Yog Vaasishtha Part 02

SR No.: 008126
Original Sutra Author: N/A
Author: Anil Pravinbhai Shukla
Publisher: Anil Pravinbhai Shukla
Publication Year: 2014
Total Pages: 301
Language: Gujarati
Classification: Book_Other
File Size: 6 MB

Page 109

108
પછી,જેમ,સમુદ્ર તરંગોને ઉછાળે છે, તેમ મહાબુદ્ધિમાન બ્રહ્માએ તે તેજ ના અવશેષ રહેલા ભાગને વિભાગો પાડીને ઉછાળ્યા,કે જેમાંથી પોતાના (બ્રહ્માના) જેવી જ શક્તિઓ વાળા,તેમજ સંકલ્પ-માત્ર થી ઐશ્વર્યોને પામેલા,પ્રજાપતિઓ (કશ્યપ-મરીચિ આદિ) ઉત્પન્ન થયા. આ પ્રજાપતિઓ પણ જે જે રીતે સંકલ્પો કરવા લાગ્યા,તે તે,વસ્તુઓને તે તે રીતે તે વસ્તુઓને પામવા લાગ્યા.અને અનેક જાતના પ્રાણીઓ ના સંકલ્પોથી અનેક પ્રાણીઓ તેમના જોવામાં આવ્યા. કે જેમાં આગળ જતાં મૈથુનની ક્રિયા ચાલી-જેના પરિણામે પ્રાણીઓનો મૈથુની-સૃષ્ટિનો) વિસ્તાર થયો.
પછી બ્રહ્માએ વેદો નું સ્મરણ કરીને ઘણાઘણા પ્રકારના યજ્ઞો ના પ્રકારો કલયા, અને પોતાને રહેવાના કમળમાં ચૌદલોકોની સ્થિતિ કલ્પી. હે, રામ,આ રીતે, મન જ મોટા શરીર-વાળા બ્રહ્મા નું રૂપ લઈને ત્રણ-ગુણ-મય સ્વરૂપ વળી સૃષ્ટિને ઉત્પન્ન કરે છે. કે જે સૃષ્ટિ-પ્રાણીઓના સમૂહોથી વ્યાપ્ત છે,સમુદ્રોથી,પર્વતોથી,તથા વૃક્ષોથી ભરપૂર છે. ચડતા-ઉતરતા-લોકોની રચનાવાળી છે.વળી તે સુખ-દુઃખ,જન્મ-મરણ અને જરા જેવી અનેક વ્યાધિઓ અને ચિંતાઓથી ઘેરાયેલી છે.રાગ-દ્વેષ-ભય વગેરેના ઉદ્વેગ-વાળી છે.
બ્રહ્માની કલ્પના અનુસાર જ બીજાઓની કલ્પનાઓ-પ્રવર્તે એવો "માયા" નો સંપ્રદાય છે. જેમ,બ્રહ્મામાં સમષ્ટિ-મન રહેલું છે, તેમ, બીજાં પ્રાણીઓમાં વ્યષ્ટિ-મન રહેલું છે. એ મન સઘળાં પ્રાણીઓમાં રહીને સંસારની જ કલ્પના કર્યા કરે છે પણ- કોઈ વિરલ પ્રાણી માં રહેલું મન,બ્રહ્મ ની ભાવના પણ કરે છે. આ રીતે,મને-સંકલ૫-માત્રથી તરત જ કલ્પી લીધેલો-જગત-રૂપી મિથ્યા ભ્રમ - એ અજ્ઞાનીઓની દ્રષ્ટિમાં "સ્થિર-પણા" (સ્થિતિ) ને પ્રાપ્ત થયો છે.
જગતની સઘળી "ક્રિયાઓ" (કર્મો) પણ સંકલપ થી જ પેદા થાય છે.અને એ "ક્રિયાઓ ના નિયમ" ને અનુસરનારા દેવતાઓ (પ્લો) પણ સંકલ્પથી જ પ્રગટ થાય છે. પછી સૃષ્ટિ નો વિસ્તાર તથા ઇન્દ્ર અને વિરોચન-વગેરે કેટલાએક રાજાઓ-પરસ્પરની શત્રુતા કરનારા થાય છે. તેઓ પોતાના ઉત્કર્ષ ને માટે ધર્મની અને અધર્મની વૃદ્ધિ કરવાને માટે યત્ન કરવા લાગે છે. એટલે પ્રજામાં,વધ-બંધન-રોગ વગેરે ક્લેશોની ભારે પીડા થાય છે.
એ જોઇને કાયર થયેલા બ્રહ્મા કમળ પર બેસીને વિચાર કરે છે કે આ સૃષ્ટિ,મેં મારા મને મારા ભારે ભારે સંકલ્પોની જાળથી જ બની છે, પણ હવે તો હું આ સંકલ્પોને ઉછળવાની પદ્ધતિ થી કાયર થઇ ગયો છું. આવો નિશ્ચય કરીને કલ્પનાઓ-રૂપી અનર્થમાંથી વિરામ પામીને સંકલ્પો કરવાના છોડી દઈને) તે બ્રહ્મા પોતાના મનથી,પોતાના સ્વ-રૂપ-ભૂત અનાદિ-પર-બ્રહ્મ નું અનુસંધાન કરવા માંડે છે.
આમ આવા અનુસંધાનના પ્રભાવથી બ્રહ્મા શાંત થાય છે, તેમનું મન ગળાઈ જાય છે અને કેવળ પરબ્રહ્મ ના પ્રકાશ-વાળા ધ્યાનમાં જ વિશ્રાંતિ ભોગવે છે.મમતાથી અને અહંતા થી રહિત થયેલા અને ધ્યાનથીપરમ શાંતિને પ્રાપ્ત થયેલા તે બ્રહ્મા પોતાના સ્વરૂપ માં જ રહે છે.
પણ,વળી પાછા,કોઈ સમયે,તે બ્રહ્મા "વૃત્તિ ના ચલન"ને લીધે, એકાગ્રતા-રૂપી ધ્યાન કરવું છોડી દે છે અને સંસારનો વિચાર કરવા લાગે છે. અનેક સુખ-દુઃખથી ઘેરાયેલા પ્રાણીઓની કષ્ટમય સ્થિતિ જોઈને બ્રહ્મા નું મન કરુણાથી ઉભરાઈ જાય છે, એટલે તે પ્રાણીઓનું કલ્યાણ કરવા માટે અને તેમણે મુક્તિનો માર્ગ દેખાડવા માટે "ગંભીર અર્થો-વાળાં અને બ્રહ્મજ્ઞાનથી ભરેલાં" અનેક પ્રકારનાં શાસ્ત્રો (વેદો-પુરાણો) રચે છે.