Page Text
________________
178
એટલે,કલ્પિત દૃશ્યો ને દુર કરી દેતાં,અખંડ "અનુભવ" જ શેષ રહે છે. કે જે "સમતા" કહેવાય છે, અને "પૂર્ણતા" પણ કહેવાય છે.
મીઠા (ગળ્યા) રસનો અને કડવા રસનો - એક જ સમયમાં અનુભવ કરવામાં આવે તો - "મીઠા રસનો અનુભવ થયો અને કડવા રસનો અનુભવ થયો" એમ કહેવાય, તો હવે એમાંથી અનુભવ ની ઉપાધિઓ-રૂપ-એ બંને રસનો ત્યાગ કરતાં-એકલો અનુભવ જ બાકી રહે છે, કે જે "અનુભવ" ચૈતન્યનું સ્વરૂપ છે.અને તે ચૈતન્ય) બંને રસને એક સરખી રીતે લાગુ પડે છે.
જેમ ઉપર કહ્યા પ્રમાણે મીઠા ને કડવા રસને-"અનુભવ-રૂપ-ચૈતન્ય" સરખી રીતે જ લાગુ પડ઼યું તે રીતે જએ અનુભવ-રૂપ ચૈતન્ય સઘળા પદાર્થો ને પણ સરખી રીતે લાગુ પડે છે. કેમ કેતે તે ઉપાધિઓનો ત્યાગ કરવાથી એકલો અનુભવ જ શેષ રહે છે.
ચૈતન્ય, કે જે સુક્ષ્મ છે, સર્વ પદાર્થોમાં ગૂંથાયેલું છે, સત્તા-રૂપ છે અને મુખ્ય તો અદ્વૈત-રૂપ છે. તે જો પદાર્થોને પરસ્પરથી જુદા પાડનારા ભેદોના "સંકલ્પ" ને ત્યજી દઈને, એક જ કાળમાં (સમયમાં) સધળા પદાર્થો ને જુએ,તોએકબીજાની સાથે સંબંધ ધરાવનાર પદાર્થો,વિચિત્ર છતાં એક-રૂપે અનુભવ માં આવે છે.
હવે ભેદોના સંકલ્પ નો ત્યાગ કરવાનો ઉપાય હું કહું છું તે તમે સાંભળો. "કોઈ પણ દૃશ્ય છે જ નહિ" એમ દૃશ્ય-માત્ર ના અભાવનો આશ્રય કરવાથી,ચિત્ત,તરત જ શોક-મોહ=આદિ પરિણામોને ત્યજી દે છે, અનેએવી રીતે દૃશ્ય-માત્ર ને મિથ્યા સમજીને, સર્વના અધિષ્ઠાન-રૂપ સચ્ચિદાનંદ આત્માને જોવાથી, ચિત્ત,રાગ-દ્વેષ-આદિ દોષોને ત્યજી દે છે. આ રીતે રાગ-આદિ છૂટી જવાથી,ભેદો ના સંકલ્પ નો ત્યાગ થાય છે.
ચૈતન્ય જો વર્તમાન દૃશ્યો ની ઉપેક્ષા કરે, અને ભૂત-ભવિષ્ય ના દૃશ્યો ના વાસનાઓ-રૂપ બંધનો થી રહિત થાય, એટલે કે ત્રણે કાળ પર ધ્યાન આપે નહિ,તો તે ચૈતન્ય ની "સમતા" જ અવશેષ રહે છે.
ચૈતન્ય -જો એ સત્ય-સમતા-વાળી સ્થિતિમાં રહે તો વાણીથી -ના-સમજાવાને લીધે, જાણે સર્વદા અસંત હોય,એવું થઇ જાય છે, અને જાણે શૂન્ય-પણાને પામ્યું હોય એવું થઈને રહે છે.
એ -ચૈતન્ય આત્મા પણ કહેવાય છે અને બ્રહ્મ પણ કહેવાય છે. અપવાદ-ષ્ટિથી જોતાં-એ ચૈતન્ય કોઈ રૂપ નથી,અને આરોપ-ષ્ટિથી જોતાં,એ ચૈતન્ય સર્વ-રૂપ પણ છે. સર્વ દૃશ્યોનો બાધ થઇ જતાં,અખંડ-રૂપે અવશેષ રહેનારું એ જે પરમ ચૈતન્ય છે તે મોક્ષ-નામથી પણ કહેવાય છે.
જેમ,પડળ-વાળું નેત્ર,પૂર્ણ પ્રકાશ ને પણ મંદ પ્રકાશ વાળું જુએ છે, તેમ, એ આત્મા જો સંકલ્પો થી યુક્ત હોય તો, મંદ પ્રકાશ-વાળો થવાને લીધે,આ જગતથી પોતાથી અભિન્ન-પણાને જોઈ શકતો નથી,
જે આત્મા,પોતામાં સારા-નરસા-સંકલ્પો-રૂપી મેલ-વાળો હોય-તે બ્રહ્મ-વિધામાં ચઢી શકતો નથી. (પ્રહલાદ વિચારે છે કે, મારા બાપ-દાદાઓ સંકલ્પો-રૂપી જાળ માં વટળાઈને
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |