________________
266
કે જેથી,એ (દેહરૂપી) ઘરમાં,શમ-દમ-આદિ સજ્જનો આવી શકતા જ નહોતા,
હે લુચ્ચા ચિત્ત,તું કે જડ છે,અને પ્રેત જેવા આકારવાળું (મિથ્યા) છે,તે જતું રહેવાથી, આ મારું દેહ-રૂપી ધર,શમ-દામ-આદિ સધળા સજ્જનોને સેવવા યોગ્ય થયું છે. તું પ્રથમ પણ નહોતું (ભૂતકાળમાં) હમણાં પણ નથી (વર્તમાન કાળમાં) અને હવે પછી પણ ભવિષ્યકાળમાં) હોવાનું નથી જ-આ પ્રમાણે હું તને જાણું છું-તો પણ મારી પાસે ઉભું રહીને કેમ લજાતું નથી? અહો,તારું નિર્લજ્જ-પણું ભારે છે.
હે ચિત્ત-રૂપી વૈતાલ,તું તૃષ્ણાઓ રૂપી પિશાચણીઓ સાથે અને ક્રોધ આદિ યક્ષોની સાથેમારા દેહ-રૂપી ધરમાંથી નીકળી જા. અહો,આ ચિત્ત-રૂપી દુષ્ટ પિશાચ-એ વિવેક-રૂપી મંત્રથી દેહ-રૂપી ઘરમાંથી નીકળી ગયો તે બહુ સારું થયું. અહો,આ અત્યંત મોટું આશ્ચર્ય છે-કે જે જડ અને ક્ષણમાત્રમાં તૂટી જનારા મન-રૂપી ધુતારાએ, આ સઘળા લોકોને પરવશ કરી નાખ્યા છે.
હે ચિત્ત,તું લોકોની અંદર "દેહ એ જ આત્મા છે" એવું સમજનાર નિર્બળ મનુષ્યને અડચણ કરે છેતેમાં તારું શું પરાક્રમ છે? શું બળ છે? શું મોટાઈ છે? (કંઈ નથી) જો તું હવે મારા એકલાની જ આગળ આવીને કંઈ પણ મસ્તી કરે તો હું તને પરાક્રમી,બળવાન કે મોટું સમજુ. હે રાંક ચિત્ત,તું સર્વદા મરેલું જ છે.એટલે તને મારતો નથી.
હે ચિત્ત, તું અનાદિકાળથી મરેલું જ છે માટે મુદલે છે જ નહિ-એ આજ મારા સમજવામાં આવ્યું છેતેથી,હું તારી આશા ત્યજીને કેવળ મારા-સ્વ-રૂપમાં જ રહું છું. કેમકે -તું મરેલું છે એમ સમજ્યા પછી, તારા જેવા લુચ્ચાની સોબતમાં રહી પોતાનું આખું જીવન નકામું કાઢવું એ યોગ્ય ના જ કહેવાય. માટે હું તને ત્યજી દઉં છું.
હું ક્ષણ-માત્રમાં મન-રૂપી શઠને દેહ-રૂપી ઘરમાંથી કાઢી મુકીને,આજ સ્વસ્થ થઈને રહ્યો છું, મારામાં જે ભૂત (મન-રૂપી-ભૂત) હતું તે નીકળી ગયું. હે ચિત્ત,મેં તારાથી ઠગાઈને,લાંબા કાળ સુધી,ઘણાંઘણાં તોફાનો કર્યા,હવે એ તોફાનોને સંભારી-સંભારીને હું હસું છું ચિત્ત-રૂપી વૈતાલ શાંત થતા,પવિત્ર સ્થિતિને પ્રાપ્ત થયેલા, આ શરીર-રૂપી નગરમાં હું આજ કેવળ સુખથી રહ્યો છું-તે બહુ સારું થયું.
કેવળ "વિચાર-રૂપી-મંત્ર" થી ચિત્ત મરી ગયું,ચિતા પણ મરી ગઈ,અને અહંકાર-રૂપી રાક્ષસ પણ મરી ગયો. આજે હું કેવળ સ્વસ્થ અને ભરપૂર-થઈને રહ્યો છું. મારે ચિત્ત શું સગું થતું હતું?આશા શું સગી થતી હતી?અને અહંકાર પણ શું સગો થતો હતો? મારો એ મફતનો પરિવાર આજ સંપૂર્ણ નાશ પામ્યો છે-એ બહુ સારું થયું.
હું કે જે એક" જ છું,પૂર્ણકામ છું,નિત્ય છું,નિર્મળ સ્વ-રૂપવાળો છું અને વિકલ્પો થી રહિત ચૈતન્ય-રૂપે પ્રકાશું છું, તેને જ હું વારંવાર પ્રણામ કરું છું. હું કે જે શોકથી રહિત છું,મોહ થી રહિત છું,દેહાદિ-રૂપ નથી,અહંકાર-રૂપ નથી,કોઈ સમયે ના હોઉં તેમ પણ નથી, અને મારાથી કંઈ પણ જુદું ન હોવાને લીધે,સર્વ-રૂપ પણ છું-તેને જ હું વારંવાર પ્રણામ કરું છું.
મને આશાનો-કર્મોનો-સંસારનો અને દેહનો-પણ સંબંધ નથી,એટલા માટે હું કે જે અસંગ-સ્વ-રૂપ છું. તેને જ હું વારંવાર પ્રણામ કરું છું. હું કે જે "આત્મા" એ શબ્દ થી પણ કહેવાઉં એવો નથી,બીજા કોઈ શબ્દથી પણ કહેવાઉં તેવો નથી,