Page Text
________________
36
વાસ્તવિક રીતે જોવા જાઓ તો,લીંબડો કડવો નથી,શેરડી મીઠી નથી ચંદ્ર શીતળ નથી, કે અગ્નિ ગરમ નથી, તે છતાં,જે વસ્તુ પર જેવી કલ્પનાઓ નો "લાંબા સમય સુધી અભ્યાસ" કરવામાં આવે છે, તે વસ્તુ તેવા પ્રકાર ની જ અનુભવ માં આવે છે. અને એટલે જ લીંબડો કડવો,શેરડી મીઠી, ચંદ્ર શીતળ અને અગ્નિ ગરમ છે એમ પ્રતીત થાય છે.
"મોક્ષ" એ તો અકૃત્રિમ આનંદ છે.સાવધાન મનુષ્યોએ તે મોક્ષ ને માટે પોતાના મન ને તન્મય કરી દેવું જોઈએ. જેથી જ તે મોક્ષ ની પ્રાપ્તિ થાય છે. મન,તુચ્છ દૃશ્ય (જગત) ને છોકરાંની જેમ હાથમાં લઇ લઈને રમાડે છે. તે મન જો એ દૃશ્ય ને છોડી દેતો-દૃશ્ય ના સંસર્ગ થી થનારાં સુખ-દુઃખ થી તે ખેંચાતું જ નથી.
દૃશ્ય (જગત) રૂપ વિસ્તીર્ણ બંધન અપવિત્ર છે,ખોટું છે,મોહ ઉપજાવનારું છે અને પ્રતીતિ-માત્ર છે. તેની ભાવના જ કરો નહિ.જે દૃશ્ય (અંગત) છે તે જ "માયા" છે અને તે જ "અવિધા" (અજ્ઞાન) છે. માટે તેની ભાવના બહુ ભયંકર પુરવાર થાય છે. "મન નું દૃશ્ય માં જે એકાગ્ર-પણું રહે છે" તે જ મન માં "મોહ" ઉપજાવવાની "શક્તિ" છે,એમ સમજો. આમ છે,એટલે માટે જ "દૃશ્ય-રૂપ" જે ખોટો અને મહા-મેલો કાદવ છે તેને ધોઈ જ નાખો. મન માં જે સ્વાભાવિક રીતે "દૃશ્ય-પણું" જોવામાં આવે છે, એ જ સંસાર-રૂપી મદિરા છે, અને તે જ અવિધા (માયા) છે-એમ વિદ્વાન લોકો કહે છે.
જેમ,આંખ આગળ આવેલાં પડળ થી આંખે આંધળો થયેલ મનુષ્ય,સૂર્યના તેજ ને જોઈ શકતો નથી, તેમ,"દૃશ્યમય-પણા-રૂપ- અવિધા" (માયા) થી હણાયેલો જીવ કલ્યાણ પામતો નથી. હે,મહાબુદ્ધિમાન,એ અવિધા આકાશના વૃક્ષ ની પેઠે આકાશમાં વૃક્ષ હોઈ શકે નહિ) સંકલ્પ માંથી,પોતાની મેળે જ ઉત્પન્ન થાય છે.તે ભાવના નો નાશ કરવાનું સાધન કેવળ-"સંકલપ નો ત્યાગ" જ છે. જયારે દ્વૈત (પુરુષ અને પ્રકૃતિ) ની ભાવના ક્ષીણ થાય છે, ત્યારે સદવિચાર પોતાની મેળે જ પ્રફુલ્લિત થાય છે. અને તે સદવિચાર થી કોઈ પણ પદાર્થો માં આસક્તિ રહેતી નથી.
અસત્ય વિચાર નાશ પામે -અને-સત્ય વિચાર પ્રાપ્ત થાય, તો નિર્વિકલ્પ ચૈતન્ય અને નિર્મળ-સ્વરૂપ તે "બ્રહ્મ" ની પ્રાપ્તિ થાય છે કે જે બ્રહ્મ ની અંદર જગત,માયા,વિષ-જન્ય સુખ કે દુઃખકંઈ પણ જોવામાં આવતું નથી.પણ માત્ર "કેવળ-પણું" જ જોવામાં આવે છે.
જેમ, આકાશ એ વાદળાં થી નિઃસંગ છે (આકાશ નો વાદળાં જોડે સંગ હોતો નથી) તેમ,આત્મા,પોતાનાથી અભિન્ન એવાં ચિત્ત-ઇન્દ્રિયો આદિ થી અને અનંત વાસનાઓ થી નિઃસંગ છે. તે આત્મા અનર્થ-રૂપ-"દેહાધિક ની ભાવના" ને લીધે જાણવામાં આવતો નથી. કારણકે-તે બંધન-રહિત,ચૈતન્ય-રૂપ આત્માએ પોતાના માં જ બંધન ને કલ્પી લીધેલ છે.
જેમ,આકાશ દિવસના અને રાત્રિના સંબંધને કારણે જુદાજુદા પ્રકારનું હોય તેમ ભાસે છે, તેમ,આત્મા પોતાનામાંથી થતી જુદીજુદી વસ્તુઓ ની કલપના ને લીધે -જુદા જુદા પ્રકારનો ભાસે છે. કલાના નો ત્યાગ કરવામાં આવે તો-જે પદ અતુચ્છ છે,પરિશ્રમથી રહિત છે,ઉપાધિ થી રહિત છે, ભ્રમ થી રહિત છે, અને કલપનાઓ ના સંબંધ વગરનું છે-તે પદ બહુ જ સુખ આપે છે.
જેમ,ખાલી કોઠીમાં સિંહ હોવાનો ભય મિથ્યા છે, તેમ,આ કલિપત શરીરની અંદર,બંધન થઇ જવાનો ભય પણ મિથ્યા જ છે. જેમ,ખાલી કોઠીમાં નજરે જોતાં સિંહ નો પત્તો મળતો નથી, તેમ,વિચાર કરતાં,આ શૂન્ય શરીરમાં સંસાર-રૂપી-બંધન થયા નો પણ પત્તો મળતો નથી. જીવ ને "આ જગત છે અને આ હું છું"એવી ભ્રાંતિ ઉતપન્ન થયેલી છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |