એવાં મારા વાક્યો નો સંદર્ભ સાંભળી તમે ભ્રાંતિમાં પડી જાઓ
નહિ.કારણકે
શિષ્ય ને શાસ્ત્રાર્થની સમજણ ના માર્ગે ચડાવવા સારું,કેટલીક કલ્પિત વાતો પણ કરવી પડે છે. આ કલ્પિત વાતો (માયા) એ 'અ-કલ્પિત સાચો પદાર્થ' (બ્રહ્મ) સમજાવવામાં ઉપાય-રૂપ થાય છે.