Page Text
________________
110
માતાના ગર્ભ માં પ્રવેશ કરીને જગતમાં "શરીર" રૂપે જન્મ ધરે છે. કે જેઓ (જે શરીરો) દેવો-વગેરે કરતાં ઓછા જ્ઞાન-વાળા "મનુષ્યો" કહેવાય છે.
જેઓએ પૂર્વજન્મમાં મુખ્યત્વે કરીને "યજ્ઞાદિક-કર્મોજ કરેલાં હોય, તે "જીવો" (ઉપર કહ્યા મુજબ) લિંગ શરીરના અધ્યાસ પામીને પ્રથમ આકાશમાં રહે છે, પછી નંદન-આદિ વનોમાં ફળો-રૂપે પ્રવેશ કરે છે, અને તે ફળો સૂર્ય-ચંદ્રના કિરણોનો સંસર્ગ પામીને પોતાની મેળે રસથી પુષ્ટ થઇ પોતાની અલગ સ્થિતિ બાંધે છે. તે ફળો નું પ્રજાપતિઓ (કશ્યપ-વગેરે) ભક્ષણ કરે છે.અને તે ફળો (જીવો) વીર્યપણાને પ્રાપ્ત થાય છે. (નોંધ-આગળ આવી ગયું છે કે-પ્રજાપતિઓ એ બ્રહ્માના મન ના સંકલપ થી બનેલા છે!!).
પછી તે માતાઓ (અદિતિ-વગેરે) ના ગર્ભ-પિંજર માં પ્રવેશ કરીને જન્મ (શરીર) ધારણ કરે છે. કે જેઓ મનુષ્ય (શરીર) ના કરતાં અધિક જ્ઞાન-વાળા "બ્લો" ગંધર્વો-યક્ષો-વગેરે) કહેવાય છે. (નોંધ-દેવો મૈથુની-સૃષ્ટિ ના છે!)
જેમની વાસનાઓ સ્પષ્ટ (પ્રગટ) થયેલી ન હોય (જેવી રીતે બીજમાં અંકુર-પાંદડાં વગેરે પ્રગટ નથી-તેમ) એવા "જીવો" સ્પષ્ટ-વાસના-વાળી (પ્રગટ થઇ ગયેલી) માતાના ગર્ભ-પિંજર માં રહે છે. એટલે કે "માયાના સંબંધ-વાળા બ્રહ્મ" માંથી નીકળેલા "જીવો" બીજા "જીવો" માં રહીને પ્રગટ (સ્પષ્ટ) થાય છે.
જે જીવ પૂર્વજન્મમાં અત્યંત વૈરાગ્ય-વાળો હોય અને કર્મોમાં "સુકામ પ્રવૃત્તિ" ન કરી હોય, તે જીવ "દેવ યોનિ" માં અવતરીને પણ અત્યંત "સાત્વિક" જ થાય છે. ત્યાં જ્ઞાન પામીને તે જીવનમુક્તના વ્યવહાર-વાળો થાય છે અને તે જ જન્મ માં વિદેહ-મુક્તિ પામે છે.
પણ જે જીવે "સકામ-કર્મોની પ્રવૃત્તિ" કરીને ભોગો ભોગવવા જ દેવ-યોનિમાં અવતાર લીધો હોય તેને અત્યંત "સાત્વિક" નહિ પણ તમોગુણ-વાળો. "રાજસ-સાત્વિક" જ સમજવો. અને તે જીવને દેવયોનિ પછી બીજી યોનિઓમાં ફેરા ફરવા પડે છે. આ ફેરાઓ "જ્ઞાન" મેળવીને અટકાવવા યોગ્ય જ છે.
હે,રામ, હવે આ સંસારમાં જેનો છેલ્લો જન્મ જ હોય એવા સાત્વિક-મનુષ્ય વિષે હું કહું છું તે સાંભળો. જેઓ રાજસ' કે 'રાજસ-સાત્વિક' હોય છે તેઓને ફરીવાર જન્મ ધારણ કરવો પડે છે. પરંતુ જેઓ 'અત્યંત-સાત્વિક' હોય છે -તેમણે ફરીવાર અવતાર (જન્મ) લેવા પડતા નથી. તેઓ (સાત્વિકો) તો "આત્મ-તત્વ" નો સારી રીતે વિચાર કરીને, કેવળ પ્રતિબંધ ના નાશ ને માટે જ અવતરેલા હોય છે.અને આત્મ-તત્વનું જ બુદ્ધિથી મનન કર્યા કરે છે. આવા અત્યંત સાત્વિક-આત્મવેત્તા પુરુષો બહુ દુર્લભ હોય છે.
હે,રામ, આ રીતે આત્મ-વિચારના અધિકારી' એવા રાજસ અને સાત્વિક જીવો ના જન્મ વિષે મેં કહ્યું. પણ જે તામસ જીવો (રાક્ષસ-મૂંગા પશુઓ-વગેરે) છે તે તો સ્થાવર (જડ) જેવા જ છે,માટે જ્ઞાનના અધિકારની વાતમાં તેઓનો વિચાર કરવા યોગ્ય જ ના હોવાથી તેમના જન્મ વિષે હું અત્યારે અહીં કશું કહેતો નથી.
તલાર સંબંધી ભોગોમાં રુચિ
હે,રામ,ઉત્તમ જન્મ પ્રાપ્ત થયા છતાં પણ થોડા મનુષ્યો અને થોડા દેવો જ સંસાર સંબંધી ભોગોમાં રુચિ પામ્યા નથી માટે "વૈરાગ્ય એ અત્યંત દુર્લભ છે" એમ જણાય છે. જુઓપણ આત્મ-વિચારની પૂર્ણ યોગ્યતાને પામ્યો છે તો પણ સત્વગણમાં કંઈક રજોગુણનું મિશ્રણ હોવાને લીધે પર્ણ વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત નહિ થવાથી,આ (દશરથ રાજાનું) પુરોહિત-પણું કર્યા કરું છું. અને તમે વૈરાગ્ય આદિ સાધનોથી સંપન્ન છો.તો પણ તમે પરમાત્મા ના પદનો "વિચાર" કરતા નથી તેથી જ તમને આ સંસારની ભ્રાંતિ વધી છે.
હોવા
આત્મ-વિચારની પણ 19" એમ જણાય છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |