Page Text
________________
174
કેવળ શાસ્ત્રાર્થના કથનમાં જ રુચિ ઉત્પન્ન થઇ.તેને ઉત્સવ-આદિ કૌતકમાં (ક્રિયાઓમાં પણ રુચિ રહી નહિ, હવે,તેનું મન ભોગો-રૂપી રોગોના સંબંધ માં પરોવાયેલું નહોતું.
આમ, તેનું ચિત્ત,ભોગાદિની કલ્પનાથી રહિત થયેલું હોવા છતાં,પણ બ્રહ્મ-વિધા-રૂપી વિશ્રાંતિમાં પહોંચ્યું નહોતું, તેથી તે ચિત્ત,વચમાં રહેવાને લીધે જાણે હિડોળામાં હિચકતું હોય તેવી સ્થિતિમાં રહ્યું હતું. ભગવાન વિષ્ણુએ પોતાની સર્વવ્યાપક અને શુદ્ધ સત્વાત્મક જ્ઞાન-શક્તિથી પ્રહલાદની તે સ્થિતિને જાણી, એટલે ભક્ત લોકોને આનંદ આપનારા શ્રી વિષ્ણુ પ્રહલાદના પૂજન કરવાના દેવાલયમાં પ્રહલાદના આવ્યા પહેલાં જ પધાર્યાદિત્યોના મોટા રાજા,પ્રહલાદે કમળ-સમાન નેત્રોવાળા વિષ્ણુ ભગવાન ને પધારેલા જાણીને, બમણા ઉપચારોથી સમૃદ્ધ કરેલી પૂજા વડે પ્રેમ-પૂર્વક તેમનું પૂજન કર્યું,પ્રહલાદ અતિ પ્રસન્ન થયો અને ભક્તિભરી વાણીથી તેમની સ્તુતિ કરવા લાગ્યો.
વસિષ્ઠ કહે છે કે-આમ, હે રામ,પ્રહલાદે ઘણા ઘણા ગુણોવાળી સ્તુતિઓ કરીને પૂજન કર્યું.એટલે જેમ રાજી થઈને, મેઘ,મયુરને પ્રત્યુત્તર આપે છે,તેમ,રાજી થઈને વિષ્ણુએ,પ્રહલાદને, નીચે પ્રમાણે પ્રત્યુત્તર આપ્યો.
(૩) પ્રહલાદે પોતાનું સચ્ચિદાનંદ સ્વલ્પ જોયું
ભગવાન કહે છે કે-હે ગુણો ના ભંડાર-પદૈત્ય-કુળના મોટા શિરોમણિ-રૂપ, તું મારી પાસેથી જોઈતું વરદાન માગી લે,એટલે ફરી જન્મો થવાનું દુઃખ શાંત જ થઇ જાય.
પ્રહલાદ કહે છે કે-હે, સઘળા સંકલ્પોના ફળોને આપનારા,અંતર્યામી પ્રભુ, આપના ધારવામાં જે વરદાન સઘળી દીનતાઓનું નિવારણ કરનારું હોય તે જ વરદાન મને આપો. ભગવાન કહે છે કે-હે,નિર્દોષ પ્રહલાદ,"બ્રહ્મ ના સાક્ષાત્કાર-રૂપ વિશ્રાંતિ મળવા સુધીનો વિચાર" કરવાથી જ અનર્થોની અત્યંત નિવૃત્તિ થાય છે અને પરમાનંદની પ્રાપ્તિ થાય છે, માટે તેનો "વિચાર" તને પ્રાપ્ત થાઓ.
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,પ્રહલાદને એટલું વચન કહીને વિષ્ણુ ભગવાન અંતર્ધાન થઇ ગયા. ત્યારે પ્રહલાદ,પૂજામાં મણિઓથી તથા રત્નો થી શણગારેલી ચિલી પુષ્પાંજલિ આપી, અને પ્રેમ થી ઉત્તમ પદ્માસન વાળીને,ચિત્ત થી આ પ્રમાણે ચિતવન કરવા માંડ્યું.
પ્રહલાદ પોતાના મનથી વિચાર કરે છે કેસંસારનું નિવારણ કરનાર વિષ્ણુ ભગવાને મને કહ્યું કે તું "બ્રહ્મ ના સાક્ષાત્કાર-રૂપ વિશ્રાંતિ મળવા સુધીનો વિચાર" વાળો થા-એટલા માટે હવે હું મનમાં આત્મા (બ્રહ્મ કે ચૈતન્ય) નો વિચાર કરું.
"હું" કે જે આ "સંસાર-રૂપી આડંબર" માં -- બોલું છું,ચાલું છું,ઉભો રહું છું અને પ્રયત્નથી વિષયોનો ઉપભોગ કરું છું, તે "હું" પોતે કોણ છું? (નોંધ-રમણ મહર્ષિ આ જ વાત વારંવાર કરતા હતા,અને તેમણે "હું કોણ" નામનું પુસ્તક લખેલું છે)
આ "જગત"-રૂપી વસ્તુ તો અત્યંત બાહ્ય છે તે કેમ હોઉં? માટે તે (જડ) "જગત" તો હું નથી. આ દેહ" તો ખોટો જ ઉદય પામેલો છે કે જે પોતે તો પોતાની સત્તાથી બોલવાને સમર્થ પણ નથી, આ દેહ (શરીર) પ્રાણવાયુની પ્રેરણાથી જ થોડો સમય ચાલનારો છે. અને અલ્પકાળમાં નષ્ટ થનારો છે,તથા જડ છે તેથી તે "દેહ" પણ હું નથી.
આ "શબ્દા" કે કાન ની જડતા-વાળી પૂતળીથી જ "આ ઉંચો છે-નીચો છે-પદ-રૂપ છે અને વાક્ય-રૂપ છે" વગેરે ભેદો પાડીને કાપી લેવામાં આવે છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |