________________
જેમ,તેલને,વ્રેિટને,કોડિયાને -ઓળંગીને, પર રહેલો પ્રકાશ, દોરીથી બાંધી શકતો નથી, તેમ,સઘળા પદાર્થોને,ઓળંગીને રહેલો હું (આત્મા) કોઇથી પણ બંધાતો નથી. મારે (આત્માને) વળી,વિષયોની સાથે,ઇન્દ્રિયોની સાથે,કે જન્મ-મરણ સાથે શો સંબધ હોય?
જેમ આકાશ નિરાકાર હોવાથી તેને કોઇ સાથે સંબંધ થતો નથી,
અને તે આકાશ ના પર કોઇનો,કશાથી-પ્રહાર પણ થઇ શકતો નથી, તેમ,શરીરના સેંકડો ટુકડે ટુકડા થઇ જાય પણ મારું કશું ખંડન (કે નુકશાન) થતું નથી.
ઘડો ભાંગી જાય અને નષ્ટ થઇ જાય,તો પણ ઘડામાં જે આકાશ (ઘડાકાશ) હતું તેને શી હાનિ છે? જેમ,પિશાચ,મુદ્ધે નહિ હોવા છતાં,ખોટી ભ્રાંતિ થી જ ઉદય પામે છે,
તેમ,જડ મન-કે જે મુલે નહિ હોવા છતાં,ખોટી ભ્રાંતિ થી જ ઉદય પામ્યું છે, તે મન જો જ્ઞાન ના પ્રભાવથી નષ્ટ થઇ જાય,તો પણ મને શી હાનિ?
પ્રહલાદ સ્વગત બોલે છે કે-સુખ-દુઃખમય વાસનાઓથી ભરપૂર રહેનારું મારું મનપ્રથમથી જ અજ્ઞાનની દશામાં હતું,પણ હવે નથી.
હમણાં,તો મને દેશ-કાળ-આદિ ની મર્યાદા વિનાની અનંત શાંતિ મળી છે. પ્રકૃતિ ભોગવે છે,મન લે છે,દેહ કલેશો ને પામે છે અને આત્મા જોયા કરે છે (સાક્ષી)તેમ છતાં,કોઈ મનુષ્ય,એ આત્મા,
ભોગવવાને,લેવાને,કલેશોને પામવા માટે-પોતામાં છે-એમ-માની લે-એ તો મૂર્ખતા જ કહેવાય !! આ મૂર્ખતા-વાળી ચકરી કોને નાખી હશે? હકીકતમાં આત્માને કોઇ ક્ષતિ છે જ નહિ.
પ્રહલાદ સ્વગત કહે છે કે-મને ભોગો મળે તેવી ઇચ્છા નથી કે ભોગોના ત્યાગની પણ ઈચ્છા નથી. જે આવતું હોય તા ભલે આવે અને જે જતું હોય તે ભલે જાય,
મને સુખ પર રાગ નથી અને દુઃખ પર દ્વેષ નથી.મારે તેમની સાથે શો સંબંધ? શરીર માં અનેક પ્રકારની વાસનાઓ ઉદય પામે કે અસ્ત પામે-મારે તેની સાથે શો સંબંધ?
181
અહો,આટલા કાળ સુધી અજ્ઞાન-રૂપી શત્રુએ મારા વિવેક-રૂપી-સર્વસ્વને હરી લઈને મને કચડી નાખ્યો હતો, પણ હવે, મારા સ્વ-રૂપમાંથી જ ઉત્પન્ન થયેલી વિષ્ણુ ની અનહદ કૃપાથી,એ સઘળું સમજવામાં આવતા, તે શત્રુને મેં તોડી નાખ્યો છે,અને સઘળું-સર્વસ્વ (વિવેક-વગેરે) પાછું મેળવીને બધું ઠીક કરી લીધું છે.
મેં હવે, મારા,મારા 'શરીર-રૂપી-ઝાડની બખોલમાંથી,'બ્રહ્મ-વિષય-રૂપી-મંત્ર' વડે, 'અહંકાર-રૂપી પિશાચ' ને કાઢી મુક્યો છે,એટલે તે (શરીર) અત્યંત પવિત્ર થયું છે અને ખીલ્યું છે. દુષ્ટ 'આશાઓ-રૂપી-દોષો' નો નાશ થવાને લીધે,'મોહ-રૂપી-દારિદ્રય' ટાળી જવાથી, હું 'વિવેક-રૂપી-ધન'ને પ્રાપ્ત કરીને મહા-સમર્થ થયો છું.
જે જાણવાનું છે તે સર્વ જાણી લીધું,અને જે કંઈ જોવાનું હતું તે સર્વ જોઈ લીધું. અને હવે મને એવો પુરુષાર્થ પ્રાપ્ત થયો છે કે-જે પછી બીજું કંઇ પામવાનું બાકી રહેતું નથી.
મારું 'મોહ-રૂપી ઝાકળ' ટાળી ગયું છે,'વાસના-રૂપી ઝાંઝવાં' ના પાણી શાંત થઇ ગયા છે,અને પરમાત્મા-રૂપી-વિશાળ ભૂમિ' ને પ્રાપ્ત થયો છું.
વિષ્ણુ ની સ્તુતિ કરવાથી,વિષ્ણુ ને પ્રણામ કરવાથી,વિષ્ણુ ની પ્રાર્થના કરવાથી અને શમ-નિયમના પ્રભાવથી, મને આ 'મહા-સમર્થ આત્મા' જોવા મળ્યો છે અને સ્પષ્ટ રીતે જાણવામાં આવ્યો છે.