Page Text
________________
206
કેવળ ચિત્તને દબાવવા-રૂપ-મહાન-ઔષધ વિના, બીજો ગમે એવો પ્રયત્ન કરવામાં આવે તો પણ,સંસાર-રૂપી-મહારોગ શાંત થાય તેમ નથી. માટે પરમ કલ્યાણની પ્રાપ્તિને માટે ચિત્તને જ વશ કરો.
જેમ ઘડાનું આકાશ ઘડાની અંદર જ રહે છે, અને જેમ ઘડાનો નાશ થયા પછી,ઘડાનું આકાશ રહેતું નથી, તેમ,ચિત્ત નો નાશ થઇ જાય પછી સંસાર રહેતો નથી. ચિત્ત-રૂપી-ઘડાની અંદર જ રહેલું,અનેક જન્મ-મરણોથી ભરેલું અને અનાદિ સંસાર-રૂપી-જે આકાશ છે, તેનો ચિત્તના નાશથી નાશ કરી નાખીને તમારા સ્વ-રૂપ-ભૂત-બ્રહ્મ-રૂપી આકાશ (મહાકાશ) માં પ્રવેશ કરો.
આ ચિત્તને,જો,ભૂતકાળના અને ભવિષ્યકાળ ના વિષયો અનુસંધાન ને ત્યજી દઈને,અને વર્તમાનકાળના બાહ્ય-વિષયો થી પણ આસક્તિ-રહિત થઈને,સેવવાનો અભ્યાસ કરવામાં આવે તો તેને ચિત્ત- એ અચિત્ત-પણાને પ્રાપ્ત થઇ જાય છે. જો તમે ક્ષણેક્ષણ,સંકલ્પનું અને સંકલ્પના અંશોનું અનુસંધાન ત્યજી દેતા જશો, તો પરમ પવિત્ર બ્રહ્મ-પણું તમને મળી જ ચુક્યું છે-તે વાતમાં સંશય નથી.
જ્યાં સુધી સંકલ્પોની કલ્પના હોય ત્યાં સુધી, ચિત્તની વિભૂતિઓ રહે છે. જ્યાં સુધી આત્મા ને ચિત્તનો સંબંધ (અજ્ઞાન) હોય ત્યાં સુધી જ સંકલ્પો ની કલ્પના રહે છે, પણ જો આત્મતત્વ ને ચિત્ત થી જુદું પાડીને તેની ભાવના (જ્ઞાન) કરવામાં આવે તોપોતાના સંસારનાં કામ,કર્મ,તથા વાસના -આદિ મૂળિયાં, એ મૂળ અજ્ઞાનની સાથે જ બળી જ ગયાં છે તેમ સમજો. ચિત્તના સંબંધથી રહિત થયેલું જે આત્મતત્વ છે તે જ-પ્રત્યક્ષ ચેતન (ચૈતન્ય)કહેવાય છે. અને તે પ્રત્યક્ષ ચેતન-ચિત્તથી રહિત જ રહેનાર છે, માટે તેમાં કાળના-રૂપી મેલ ઉત્પન્ન થવાનો ભય જ નથી.
જે સ્થિતિમાં આ અભાગિયું મન રહે જ નહિ-તે જ સ્થિતિ સારી છે. તે જ સ્થિતિ પરમાનંદ છે. તે જ સ્થિતિ પરમાત્મા ની સ્વભાવ-ભૂત અવસ્થા છે, તે જ સ્થિતિ સર્વને પ્રકાશ આપનારા ચૈતન્ય-રૂપ છે. અને તે જ સ્થિતિ,પરમાર્થ (પરમ અથે)-દૃષ્ટિ-રૂપ છે.
જ્યાં ચિત્ત હોય, ત્યાં આશાઓ અને સુખ-દુઃખ સર્વદા હાજર જ રહે છે પણ આ આશા-વગેરે પદાર્થોને ઉત્પન્ન કરનાર,વાસના-રૂપી બીજ (ચિત્ત) --એ તત્વના બોધથી જ્ઞાનીઓમાં નાશ પામેલું હોવાથી, તે જ્ઞાનીઓમાં સંકલ્પ-વિકલ્પ -કદી પેદા થતા જ નથી. શાસ્ત્રો અને સજ્જનોના સમાગમનો નિરંતર અભ્યાસ રાખવાથી, જયારે,જગતના પદાર્થો નું મિથ્યા-પણું સમજવામાં આવે છે, ત્યારે તે ચિત્તને બળાત્કારથી અવિવેકમાંથી ખેંચી લેવાના,પુરુષ-પ્રયત્નથી તથા, "આ જન્મમાં જ્ઞાન સિદ્ધ કર્યા વગર રહેવું જ નહિ" એવા દ્રઢ નિશ્ચયથી,શાસ્ત્રોમાં અને સજ્જનોના સમાગમમાં જોડી દેવું (જોડી રાખવું)
પરમાત્મા ના અવલોકનમાં,આત્મા જ મુખ્ય કારણરૂપ છે, (જેવી રીતે-ઊડી-અંધારી ખાઈમાં પડેલું રત્ન-પોતે પોતાના પ્રકાશથી જ જોવામાં આવે છે). વળી,એ આત્મા જ પોતે અનુભવેલાં દૃશ્યો-રૂપી(જગત-રૂપી) દુઃખોને છોડી દેવા ઈચ્છે છે, એટલા માટે પણ આત્મા જ પરમાત્માના અવલોકનમાં મુખ્ય કારણરૂપ કહેવાય છે.
તમે કોઈ પણ વાત કરતાં,કોઈ પદાર્થને છોડી દેતાં કે ગ્રહણ કરતાં,આંખો ઉધાડતાં કે મીયતા. જેમાં કોઈ પણ પ્રકારની કલ્પના નથી એવા પોતાના મર્યાદા-રહિત સ્વ-રૂપના અનુસંધાનમાં જ તત્પર રહો.
| SR No. | 008126 |
| Book Title | Yog Vaasishtha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publisher | Anil Pravinbhai Shukla |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 301 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Other |
| File Size | 6 MB |