Page Text
________________
134
તેઓ જનકરાજા ની જેમ પોતાની મેળે જ (બીજા કોઈની સહાય વિના જ) પરબ્રહ્મ ને પ્રાપ્ત થાય છે.
આમ, ઇન્દ્રિયો નામના શત્રુઓને ત્યાં સુધી વારંવાર જીત્યા જ કરવા જોઈએ કે -- જ્યાં સુધી આ આત્મા પોતાની મેળે જ પોતાના સ્વરૂપમાં નિર્મળ થઈને રહે. અને જયારે સર્વ ઇન્દ્રિયો નો નિયંતા અને સર્વવ્યાપક આત્મા (પરમાત્મા) પોતાથી જ જોવામાં આવે છે ત્યારે,સઘળાં દુઃખોના દેખાવો નાશ પામે છે. અહંતા-મમતા (આસક્તિ) થી જ મોહ ઉપજે છે, કે પણ જયારે આત્માનું દર્શન થાય છે ત્યારે મોહ નાશ પામે છે.
હે રામ. તમે વિવેકવાળી બુદ્ધિથી જનકરાજાની જેમ પોતાના આત્મા ને (સર્વના અધિષ્ઠાન-રૂપ) બ્રહ્મ-જાણીને . અને તે આત્માને સાક્ષાત અનુભવીને-સર્વોત્તમ પરમ પુરુષાર્થ-રૂપી-લક્ષ્મી'-વાળા થાઓ. જે પુરુષ મનમાં નિત્ય આત્મ-વિચાર કર્યા કરતો હોય,અને જગતને અનિત્ય અને ભ્રમણ કરવાના સ્વભાવવાળું જોયા કરતો હોય, તેનું ચિત્ત (જનકરાજાની જેમ) પોતાની મેળે જ સ્વચ્છ થઇ જાય છે.
સંસારથી ભય પામેલા લોકોને માટે-તે ભય થી રક્ષણ માટે ઉપર મુજબ) પ્રયત્ન કર્યા વિના બીજો કોઈ ઉપાય નથી.તેમના માટે-દેવ,કર્મો,ધન,કે બાંધવો-એ કોઈ પણ સંસારના ભયથી રક્ષક થાય તેમ નથી. જેઓ પ્રયત્ન કરવામાં તથા વિવેક આદિનું સંપાદન કરવામાં કેવળ દેવ (નસીબ) પર જ આધાર રાખે છે, અને જેઓ દેવ પ્રતિકૂળ હશે તો લાખો પ્રયત્ન કરવાથી પણ શું વળવાનું છે?" જેવી દુષ્ટ કલ્પનાઓ કર્યા કરે છે અને પ્રયત્ન કરતા નથી, તેમની એ વિનાશ આપનારી અભાગણી બુદ્ધિને અનુસરવું જોઈએ નહિ.
હે,રામ,પરમ વિવેક નો આશ્રય લઈને,પોતાથી પોતાને જ જોઈને, વૈરાગ્ય થી સંપન્ન થયેલી બુદ્ધિ વડે, સંસાર-રૂપી સમુદ્રને તરી જવો જોઈએ. હે,રામ, આમ જ્ઞાન ની પ્રાપ્તિ જ સુખ આપનારી છે અને અજ્ઞાન-રૂપી વૃક્ષ ને કાપી નાખનારી છે, અને આ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ અચાનક જ આકાશમાંથી પડેલા ફળ ની જેમ થઇ જાય છેકે જેને વિષે મેં તમને ઉદાહરણરૂપે જનકરાજા ની આખ્યાયિકા કહી.
જે પુરુષ જનકરાજાની જેમ સારી બુદ્ધિવાળો હોય અને પોતાની મેળે જ વિચાર કરવાવાળો હોય, તેના હૃદયમાં રહેલો,આત્મા પોતાની મેળે જ પ્રકાશિત થાય છે. "વિચાર" થી અહંતા-મમતા હરાઈ જાય છે. અને વિચિત્ર પ્રકારની જે સંસારની કલ્પના છે-તે નષ્ટ થઇ જાય છે. "આ દેહ હું જ છું" એવી ખોટી સમજણ-રૂપી રાત્રિનો નાશ થાય છે. ત્યારે સર્વવ્યાપક અને મોટા વિસ્તાર-વાળો "સ્વ-રૂપ-રૂપી-સૂર્ય"નો પ્રકાશ,પોતાની મેળે જ પ્રવર્તે છે.
હે,રામ,જનકરાજાએ મનમાં વિચાર કરીને,"અહંકારની વાસનાઓને ત્યજી દીધી-તેમ તમે પણ મનમાં વિચાર કરીને (બુદ્ધિમાંથી) અહંકારની વાસનાને ત્યજી દો. અહંકાર-રૂપી વાદળાંનો જયારે નાશ થાય છે-ત્યારે,નિર્મળ થયેલા "વિસ્તીર્ણ-ચૈતન્ય-રૂપી-આકાશ" માં "સ્વ-રૂપ-દર્શન-રૂપી સૂર્ય" અત્યંત પ્રકાશે છે.
"જે દેહ છે તે જ હું છું" એવી જે ભાવના કરવી એ જ મોટું અંધારું છે, એને શાંત કરવામાં આવે ત્યારે-જ-આત્મ-સ્વ-રૂપ નો પ્રકાશ થાય છે. "અહંતાના વિષય-રૂપ દેહાદિક' પણ નથી અને મમતા નો વિષય-રૂપ 'સ્ત્રી-પુત્રાદિક' પણ નથી, પણ એમનો જે સાક્ષી છે,તે નથી તેવું પણ નથી" એવી ભાવનાથી જયારે "મન" પ્રશાંત થાય છે, ત્યાર પછી તે "વિષયો" માં ગળકા ખાતું નથી.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |