Page Text
________________
235
ચિંતા વિનાની,આત્મ-તત્વરૂપ પરમ ઇષ્ટ પદાર્થ ને પ્રાપ્ત થયેલી,અને "આ વસ્તુ ગ્રાહ્ય છે કે ત્યાજ્ય છે" એવી આસક્તિથી રહિત થયેલી મન ની જે પરિપૂર્ણ સ્થિતિ હોય છે, તે જ સમાધિ કહેવાય છે. મહાત્મા પુરુષનું મન જ્યારથી બોધ સાથે જોડાયેલું હોય, ત્યારથી જ તેમને એકધારી સમાધિ ચાલ્યા કરે છે. તત્વવેત્તા ની સમાધિ કદી પણ તૂટી જતી નથી,તત્વનું નિરંતર અનુસંધાન ચાલ્યા કરે તે જ સમાધિ છે. એટલે-તે તત્વવેત્તાની બ્રહ્માકારવૃત્તિ વિદેહકેવલ્ય થતાં સુધી તત્વના અવલોકનમાંથી વિરામ જ પામતી નથી.
જ્ઞાનીને વિષયોથી રહિત,ચૈતન્યનું નિરંતર સ્કૂરણ રહ્યા જ કરે છે. તેનો કોઈ પણ કાળ (સમય) આત્માના અનુસંધાન વગરનો હોતો જ નથી. તેથી તેનું મન કદી સમાધિ વગરનું હોતું જ નથી. જો મન છે તેમ ધારતા હો, તો જ્ઞાનીનું મન સર્વદા સ્થિતપ્રજ્ઞ (સમાધિમાં) પણ છે.અને, આત્મ-સ્વ-રૂપ વિના બીજો કોઈ પદાર્થ ના હોવાને લીધે મન નથી-એમ ધારતા હો તો-જ્ઞાનીને સમાધિ પણ નથી.
આત્મા જ સર્વમાં વ્યાપક છે,સર્વકાળમાં સર્વ-રૂપે છે અને સર્વ પ્રકારે છે. તો એવા અખંડ-આત્મ-સ્વ-રૂપ માં સમાધિ ના હોવી તે પણ શું કહેવાય? અને સમાધિ હોવી પણ શું કહેવાય? દ્વૈત-રૂપી વિભાગોથી રહિત થયેલા અને અત્યંત સમતાવાળા મહાત્મા-પુરુષો,સર્વદા સમાધિ-વાળા જ હોય છે એટલા માટે "આ તત્વવેત્તા સમાધિ વાળો છે અને આ તત્વવેત્તા એ સમાધિ વિનાનો છે" એવા પ્રકારનો બોલવાનો ભેદ ક્યાં સંભવે?
(૬૩) સરાએ પોતાની સહજ સ્થિતિનું વિસ્તારથી વર્ણન કર્યું
પરિધ કહે છે કે-હે, સુરઘુરાજા,હું તમારી પરીક્ષા કરી ચૂક્યો છું, તમે પરમપદને પામી ચૂક્યા છો. તમે અત્યંત શીતળ અંતઃકરણવાળા,આનંદ-રૂપી રસથી પૂર્ણ,બ્રહ્મવિધા-રૂપી ઉત્તમ લક્ષ્મીવાળા,અને, સધળા ઇષ્ટ-અનિષ્ટ વિષયોમાં આસક્તિ વિનાના દેખાવ છો. સાર-અસારનો વિચાર કરી,તેના નિર્ણય ના પાર ને પામેલા,તમે મોટી બુદ્ધિથી, "આ સઘળું જગત અખંડ બ્રહ્મરૂપ જ છે" એમ જાણો છો.અને તમે સઘળી વસ્તુઓ થી રહિત,પરમાત્માની અંદર ભરપૂર થયા છો.તમને પરમપદમાં એવી તૃપ્તિ મળી છે કે તે તૃપ્તિ -કદી પણ ક્ષીણ થશે નહિ.
સુરધુ કહે છે કે-હેમુનિ,જેને આપણે ગ્રહણ કરવા યોગ્ય માનીએ છીએ તેવી કોઈ વસ્તુ જ નથી.જે કંઈ આ સઘળું દૃશ્ય જોવામાં આવે છે તે-સધળું કંઈ જ નથી.મિથ્યા જ છે. જેનું ગ્રહણ કરવામાં આવ્યું હોય તેનો જ ત્યાગ કરી શકાય,પણ આપણે કશું ગ્રહણ જ નથી કર્યું તો આપણાથી ત્યાગ કરવા યોગ્ય પણ શું કહી શકાય?
સુરધુ કહે છે-પદાર્થ એક સમયે સારો લાગે છે તે બીજા સમયે તુચ્છ ભાસે છે, તો એ રીતે સંસારના સઘળા પદાર્થોમાં સારા-નરસા-પણા નું કોઈ ઠેકાણું નહિ હોવાને લીધે,પદાર્થોને સારા-નરસા ગણવા-રૂપી મારા મનની સ્થિતિઓ,ઘણા કાળથી ક્ષીણ થઇ ગઈ છે.
આ લોકમાં જે નિદા કે સ્તુતિ થાય છે, તે રાગથી જ થાય છે, અને તે રાગ એ ઈચ્છા જ છે. સારી બુદ્ધિવાળો તત્વવેત્તા પુરુષ તો સર્વથી ઉત્કૃષ્ટ-એક-પરબ્રહ્મ-રૂપી વસ્તુમાં જ રાગ ધરાવે છે. માટે તે બીજા સઘળા પદાર્થોની ઈચ્છા વિનાનો હોવાને લીધે કયા પદાર્થની નિંદા કરે કે કયા પદાર્થની સ્તુતિ કરે? જેમાં કોઈ પણ પદાથે ઇચ્છવા યોગ્ય નથી,એવા શૂન્ય જગતમાં કયા પદાર્થની ઈચ્છા થાય?
જેમ દિવસ ની શોભા ટળી જતા પ્રકાશ અને તડકો-એ બંનેનો નાશ થાય છે, તેમ ઈચ્છા ટળી જાય તો રાગ-દ્વેષ એ બંનેનો નાશ થાય છે. ટૂંકમાં એટલું જ સમજવાનું છે કે
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |