________________
હે,મોટા દેવ,આપને મેં અખંડાકાર-વૃત્તિ થી હૃદયકાશની અંદર,ઘણીવાર સુધી જોયા છે. અને તે ઉપરાંત,આજે,આપે,મારા ઉત્તમ ભાગ્યને લીધે,પાછું આ બહાર (રૂબરૂ) પણ દર્શન દીધું.
હે,પ્રભુ,જેમ,આકાશ નિર્મળ આકાશમાં જ રહે,તેમ,સઘળા સંકલ્પો થી રહિત અને અંત વિનાની બ્રહ્મ-દૃષ્ટિ માં હું રહ્યો હતો.હું કોઇ શોકથી,મોહથી,વૈરાગ્યના ચિંતવનથી દેહ ત્યાગ કરવાની ઇચ્છાથી કે સંસારના ભયથી, સમાધિમાં રહ્યો હતો એમ નથી,પણ હું તો કેવળ પોતાની મેળે ઉઠેલા નિર્મળ વિચારથી જ તે વિસ્તીર્ણ પવિત્ર પદમાં રહ્યો હતો.એ નિર્મળ ૫દ એક જ છે,માટે તેમાં શોક પણ ક્યાંથી હોય? હાનિ પણ ક્યાંથી હોય? દેહ પણ ક્યાંથી હોય ? કે સંસાર પણ ક્યાંથી હોય? ભય પણ ક્યાંથી હોય? અને
ભય જ નહિ હોવાને લીધે ભયથી રક્ષણ પણ ક્યાંથી હોય?
પ્રહલાદ કહે છે-કે-એ નિર્મળ પદમાં મારી સ્થિતિ થઇ હતી,એ પણ કહેવા માત્ર જ છે,કારણકે તેનાથી હું ભિન્ન જ નથી.હે.પ્રભુ,"હાય ! હું આ સંસારની ખટપટ થી કાયર થઇ ગયો છું,માટે સંસારનો ત્યાગ કરું છું" એવી ચિંતા,કે જે હર્ષ-શોક-ભય-આદિ વિકારોને આપનારી છે તે તો અજ્ઞાનીઓને જ થવી સંભવે. વળી -"દેહના હોવાથી જ દુઃખ છે"એવી ચિંતા-રૂપી-ઝેરી-નાગણ,પણ તેવા મૂર્ખને જ કરડે.
"આ સુખ છે,આ દુઃખ છે,આ વસ્તુ મારી પાસે છે અને આ વસ્તુ મારી પાસે નથી" એવી રીતે હિલોળા ખાતું, ચિત્ત મૂઢ મનુષ્યો ને જ દુઃખી કરે છે,પણ પંડિતો (જ્ઞાની) ને દુઃખી કરતુ નથી.
જેઓએ તત્વજ્ઞાનને દુર જ રાખેલું હોય છે,એવા મૂઢ પ્રાણીઓને જ "હું જુદો છું અને એ જુદો છે" એવી વાસના રહ્યા કરે છે."આ ત્યાજ્ય છે અને આ ગ્રાહ્ય છે"એવી રીતની મિથ્યા મનની ભ્રાંતિ, જેમ મુરખને ધેલો કરી દે છે,તેમ જ્ઞાની ને,તે (ભ્રાંતિ) કદી ધેલો કરી શકે નહિ.
હે,પ્રભુ,સર્વ જગતમાં તમે જ બ્રહ્મ-રૂપે વ્યાપક છો,માટે આ જગતમાં દ્વૈત ની કલ્પના ધટે જ કેમ? આ સઘળું જગત,રજ્જુ-સર્પ -આદિ ની જેમ,અનિર્વચનીય જ ઉઠેલુ છે,માટે તેમાં ત્યાજ્ય શું કે ગ્રાહ્ય શું? હું તો કેવળ,મારા સ્વ-ભાવથી જ દ્રષ્ટા-અને દૃશ્ય નો વિચાર કરતાં કરતાં, ક્ષણમાત્ર,પોતાથી,પોતાના જ,સ્વ-રૂપમાં શાંત થયો હતો.
હું એ શાંતિના સમયમાં પ્રિય-અપ્રિય,ત્યાજ્ય-ગ્રાહ્ય થી રહિત હતો,અને હાલ પણ તેઓથી રહિત જ છું. હે,દેવ, જે મારું સ્વરૂપ છે તે જ મને પ્રાપ્ત થયું હતું,અને હવે હું સંપૂર્ણ રીતે મારા પોતાના જ સ્વ-ભાવને પ્રાપ્ત થયો છું.તો પણ આપને,જે ગમતું હોય તે કરવા હું તૈયાર છું. પણ,હવે,આપ,સાક્ષાત વિષ્ણુ,ત્રૈલોક્ય માં પૂજ્ય છો,એટલા માટે મારી પાસેથી પ્રથમ, શાસ્ત્ર ના નિયમ પ્રમાણે,પ્રાપ્ત થયેલી પૂજા આપે સ્વીકારવી જોઇએ.
193
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ, દાનવોના રાજા,પ્રહલાદે આવાં વચનો કહીને,અર્ધ્ય-પાત્ર ઊંચું કરીને, વિષ્ણુ નું,વિષ્ણુ ના આયુધોનું,અને વિષ્ણુમાં રહેલા ત્રૈલોક્ય નું પૂજન કર્યું.
વિષ્ણુ ભગવાન કહે છે કે-હે,દાનવો ના રાજા,ઉઠ,સિંહાસન પર બેસ.હું,પ્રથમ મારા હાથથી તારો રાજ્યાભિષેક કરું છું,અને તેમ કર્યા પછી મારા પાંચ-જન્ય-શંખ નો નાદ કરીશ,એટલે તે નાદ સંભળાયા પછી,
સિદ્ધ લોકો-દેવતાઓ-વગેરે જે અહી આવ્યા છે-તેઓ પણ તારો મંગલાભિષેક કરશે.
વસિષ્ઠ કહે છે કે-વિષ્ણુએ આમ કહીને પ્રહલાદ ને સિંહાસન પર બેસાડ્યો,અને તેનો રાજ્યાભિષેક કર્યો. ત્યાર પછી સિદ્ધ લોકો અને દેવતાઓ એ પણ મંગલાભિષેક કર્યો.
અભિષેકની વિધિ પતી ગયા પછી,વિષ્ણુ એ પ્રહલાદ ને નીચે પ્રમાણે કહ્યું.