Page Text
________________
228
"આ જે સઘળું જગત છે તે આત્મા છે અને જે આત્મા છે તે સઘળું જગત છે-માટે તૈત-રૂપ કોઈ વિભાગ છે જ નહિ" એમ જ્ઞાની પુરુષ સમજે છે માટે તે જ્ઞાની પુરુષ પૂર્ણ અને પવિત્ર પરમાત્મા-રૂપ જ છે. પરમાત્મા સત્તા-રૂપે સર્વમાં છે,માટે જ્ઞાની પણ સર્વમાં હોવાને લીધે "એ અમુક પદાર્થ-રૂપ છે" એમ કહી શકાતું નથી.
પ) જે દશ્ય છે તે ચૈતન્ય જ છે
વસિષ્ઠ કહે છે કે-જેમ મરીમાં તીખાશ રહેલી છે-તેમ,આત્મામાં ચૈતન્યપણાને લીધે-જે "અનુભવ" રહ્યો છે, તે જ (હું-પણા તથા તું-પણા - રૂપ તથા દેશ-કાળ આદિ-રૂ૫) "જગત-રૂપે" થયેલ છે. આત્મામાં જે અનુભવ રહ્યો છે-એટલે કે આત્મામાં પોતાથી જ જે સત્તા-રૂપ અનુભવ રહ્યો છે, તે જ જાણે,દૃશ્ય-રૂપ થઈને આત્મામાંથી બહાર આવેલો હોય-તેમ,હું-પણા,તું-પણા આદિ-રૂપે દેખાય છે.
આત્માના પ્રકાશનું જે પોતાની મેળે જ સ્કૂરણ છેતેને જ જીવ "આ હું-પણું તથા આ તું-પણું" છે એક કલપી લે છે. આત્મા-રૂપ ચૈતન્ય ની અંદર જે ચૈતન્ય-રૂપ અમૃત છે-તે સ્વયં-પ્રકાશ-પણાથી, આત્મા ના જ અનુભવમાં આવતા "હું-પણા,તું-પણા" વગેરે રૂપે ઉદય પામે છે. પરમાત્મા-રૂપી ગોળની અંદર જે ચૈતન્ય-પૂર્ણ માધુર્ય છે, તેને તે પરમાત્મા પોતાથી જ પોતામાં હું-પણા,તું-પણા- વગેરે રૂપે અનુભવે છે.
હે, રામ "જગત-રૂપ માયિક આકાર,સ્વયં-પ્રકાશ આત્માના અનુભવ-રૂપ જ છે" એમ તમને સમજાવવા માટે, મેં તમારી આગળ આ વિચાર કહ્યો છે. માટે તે ઉપરથી એમ ના સમજવું કે"જાણનાર અને જાણવા યોગ્ય પદાર્થ જુદા છે અને અનુભવનાર અને અનુભવવા-યોગ્ય પદાર્થ જુદા છે" કેમ કે-આત્માની અંદર કોઈ જાણવા યોગ્ય પદાર્થ કે અનુભવવા-યોગ્ય પદાર્થ જ નથી. માટે તે આત્મા,કોઈ પદાર્થ જાણતો કે અનુભવતો નથી.
એ પરમાત્મા ની અંદર કોઈ વિષય જ નથી,કે જેના રૂપને પરમાત્મા ગ્રહણ કરે.અને . તે પરમાત્મા ની અંદર બીજો કોઈ મેળવવાનો પદાર્થ જ નથી કે જેને તે પરમાત્મા મેળવે. અનંત અને ભરપૂર સ્વરૂપ-વાળા એ પરમાત્મામાં આ જગત-રૂપ આકાર મિથ્યા જ દેખાય છે.
ઉપર કહેલા ઉપદેશથી મેં તમને એમ જ સમજાવ્યું કે"હું-પણા તથા તું-પણા આદિ-રૂપ "જગત" નામનો ભેદ પરમાત્મામાં મુલે છે જ નહિ. ચિત્ત પણ નથી, દૃષ્ટા પણ નથી કે જગત-વગેરે ભ્રમ-રૂપ દૃશ્ય પણ નથી.
જેમ,વરસી રહીને ખાલી થયેલું વાદળું,પ્રથમ પાતળું થઈને પછી શાંત થઇ જાય છે, તેમ અધિષ્ઠાન-રૂપે રહેલું આ જગત,પહેલાં પાતળું થઈને પછી સઘળું શાંત થઇ જાય છે. તત્વવેત્તા પુરુષ --"પોતાના "જાણનાર-પણા" માં "જાણનાર અને જાણવાનો વિષય એ અંશો કલિપત છે, અને જાણ (જ્ઞાન) એ અંશ જ સત્ય છે" એમ પોતાનામાં થયેલા જ્ઞાનની વૃદ્ધિને લીધે સમજે છે.
અજ્ઞાની જે જે વાસનાને લીધે જે જે વિષયના જ્ઞાનથી,જે જે પ્રકારે જેવી જેવી તૃપ્તિને પ્રાપ્ત થાય છે, તે તે વાસના-રૂપે,તે તે વિષયો-રૂપે,તે તે પ્રકાર-રૂપે અને તેવી તેવી તૃપ્તિ-રૂપે-પરમાત્મા માં જ વિવર્ત પામે છે. પરમાત્મા કે જે કોઈ ભિન્ન પદાર્થ જ નથી,એટલે તેમાં જે જુદાઈ જેવું સમજવામાં આવે છે, તે ભૂલ જ છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |