Page Text
________________
મનન-વાળું કે પછી મનન-વગરનું -એ બંને કદી પણ નથી. છતાં."આ દેખવામાં આવતું જે જગત છે તે બ્રહ્મ જ છે" એમ સમજાવવા માટે તમારી પાસે આ વિભાગ ની કલ્પના કરી છે.
જે બ્રહ્મ છે તે જ જગત છે, અને જે જગત છે તે જ બ્રહ્મ છે. જેમ બે પર્યાય શબ્દોના અર્થમાં ભેદ હોતો નથી, તેમ બ્રહ્મ અને જગત એ બંને શબ્દોમાં પણ ભેદ નથી. તેમ."અજ્ઞાનરૂપ-ઉપાધિ" (અવિધા કે માયા) વાળું ચૈતન્ય પોતાના સ્વરૂપ ને -તે-જગત છે-તેમ જાણે છે. માટે દેખવામાં આવતું આ જગત એ કંઈ જ નથી,પણ બ્રહ્મ જ જગત-રૂપે પ્રતીત થાય છે. ચિદાકાશ (ચૈતન્ય) નો સ્વભાવ જ એવો છે.
"આરોપ ની દૃષ્ટિ" થી જોતાં,વ્યાપક મહા-ચૈતન્યમાં સર્વ ના આરોપ નો સંભવ છે, તેથી આપણા અનુભવમાં આવે છે તે સર્વ-સર્વત્ર (ચૈતન્ય) છે. "અપવાદની દૃષ્ટિ" થી જોતાં,તે (ચૈતન્ય) માં ક્યાંય કંઈ પણ નથી અને અનુભવમાં પણ આવતું નથી. આથી આ જે જગત છે, તે ચૈતન્ય (બ્રહ્મ) ની જેમ શાંત,ભેદ-રહિત,સત્ય,એક અને પૂર્ણ જ છે. અને એવો નિશ્ચય રાખીને તમે પણ શોક-ભય-અને ભેદનો ત્યાગ કરીને પૂર્ણપણે જ રહો.
મહા-ચૈતન્ય નું પોતાનું રૂપ અત્યંત શાંત અને સ્વચ્છ છે, તે મોટી શિલાના ગર્ભની પેઠે,ઘટ્ટ હોવાથી, તેની અંદર બીજા કોઈ પદાર્થ નો સમાવેશ હોવાને યોગ્ય નથી, આથી "તે ચૈતન્યની અંદર ક્યાંય જગત છે કે નહિ? " એવા વિચારો કરવા યોગ્ય નથી. માત્ર એટલું જ સમજવું યોગ્ય છે કે "પ્રતિભાસ-માત્રથી જે બ્રહ્મ છે તે જ જગત-રૂપે દેખાય છે"
(૩૨) દામ-વ્યાલ-કટનો મોક્ષ
રામ પૂછે છે કે-હે મુનિ,બાળક ની દૃષ્ટિમાં જેમ પિશાચ હોય છે, તેમ,દામ-વ્યાલ-કટ એ અજ્ઞાનીઓની દ્રષ્ટિમાં જ છે,પણ જ્ઞાનીઓની દ્રષ્ટિમાં તે (ત્રણ દૈત્યો નું અસ્તિત્વ) નથી.(તે ત્રણે દૈત્યો માયિક છે) તેમ છતાં (અહીં આપેલા ઉદાહરણ મુજબ) તેમના દુઃખ નો (જુદા જુદા અવતાર લેવાનો) અંત ક્યારે આવશે? (નોંધ-અહીં દામ-વ્યાલ-કટ-એ ત્રણ ગુણો સત્વ-રજસ-તમસ નું ઉદાહરણ (દૃષ્ટાંત) થી બતાવ્યું છે!!)
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,તે પાતાળના યમદૂતો તે દામ-વાલ-કટ ના સગા બન્યા હતા (તેમની કન્યાઓ તેમણે દામ-વાલ-કટ ને આપી હતી એટલે) એથી તેમણે યમદૂતોએ) યમરાજ ને પ્રાર્થના કરી, ત્યારે યમરાજે જે કહ્યું હતું તે તમે સાંભળો. "જયારે આ ત્રણ જીવો (ત્રણ દૈત્યો) પરસ્પર થી જુદા પડશે,અને પોતાની જૂની સ્થિતિ ની વાત સાંભળશે, ત્યારે પોતાના તત્વ ને જાણીને તેઓ અવશ્ય મુક્ત થશે. (નોંધ-સત્વ-રજસ-તમસ ગુણો પરસ્પરથી છૂટા પડી જાય છે-તે કહેવાનો ઉદ્દેશ છે)
રામ કહે છે કે હે ભગવન,તે ત્રણે જીવો પોતાના વૃતાંત ને ક્યાં, જ્યારે અને કોની પાસેથી સાંભળશે? તે વાત મને અનુક્રમથી કહો.
વસિષ્ઠ કહે છે કે-કાશ્મીર દેશની અંદર રહેલા ખાબોચિયા જેવા તળાવમાં માછલાં તરીકે રહેતા તે ત્રણે દૈત્યો (દામ-વ્યાલ-કટ) જયારે કાળગતિને લીધે મરણ પામશે, ત્યારે તેઓ પાસે રહેલા કમળ ના મોટા તળાવમાં સારસો ની યોનિ પામશે.એ યોનિમાં લાંબો કાળ વિહાર કર્યા પછી,તેમને અંતઃકરણ ની શુદ્ધિ તથા વિચારશુદ્ધિ, પ્રાપ્ત થશે,એ પછી તેઓ જુદા પડશે અને તે પછીના અવતારમાં તેઓ મુક્તિ પામશે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |