Page Text
________________
100
આ સઘળું જગત એ ખોટા સંકલએ જ કરેલું છે અને પોતે ખોટું જ છે માટે તે ખોટું જણાયા પછી, તે જગતમાં પ્રીતિ રહેવાનો અવકાશ જ નથી. "જગત સાચું છે' એવી વાસના ન રહે, તો પછી જગતમાં પ્રીતિ કેવી રીતે રહે?.. વાસના ના ક્ષયથી જ મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે, અને મુક્તિ પ્રાપ્ત થયા પછી બીજું કંઈ પામવાનું રહેતું નથી.
આમ છે એટલે ક્રમે ક્રમે જગત નો અનાદર કરીને,સઘળા જગતને ખોટું જ જાણવું. દ્રશ્યો (જગત) નો અનાદર થાયતો પછી "હું દેહ છું" એવું અનુસંધાન છૂટી જાય અને આમ થાય તો-દેહના સુખ-દુઃખથી પોતાને લેપ (અસર કે આસક્તિ) થાય નહિ.
એવી જ રીતે દેહના સંબંધ-વાળાં સ્ત્રી-પુત્રો પણ મિથ્યા જ છે એવો નિર્ણય થવાથી,તેમના પર સ્નેહ (આસક્તિ) ની પ્રવૃત્તિ પણ થતી નથી.આમ આસ્થા (આસક્તિ) નીકળી જાય.એટલે હર્ષ-ક્રોધ-જન્મ-મરણ થતાં નથી. મન જ પોતે ચૈતન્યમાં પ્રતિબિંબ થી જીવ થઈને આ સઘળા ખોટા માનસિક નગર જેવા, ભૂત-ભવિષ્ય-વર્તમાન જગતને સુખ-દુઃખ-આદિના વિભ્રમોથી પરિવર્તન પમાડે છે.અને ધમાલ કર્યા કરે છે.
આ લોકમાં વાસનાઓથી ઘેરાયેલું જીવનું મન અનેક "શક્તિ"ઓથી ચળક્યા કરે છે, પણ વાસનાવાળો જીવ મલિન (ગંદુ) અને ચંચળ થઈને કામના ને લીધે જાત જાતની વ્યવહારની વ્યવસ્થા (પ્રવૃત્તિ) કર્યા કરે છે. સંકલપ-રૂપી જળના તરંગો કોઈ પણ રીતે નિયમિત કરી શકાતા નથી,જરાક વિષયનું સ્મરણ કરવામાં આવતાં, તે (સંકલપો) વધી જાય છે.અને વિષયના સ્મરણનો ત્યાગ કરવામાં આવતા તે ટૂંકા થઇ જાય છે.
હે,પુત્ર,સંકલપો -એ-આ જગતમાં અપ્રગટ આકારવાળા છે,તે પ્રદીપ્ત,ક્ષણભંગુર,ભ્રાંતિ આપનારા અને જડ ની જ સ્થિતિ પામનારા છે. જે પદાર્થ ખોટો હોય તેને ટાળવાનો ઉપાય તરત થઇ શકે છે અને તે ઉપાયથી તે ટળી પણ જાય છે, એમાં કોઈ સંદેહ નથી, કેમકે ખોટો પદાર્થ કદી સાચો હોતો જ નથી. જો સંકલ્પ -એ-સાચો પદાર્થ હોય તો તેને ટાળવો અશકય થઇ પડે-પણ તે સાચો નથી.અત્યંત ખોટો જ છે. અને તેથી જ તે (સંકલ૫) સહેલાઈ થી ટાળી શકાય છે.
હે,પુત્ર,જો કોલસાની કાળાશ ની પેઠે-સંસાર-રૂપી મેલ સ્વાભાવિક હોયતો તેને ધોઈ નાખવાની કોઈ મૂર્ખ જ પ્રવૃત્તિ કરે.(કોલસા ને ગમે તેટલો ધોવામાં આવે તો તેની કાળાશ નીકળી શકે નહિ!!) પણ સંસારરૂપી મેલ -એ (કોલસા જેવો) સ્વાભાવિક નથી-પણ એતો ચોખામાં રહેલ ફોતરા જેવો છે, આથી પુરુષ પ્રયત્ન થી તે ટળી જાય છે.પછી-ભલે ને તે મેલ અનાદિ કાળ નો જ ના હોય. જેમ ચોખાનું ફોતરું અને ત્રાંબાની કાળાશ-એ ક્રિયા (પ્રયત્ન) થી નષ્ટ થાય છે, તેમ,જીવનો સંસાર-રૂપી મેલ,જ્ઞાનથી નષ્ટ થઇ જાય છે. એમાં કોઈ જ જાતનો સંદેહ નથી.
એટલા માટે તું,જ્ઞાન ના અભ્યાસમાં ઉધમ-વાળો થા. ખોટા વિકલ્પોથી ઉઠેલા આ સંસારને અત્યાર સુધી જીત્યો નથી એ બહુ મોટી ભૂલ કરી છે. જેમ,અંધારાથી થયેલી આંધળાપણાની ભ્રાંતિ,દીવાના પ્રકાશથી ખોટી પડી જાય છેતેમ,આ સંસાર-એ-"વિચાર" થી ખોટો પડી જાય છે. હે,પુત્ર,આ સંસાર તારો નથી અને તું સંસારનો નથી.ખોટી ભ્રાંતિને તજી દે,અને ખોટા સંસારનું સ્મરણ કરવું છોડી દે.મોટી સંપત્તિ થી ચમકતા "મારા આ ભોગ-વિલાસો સાચાં છે અને તે વિનાશ નહિ પામે" એવો તારે મનમાં વિભ્રમ રાખવો જ નહિ. તું,તારા વિસ્તાર પામેલા વિલાસો અને બીજું જે કંઈ પણ આ દૃશ્ય છે તે સઘળું આત્મ-તત્વ જ છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |