Page Text
________________
127
હું આજ સુધી વિરક્ત થયો નથી,માટે કષ્ટ થી પણ અતિ કષ્ટને પ્રાપ્ત થયો છું. અને દુઃખથી પણ અતિ દુઃખને પ્રાપ્ત થયો છું. આવા અધમ મનવાળા મને ધિક્કાર હો! જે જે વસ્તુઓને રમણીય જાણીને મેં તેઓમાં દૃઢ ભાવના બાંધી, તે તે સર્વ વસ્તુઓ નષ્ટ થઇ ગઈ,માટે આ સંસારમાં સારું શું છે?
મધ્યમાં મનહર લાગતી જવાની,અંતમાં મનોહર લાગતો ધર્મ અને પ્રાપ્તિ સમયે મનોહર લાગતા વિષયોએ સઘળું વિનાશ-રૂપી ચંડાળથી દૂષિત છે-અને અપવિત્ર જ છે. મનુષ્ય જે જે પદાર્થોમાં આસ્થા બાંધે છે-તે તે પદાર્થોમાં અત્યંત દુઃખનો જ પ્રાદુર્ભાવ થતો જોવામાં આવે છે. આ સંસારમાં અવિવેકી મનુષ્યો-દિવસે દિવસે અધિક પાપ વાળા,ક્રૂર અને અધિક ખેદ આપનારી દશાને પ્રાપ્ત થતા જાય છે. મૂર્ખ મનુષ્ય બાલ્યાવસ્થા માં અજ્ઞાનથી ખરાબ થાય છે જુવાનીમાં કામદેવથી ખરાબ થાય છે, અને બાકીની અવસ્થામાં સ્ત્રીની ચિંતાથી ખરાબ થાય છે. તો પછી-પોતાના ઉદ્ધારનું કંઈ સાધન કરવું એ ક્યારે બને?
આ સંસાર આરંભમાં તથા અંતમાં હોતો નથી,રસ વગરનો છે,દરિદ્રતા અને રોગો-વગેરેથી દૂષિત છે, અને તેમાં (સંસારમાં) સાર-રૂપ સમજાયેલી,ધન-વગેરે વસ્તુઓ ખરેખર તો સાર વિનાની જ છે - છતાં, દુર્મતિ પુરુષ,એ સંસારને આસક્તિથી જોયા કરે છે.એ કેવું ગણાય?, રાજસૂય અને અશ્વમેઘ -વગેરે સેંકડો યજ્ઞો વડે યજન કરવાથી પણ બ્રહ્મ-લોક (સ્વર્ગ) ની પ્રાપ્તિ થી વધારે ફળ મળે તેમ નથી,કે જે બ્રહ્મ-લોક પણ મહા-કાળના એક નાના સમયમાં જ નષ્ટ પામે છે!
પૃથ્વી,પાતાળ કે સ્વર્ગમાં એવો કયો પ્રદેશ છે કે જેમાં આપદાઓ-રૂપી ઝેરી ભમરીઓ કરડી ખાય નહિ? આધિઓ-ચિત્ત-રૂપી-રાફડામાં રહેનારા સર્પો-રૂપ છે -અને-વ્યાધિઓ શરીર-રૂપી વૃક્ષના પલ્લવો-રૂપ છે, તેમનું નિવારણ કેમ થઇ શકે? વિદ્યમાન (દેખાતા) પદાર્થો ને માથે નાશ નિશ્ચિત રીતે રહેલો જ છે,પ્રિય પદાર્થોના માથે અપ્રિયતા રહી જ છે, અને સુખો ને માથે દુઃખી રહ્યા જ છે. તો હવે એમાં હું કોનો આશ્રય કરું?
અજ્ઞાનથી મોહ પામેલા પામર મનુષ્યો વૃથા જ જન્મે છે, અને વૃથા જ મરે છે. સઘળી પૃથ્વી આવા પામરોથી જ વ્યાપ્ત છે.સાચાં સાધુ-પુરુષો જોવા મળવા બહુ દુર્લભ છે. જીવન અને જીવનમાં રહેલા જીવો એ સર્વ ક્ષણભંગુર છે અને તેને હસી કાઢવા જ યોગ્ય છે.
જીવનમાં જો એક રમણીય પદાર્થ મળે તો પણ તેનાથી ય વધારે રમણીય પદાર્થ મળ્યા વગર રહી જાય છે, જો એક સ્થિર પદાર્થ મળે તો તેના કરતાં ય વધારે સ્થિર પદાર્થ મળવાનો રહી જાય છે, માટે જે રમણીય કે સ્થિર પદાર્થ મળવાથી જે પ્રસન્નતા થાય છે તેના અંતે ચિતા જ રહે છે.. આમ હોવાથી પદાર્થ મેળવવાની ઈચ્છા કરવી કે તે પદાર્થ મેળવીને રાજી થવાનું એ વ્યર્થ જ છે.
જો વિચિત્ર સંપત્તિઓ મેળવીને મન રાજી થતું હોય તો પણ હું તો એમ જ ધારું છું કેતે સંપત્તિઓ ઘણા કષ્ટો વેઠ્ઠયા પછી મળે છે અને આવી સંપત્તિઓનું રક્ષણ કરવા છતાંઅંતે તે અવશ્ય જતી રહે છે.માટે તે સંપત્તિઓ સાચી (સારી) નથી,પણ એક પ્રકારની મોટી આપદાઓ જ છે.
આ જગત કેવળ મનના વિલાસ-રૂપ જ છે અને સમુદ્રમાં દેખતા ચંદ્રના પ્રતિબિંબ ની પેઠે ચંચળ છે. તેમાં "આ મારું છે" એ ચાર અપૂર્વ અક્ષરો શાથી પ્રાપ્ત થયા છે?
આ જગતની સ્થિતિ કાકતાલીય ન્યાય ની પેઠે અકસ્માત (સંબંધ વિના જ) બનેલી છેતેમાં,મન-રૂપી ધુતારાએ "આ ત્યાજ્ય છે અને આ ગ્રાહ્ય છે" એવી ભાવના ખોટી રીતે વ્યર્થ જ કરી લીધી છે.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |