Page Text
________________
238
આ પ્રમાણે ચોથી ભૂમિકામાં આત્માનો અનુભવ થતાં,તે પછી ની પાંચમી ભૂમિકામાં,વિષયોની વાસનાઓનો અત્યંત વિનાશ થાય છે. તે પછી ની છઠ્ઠી ભૂમિકામાં,યત્ન વિના જ પરમ પુરુષાર્થ-રૂપ આત્માનો,સર્વદા અને પૂર્ણપણે અનુભવ થાય છે.અને તે પછીની સાતમી ભૂમિકામાં સમાધિની અને સમાધિ ના થવી-તે બંનેની પણ સમતા થઇ જવાને લીધે,પરમાત્માની સાથે એકરસપણે જ થાય છે. કે જે પરમાત્મા ની સાથેનું એકરસપણું) બ્રહ્માદિ મહાત્માઓથી પણ માપી શકાતું નથી.
(૬૫) વિલાસ અને ભાસ નું આખ્યાન-તેઓને થયેલો શોક
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ,અહંતા મમતા નો ત્યાગ કરીને અને મનથી જ મનને કાપી નાખીને જો આત્માનું અવલોકન કરવામાં ના આવે તો જગત-રૂપી દુઃખ ચિત્રમાં આલેખાયેલા સૂર્યની પેઠે અસ્ત પામતું નથી. આ વિષયમાં જ ભાસ-વિલાસ નામના બે મિત્રોના સંવાદ-રૂપ પ્રાચીન ઈતિહાસ કહેવામાં આવે છે.
આ પૃથ્વી પરના સહ્યાદ્રિનામના પર્વત ના શિખરમાં અત્રિ-ઋષિનો એક મોટો સુશોભિત આશ્રમ છે. તેમાં શુક્ર અને બૃહસ્પતિ નામના બે પંડિત તપસ્વીઓ રહેતા હતા.તેમના ભાસ-વિલાસ નામના બે પુત્રો હતા. બંને પુત્રો માત-પિતાના આશ્રય થી અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામ્યા.અને સાથે જ રહેતા હતા. સમય થતાં-વૃદ્ધાવસ્થાને લીધે તેમનાં માતા-પિતા શરીરને ત્યજી દઈને સ્વર્ગમાં ગયાં.
ત્યારે તે ભાસ-વિલાસ પોતાના માતા-પિતાની મરણ પછી ની સઘળી ક્રિયાઓ કરીને વિલાપ કરવા લાગ્યા. શોકને લીધે થયેલ વ્યથાથી પીડાયેલા,એ બંને જણા કરુણાથી ભરેલી વાણીથી વિલાપ કરીને,ચિત્રમાં આલેખાયેલા હોય તેમ શરીરોની સઘળી ચેષ્ટાઓથી રહિત થઇ ગયા. તેઓ મરણ પામ્યા નહિ પણ મૂછિત થઇ ગયા.
(૬૬) અજ્ઞાની મનુષ્ય દુઃખમાં જ પડયો રહે છે
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે,રામ, પછી ઘણે કાળે મૂછ ઉતરતા, શોકથી અત્યંત પરાભવ પામેલા,અને સુકાયેલાં અંગોવાળા,એ બે તપસ્વીઓ છુટા પડીને કેટલાક કાળ વનમાં જ રહ્યા. વર્ષો પસાર થઇ ગયાં અને બંને વૃદ્ધ થઈ ગયા. જેમને તત્વબોધ મળ્યો નહોતો.એવા તે બંને ઘણે કાળે એક દિવસ ભેગા થયા ત્યારે પરસ્પર વાતો કરવા લાગ્યા.
વિલાસ કહે છે કે-હે,ભાસ,તું ભલે આવ્યો.મારાથી છૂટા પડ઼યા પછી,આ જગતમાં આટલા દિવસો તેં ક્યાં કાઢયા? તારું તપ સફળ થયું? તારી બુદ્ધિ શાંત રહે છે ને? તને તત્વબોધ મળ્યો? તું કુશળ છે ને?
ભાસ કહે છે કે-હે,વિલાસ,તું પણ આજ મને જોવામાં આવ્યો એ બહુ સારું થયું અને મારું આવવું સફળ થયું. હે ભાઈ,જ્યાં સુધી જાણવાની વસ્તુ,જાણવામાં આવી નથી,ચિત્તના કામ-આદિ સંકલ્પો ક્ષીણ થયા નથી અને આ સંસાર-સમુદ્ર તરાયો નથી,ત્યાં સુધી આપણું કુશળ ક્યાંથી જ હોય?
જ્યાં સુધી,ચિત્તની વાસનાઓ કપાઈ ગઈ નથી,યોગ્ય સમજણ મળી નથી,અને આત્મજ્ઞાન ઉદય પામીને આત્માનો લાભ મળ્યો નથી, ત્યાં સુધી આપણે કુશળ ક્યાંથી હોય?
મનુષ્યનાં જીવનનાં વર્ષો,આસક્તિ,તૃષ્ણાઓ,મોહમાં,વિષય-સુખોમાં વીતી જાય છે અને વિવેક નબળો પડતો જાય છે. વૃદ્ધાવસ્થામાં પુત્ર-આદિએ કરેલ અપમાનો થી લેવાઈ ગયેલું અને જેની શોભા નાશ પામી હોય તેવું શરીર સુકાઈ જઈને મરણ ને શરણ થાય છે, ત્યારે તે ક્યાં ગયું તે જાણવામાં પણ આવતું નથી. તેમ છતાં,લાંબા કાળથી ચિંતા-રૂપી ચક્રમાં બંધાયેલું અને દુષ્ટ ક્રિયાઓ તથા દુષ્ટ રીતિઓમાંજ આસક્ત રહેનારું ચિત્ત,તૃષ્ણા માં ધૂમરીઓ ખાય છે અને ચિંતાઓમાં ઘેરાયેલું તે ચિત્ત ક્ષણમાત્ર શાંતિ આપતું નથી.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |