Book Title: Samyaggyan Dipika
Author(s): Dharmdas Bramhachari
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007165/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paramakRpALu devAya namaH zrI kSullaka brahmacArI dharmadAsa viracita samyajJAnadIpikA akasansa, azva, zraghanA ke * zrImad ; * muMbaI * 'ja chao) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra, 10-bI, IsTa viMga, bombe mArkeTa epArTamenTa, 34-tAradeva, muMbaI-400034. paryuSaNa parva, saMvata-2016 I.sa.2000 mudraka : abhyadaya mono TAIpaseTarsa enDa prInTarsa muMbaI - 400013 # 4945863 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra janma dehavilaya kArataka suda 15, vi.saM. 124 caitra vada 5, vi.saM. 157 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA samyakajJAnaprAptino upAya vItarAgadyuta ane te zrutatattvopadeSTA mahAtmA che." (patrAMka-755) parama jJAnAvatAra, sanAtana vItarAgamArganA uddhAraka, pracaMDa AtmapariNAmI, apramatta yogIzvara paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInirdiSTa saspaMtha para vicaranArA teozrInA parama bhakta pUjya zrI rAkezabhAInI AtmazreyaskArI nizrAmAM ame, "zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendranA mumukSuo, chellA doDheka dAyakAthI amArA AtmalakSanuM pariprekSaNa ane adhyAtmarucinI paripuSTi karI rahyA chIe. janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo je vItarAga puruSono mULa mArga, tenuM rahasya teozrInI sAmarthyamayI nizrA ane abhuta zailInA baLe samajavA-pAmavA ame prayatnarata chIe. paramopakArI pUjya zrI rAkezabhAInA amUlya mArgadarzana heThaLa amArI AdhyAtmika sAdhanA samagra varSa daramyAna vidhavidha prakAre premollAsapUrvaka pragatirata rahe che. A sAdhanA aMtargata prativarSa paryuSaNa parva nimitte, zuddha mokSamArganI ArAdhanAmAM upakArI thAya evA koI eka anubhAvaka graMthavizeSa para svalakSI adhyayanasatsaMganI sAdhanA paNa samAviSTa thayela che. parvAdhirAja paryuSaNa parvanA A ATha divasa daramyAna jAta ane jagatanuM yathArtha svarUpa darzAvI, svaparabhedavijJAnanI ArAdhanAmAM preratI AdhyAtmika satsaMgazreNI dvArA pUjya zrI rAkezabhAI, pUrvanirdhArita paramArthapradhAna graMthanA viSayanI viziSTa chaNAvaTa karI, varSovarSa A parvane tathA e daramyAna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatI sAdhanAne adhikAdhika jomavaMtI ane hetulakSI banAvI rahyA che. vigata varSonA paryuSaNa parva daramyAna teozrIe paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIracita 'apUrva avasara' kAvya (I.sa. 1992) tathA 'cha padano patra' (I.sa. 1993), upAdhyAya zrI yazovijayajIpraNIta "ATha yogadaSTinI sakjhAya' (I.sa. 1994), kavivara paMDita zrI daulatarAmajIkRta cha DhALA' (I.sa. 1995), AcAryazrI pUjyapAdasvAmIviracita samAdhitaMtra' (I.sa. 1996), vivaMdvaye paMDita zrI dIpacaMdajI kAsalIvAlaracita "anubhava prakAza' (I.sa. 1997), AcAryazrI yogIndudevapraNIta yogasAra' (I.sa. 1998), bhaTTAraka zrI jJAnabhUSaNajIviracita "tattvajJAnataraMgiNI' (I.sa. 1999) Adi aneka saMskRtiono AdhAra laI, vyavahAranizcayanI saMdhirUpa, atIndriya nija sukhanI prAptinA mArgano suMdara krama jijJAsu bhavyAtmAo mATe vizeSapaNe anAvRta karyo che. A viSama bhautika yugamAM bhakti, vairAgya ane jJAnanI prabhAvanA te pUjya zrI rAkezabhAInI niSkAraNa karuNAnI niSpatti che. - paramakRpALudeve patrAMka 375mAM pharamAvyuM che, "duHkhanI nivRttine sarva jIva icche che, ane duHkhanI nivRtti du:kha jenAthI janma pAme che evA rAga, dveSa ane ajJAnAdi doSanI nivRtti thayA vinA, thavI saMbhavatI nathI. te rAgAdinI nivRtti eka AtmajJAna sivAya bIjA koI A prakAre bhUtakALamAM thaI nathI, vartamAnakALamAM thatI nathI, bhaviSyakALamAM thaI zake tema nathI. ema sarva jJAnI puruSone bhAsyuM che. mATe te AtmajJAna jIvane prayojanarUpa che. teno sarvazreSTha upAya sadguruvacananuM zravaNavuM ke sa@AstranuM vicAravuM e che. A zikSAnuM anusaraNa karavAne arthe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evam uparokta maMgaLa paraMparAne anulakSIne A varSe kSullaka bahmacArI zrI dharmadAsajIviracita "samyajJAnadIpikA' graMtha upara samyajJAnapreraka satsaMgamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. samyajJAnano dIpaka svayaM pragaTAvI anyane tenI pracura preraNA ApanAra kSullaka zrI dharmadAsajIno janma vikramanA vIsamA zatakanA prAraMbhamAM thayo hato. "samyajJAnadIpikA' uparAMta temanA dvArA racita "svAtmAnubhava manana' graMtha paNa svAdhyAyayogya che. "samyajJAnadIpikA' graMtha kSullakajIe jUnI hiMdI bhASAmAM racIne vi.sa. 1946mAM prakAzita karyo hato. ullekhanIya che ke graMthanI prastAvanA ane bhUmikA paNa kSullakajIe svayaM ja lakhI hatI. e sAthe teozrInI AtmakathA paNa atre samAviSTa karela che. ApaNA zuddhasvabhAvanuM varNana karato prastuta graMtha samyajJAna pragaTa karavA mATe dIpikA samAna che. svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuno mahimA gAtAM pUjya zrI dharmadAsajInI AtmamastI A graMthamAM pAne pAne dRSTigocara thAya che. graMthanuM kada nAnuM chatAM "gAgaramAM sAgara'nA nyAye temAM aneka pAramArthika viSayonI gUMthaNI anerI sUkSmatAthI thayelI anubhavAya che. vaLI, adhyAtmarasapradhAna hovA chatAM A graMthamAM vAraMvAra zrI sadgurunA Azrayano aparaMpAra mahimA gAvAmAM Avyo che ane e rIte mArganA kramanuM spaSTa bhAna karAvavAmAM AvyuM che. prastuta graMthanAM mudraNa-upakrama arthe zrI somacaMdabhAI amathAlAla zAha dvArA anuvAdita tathA zrI vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa, bhAvanagara dvArA prakAzita "samyajJAnadIpikA' Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthano AdhAra levAmAM Avyo che. graMthanA punarrakAzana mATe Apela saharSa anumati mATe prakAzaka saMsthAnA RNano svIkAra karIe chIe. A AvRtti pragaTa karavAnA satkAryamAM bhaktisabhara yogadAna ApanAra DaoN. atulabhAI zAha, DaoN. pIyUSabhAI zAha, zrI pramezabhAI zAha, bena mItA saMghavI, zrImatI lInAbena gAlA, bena rImA parIkha vagere sarva mumukSuono atre aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. "sapuruSanI daSTie cAlavAthI jJAna thAya che." (upadezachAyA-9, pR.712). anAdi ajJAna - bhAMtinuM vividha yuktiothI khaMDana karAvanAra tathA nija paramotkRSTa jJAna-jyotino aciMtya mahimA jagADI, tenA AvirbhAvano upAya darzAvanAra A graMthanuM bhAvapUrvaka adhyayana tathA tajjanya bodhanI sUma vicAraNA karavAthI svasvarUpanI bhakti, samyajJAnaprApaka puruSArthanI vRddhi ane jAgatI jyotinI prApti thaze. jJAnI mahAtmAonI anubhavamUlaka ArSa vANInA sAtizaya prabhAvathI sarva AtmArthI jIvo svaparaprakAzaka caitanyajyotino anubhava lahI kRtakRtya thAo, e ja bhAvanA. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo." paryuSaNa parva, vi.saM. 2016. [tA. 26-8-2000.] vinIta, TrasTIgaNa, zrImad rAjacaMdraAdhyAtmika satsaMga sAdhanA kendra, muMbaI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI sUcanA samyajJAnadIpikA dRSTAMta - jema dIpakanI jyotinA prakAzamAM koI icchAnusAra pApa, aparAdha, kAma, kuzIla vA dAna, pUjA, vrata, zIlAdika kare te arthAt jeTalAM saMsAra ane saMsArathI ja tanmaya A saMsAranAM zubhAzubha kAma, kriyA, karma ane e sarvanuM phaLa che te-A dIpakajyotine paNa lAgatAM nathI tathA dIpakajyotithI dIpajyotino prakAza tanmayI che tene paNa janma-maraNAdika, puNya-pAparUpa saMsAra lAgato nathI; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI parabahma paramAtmA sadAkALa jAgatI jyoti che te nathI maratI, nathI janmatI, nathI nAnI, nathI moTI, nathI nAsti, nathI asti, nathI ahIM ke nathI tyAM tathA na tene pApa lAge che, na tene puNya lAge che, na te jyoti bole che ke na te (jyoti) hAle cAle che. e jyotinI aMdara, bahAra ke madhyamAM saMsAra nathI; vaLI, tevI ja rIte te jyoti che te paNa saMsAranI aMdara, bahAra ke madhyamAM nathI. jema lavaNano kaTako pANImAM maLI jAya che te ja rIte jo koIne janma-maraNAdika saMsAraduHkhathI chUTavAnI icchA hoya athavA sadAkALa e jAgatI jyotimAM maLI javAnI icchA hoya to te prathama sazuruAjJA pramANe A samyajJAnadIpikA nAmanA pustakane AdithI aMta sudhI bhaNo-manana karo. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI prastAvanA A pustakamAM prathama A prastAvanA, tyAra pachI A pustakanI bhUmikA, pachI A pustakano prAraMbha, citradvAra, nirvikalpa zukladhyAnanuM sUcaka citra hastAMgulIcakra, citra sahita jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra ane aMtarAya karma vivaraNa; tyAra pachI dRSTAMtasamAdhAna che. temAM eka prazna - AtmA kevo che? kevI rIte pAmIe? tenA upara dRSTAMta saMgraha che. te pachI dRSTAMta citra, AkiMcanabhAvanA ane bhedajJAna (varNana) karIne A graMtha samApta karyo che. A graMthamAM kevaLa svasvabhAva samyajJAnAnubhava sUcaka zabdavarNana che. koI dRSTAMtamAM tarka karaze ke sUryamAM prakAza kyAMthI Avyo?', tene svasamyajJAnAnubhava ke je A graMthano sAra che teno lAbha thaze nahIM. jema jaina, viSNu ane zivAdika matavALA paraspara laDe che, vairavirodha kare che, matapakSamAM magna thayA che ane moha, mamatA, mAyA, mAnane to choDatA nathI tema A pustakamAM vaira-virodhanAM vacana nathI. je avasthAmAM svasamyajJAna sUto che te avasthAmAM tana, mana, dhana, vacanAdithI tanmayI A jagata-saMsAra jAgato che tathA je avasthAmAM A jagata-saMsAra sUto che te avasthAmAM svasamyajJAna jAgato che, e virodha to anAdi acala che, ane te to amArAthI, tamArAthI, AnAthI ke tenAthI maTavAno nathI, maTaze nahIM ane maTayo na hato. A pustaka jaina, viSNu Adi badhAyane vAMcavA yogya che. koI viSNune A pustaka vAMcavAthI bhAMti thAya ke "A pustaka jainokta che', tene kahuM chuM ke A pustakanI bhUmikAnI prathama-prAraMbhamAM ja je maMtra namaskAra che tene bhaNIne bhAMtithI bhinna thavuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvasUcaka jaina, viSNu Adi AcAryonA racelA saMskRta kAvyabaddha, gAthAbaddha graMtha ghaNA che paraMtu A paNa eka nAnIsarakhI apUrva vastu che. jema goLa khAvAthI miSTatAno anubhava thAya che, tema A pustakane AdithI aMta sudhI pUrNa vAMcavAthI pUrNAnubhava thaze. joyA vinA, samajyA vinA vastune kAMInA badale kAMI samaje che te mUrkha che. jene paramAtmAnuM nAma priya che, tene A graMtha jarUra priya thaze. A graMthano sAra Avo levo ke samyajJAnamayI guNIno Avo abhiprAya ke 'te guNI guNathI sarvathA prakAre bhinna che' e ja avaguNa che, tene choDI, svabhAva-jJAnaguNa grahaNa karavo; pachI guNane paNa choDIne guNIne grahaNa karavo; tyAra pachI guNa-guNIno bhedakalpanAthI sarvathA prakAre bhinna thaI potAne potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastunI sAthe sUrya-prakAzavat maLIne rahevuM. e ja-avaguNa choDavAno tathA svabhAvaguNathI tanmayI rahevAno-(upadeza) A graMthamAM kahyo che. jema dIpakajyotinA prakAzamAM koI pApa karo vA koI puNya karo, paraMtu e pApa-puNyanuM phaLa je svarganarakAdika che te, A dIpakajyotine lAgatAM nathI tathA tene pApa-puNya paNa lAgatAM nathI; te ja pramANe A samyajJAnadIpikA pustakane bhaNavA, vAMcavA vA upadeza ApavA vaDe koIne potAmAM potAnA potAmaya svasvabhAvamaya samyajJAnAnubhavanI acaLatA, paramAvagADhatA thaze, tene pApapuNya, janma-maraNa, saMsArano sparza thaze nahIM, tene jarA paNa zubhAzubha lAgaze nahIM evo nizcaya che. || Iti prastAvanA | Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma-kathA mArA zarIrane kSullaka brahmacArI dharmadAsa kahevAvALA kahe che. te ja huM mArA svAtmAnubhavanI prApti thai te pragaTa karuM chuM. mArA zarIrano janma to savAi jayapura rAjyamAM, jillA savAi mAdhopura, tAlukA belIgAma, bapUrNano che. mAruM zarIra, khaMDelavAla zrAvaka gautra giradharavALa/cUDIvALa gadiyA kuLamAM utpanna thayuM che. mArA zarIranA pitAnuM nAma zrIlAlajI hatuM tathA mArI mAtAnuM nAma jvAlAbAI hatuM. ane mArA zarIranuM nAma dhannAlAla hatuM. atyAre mArA zarIranuM nAma kSullaka brahmacArI dharmadAsa che. anukrame mArA zarIranI vaya vIsa varSanI thai tyAre kAraNa pAmIne huM jhAlarApATaNa Avyo. tyAM digaMbara jaina muni zrI siddhazreNijI hatA. huM temano ziSya thayo. svAmIjIe mane laukika vrata, niyama ApyA. tethI meM vikrama saM. 1922 thI 1935 sudhImAM kAyakaleza tapa karyA. bhAvArthaH meM A tera varSomAM 2000 nirjaLa upavAsa karyA, be-cAra jinamaMdira banAvyA, pratiSThA karAvI ane sammedazikhara, giranAra Adi jaina tIrthe gayo; bIjA bhUzayana, paThana, pATha, maMtrAdika ghaNAM karyAM, jene lIdhe mArA aMtaHkaraNamAM abhimAna ahaMkArarUpI sarpanuM jhera vyApI gayuM hatuM, tethI huM potAne sAro mAnato hato ane bIjAone khoTAM/ jUThAM/ bUrAM mAnato hato. tevI bahirAtmaka dazAmAM dillI, alIgaDha, koyala Adi moTA zaheromAM terApaMthI zrAvako mArA caraNomAM praNAma, namaskAra, pUjA karatA hatA; jene lIdhe paNa mArA aMtaHkaraNamAM evuM abhimAna ajJAna hatuM ke 'huM sAro chuM, zreSTha chuM' arthAt te samaye mane evo nizcaya na hato ke niMdA, stuti, pUjA dehanI ane nAmanI che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcAt huM bhramaNa karato thako barADa dezamAM amarAvatI zahera che tyAM gayo, tyAM caturmAsamAM rahyo hato. tyAMnI zrAvakamaMDaLIne huM rAga-dveSano upadeza deto hato. amuka bhalA che, amuka khoTA che vagere upadeza daramiyAna zrI kuMjIlAla siMghaie mane kahyuM ke Apa kone bhalA-bUrA kaho cho, jANo cho, mAno cho? sarva vastu potapotAnA svabhAva vaDe, svabhAvamAM jevI che tevI ja che; pahelAM pote potAne samajo!' A prakAre zrI kuMjIlAla siMghaie mane kahyuM, topaNa mArA aMtaramAM mArI svAnubhava aMtarAtmadRSTi na thai. kAraNa pAmIne huM zahera kAraMjAnA paTTAdhIza zrImat devendrakIrtijI bhaTTAraka mahArAjane maLyo. mahArAjanA zarIranI vaya 95 varSanI hatI. svAmIe mane pUchyuM ke 'tamane siddhapUjApATha AvaDe che ke nathI AvaDato?' tyAre meM kahyuM "mane AvaDe che'. tyAre svAmIe kahyuM ke 'jayamAlAno aMtima zloka bolo'. tyAre huM aMtima zloka bolyoH 'vivarNa vigaMdha vimAna vilobha, vimAya vikAya vizabda vizobha; anAkuLa kevaLa sarva vimoha, prasIda vizuddha susiddha samUha.' tyAre zrIgurue mane pUchayuM ke 'svayaM siddha paramAtmA to kALA, pILA, lAla, lIlA, dhoLA varNarahita che, zabda dvArA bhAsa thAya che, sarva AkuLatArahita che, sarvasthale vizuddha prasiddha pragaTa che. juo! juo! te paramAtmA tamane dekhAya che ke nathI dekhAtA?' tyAre svAmInA zrImukhethI A sAMbhaLI huM vismita thai gayo. svAmI to mArI pAsethI uThIne jainamaMdiramAM cAlyA gayA ane meM mArA manamAM ghaNuM vicAryuM ke te prasiddha siddha paramAtmA mane koI sthaLe, koi dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAvamAM dekhAyA nathI. meM vicAryuM ke kALA, pILA, lAla, lIlA, dhoLA, kAyA, mAyA, chAyAthI judA che Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ topaNa te prasiddha siddha pragaTa che paraMtu huM to jyAM jouM chuM tyAM varNa, raMga, kAyAdika ja dekhAya che. te prasiddha siddha pragaTa che to mane kema nathI dekhAtA? vagere vicAra ghaNA karyA. tatpazcAtu svAmIne kahyuM he kRpAnAtha! te prasiddha siddha pragaTa che te to mane dekhAtA nathI.' tyAre svAmI bolyA "je AMdhaLo hoya tene nathI dekhAtA." pachI meM svAmIne prazna na karyo. chAnomAno rahyo, paraMtu jema kUtarAnA mAthAmAM iyaLa paDI jAya tema mArA mastikamAM tevI bhrAMti paDI gaI. huM te bhrAMtisahita jeTha mahinAmAM samedazikhara gayo. tyAM paNa pahADa upara, nIce vanamAM te prasiddha siddha paramAtmAne dekhavA lAgyo, traNa divasa sudhI dekhyuM paraMtu tyAM paNa te prasiddha siddha dekhAyA nahIM. tyAre 10 mahinA pachI huM pharIthI devendrakIrti svAmI pAse Avyo. meM svAmIne vinaMtI karI ke he prabhu! te prasiddha siddha paramAtmA pragaTa che, mane dekhAtA nathI, kRpA karIne Apa dekhADo.' tyAre svAmI bolyA, "je sarvane dekhe che tene dekha! tuM ja cho.' ema svAmIe mArA kAnamAM kahyuM. te ja samaye mArA aMtaramAM mArI aMtardaSTi thaI gaI. AtmajJAna prAptiH vikrama saMvata 1935. * svargavAsa : vikrama saMvata 1948. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI OM tatsatparabrahmaparamAtmane namaH / / bhUmikA huM, tuM, A, te e cAra zabda che teno prathama nizcaya je koI che te ja mULa akhaMDita avinAzI acala svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastu bhUmikA che. jema lAkha yojana pramANa A valayAkAra jaMbUtIpanI bhUmikA che, te bhUmikAmAM koI eka aNureNu vA rAi nAkhe to alpa dRSTivAnane evo bhAsa thAya che ke A jaMbUdvIpanI bhUmimAM nathI jANavAmAM AvatuM ke te eka aNureNu-rAi kyAM paDI che; e ja pramANe A traNasoteMtAlIsa (ghana) rAjupramANa traNaloka puruSAkAra che, tyAra pachI alokAkAza che. te alokAkAza kevo che? te alokAkAzanI aMdara A traNa loka - brahmAMDa che, paraMtu evAM anaMta brahmAMDa bIjAM paNa hoya to te sarva paNa je alokAkAzamAM aNureNuvat banIne samAi jAya, evo A lokAloka te svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastu bhUmikAmAM eka aNureNuvat na jANe kyAM paDayo che! mATe nizcaya samajo ke svasvarUpa svAnubhavagamya samyagnAnamayI svabhAvavastu che te nizcaya bhUmikA che. jema sUryano prakAza pRthvI upara tanmayIvat sarvatra prasArita thai rahyo che, temAM eka aNureNu na jANe kyAM paDayo che! tevI ja rIte svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI sUryanA prakAzamAM A lokAloka aNureNuvat koNa jANe kyAM paDayo che! e ja trilokasAra graMthamAM zrImat nemicaMdra siddhAMtacakravartIe kahyuM che ke 46, 40, 34, 28, 22, 16, 10, 191aa, 37NA, 164aa, 165, 14aa, 125, 10aa, 8aaaa ane 11 rAju Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema sAta naraka ane ATha jugala soLa sthAnamAM 343 rAju ghanAkAra loka kahyo che. - have he mumukSujana sajjanamitra! zravaNa karo. jema A lokAloka che te svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI bhUmikAmAM che, paraMtu te samyagnAnamayI bhUmikAnI sAthe tanmayI nathI; te ja pramANe huM, tuM, A, te e cAra paNa tanmayI nathI. mATe aNathanAro je huM kSullaka brahmacArI dharmadAsa banIne sabhyajJAnadIpikA nAmanuM A pustaka banAvuM chuM. A pustakamAM bhUmikA sahita dvAdaza (12) sthaLabheda che. temAM prathama to mithyAbhramajAlarUpa saMsArathI sarvathA prakA2 bhinna thavA mATe A bhUmikAne ekAgra mana lagAvIne bhaNo (vAMco). - tyAra...pachI citradvAra juo tathA tenuM vivaraNa bhaNo, paNa te dvArane ja potAnI svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastu na samajo, na mAno, na kaho. pazcAt trIjuM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUrya vastusvabhAvamAM jevo che tevo che. svabhAvamAM tarkano vA saMkalpa-vikalpano abhAva che. tenA prakAzamAM tenuM ja paraspara viruddha citra hastAMgulI sUcaka che, mAne che, kahe che, paNa te sabhyajJAnamayI svabhAvasUryamAM tanmayarUpa kadApi koI prakArathI paNa saMbhavato nathI. pachI cothuM jJAnAvaraNIya karmacitra che. teno anubhava Avo samajavo--jema sUryane ADAM vAdaLa samayAnusAra svayaM ja Ave che ane jAya che; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI sUryane mati, zruta, avidha ane mana:paryaya Adi ajIva vastu Ave che ane jAya che, arthAt jJAnane AvaraNamAM nimitta che te ja jJAnAvaraNIya karma che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo bheda darzanAvaraNIyakarma che. jema dekhavAnI zakti to che, paraMtu darzanAvaraNIya jAtinAM karma dekhavA detAM nathI. chaThThuM sthaLa vedanIya karma che. tenA be bhAga che zAtA ane azAtA. jema talavArane lAgelI sAkaranI cAsaNIne koI puruSa jIbhathI cATe che, te ja samaye kiMcit mIThA svAdano bhAsa thAya che, ane ghaNo to jilrAkhaMDananA duHkhano bhAsa thAya che. e duHkha-sukhathI bhinnasvabhAva thavuM zrIgurunA upadezathI. sAtamuM sthaLa mohanIya karma che. jema madirAvaza svadhananI khabara nathI rahetI, te ja pramANe mohanIya karmavaza potAne svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasvarUpa samajato nathI, mAnato nathI paNa kAMino kAMi rUpa potAne samaje che, mAne che. AThamuM sthaLa Ayukarma che. jema beDIthI baMdhAyela puruSa potAne du:khI samaje che, mAne che; te ja pramANe Ayukarmavaza svabhAvadaSTirahita jIva potAne du:khI samaje che, mAne che, arthAt svabhAvadRSTirahita jIvane Avo nizcaya nathI ke AkAzavat amUrtika nirAkAra ghaTaAyu, maThaAyuvat huM AyukarmamAM vyavahAranayathI rokAi rahyo chuM. navamuM sthaLa nAmakarma che. je svabhAvadRSTirahita che te nAmane ja potAnI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastu samaje che, mAne che. mithyArdaSTine Avo nizcaya nathI ke janma, maraNa, nAmAdika zarIranA dharma che paNa jJAnavastunA e nijadharma nathI. dazamuM sthaLa gotrakarma che. tenuM dRSTAMta-jema kuMbhakAra nAnAM, moTAM mATInAM vAsaNa banAve che; te ja pramANe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svabhAvadaSTimAM na saMbhave evAM nIcagotra-uccagotra ja, vibhAvadRSTimAM jIva nIca-uccagotra karmane kare che, topaNa nIcagotra-uccagotrathI tanmayI banI karato nathI. agiyAramuM sthaLa aMtarAyakarma che. tenuM dRSTAMta - jema rAjAe bhaMDArIne kahyuM ke 'Ane eka hajAra rUpiyA Apa' paraMtu bhaMDA2I Apato nathI; te ja pramANe svabhAvadRSTirahita jIva icchA to kare che ke 'huM dAna ApuM, lAbha lauM, bhoga bhogavuM, upabhoga bhogavuM ane parAkrama baLa vIrya pragaTa karyuM' ityAdi icchA to kare che, paraMtu aMtarAyakarma icchAnusAra pUrNatA thavA detuM nathI. evuM e aMtarAya-vighna zrIsadgurunA caraNanuM zaraNa thavAthI maTe che. (sAco puruSArtha kare to ja AtmAbaLa vadhe ane te anusAra aMtarAyakarmano nAza thAya che.) ~~ - bAramA sthaLamAM e che ke koIne guru upadezathI svasvarUpano svAnubhava thayA pachI paNa evI bhrAMti thAya che ke 'huM ajara amara avinAzI acaLa jJAnajyoti nathI, athavA chuM to kevI rIte chuM? mAruM ane sadAkALa jAgatI jyoti jJAnamayI siddhaparameSThInuM ekapaNuM kevI rIte che? tathA kayuM puNyarUpa zubhakArya karavAthI mAro ane paramAtmAno acaLa meLa thaze? pratyakSa huM maruM chuM, janma chuM, duHkhI, rogI, zokI, lobhI, krodhI, kAmI chuM, ane jJAnamayI paramAtmA to na mare che, na janme che ane na rogI, zokI, lobhI, mohI, krodhI, kAmI thAya che; to pachI temano ane mAro meLa kevo? e meLa kevI rIte che ane kema thaze?' ityAdi bhrAMti dvArA koI jIva potAne e jJAnamayI siddhaparameSThIthI bhinna samaje che, mAne che, kahe che. tenI ekatA-tanmayatAnI siddhi, avagADhatA, daDhatA mATe aneka dRSTAMta dvArA samAdhAna ApIza. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI mumukSu A samyajJAnadIpikA pustakane AdithI aMta sudhI zubha bhAvapUrvaka bhaNIne potAnI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune prathama to azubha je pApa, aparAdha, hiMsA, corI, kAma, krodha, lobha, moha, kaSAyAdithI sarvathA prakAre bhinna samajI pachI dAna, pUjA, vata, zIla, japa, tapa, dhyAnAdi zubhakarma kriyAne paNa sonAnI baMDIvatuM baMdha ane duHkhanAM kAraNa samajI potAnI potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAna svabhAvavastune e dAna, pUjAdi zubhakarma, kriyAthI sarvathA prakAre bhinna samajI pachI zuddhathI (zuddhanA vikalpathI) paNa potAne bhinna samajI AgaLa anirvacanIya potAno potAmAM potAmaya, jevo ne tevo, niraMtara jevo che tevo, teno te ja Adi-aMtipUrNa svabhAvasaMyukta rahevuM. vaLI, upara ame lakhyuM che ke zubha, azubha ane zuddha e traNa che, e traNenI vistIrNatA (yathAyogya) prathama mithyAtva guNasthAnathI mAMDIne aMtima caudamuM guNasthAna je ayogakevalI che tyAM sudhI samajavI. svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvamAM e zubha, azubha ane zuddhAdika saMkalpa-vikalpa, tarka-vitarka, vidhi-niSedha kadI paNa saMbhavatA nathI, arthAt svabhAvamAM tarkano abhAva che. ' he mumukSu jIvamaMDalI! ceta karo (sAvadhAna thaI jANI lo). tame kyAMthI AvyA cho? kyAM jazo? tame kyAM cho? zuM cho, kevAM cho? tamAruM koNa che? tame konA cho? vaLI, A zubha-azubha ane zuddha e traNe vikalpathI tamArI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune eka - tanmayI na samajo, na mAno, na kaho. e azubhAdika traNe samyajJAna svabhAvamAM tyAjya ja che. je bhUmimAM A lokAloka Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNureNuvat na jANe kyAM paDayAM che? calAcalarahita evI bhUmikAthI sarvathA prakAre bhinna tamAruM tamArAthI sadAkALa tanmayI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatusvarUpa samajo, mana dvArA mAno. jema dIpakane dekhavAthI dIpakanI nizcayatA, avagADhatA, acaLatA thAya che, te ja pramANe A samyajJAnadIpikA bhaNavA, vAMcavAthI jarUra nizcaya bahmajJAnarUpa prAptanI prApti thaze, tathA samyajJAnarUpa prAptanI prApti tathA tenI nizcayatA, avagADhatA, acaLatA thaze. juo! sAMbhaLo! jainAcAryoe jainagraMthamAM kahyuM che ke samyakatva vinA japa, tapa, niyama, vrata, zIla, dAna, pUjAdika zubhakarma, zubhabhAvAdika vRthA tuSakhaMDavat (tarakhalAnA kaTakA jevA) che. vaLI, viSNu (viSNu graMtha)mAM paNa kahyuM che ke 'vratA nainAta brAhmaUT:' arthAt brahmane to jANatA nathI ane saMdhyA, tarpaNa, gAyatrImaMtrAdi bhaNavA tathA sAdhu, saMnyAsIno veSa dharavo A sarva vRthA che. badhA sArano sAra - sadAkALa jJAnamayI jAgatI jyotinA lAbhanI jene IcchA hoya tathA janma-maraNAdi vaja duHkhathI sarvathA prakAre bhinna thavAnI jene icchA hoya, teNe prathama guru AjJA laIne A pustaka AdithI aMta sudhI bhaNavuM. svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavaturUpa prAptanI prApti mATe ame A pustakamAM azubha, zubha, zuddha e traNeno niSedha lakhyo che; tene to pudgaladravya, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane kAladravya e pAMca dravyothI tanmayI astirUpa samajavo. vaLI, koI azubhanI sAthe potAnA svarUpajJAnanI ekatA mAne che, samaje che, kahe che te paNa mithyAdaSTi che. tathA azubhane khoTAM-bUrAM samajI koI japa, tapa, vrata, zIla, dAna, pUjAdika zubhanI sAthe potAnA svasvarUpa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAna svabhAvanI ekatA samaje che, mAne che, kahe che te paNa mithyAdaSTi che. tathA zubha, azubha bannene tathA potAnA svabhAva samyajJAnane eka tanmayIrUpa samaje che te paNa mithyAdRSTi che. tathA koIne Avo vicArabhAva hoya che ke zubhAzubhathI bhinna huM zuddha chuM, evA vikalpanI sAthe potAnA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvane eka tanmayarUpa samaje che, mAne che, kahe che tene paNa svabhAvapUrNadaSTi vinAno samajavo. ' svabhAva samyajJAnadRSTivALA koI paMDita haze te to A pustakanI azuddhatA, punaruktidoSane kadAcit koI prakArathI paNa grahaNa karaze nahIM. paNa je nyAya, vyAkaraNa, tarka, chaMda, koSa ane alaMkArAdi zuddha zAstrathI potAnA svasvarUpa samyajJAna svabhAvane agni-uSNatAnI mAphaka ekatanmayI samaje che, mAne che, kahe che evo paMDita - jarUra A graMthanI azuddhatA, punaruktidoSane grahaNa karaze. vaLI, jema svayaMsiddha paramAtmA aSTa karma tathA dravyakarma, bhAvakarma, nokarma rahita akhaMDa avinAzI acaLa sAthe sUrya-prakAzavaMtu eka tanmaya vastu che, te vastuno lAbha vA prAptanI prApti thavA yogya hatI te amane thaI. yathA - honI thI so ho gai, aba honekI nAhiM; dharmadAsa lullaka kahe, isI jagatake mAMhi. arthAt - jema dIpakathI dIpaka cetato Avyo che, te ja pramANe guruupadeza dvArA jJAna thatuM AvyuM che, e vArtA anAdi che - sadbhuta vyavahAramAM. je koI gurunAM vacana dvArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavaturUpa prAptanI prApti thayA pachI evA apUrva upakArano lopa karIne, gurunA nAmane prasiddha karato nathI, gurunAM kIrti, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattA, yaza ane guNAnuvAda karato nathI, te mahApAtakI, pApI, aparAdhI, mithyAdaSTi ane hatyAro che, arthAt gurupadane kadI koI prakArathI paNa gupta rAkhavuM zreSTha nathI. e ja mArA dvArA huM satya kahuM chuM. mArA zarIranuM nAma kSullaka brahmacArI dharmadAsa che. vartamAnakALamAM e ja huM kahuM chuM, zravaNa karo. mALavA deza, mukAma jhAlarApATaNamAM nagna digaMbara zrImat siddhasena muni mane dIkSA-zikSA, vrata-niyama ane vyavahAradSanA dAtA guru che. tathA varADa dezamAM, mukAma kAraMjA paTTAdhIza zrImatu devendrakIrtibhaTTArakajInA upadeza dvArA mane svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastunI prAptanI prApti ApavAvALA zrI sadguru devendrakIrtijI che, mATe huM mukta chuM, baMdha-mokSathI--sarvathA prakAre varjita samyajJAnamayI svabhAvavastu chuM. e ja svabhAvavatu zabdavacana dvArA zrImat devendrakIrti tatpaTe ratanakIrtijIne huM bheTamAM arpaNa karI cUkyo chuM. vaLI, khAnadeza, mukAma pArolAmAM zeTha nAnAzAha, taputra pItAMbaradAsajI Adi ghaNAM strI-puruSone tathA ArA, paTaNA, chapArA, bADha, phalaTaNa, jhAlarApATaNa, barAnapura Adi ghaNAM zahero-gAmomAM ghaNAM strI-puruSone svabhAva samyajJAnano upadeza ApI cUkyo chuM. upara lakheluM sarva vyavahAragarbhita samajavuM. vaLI, sarva jIvarAzi je svabhAvathI tanmayI che te ja svabhAvanI svabhAvanA sarva jIvarAzine thAo, evI mArA aMtaHkaraNamAM IcchA thaI che. te icchAnA samAdhAna arthe A pustaka banAvyuM che ane tenI pAMcaso prata chapAvI che. A pAMcaso pustaka prasiddha karavAmAM sahAyatA arthe rUA.100/-, ekaso jillA zyAhAbAda, mukAma ArAmAM mammanalAlajInI koThImAM bAbu vimaladAsajInI vidhavA tenI te ja tathA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArI ziSyA draupadIdevIe ApyA che. vizeSa kharca mATe jema jema mArA vacanopadeza dvArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu thavA yogya thatI jAya te sadAkALa akhaMDa avinAzI ciraMjIva raho. iti samyajJAnadIpikAnI prathama bhUmikA samApta. prazna - jinendra koNa che? uttara - je jJAnabhAnu che te jinendra che. prazna - jinendranI pUjA karavI ke na karavI? uttara - pUjA karavI, paraMtu samyajJAnavastu che te ja jinendra che. paNa ajJAna vastune koI jinendra mAne che, samaje che, te kahe che te mithyAdaSTi che. prazna - jJAna koNa che? uttara - tana, mana, dhana, vacanane tathA tana, mana, dhana, vacananAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmane anAdithI ja sahaja svabhAvathI ja je jANe che te ja jJAna che. prazna - maMdiramAM padmAsana-khagAsana dhAtu-pASANanI mUrti che, zAstra tathA jaLa, caMdanAdi aSTadravya ane maMdira Adi e badhAM jJAna che ke ajJAna che? uttara - maMdira, pratimAdika ajJAna, ajIva che. e sarvene mAtra je jANe che te ja jJAna che. prazna - kevala jJAna che te zubhAzubha dAna, pUjAdi kriyA - karmanuM kartA che ke kartA nathI? uttara - kevala jJAna che te (AtmA jJAnamAtra che tethI) kiMcitmAtra paNa zubhAzubha dAna, pUjAdi kriyA - karmane karatuM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, mAtra jANe ja che. prazna to A zubhAzubha (bhAva) koNa kare che? uttara nizcayanayathI jeno je teno te ja kartA che tathA vyavahAranayathI zubhAzubhakarmathI atasvarUpa atanmayI thaine jJAna kartA che. = zuM karuM? kahetAM lAja-zarama upaje che topaNa kahuM chuM. jema sUryathI prakAza kadI paNa bhinna thayo nathI, thaze nahIM tathA bhinna che nahIM; tema jenAthI dekhavuM-jANavuM kadI paNa bhinna thayuM nathI, thaze nahIM tathA bhinna che nahIM, evA kevala jJAnamayI paramAtmAthI netranA eka TamakAramAtra vA samayakALamAtra paNa koI jIva bhinna rahe che te jIva saMsArI mithyAdaSTi pAtakI che. jema sUryathI aMdhakAra alaga che tevI ja rIte jJAnasvarUpI jinendrathI potAne alaga samajIne dhAtu-pASANanI devamUrtinAM darzana, pUjAdika kare che te mUrkha mithyAdRSTi che. tathA jema sUryathI prakAza tanmayI che tema jJAnasvarUpI jinendrathI guruupadezAnusAra tanmayI thaine pachI dhAtupASANanI mUrtinAM darzana, pUjAdika kare che te samyagdaSTi dhanyavAda yogya che. he mArA mitra! dAna, pUjA, vrata, zIla, japa, tapa ane niyama Adi zubhakarma kriyAbhAva karo tathA azubha je pApa, aparAdha, jUTha, corI, kAma ane kuzIla paNa karo, arthAt zubhAzubha kAma - karma - kriyA icchAnusAra bhale karo, paraMtu samajIne karo. laukika vacana paNa prasiddha che ke 'juo bhAi! jo tame samajIne kAma kArya karatA hota to nukasAna-bagADa zA mATe thAta? paNa samajyA vagara A kAma - kArya tame karyuM tethI nukasAna thayuM.' tame pUrve anaMta vAra - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa samavasaraNamAM (khuda) kevalI bhagavAnanI motInA akSata, ratnadIpa ane kalpavRkSanAM puSpAdikathI pUjA karI, pratyakSa divyadhvani sAMbhaLI, munivrata-zIla anaMtavAra dhAraNa karyAM ane kAma, krodha, lobhAdika paNa anaMta kALathI karatA cAlyA Avo cho, ema sarva zubhAzubha samajyA vagara karatA cAlyA Avo cho. juo! samajyA vinA kaMThamAM motInI mALA che chatAM bhaMDAramAM zodhe che, samajyA vinA ja kastUrImRga kastUrIne zodhe che, samajyA vinA ja potAnI ja chAyAne bhUta mAne che, samajyA vinA ja nadInA jaLane zIghratAthI vahetuM dekhIne potAne ja vahI rahelo mAne che, samajyA vinA ja kAkhamAM putra che chatAM gAma-dezamAM zodhe che, samajyA vinA ja saMsArI mithyAtvI - viSayabhoga, kAma, kuzIla to choDatA nathI ane dAna, pUjA, vrata, zIlAdika choDI potAne jJAnI mAne che, kahe che, samaje che. tathA samajyA vinA ja sadAkALa jAgatI jyoti svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastunI tanmayatA to kadI paNa potAnI sAthe thai nathI, chatAM mUrkha vrata, japa, tapa, zIla, dAna, pUjAdika kare che, te sarva dhRtanA mATe karela jaLamaMthana samAna nirarthaka che. eTalA mATe sarva zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmanI tathA janma, maraNa, nAma, jAti, kula tathA tana, mana, dhana, vacanAdikanI prathama samaja hovI zreSTha che. // iti bhUmikA samApta / / - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha samyagNAnadIpikA ... atha vastusvabhAva vivaraNa . jJAnAvaraNIya karma vivaraNa darzanAvaraNIya karma vivaraNa vedanIya karma vivaraNa mohanIya karma vivaraNa Ayu karma vivaraNa.. nAma karma vivaraNa . gotra karma vivaraNa .... aMtarAya karma vivaraNa .. bhrAMtikhaMDana draSTAMta anukramaNikA kevaLa dRSTAMta-saMgraha prAraMbha naya dvArA Atmavastu vivaraNa AtmaprAptino prakAra atha AkiMcana bhAvanA bhedajJAna vivaraNa brahmarUpI saMvatsara 1 8 22 27 31 35 39 43 47 51 54 130 134 142 158 160 168 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - OM nama: atha samyagjJAnadIpikA prArambha svasvarUpa svAnubhava sUcaka zloka mahAvIraM namaskRtya kevalajJAnabhAskaram / samyagjJAnadIpasya mayA kiMcitprakAzyate / / atha anAdi ananta jinezvaram sarasa sundara bodhamayi param / parama maMgaladAyaka hai sahI... namata hU~ isa kAraNa zubha mhii| atha vacanikA - mULa vastu e che - jJAna ane ajJAna. jema sUryamAM prakAzaguNa che. tema je vastumAM dekhavA, jANavAno guNa svabhAvathI ja che te vastu to kevala jJAna che tathA je vastumAM svabhAvathI ja dekhavA, jANavAno guNa nathI te ja ajJAna vastu che. A tana, mana, dhana, vacana, zabdAdika ajJAnanI sAthe evAM maLelAM che ke jema kAjalanI sAthe kalaMka. vaLI, jema kevala jJAnamAM dekhavA, jANavAno guNa che tema zabdamAM kahevAno guNa che. jJAnavastu sva-parane dekhe che, jANe che, te pote ja potAne potAthI potArUpa tanmayI banIne jANe che. vaLI, jJAnathI je sarvathA prakAre bhinna vastu che tene jJAna jANe to che paraMtu jaDa ajJAnamaya vastuthI tanmayI thaIne jANatuM nathI. vaLI, kathana karavAno guNa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA ajJAnamaya zabdamAM che, e zabda sva-paranI vArtA kahe che paraMtu te sva-parane jANato nathI, potAnAthI to tanmayI thaIne kahe che ane parathI atanmayI thaIne kahe che. svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastu che temAM ane zabdAdika ajJAnavastu che temAM paraspara sUrya-aMdhakAra jeTalo (jevo) aMtarabheda mULathI ja che, topaNa zabda che te paramAtmA jJAnamayInI vArtA kahe che. prazna zabda ajJAnavastu che, te samyajJAnamayI paramAtmAne jANato nathI to pachI te sabhyajJAnamayI paramAtmAnI vArtA kevI rIte kahe che? uttara jema koI caMdradarzanano lobhI koI guru saMgathI namratApUrvaka jijJAsAthI pUche che ke "caMdra kyAM che?' tyAre guru (AMgaLIthI cIMdhIne) kahe che ke 'caMdramA mArI AMgaLInI upara che.' have ahIM vicAra karo ke zabda, AMgaLI ane caMdramAmAM jeTalo aMtarabheda che teTalo ja bheda samyajJAnamayI paramAtmAmAM tathA zabdamAM samajavo. - A pramANe kahevAno guNa to zabdamAM che tathA jANavAno guNa kevala jJAnamAM che. jema, je nagaramAM ajJAnI rAjA che tenA upara kevala jJAnI rAjA thai zake che, paraMtu je nagaramAM kevalajJAnI rAjA che tenA upara koI paNa adhiSThAtA rAjA thavo saMbhavato nathI. have ke kevala jJAnasvarUpI sUrya! tuM mULa svabhAvathI ja jevo ne tevo, jevo che tevo, te no te ja che. tuM kevala jJAnamayI sUrya ja che, tuM na sAMbhaLato ja sAMbhaLa. tane karama-bharama, pudgalano vikAra kALo, pILo, lAla, dhoLo, lIlo tathA aneka pApa-puNyarUpa vAdaLa-vIjaLI vagere ADAM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA Ave, jAya topaNa tuM tane kevala jJAnamaya sUrya ja samaja, mAna! jo tuM tane kevala jJAnamayI sUrya nahIM samaje, nahIM mAne to tane tAro ja ghAta karavAnuM pApa lAgaze. ane evuM prasiddha vacana che ke ApaghAtI mahApApI'. prazna - hA! hA! hA! huM kevala jJAnamayI sUrya to nizcaya chuM, ane huM tana, mana, dhana, vacanAdikathI evo ja bhinna chuM ke jevo aMdhArAthI sUrya bhinna che, to have huM mane kevala jJAnamayI sUrya zA vaDe samajuM, mAnuM te kaho. uttara - na sAMbhaLato ja sAMbhaLa! zrI AtmakhyAti graMthamAM zrI kuMdakuMdAcArye graMthanA prathama AraMbhamAM ja kahyuM che ke - jIvAra, ajIvAra, AsavAra, saMvarakAra, nirjaradvAra, baMdhadvAra, mokSadvAra, pApaDhAra, puNyadvAra, sarvavizuddhivAra, kartAtkAra ane karmaDhAra-A bAra dvArA tuM tane nizcayathI samaja; tathA huM, tuM, A ane te e cAra dvArA dvArarUpa thaIne tuM tane nizcaya samaja; vA tana, mana, vacana, dhanAdi dvArA tuM tane nizcaya samaja; vA pudgala to AkAra (rUpI) che tathA dharma, adharma, AkAza, kALa che te nirAkAra (arUpI) che mATe AkAra-nirAkAra dvArA tuM tane nizcaya samaja; tathA "nahIM ane che' e be dvArA tuM tane nizcaya samaja; tathA nizcayavyavahAra dvArA tuM tane nizcaya samaja; vA nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra dvArA tuM tane nizcaya samaja; vA janma-maraNa, sukhaduHkha, zubha-azubha e vicAro dvArA tuM tane nizcaya samaja; tathA saMkalpa-vikalpa, bhAva-abhAva dvArA tuM tane nizcaya samaja; veda, purANa, zAstra, sUtra, siddhAMta dvArA tuM tane nizcaya samaja; tathA dravyakarma, bhAvakarma, nokarma dvArA tuM tane nizcaya samaja; ane pUrvokta samajathI vizeSa samaja; gurunA vacana dvArA tuM tane nizcaya samaja. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 samyajJAnadIpikA vaLI, sAMbhaLa! jema sUrya ane prakAza ekamathI che tema pUrvokta dvArane ane tuM tane (potAne) ekamathI samajIza, mAnIza to tuM ApaghAtI, mahApApI, mithyASTi thaIza. koI dvArane ja je potAno svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAva samajaze, mAnaze, te ApaghAtI, mahApApI, mizrAdaSTi haze. jema eka moTA vizALa nagaranAM aneka suMdara dvAro che. tyAM icchA anusAra koI paNa kAra vaDe zaheramAM praveza karo, praveza karavAvALo to nagaramAM pahoMcI jaze. vicAra karajo! e zaheranI aMdara mahela, maMdira, makAna che tene sahasa lakSa Adi dvAra che. tathA e zaheramAM praveza karavAvALAnA zarIramAM paNa daza dvAra to prasiddha ja che. eTaluM vizeSa ke pratyeka rome paNa ekeka chidra che. mATe zaheramAM praveza karavAvALAnA zarIramAM ja lakSa - koTi Adi dvAra che. ataH pUrvokta vicAra dvArA anAdi anaMta saMsAra - apAra saMsAra dvArA potAnI potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune tathA pUrvokta dvArane agniuSNatAvatuM, sUrya-prakAzavatuM eka na samajo, na mAno. jema 'rAjakAra' ema kahetAM Avo bhAva bhAsyamAna thAya che ke je dvAranI aMdara thaIne rAjA Ave che, jAya che te paraMtu ema na samajavuM ke "rAjA che te ja kAra che tathA dvAra che te ja rAjA che." kevaLa kathanamAtra rAjadvAra che arthAt dvAra che te dvAra ja che ane rAjA che te rAjA ja che. e ja pramANe sarva dvAra - dvAra pratye samajavuM ke jenuM che, te ja kAra che. kAraNa ke sUryane dekhavAthI sUryanI jANa thAya che, te ja pramANe jene dekhavAthI jenI (tenI) ja jANa thAya che. A badhI aNahovA jevI yukti svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastunI prAptinI prApti mATe ame karI che. bIjI paNa svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatusUcaka Page #32 -------------------------------------------------------------------------- Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA RETUD FRI/AVIER PHLEEK - - - - RealSKONOS O / / citradvAra GIRH - Oi * A afe Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA yukti AgaLa kahIzuM. tame A kAramAMthI Avo, jAo, athavA amuka dvAramAM thaIne Avo, jAo athavA mokSadvAra, jIvadvAra, ajIvAra, dhyAnadvAra ityAdika dvAramAM thaine Avo, jAo. jo nahIM Avo, nahIM jAo to tame tamArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvamAM jevA ne tevA, jevA cho tevA, te nA te ja, cho tevA ja raho. he sUrya! tuM tArA prakAzaguNasvabhAvane choDI amAvasyAnI madhyarAtrinA aMdhakAravatu na thA, na thA! te ja pramANe che kevala jJAnamayI sUrya! tuM tArA guNasvabhAvathI niraMtara sadAya udayarUpa che, tevo ne tevo ja rahe. kadI paNa koI prakArathI paNa tuM tana, mana, dhana, vacana, zabdAdika ke pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAlAdivaTu na thA, na thA! e pramANe citradvAra vivaraNa yukti saMpUrNa citramAM be hastanI aMgulI dvArA (juo citra) paraspara upadezarUpa sUcaka che, teno anubhava A pramANe levo ke A eka vAra che. tyAM eka kahe che ke A dvAramAM thaIne tame A tarapha jazo to tamane jIva, cetana, jJAnano lAbha thaze, tathA bIjo kahe che ke A dvAramAM thaIne tame A tarapha jazo to tamane ajIva, acetana, ajJAna ane jaDano lAbha thaze. jo tame amArA kahevAthI jIva-ajIva, jJAna-ajJAnanAM lakSa-lakSaNa ane jAti Adi paraspara bhinna-abhina samajIne duvidhAdvitapaNAno vikalpa tyAgIne baMne tarapha nahIM jazo to tame tamArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvamAM svabhAvathI ja jevA ne tevA, jevA cho te nA te ja, jyAM cho tyAM ja, calAcalarahita rahezo. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM namaH atha vastusvabhAva vivaraNa samyagnAna svabhAvameM lIna bhaye jinarAja; dharmadAsa kSullaka kare natvA niza-dina jAsa. mULa vastu be che, eka jJAna tathA bIjI ajJAna. vaLI, ajJAna vastu pAMca che pudgala, dharma, adharma. AkAza ane kAla. A pAMca dravya che. temAM pudgala to mUrtika sAkAra che tathA bAkInAM cAra dravya amUrtika nirAkAra che. temAM jJAnaguNa nathI. jIva paNa amUrtika nirAkAra che, paraMtu jema sUryamAM prakAzaguNa che tema jIvamAM jJAnaguNa che. mATe jIvavastu uttama che. paNa je jIva gurunA upadezathI potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune jANI gayo te (jIva) to uttama che, pUjya che, mAnya che, dhanyavAda yogya che. paraMtu jema bakarAnA maMDaLamAM janmasamayathI ja paravazatAthI koI siMha rahe che, te potAne siMhasvarUpa samajato nathI, mAnato nathI; te ja pramANe je jIva, anAdi karmavaza saMsArakArAgRhamAM che te potAmAM potAmaya samyajJAnamayI svabhAvaguNane to jANato nathI, mAnato nathI paNa anAdi karmavaza potAne Avo mAne che ke je A janma, maraNa, nAma, anAma, AkAra, nirAkAra, tana, mana, dhana, vacana, vicAra, buddhi, saMkalpa, vikalpa, rAga, dveSa, moha, kAma, karma, krodha, mAna, mAyA, lobha ane pApa-puNyAdika che te ja huM chuM, arthAt je svarUpajJAnarahita che te jIva to che paraMtu azuddha saMsArI jIva che. have eka-be, saMkhyAta-asaMkhyAta, ekAMta-anekAMta, eka - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusvabhAva vivaraNa aneka, vaita-advaita AdithI sarvathA prakAre bhinna eka svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu calAcalarahita che. vizeSa svAnubhava AgaLa citra dvArA levo tathA sAdhAraNa ahIM paNa levo. sarva vastu potapotAnA svabhAvamAM magna che. koI paNa vastu potAnA svabhAvaguNane ullaghaMna karIne tathA parasvabhAvaguNane ullaMghana karIne parasvabhAvaguNane grahaNa karatI nathI. jo vastu potAnA guNasvabhAvane choDI de to vastuno ja abhAva thaI jAya ane vastuno abhAva thatAM AtmA-paramAtmA tathA saMsAra-mokSAdino paNa abhAva thaI jaze. saMsAra-mokSAdino abhAva thatAM zUnya doSa Avaze. mATe jeTalI koI vastu che te badhI vastu potapotAnA svabhAvamAM jevI che tevI ja che. e ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI vastu paNa svabhAvamAM jevI che tevI ja che, che te ja che. - svabhAvamAM tarkano abhAva che topaNa anAdikAlathI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI vastuthI sarvathA prakAre bhinna eka ajJAnamaya vastu che. temAM kahevAno, vicAra - ciMtvana, saMkalpa-vikalpa Adi ghaNA guNo che. te ja jaDamayI ajJAnavastu aneka prakArathI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune mAne che, kahe che, paNa te samyajJAnasvabhAvamAM saMbhavatA nathI mATe mithyA che. jevI mAne che, kahe che tevI te vastu che nahIM, kAraNa ke vastu potAnA svabhAvamAM jevI che tevI che (sohelIe) tevI ja zobhe che. tathA je jaDa ajJAnamayI vastu che te samyajJAnamayI svabhAvavastune A pramANe mAne che, kahe che, te ja kahIe chIe, te svasvarUpI svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu to ApoApa potAnA ja Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 samyajJAnadIpikA svabhAvamAM che te to jyAMnI tyAM, jevI ne tevI, jevI che tevI, tenI te ja, che te che, jene koI to nirAkAra mAne che, kahe che, tathA e ja vastune koI sAkAra mAne che, kahe che, arthAt e ja vastune koI kevI mAne che tathA koI kevI mAne che. have juo! citrahasta, paraspara samyajJAna svabhAvavastune AMgaLIthI sUcave che. pUrva(dizA) vAsI kahe che, mAne che ke te samyajJAnamayI svabhAvavatu pazcimamAM che. pazcima dizA)vAsI kahe che, mAne che ke te samyajJAnamayI svabhAvavatu pazcimamAM nathI paNa te vastu pUrvamAM che. dakSiNavAsI kahe che, mAne che ke te samyajJAnamayI svabhAvavatu pUrvamAM nathI tathA pazcimamAM paNa nathI, te samyajJAnamayI. svabhAvavastu to uttaramAM che. uttaravAsI kahe che ke te samyajJAnamayI svabhAvavatu to pUrva, pazcima, uttaramAM paNa nathI paraMtu te samyajJAnamayI svabhAvavatu dakSiNamAM che. e ja pramANe agnikhUNAno vAsI te vastune vAyavyakhUNAmAM mAne che, vAyavyakhUNAno vAsI te vastune agnikhUNAmAM mAne che, naiRtyakhUNAno vAsI te vastune IzAnakhUNAmAM mAne che ane IzAnakhUNAno vAsI te vastune naiRtyakhUNAmAM mAne che. e ja pramANe nizcayAvalaMbI vyavahArane niSedhe che tathA vyavahArAvalaMbI nizcayane niSedha che. yathA (savaiyo) - eka kahuM to aneka hI dIkhata eka aneka nahIM kachu aiso, Adi kahuM to aMta hI Avata Adisu aMtasu madhyasu kaiso; Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsti uttara dizA bhAva. badha nizvayaH Adi. nirAkAra akatA: ajIva pUrva dizA abhoktA aneka vyavahAra 9 80 vastusvabhAva vivaraNa 310 ra svasvasya svAnubhavagamya samyaka jJAnamathi svabhAva sUrya vastu svabhAva meM jaisA hai vaisA hai spamAva maiM tarka ko abhAva mUla hI se hai isa sUrya kA prakAza sarva citra hasta aMgulI ke Upara hai|| kI 4 1.6Mi 8 kAha citra hastAMgulI cakra ane svarUpAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUrya 11 asti dakSiNa abhAva. aMtaH Page #39 -------------------------------------------------------------------------- Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusvabhAva vivaraNa gupta kahuM to agupta hai kahAM gupta agupta ubhaya nahi aiso; jo hi kahuM so hai nahi, suMdara hai to sahI paNa jaiso ko taiso. - te samyajJAnamayI svabhAvavastune koI kevI mAne che, koI kevI mAne che. paraMtu mAno bhale, paNa vastu e mAne che tevI nathI. bhAvArtha - vastu to potAnA svabhAvamAM jevI che tevI che, te ja che. vastunA svabhAvamAM tarkano abhAva che. (copAI) joyAkAra brahma mala mAne, nAzakaraNako udyama ThAne; vastusvabhAva miTe nahiM kyuM hi, tAteM kheda kare zaTha yuM hI. (doharo) vastu vicArata dhyAvate, mana pAve vizrAma; rasa svAdata sukha Upaje, anubhava tAko nAma. anubhava ciMtAmaNiratana, anubhava hai rasakUpa; anubhava mAraga mokSako, anubhava mokSasvarUpa. arthAt A jeTalAM naya, nyAya, ekAMta, anekAMta, nizcaya, vyavahAra, syAdvAda, pramANa, naya, nipAdi che teTalA ja vAda-vivAda che. vaLI, jeTalA vAda-vivAda che teTalAM ja mithyAtva che ane jeTalAM mithyAtva che teTalo ja saMsAra che. mATe - (copAI) sadguru kahe sahajakA dhaMdhA, vAda-vivAda kare so aMdhA. tathA "nATaka samayasAra' graMthamAM paNa kahyuM che ke - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 samyajJAnadIpikA asaMkhyAta loka paramANa jo mithyAtabhAva, te hI vyavahArabhAva kevalI ukta hai; jinake mithyAta gayo, samyakadaraza bhayo, te niyatalIna vyavahArase mukta hai. vaLI, kahyuM che ke nizcaya vyavahArameM jagata bharamAyo hai.' . bhAvArtha - te svasvarUpa samyak svAnubhavagamya jJAnamayI svabhAvavastu to svabhAvathI ja jevI che tevI che. juo, citra hastAMgulI sUcaka che. pUrvapakSI je vastune pazcima tarapha mAne che, te ja pramANe pazcimapakSI te ja vastune pUrva tarapha mAne che. vastu to na pUrvamAM che ke na pazcimamAM che. nirarthaka ja pUrvapakSI ane pazcimapakSI paraspara virodha pragaTa kare che, kAraNa ke vastu svasvabhAvamAM svabhAvathI ja jevI ne tevI, jyAMnI tyAM, calAcalarahita che. A svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuno jene pUrNa anubhava levo hoya teNe prathama potAne potA dvArA tathA guru upadezathI Avo kalpI levo, Avo potAne mAnI levo ke svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI sUrya svabhAvavastu potAmAM svasvabhAvathI ja jevI che tevI che. je svabhAvamayI vastumAM mULathI ja tarkano abhAva che, te ja huM chuM, e pramANe potAne potA dvArA tathA guruvacana dvArA kalpI levo. tyAra pachI citra hastAMgulI mauna sahita ekAMta sthAnamAM besIne dekhyA ja karo, dekhatAM dekhatAM dekhavuM ja raheze. nAcavAmAM majA nathI paNa nRtya - nAca dekhavAmAM majA che. (doharo) samyakajJAna svabhAvase, sadA bhinna ajJAna; dharmadAsa lullaka kahe, premacaMda tuM mAna. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vastusvabhAva vivaraNa citrAMguliko dekhake, manameM karo vicAra; dharmadAsa lullaka kahe, pAvegA bhavapAra. jema sUryano prakAza, pRthvI, jala, agni Adi kartA, karma, kriyA tathA zubha-azubha vastunI upara che te ja pramANe citrahastAMgulInI upara svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUryano jJAnaguNa prakAza che. paraMtu citrahastAMgulIthI tathA citrahastAMgulIno bhAva kriyA karma Adi jeTalo koI zubhAzubha vyavahAra che tenAthI jJAnaguNa na tanmayI che, na tanmayI thavAno che, ke na tanmayI thayo hato. vaLI, jJAnaguNa tathA je guNIno jJAna guNa che te paNa citrahastAMgulInI sAthe tathA citrahastAMgulInA bhAva kriyA karma Adi jeTalA koI zubhAzubha vyavahAra che tenAthI na tanmayI hatA, na thaze tathA na che. vizeSa anya samajavA yogya che te sAMbhaLo! jema eka moTuM pahoLuM lAMbu svaccha svabhAvamayI darpaNa che, tenI sAme aneka prakAranA kALA, pILA, lAla, lIlA, saphedAdi raMganA vAMkA, cUMkA, lAMbA, pahoLA, goLa, tirachA Adi AkAra che. tenI praticchAyA - pratibiMba te svaccha darpaNamAM tanmayavatuM dekhAya che; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svaccha svabhAvadarpaNamAM A manuSya, deva, tiryaMca, nArakInA; strI, puruSa, napuMsakanA; tana, mana, dhana, vacananA tathA lokAloka AdinA zubhAzubha jeTalA vyavahAra che tenI praticchAyA - pratibiMba te svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svaccha svabhAvadarpaNamAM tanmayavat dekhAya che, jANe kIlita karI rAkhyAM hoya, jANe citrakAre lakhI rAkhyAM hoya, jANe koI zilpakAre TAMkaNAthI korI rAkhyAM hoya. bhAvArtha - svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svaccha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggAnadIpikA svabhAvamaya darpaNa che te paNa svabhAvathI ja, svabhAvamAM jevuM che tevuM che. vaLI, tana, mana, dhana, vacanAdi tathA e tana, mana, dhana, vacanAdinA zubhAzubha vyavahAra ane tenI praticchAyA pratibiMba svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svaccha svabhAvadarpaNamAM tanmayavat dekhAya che te paNa ajJAnamayI svabhAvathI ja che. svabhAvamAM to jema che tema che. pUrvokta svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svaccha svabhAvadarpaNanA sAkSAt svAnubhavanI prAptanI prApti zrIsadgurunA upadeza vinA tathA kALalabdhi pAcaka (pakavanAra) thayA vinA thatI nathI arthAt svasvarUpa samyajJAnano lAbha thato nathI. 16 - sAMbhaLo! jema sUryamAM prakAza tanmayI che tema je vastumAM jJAnaguNa tanmayI che te vastune muni, RSi, AcArya, gaNadharAdika che teo jIva kahe che. nizcayadRSTimAM to sarva jIvarAzi jIvamayI che. nizcayadRSTimAM jIvarAzine paraspara jAtibheda nathI, lakSya-lakSaNabheda nathI, nAmabheda nathI, svasvarUpabheda nathI arthAt guNa-guNI abheda che. jIvarAzine paraspara guNa-guNI bheda nathI. je kathaMcit paraapekSAe bheda che te paramayI ja che je anAdi siddhAMta vArtA vacana che, te zabdathI tanmayI che. have ke matavALA! he jainamatavALA! he viSNumatavALA! he zivamatavALA! he bauddhamatavALA Adi SaTkatavALA! jema chae janmAMdho hAthInA yathAvat svarUpane nahIM jANIne paraspara vivAda-virodha karatA karatA marI gayA (juo citra); tema he SaTnatavALA! e cha janmAMdhonI mAphaka paraspara samajyA vinA vivAda, vera, virodha na karo! 'zAstrA guruvAvayaM tRtIyaMtrAtmanizcayaM' arthAt zAstramAM lakhI hoya, tenI te ja vANI zrIgurumukhathI kharatI hoya tathA te ja Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusvabhAva vivaraNa A kamADa #wjhanA kare, Gu" " ITILL III): sa0, SESTA Tubilaun, : I E dRSTAMtaH janmAndhavat Sadamata SamatavALA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusvabhAva vivaraNa 19 svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvamAM acala pramANamAM Ave che, tene he matavALA mitro! tame samajo. (doharo) samajo samajo samajamAM, samajo nizcaya sAra; dharmadAsa kSullaka kahe, taba pAvo bhavapAra. - have, svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUryavastu che tenAthI tanmaya thaine teno svAnubhava A pramANe levoH eka nayathI to jIva duSTa eTale dveSI che tathA bIjA nayathI dveSI nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 1. eka nayathI kartA che ane bIjA nayathI kartA nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 2. eka nayathI bhoktA che ane bIjA nayathI bhoktA nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 3. eka nayathI jIva che ane bIjA nayathI jIva nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 4. eka nayathI jIva sUkSma che ane bIjA nayathI sukSma nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 5. eka nayathI hetu che ane bIjA nayathI hetu nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 6. eka nayathI kArya che tathA bIjA nayathI kArya nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 7. eka nayathI bhAva che tathA bIjA nayathI abhAva che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 8. eka nayathI eka che ane bIjA nayathI aneka che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 9. eka nayathI sAMta eTale aMta sahita che ane bIjA nayathI aMtarahita che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 10. eka nayathI nitya che ane bIjA nayathI anitya che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 11. eka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sabhyajJAnadIpikA nayathI vAcya eTale vacana vaDe kahevAmAM Ave che tathA bIjA nayathI vacanagocara nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 12. eka nayathI nAnArUpa che ane bIjA nayathI nAnArUpa nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 13. eka nayathI caitya eTale jANavA yogya che tathA bIjA nayathI ciMtavavA yogya nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 14. eka nayathI dazya eTale dekhavA yogya che tathA bIjA nayathI dekhavAmAM nahIM Ave tevo che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 15. eka nayathI bhAva eTale vartamAna pratyakSa che tathA bIjA nayathI tevo nathI, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 16. eka nayathI vedya eTale vedavA yogya che ane bIjA nayathI vedavAmAM na Ave tevo che, ema A caitanyamAM be nayanA be pakSapAta che. 17. e pramANe A caitanyamAM upara kahyA tevA sarva pakSapAta che. paNa je tattvavedI che te svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAva-sUryavastuno yathArtha svAnubhava karavAvALo che. tene cinmAtra bhAva che, te cinmAtra ja che. pakSapAtathI sUrya-prakAzavat eka tanmayI na che, na thaze ke na thayo hato. arthAt jema sUryathI aMdhakAra bhinna che, tema svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUrya che te to vidhi-niSedha, asti-nAsti, rAga-dveSa, vaira-virodharUpa pakSapAta, dvaitAdvaitathI vA saMkalpa-vikalpathI bhinna che. jema sUryanA prakAzamAM eka laghu che to bIjo sthUla che, eka mUrkha che to bIjo paMDita che, eka bhogI che to bIjo yogI che, eka le che to bIjo de che, eka mare che to bIjo janme che, eka bhalo che to bIjo bUro che, eka maunI che to bIjo vaktA che, eka AMdhaLo che to bIjo dekhato che, eka pApI che to bIjo puNyavAna che, eka uttama Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusvabhAva vivaraNa 21 che to bIjo nIca che, eka kartA che to bIjo akartA che, eka cala che to bIjo acala che, eka krodhI che to bIjo kSamAvAna che, eka dharmI che to bIjo adharmI che, koI koIthI najIka che to koI koIthI bhinna che, koI baMdhAyelo che to koI mukta che - khullo che, koI UlaTo che to koI sulaTo che-ityAdika jema A sUryanA prakAzamAM saghaLuM che; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasUryamAM pUrvokta pakSapAtanA vivAda paraspara che teo te pakSapAtathI agni-uSNatAvatuM eka tanmayI che. paraMtu jema sUryathI aMdhakAra bhinna che tema pUrvokta pakSapAta che te svasamyajJAnamayI sUryathI bhinna che. prathama guruupadezathI sarva citra hastAMgulInI vacamAM che tene acala banIne tyAra pachI paraspara citra hastAMgulIthI sUcave che, kahe che, mAne che tene samajavAM ane samajaNa dvArA potAne potAmAM potAmaya svasamyajJAnamAM saMbhave te to svasamyajJAnAnubhavathI tanmaya che tathA bAkInA je na saMbhave te atanmaya che. svasvabhAvamAM saMbhave te to ApaNI che tathA svasvabhAvamAM na saMbhave te ApaNI kadApi koI prakArathI paNa nathI, na thaze, na thaI hatI. have avagADhatA arthe ceta karo (barAbara samajo). - pItAmbaradAsajI Adi jeTalA mumukSu mArA pyArA che, mArA vacanopadezadvArA svasvAnubhavagamya samyajJAnAnubhavarUpa prAptanI prApti levA yogya laI cUkyA cho to A samyajJAnadIpikA pustakane AdithI aMta sudhI be mahinAmAM ekavAra vAMcyA karo, jyAM sudhI dehAdi bhAse che tyAM sudhI. A mAruM lakhavuM sadbhUtavyavahAragarbhita samajavuM. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna jJAna jJAna jJAna jJAna jJAnAvaraNIya karma vivaraNa (doharo) 1 mati jJAna 2 zrata jJAnAvaraNI ghAtake, huvA jJAnako jJAna, 3 avadhi 4 mana:paryava dharmadAsa lullaka kahe, jina Agama paramANa. 5 kevala 6 kumati jema devamUrtine ADe 7 kuzruta jJAna | malamalanA vastrano paDado hoya 8 kuavadhi jJAna tyAre anyane devamUrti spaSTa dekhAtI nathI, te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnane eka paDadA jevuM karma che te ADuM AvI jAya tyAre niraMtara daSTirahitane aMtarajJAna dekhAtuM nathI. athavA jema sUryane ADAM vAdaLAM AvI jAya tyAre anyane sUrya spaSTa dekhAto nathI te ja pramANe kevaLa jJAnamayI sUryane paTala jevAM karma AvI jAya tyAre jJAnarahitane (sUrya) dekhAto nathI. jema sUryane ADA paDadAnI jema aneka vAdaLa AvI jAya che topaNa sUrya te to sUrya ja che ane vAdaLarahita hoya tyAre paNa sUrya to sUrya ja che. sUryane ADAM vAdaLa AvI jAya tyAre je sUryane sUrya nathI mAnato, nathI samajato, nathI kaheto, te paNa mithyAdaSTi che tathA sUryane ADAM vAdaLAM AvI jAya tyAre jo koI vAdaLane ja sUrya samaje che, mAne che, kahe che to te paNa mithyAdaSTi che. A pramANe devamUrtine ADA paTa tathA sUryane ADAM vAdaLa e be daSTAMta dvArA (upara pramANe) samajavuM. vaLI, svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune paDadA jevuM eka jJAnarahita karma che te ADuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karma vivaraNa 23 AvI jAya topaNa samyajJAna svabhAvamayavastu che te to tenI te ja che, te che; ane jaDa ajJAnamaya paDadA samAna karma che tenAthI rahita thAya tyAre paNa svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu jevI ne tevI svabhAvamAM ja che. arthAt jema sUryane ane amAvasyAnI madhyarAtrine paraspara atyaMta bheda che, te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune ane jJAnAvaraNIya karmane paraspara atyaMta bheda che, kAraNa ke karma ajJAna che ane te jJAna che, karma acetana che ane te cetana che, karma ajIva che ane te jIva che. jJAna karmane jANe che paNa karma jJAnane jANatAM nathI. jJAna ane karma e be vastu che ane e bannenAM lakSya-lakSaNa eka nathI. jema sUrya ane prakAza eka che tema jJAna ane ajJAna kyAreya na eka che, na thaze ke na thayAM hatAM. jJAna ane ajJAnano meLa che te evo nathI ke jevo phUla-sugaMdhano, tala-telano tathA dUdha-vRtino meLa che. vaLI, jJAna ane ajJAnano je aMtarabheda che te evo che ke jevo sUrya ane aMdhakArano aMtarabheda che. A anAdi vArtA che. zrIguru vinA enA sArano lAbha thato nathI. jema sUryamAM prakAzaguNa sUryanA svabhAvathI ja che tema je vastumAM kevala jJAnAdi jJAnathI tanmayI guNa che, te kevala jJAna che. arthAt jemAM kevala jJAnAdi guNo nathI te ajJAnavastu che ane jemAM jJAnaguNa che evo kevala jJAna (guNa) che. te paraapekSAe ATha prakArathI che. paNa jema sUrya-prakAza eka tanmayI che tema kevala jJAnavastu potAnA guNasvabhAva lakSaNane choDIne jaDa ajJAnamayI vastuthI kadI paNa na eka tanmayI thaI che, na thaze ke na che. mATe te sajjana! ATha prakAranA jJAnAvaraNIya karmano vicAra karIne Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 samyajJAnadIpikA jJAnane ane A karmane tanmayatA che ke nathI? teno tuM vicAra kara. (juo citra) (doharo) prakAza-sUraja eka che, jaDa-cetana nahIM eka; dharmadAsa bhullaka kahe, manameM dhAra viveka. iti jJAnAvaraNIya karma vivaraNa samApta: Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karma vivaraNa 25 2 5. = = = = = TEACHED N ew | Hi - EEEEEE - - - - . jJAnAvaraNIya karmanuM citra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WEB HUUHHI ZEEEEEEnnnnnnnnnnnn samyajJAnadIpikA darzananAvaraNIya karmanuM citra IIIIII = In rAka 4 STTTTTTTT. DEEEEE) JELHIFTEEB.ll 26 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAvaraNIya karma vivaraNa (soraThA) jJAnabhAnu jinarAja, sarva jagata ke upare, dharmadAsa kahe sAra, so hI sukhako kAja hai. jema gaDhamAM jaIne dekhavAnI zakti to eka puruSamAM che paraMtu dvArapAla aMdara javA deto nathI, te ja pramANe jema sUryamAM prakAza che tema jIvamAM dekhavA, jANavAno guNa svabhAvathI ja che, paraMtu darzanAvaraNIya jAtinuM dvArapAla jevuM eka karma che te dekhavA detuM nathI. (juo citra) ahIM Avo anubhava levo ke - dvArapAla tene dekhavA mATe javA deto nathI ane kahe che ke gaDhanI aMdara zuM jovA jAo cho? uttara - jemAM dekhavA, jANavAno guNa che tene ja jovA mATe huM aMdara jAuM chuM. tyAre dvArapAla tene roke che ane kahe che ke aMdara nahIM jAo. jevo tArAmAM dekhavA, jANavAno guNa che tevo ja tenAmAM che. sUrya sUryane dekhavAno udyoga-IcchA kare che te vyartha che. jema eka agni rAkhanI aMdara dabAyelo che tathA bIjo agni pragaTa che, te ja pramANe tArAmAM ane tuM jene aMdara dekhavA jAya che tenAmAM aMtara samajavuM. rAkhanI apekSAvatu bheda samajavo, bAkI svasvarUpamAM abheda che. jevo aMdara gaDhamAM che tevo ja tuM che. prazna - jevo aMdara gaDhamAM che tevo ja huM kevI rIte chuM? have lArapAla daSTAMta dvArA uttara Ape che - sAMbhaLa! tuM A kAra bhavanamAM tArA svamukhathI UMcA svarathI kahe ke 'tuM hI'. tyAre dvArapAlanA kahevA pramANe e ja pramANe UMcA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 samyajJAnadIpikA svarathI teNe avAja karyo ke 'tuM hI'. tyAre pratiavAja paNa tevo ja Avyo ke 'tuM hI'. eTale teNe nizcayathI samajI lIdhuM ke jevo dekhavAno guNa aMdara gaDhamAM che tevo ja dekhavAno guNa mArAmAM che, have huM kone dekhavA aMdara gaDhamAM jAuM? arthAt mArAmAM dekhavA, jANavAno guNa svabhAvathI ja che, to have huM kone dekhuM ane kone na dekhuM? (doharo) darzanAvaraNIkarmano, pragaTa batAvyo bheda; topaNa guruviNa na maLe, ghaNo karo tuma kheda. jema sUryamAM prakAzaguNa che, tema je vastumAM dekhavAno guNa che te ja vastu darzana che. te darzananA paraapekSAe cAra bheda che, to paNa samyagdarzana to svabhAvane ullaMghIne cakSu-acakSu thatuM nathI. jema janmAMdha (manuSya) potAnA ane paranA zarIrane dekhato-jANato nathI, te ja pramANe je ajJAna vastu che te sva-parane jANatI, dekhatI nathI. vaLI, jema rastAnI eka tarapha eka dvAravALuM makAna sthAna che, tenI aMdara eka sthAna arthAt makAnanI aMdara makAna che tyAM aMdhArAmAM eka puruSa beTho beTho, te makAnanA dvAra vaDe bahAra rastA para je koI Ave, jAya che tene paNa jANe che tathA potAne paNa jANe che; te ja pramANe darzana che te sva-parane dekhe che. jema sUryathI prakAza bhinna nathI tema darzanathI dekhavuM, jANavuM kadI paNa bhinna nathI. sarvane dekhe che te darzana che. iti darzanAvaraNIya karma varNana samApta. * * * Page #56 -------------------------------------------------------------------------- Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA vedanIya karmanuM citra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanIya karma vivaraNa (doharo) viSayasukha te duHkha che, nizcayanaya paramANa; dharmadAsa lullaka kahe, samaja dekha matimAna. madhathI lapeTelI talavAranI dhArane (koI) puruSa jIbhathI cATe che, tyAM tene kaMika to miSTasvAdano bhAsa thAya che ane vadhAre to jivAkhaMDananA duHkhano bhAsa thAya che (juo citra); te ja pramANe vedanIya karma be prakAranAM che - zAtA ane azAtA. tyAM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuno anubhava A pramANe levo - jema sUryaprakAzamAM ke AkAzamAM koI sukhI vA koI duHkhI che tenuM sukha vA duHkha AkAzathI ke sUrya ane sUryaprakAzathI eka tanmayI thaIne lAgatuM nathI; te ja pramANe saMsAranAM sukha-duHkha ane zAtA-azAtA-karma te svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAna sUryane pahoMcatAM nathI, jJAnamayI sUryane lAgatAM nathI. arthAt samyajJAnamayI sUryane ane A zAtAazAtAvedanIya karmane paraspara sUrya ane aMdhakAra jevo aMtarabheda (taphAvata) parasparanA svabhAvathI ja che. e bannene sUrya-prakAzavatuM eka tanmayatA nathI, na thaze ke na thaI hatI. cAt jema darpaNamAM jala-agninI praticchAyA bhAsyamAna thAya che te ja pramANe svAtu kevala jJAnamayI darpaNamAM e zAtAazAtArUpa vedanIya karmanI bhAvavAsanA bhAsyamAna thAya che, topaNa zAtA-azAtA vedanIya karmanI sAthe te kevala jJAnamayI darpaNa tanmayI thayo nathI, na thaze ke na che. A parathI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvano abhAva na samajavo, na mAnavo, na kahevo. yathA - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 samyajJAnadIpikA jaise kou caMDAlI jugalaputra jaNe tihAM, eka diyo bAhmaNaE eka rAkha liyo hai. je brAhmaNane ghera gayo teNe to madirA-mAMsa choDI dIdhuM. tene to uttama bAhmaNapaNAnuM abhimAna AvyuM. tathA bIjo caMDAlaNInA gharamAM ja rahyo te madirAmAMsAdikanA grahaNanimittathI hInapaNAthI potAne nIca mAnavA lAgyo. ahIM vicAra karIne joie to te bane - uttama ane hIna eka caMDAlaNInA peTamAMthI ja utpanna thayA che; te ja pramANe eka karmakSetramAMthI ja A zAtA-azAtA vedanIya karmanA be putra samajavA. nizcayadaSTie juo to sonI suvarNanuM AbhUSaNa kare topaNa te sonI sonI ja che tathA cAtuM te ja sonI tAmalohamaya AbhUSaNa banAve topaNa jevo ne tevo sonI che te sonI ja chevaLI, jema te sonI zubhAzubha AbhUSaNAdikarma kare che, te kAMI zubhAzubha AbhUSaNAdikarmanI sAthe tanmayI thaIne karato nathI; te ja pramANe samyagdaSTi jIva zubhAzubha karma kare che paraMtu te zubhAzubha karmathI tanmayI banIne karato nathI. mATe guruupadezathI samyagdaSTi thavuM yogya che. (doharo) eka vedanIyakarmakA, bheda doya parakAra; dharmadAsa kSullaka kahe, zAtAzAta vicAra. he jIva! jo A zAtA-azAtA vedanIya karma tAruM che tyAre to tuM ja teno adhiSThAtA che tathA jo A zAtAazAtA vedanIya karma tAruM nathI to pachI phikara zuM che? tuM na koIno tathA koI na tAruM, tAro tuM ja che (ema) nirdhAra. iti vedanIya karma vivaraNa samApta." Page #60 -------------------------------------------------------------------------- Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 samyajJAnadIpikA IIIIIIII SNLs libe mohanIya karmanuM citra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIya karma vivaraNa (doharo) para svabhAva pararUpake, mAne apano Apa, ye vikalpa saba choDake, naye siddhaguNa thApa. jema madirA pIvAvALo potAne ane parane jANato nathI paNa madirAvaza yuddhAtallA vacana bole che (juo citra); te ja pramANe mohanIyakarmavaza jIva potAno potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvane jANato nathI paNa parane A pramANe mAne che ke "A tana, mana, dhana, vacanAdika che te ja huM chuM.' e ja moha che. have nizcaya mohanA vacanane kahuM chuM te sAMbhaLo. "A tana, mana, dhana, vacanAdika che te ja huM chuM,' eka to A vikalpa tathA bIjo Avo vikalpa che ke "A tana, mana, dhana, vacanAdika che te huM nathI' arthAt A che te ja huM chuM' tathA "A che te huM nathI' e bane vikalpa ja che, ane e ja nizcaya moha che. A banne vikalpane ane svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune eka-tanmayI agni-uSNatAvatu sUryaprakAzavat mAne che, jANe che, kahe che te mohI mithyAdaSTi che tathA enAthI je bhinna che te samyagdaSTi che. huM, tuM, A ane te tathA e cArano jeTalo khela - vilAsa che te sarvane dravyakarma, bhAvakarma, nokarmathI tanmaya - ekamaya samajavA. hAya, hAya! mohanIya karmavaza jene bhalA mAne che tene ja pAchAM bUrA mAne che, jene ISTa mAne che tene ja aniSTa mAne che. mohI jIvane A nizcaya nathI ke jemAM jJAnaguNa che te ja huM chuM, ane jo nizcaya che to mAtra kahevA pUrato, paNa svasvarUpa svAnubhava nathI. kAraNa ke tana, mana, dhana, vacana Adi ajIva vastune ane jJAna guNamaya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sabhyajJAnadIpikA jIvane sUrya - aMdhakAra jevo aMtarabheda paraspara svabhAvathI ja A bhedavijJAna jenA aMtaHkaraNamAM guruupadezathI AkAzavat acala Take che te che (aDilla chaMda) hUM, kahe vicakSaNa puruSa sadA maiM eka apane rasameM bharyo ApanI Teka huM; moha karama mama nAhiM nAhiM bhramakUpa hai, zuddha cetanA siMdhu hamAro rUpa hai. jema sUryamAM prakAzaguNa che tema he sajjana! he premI! tArAmAM jJAnaguNa che. tuM nizcaya samaja ke tuM jJAna che, ane A mohAdika ajJAna che. bhAvArtha jJAna ane ajJAnane sUrya-prakAzavat eka ja mAne che, samaje che, kahe che, te mithyAdaSTine brahmajJAnano upadeza Apavo vyartha che. prazna moha kone kahe che? uttara nadInA taTa upara koI puruSa vahetA pANI pratye ekAgra mana karI dekhatAM dekhatAM ema samajavA lAgyo ke 'huM paNa vahyo jAuM chuM', tenuM nAma moha che. tathA daza puruSoe paraspara gaNatarI karIne nadI pAra UtaravAnI icchA karI, temAM eka puruSa gaNatarI karIne kahe che ke 'ApaNe gherathI daza AvyA hatA ane nava ja rahI gayA'! potAne dazamo samajato nathI, mAnato nathI, kaheto nathI, tenuM ja nAma moha che. arthAt pudgalAdine ane samyajJAnamayI potAne je eka ja samaje che, te ja moha che. iti mohanIya karma vivaraNa samApta. - - * * * - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 samyajJAnadIpikA ) OM 999 2017 29: Ayu karmanuM citra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayu karma vivaraNa (copAi) khaMDana maMDana Ayu nAza, bhaye siddha paramAlaya pAsa; acalAyu sama acala abheda, lIna bhaye nijarUpa akheda. jema koI cora beDI, khoDAthI baMdhAyo che (juo citra); te ja pramANe jIva Ayukarmavaza manuSyAya, devAyu, narakAyu ane tiryaMcAyumAM jyAM tyAM baMdhAI jAya che. Ayu pUrNa thayA vinA eka Ayune choDI bIjA AyumAM jato nathI. have acala Ayune mATe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuno svAnubhava A pramANe levo ke - jema ghaTanI aMdara ghaTAkAza tathA maThanI aMdara maThAkAza baMdhAyeluM che, te ja pramANe deharUpa ghaTamAM AkAzanI mAphaka eka jJAnaguNamayI jIva baMdhAyo che. vicAra karo!-jema ghaTanI aMdaranuM AkAza che te mahAAkAzathI bhinna nathI, te ja pramANe deharUpa ghaTanI aMdara jJAna che te kevala jJAnathI bhinna nathI. he jJAna! tuM tane kevala jJAnathI bhina na samaja, na mAna, kAraNa ke kevala jJAnathI bhinna vastu che te to ajJAnavastu che. he sajjana! tuM jJAnavastu mULathI ja, svabhAvathI ja che, to pachI tuM tane ajJAna kema mAne che? he jJAnA vyavahAranayathI tuM manuSyAyudevAyu, narakAyu ane tiryaMcAyumAM baMdhAyuM che paNa nizcayanayathI te kevala jJAnasvarUpI! tuM suNa! pudgala to mUrtika sAkAra vastu che ane tuM kevala jJAnamayI nirAkAra amUrtika vastu svabhAvathI ja che. ghaNA AzcaryanI vAta che ke je mUrtika sAkAra vastu che, te amUrtika nirAkAra vastu jJAnamayIne kevI rIte baMdhamAM nAkhe che? AvI asaMbhavita vAta kema saMbhave? te jJAna! bharamamAM na DUba, dekhavA, jANavAno guNa tArAthI tanmayI che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sabhyajJAnadIpikA tuM baMdhane, baMdhAyelAne tathA baMdhAvAnA dravya, kSetra, kAla, bhAva Adine sahaja ja jANe, dekhe che. jema sUryano prakAza sarva pRthvI upara sahajapaNe ja che, tema ke jJAna! tuM baMdhAyelA baMdhane sahajapaNe ja jANe che. vyavahAranayavaza tuM baMdhAyuM che; paNa te vyavahAra evo che ke jema dhRtakuMbha, ukhalI, saDaka cAle che, rasto luMTAya che tathA agni baLe che A pAMca dRSTAMta dvArA sarva vyavahArane samaja. nizcaya vyavahArathI sarvathA prakAre bhinna che. te ja paramAtmA, siddhaparameSThI, jJAnaghana che. jema sUryanI aMdara aMdhakAra nathI; te ja pramANe samyajJAna svabhAvamAM zubhAzubha AyuSya nathI. manuSyAyuM, devAyu, tiryaMcAyu ane narakAyu e cAra Ayu che tene kevala jJAna jANe che paNa acala akhaMDa Ayu paMcamaAyu che. bIjuM e samajo ke jema koI pagamAM lokhaMDanI beDIthI baMdhAyo che te paNa duHkhI che tathA koI pagamAM sonAnI beDIthI baMdhAyo che te paNa du:khI che; te ja pramANe dAna, pUjA, vrata, zIla, japa, tapAdi zubhabhAva, zubhakriyA, zubhakarmAdi zubha baMdha che te paNa sonAnI beDInI mAphaka duHkhanuM ja kAraNa che tathA pApa, aparAdha, kAma, kuzIlAdi azubhabhAva, azubhakriyA, azubhakarmAdi azubha baMdha che te paNa lokhaMDanI beDIvat duHkhanuM ja kAraNa che. A zubhAzubhathI sarvathA prakAre bhinna thavuM e nizcaya che. paNa sadgurunA upadeza vinA prAptanI prApti thatI nathI. - - prazna uttara dahIMmAMthI ghI kADhI lIdhA pachI te dahIMmAM maLatuM nathI. ema ja ahIM samajavuM. iti Ayu karma vivaraNa samApta. zuM prAptanI aprApti saMbhavita che? - - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 42 samyajJAnadIpikA Aha INITE nAma karmanuM citra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma karma vivaraNa (copAi) tumaro nAma nahIM hai svAmi, nAmakarma tumaseM alagAmI; zuddha vyavahArameM nAma anaMtA, vyaktarUpa zrI jina arihaMtA. (doharo) jinapada nahIM zarIrako, jinapada cetanamAMhi; jinavarNana kachu aura hai, yaha jinavarNana nAhiM. jema citrakAra (juo citra) vidhavidha prakAranA AkAranAM nAma lakhe che, kare che, tyAM jeTalA kALA, pILA, lAla, lIlA, dhoLA raMganA citra AkAra dekhAya che te (sarva) pudgalanA che, paNa sabhyajJAnamayI svabhAvavastunuM nAma zuM? e ja vastunuM nAma vyavahAranayathI jIva che. tenAM paNa parasaMgavazathI aneka nAma che. jema mATInA ghaTane dhRtanA saMgathI vyavahArIjano kahe che ke pelo dhRtakuMbha lAvo.' athavA samudAya vastunuM nAma lazkara che. jeTalAM kAMi vacanathI kahevAmAM Ave che te badhAM nAma che. nAma dezamAM eka ja nAma che. ahIM svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastuno svAnubhava A pramANe levo ke jema sUryamAM prakAzAdika guNa sUryanA svabhAvathI ja che, tema koI vastu evI paNa che ke jemAM svaparane dekhavuM, jANavuM e (tenA) guNasvabhAvathI ja che. vicAra karo! sarva nAma anAmane je dekhe, jANe che tenuM nAma zuM che? athavA sarva nAma anAmane kahe che tenuM nAma zuM che? 'vacana' ane mauna' e paNa be nAma che. athavA eka ja vastu potAnA svabhAvaguNamayI svasvabhAvamAM jevI che tevI acala birAjamAna che tenAthI tanmayI (rUpa) gupta vA pragaTa aneka - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sabhyajJAnadIpikA nAma rahyAM che. jema suvarNa potAnA svabhAvaguNAdika pote potAmAM ja laine acaLa birAjamAna che ane temAM ja kaDuM, mudrikA, gInI vagere AbhUSaNAdika aneka nAma suvarNamAM tanmayI che. vaLI, nAma che te paNa apekSAthI che. jema pitAnI apekSAe putra nAma che, te ja pramANe putranI apekSAe pitA nAma che. te ja pramANe jIvanI apekSAe ajIva nAma che tathA ajIvanI apekSAe jIva nAma che. e ja pramANe jJAnanI apekSAe ajJAna nAma che tathA ajJAnanI apekSAe jJAna nAma che. hA! hA! hA! dhanya dhanya dhanya! sarva pakSApakSarahita jJAnaguNasaMpanna svasvarUpa svAnubhavagamya samyagnAnamayI svabhAvavastu svabhAvathI ja jevI ne tevI, jevI che tevI che, tene aMtaradraSTi vA samyajJAnadaSTithI joie to te na nAma che ke na anAma che arthAt vastu potAnA svasvarUpa svAnubhavagamya jJAnasvabhAvamAM jevI che tevI che, nAma kaho athavA na kaho. nAma ane janma-maraNa to A pAMca prakAranAM zarI2 che tenAM che ema zrI padmanaMdIpaccIzI graMthamAM zrI padmanaMdImuni kahI gayA che. (doharo) nAmakarmanI bhAvanA, bhAve surata saMbhAla; dharmadAsa kSullaka kahe, mukta thAya tatkAla. apano Apo dekhake, hoya Apako Apa; hoya nizciMta tio rahe, kisakA karanA jA! nAmakarma kartArako, nAma nahIM suNa sAra; jo kadApi yo nAma hai, tAko kartA nirdhAra. iti nAma karma vivaraNa samApta. * * * Page #72 -------------------------------------------------------------------------- Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 samyajJAnadIpikA IIII gotra karmanuM citra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotra karma vivaraNa (doharo) gotrAdika saba karmako, tyAga bhaye jinarAja; dharmadAsa kSullaka kare, vaMdana sukhake kAja. jema kuMbhAra nAnAM, moTAM mATInAM vAsaNa kare che (juo citra) tema svasvarUpa jJAnarahita koI jIva che te nIca-ucca gotrakarmane kare che, tethI nIcagotra-uccagotra che. ahIM Ama samajavuM ke - mAtApakSane to jAti kahe che tathA pitApakSane kula kahe che. jAti ane gotra evA be bheda kahevAmAtra che. amedavastumAM e be bheda jala-taraMgavat tanmayI che. jema AMbAnA vRkSane kerI ja lAge che, tyAM vicAra karo! AmanI jAti paNa Ama ja che tathA AmanuM kula che te paNa Ama ja che. jema sAkara, phaTakaDI, lUNa ane nausAra Adi che te jalanI jAti che kAraNa ke tene pANImAM bheLavo to te (pANImAM) bhaLI jAya che. arthAt jemAM bhaLI jAya te nizcaya jAti che. te ja pramANe nIcagotra-uccagotranAM ja nIca-uccagotra che. ahIM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuno svAnubhava A pramANe levo ke - jema kuMbhAra mATInAM nAnAM moTAM vividha prakAranAM vAsaNa banAve che, kare che paraMtu mATI, cakra, daMDa ane nAnAM, moTAM vividha prakAranAM vAsaNothI tanmayI banI karato nathI, kAraNa ke kuMbhAra Avo vicAra - citna na kare topaNa tenA aMtaHkaraNamAM e acaLa nizcaya che ke huM mATI nathI tathA mATInAM nAnAM, moTA vAsaNAdika karma che te paNa huM nathI tathA daMDa, cakrAdika karma che te paNa huM nathI ane A hADa, mAMsa, carmAdimaya zarIra che te paNa huM nathI tathA tana, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 samyajJAnadIpikA mana, dhana, vacanAdika che te paNa huM nathI, ItyAdika (nizcaya) kuMbhAranAM aMtaHkaraNamAM acaLa che. to ahIM nizcaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnasvabhAvamAM A ja bhAva bhAsana thAya che ke jemAM mATInuM kArya ghaTa che, to enI aMdara, bahAra mATI che tathA jala, phaNa, taraMga, budabuda Upaje che te jalathI judAM nathI; tema je jenAM kArya-kAraNarUpa che te chAnAM nathI. e ja pramANe je vastunAM karma, kAraNa, kArya ane kartA che ke jenAM je che tenAM te ja che. arthAt jema vyavahAradaSTithI joIe to mATInAM vAsaNano kuMbhAra kartA che paNa nizcaya-paramArtha- satyArthadaSTithI joIe to kuMbhAra, mATInAM vAsaNa, mATI ane cakra-daMDAdikane (paraspara) ekamayapaNuM nathI tethI mATInAM vAsaNarUpa karmane karanArI mATI ja che. e ja pramANe vyavahArathI to nIcagotra-uccagotra jIva kare che tathA nizcayathI svAnubhavagamya samyajJAnadaSTi dvArA joIe to jJAnamayI jIva nIcagotra-uccagotrane karato nathI, arthAt gotra karmane karavAvALuM gotra karma ja che. karmanAM vidhi-niSedha karmanAM karma ja kare che. nizcaya samyajJAnadRSTithI A pramANe dekhavuM ke jJAnaguNamayI vastu amUrtika che ane karma mUrtika che, kRtrima che. jema sUrya ane aMdhakArano tasvarUpa meLa nathI te ja pramANe karma ane kevala jJAnano (tasvarUpa) meLa nathI. iti gotra karma vivaraNa samApta. * * * Page #76 -------------------------------------------------------------------------- Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 samyajJAnadIpikA ') / aMtarAya karmanuM citra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAya karma vivaraNa (doharo) tyAga-grahaNathI bhinna che, sadA sukhI bhagavAnta; dharmadAsa kSullaka kahe, svAnubhava paramANa. jema rAjAe bhaMDArIne kahyuM ke "Ane eka hajAra rUpiyA Apa,' paraMtu bhaMDArI Apato nathI (juo citra); e ja pramANe aMda2 aMtaHkaraNamAM manarAjA to hukama kare che ke 'sarva mAyA - mamatA choDI de', paraMtu bhaMDArIvat aMtarAyakarma choDavA detuM nathI. ahIM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvano svAnubhava A pramANe levo jema sUryathI aMdhakAra bhinna che, tema mArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvathI A tana, mana, dhana, vacanAdika; pApa, puNya; jagata ane saMsAra alaga che, to pachI ene huM zuM choDuM tathA zuM grahaNa karuM? jema sUryathI prakAza alaga nathI, te ja pramANe jo mArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyagnAnamayI svabhAvathI A tana, mana, dhana, vacanAdika; pApa, puNya; jagata, saMsAra alaga nathI topaNa zuM choDuM ane zuM grahaNa karuM? athavA jema sUrya sUryane kevI rIte grahaNa kare? tathA sUrya aMdhakArane kevI rIte grahaNa kare? ane sUrya aMdhakArane kevI rIte tyAge? e ja pramANe huM mArA kevala jJAnamayI svabhAvano kevI rIte tyAga karuM? tathA tene grahaNa paNa kevI rIte karU? vaLI, mArA kevala jJAnamayI svabhAvathI je sarvathA prakAre bhinna che, varjita che, tyAjya ja che tene zI rIte tyAguM ane tene grahaNa paNa zI rIte karuM? - rAjA bhaMDArIne kahe che ke "Ane eka hajAra rUpiyA Apa' paraMtu Ama nathI kaheto ke 'huM rAjA chu, mane ja Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para samyajJAnadIpikA uThAvIne Ane ApI de. arthAt rAjA paravastune ApavAno hukama kare che paraMtu potAnA svabhAva, lakSaNane ApavAno hukama nathI karato. e ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu potAnA vastupaNAne na to koIne Ape che ke na koInI pAsethI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI vastutva svabhAvane le che. bhAvArtha - svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvamAM pudgalAdika jaDa ajJAnamayI vastuno levA-devAno vyavahAra saMbhavato nathI. jema sUryamAM prakAzaguNa sUryanA svabhAvathI ja che, tema ja vastumAM dekhavA, jANavAno guNa svabhAvathI ja che te vastu dravyakarma, bhAvakama, nokarmane mAtra jANe ja che paNa dravyakarma, bhAvakarma, nokarmane karatI nathI kAraNa ke jJAna, ajJAnane paraspara aMdhakAra-prakAzavat aMtarabheda che tathA jJAna, ajJAnane paraspara jala-kamaLavat meLa che. vicAra karo! A dravyakarma, bhAvakarma, nokarma che te svabhAvathI ja ajJAnavastunA bheda che. teno kartA kevala jJAnasvabhAvamAM koNa che? vaLI, je A jJAnAvaraNIya Adi ATha karma che te badhAMya pugaladravyanAM pariNAma che tene kevala jJAnamayI AtmA karato nathI. je mAtra jANe che, te jANe ja che. nizcayathI jJAnAvaraNIyarUpa pariNAma che te, jema dahIM, dUdha, gorasamAM vyAptarUpa khATAM, mIThAM pariNAma che tema-pugaladravyamAM vyAptapaNA vaDe thatAM pudgaladravyanAM ja pariNAma che. jema gorasanI nikaTa beThelo puruSa gorasanAM pariNAmane dekhe, jANe che, te ja pramANe AtmA jJAnamayI che te pudgalanAM pariNAmono jJAtA-draSTA che paNa aSTa karmAdikano kartA nathI. to zuM che? jema gorasanI nikaTa beThelo puruSa tene dekhe che, te dekhavArUpa potAnA pariNAmane-je potAthI vyAptapaNArUpa thato thako tene-vyApIne dekhe ja che; te ja pramANe AtmA, pudgalapariNAma che Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAya karma vivaraNa pa3 nimitta jene evA potAnA jJAnane-potAthI vyApyapaNArUpa thato thako tene-vyApIne jANe ja che. e pramANe jJAnI, jJAnanA ja kartA che arthAt jJAnI che te ajJAnamayI vastuthI tanmayI banIne kadAcit koI prakArathI paNa dravyakarma, bhAvakarma, nokarma Adi ajJAnamayI karmanA kartA nathI. ghaNuM zuM kahuM? jJAna ane ajJAna sUrya-prakAzavat (kadI) eka thayAM nathI, che nahIM, thaze nahIM. iti aMtarAya karma vivaraNa samApta. * * * Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtimaMDaLa daSTAMta " (doharo) svasvarUpa samabhAvamAM, nahi bharamano aMza; dharmadAsa zullaka kahe, suNa cetana niravaMza. dRSTAMta che te dRDhatA mATe che. svabhAva samyajJAna dRSTirahita jIva che te to potAne ane bhama-bhAMti, saMkalpavikalpane eka ja tanmayavatuM samaje che, mAne che, kahe che. vaLI, koI jIva guru-upadeza pAmIne svabhAva samyajJAna dRSTi thayA pachI vibhAti-bhramamAM duHkhI thaIne Ama samaje che, mAne che, kahe che ke tana, mana, dhana, vacanathI tathA tana, mana, dhana, vacananAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che tenAthI atatsvarUpa bhina koI jJAnamayI parabahma paramAtmA sadAkALa jAgatI jyoti nathI. tenA samAdhAna arthe dRSTAMta - jema koI gurue ziSyane kahyuM ke he ziSya! A eka lUNano kAMkaro A jaLathI bharelA tAMsaLAmAM (ke) tapelAmAM nAMkha. tyAre ziSya guruAjJAnusAra te lUNanA kAMkarAne te jaLabharelA tAMsaLA (ke) tapelAmAM nAkhyo ane eka tarapha ekAMtamAM mUkyo. pachI bIjA divase gurue ziSyane kahyuM ke he ziSya! gaI kAle jaLabharelA tAMsaLA (ke) tapelAmAM te je lUNano kAMkaro nAkhyo hato te lAva. tyAre guruAjJAnusAra ziSya zIvratApUrvaka jaIne te jaLathI bharelA tapelAmAM ke tAMsaLAmAM hastasparza dvArA khoLavA, jovA lAgyo. ghaNA vakhata sudhI teNe te tAMsaLA (ke) tapelAmAM te jaLane maMthana karyuM topaNa tene lUNanA anubhavano bhAsa na thayo arthAtu lUNa na dIThuM. tyAre ziSya kahyuM ke he gurujI! jaLamAM lUNa nathI. guru Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta papa kahe ke he ziSya! tuM kahe che ke nathI, paNa tyAM ja che. ziSya pharIthI kahyuM ke nathI. tyAre gurue kahyuM ke he ziSya! je tAMsaLAmAM jaLa che temAMthI tuM eka aMjali jeTaluM jaLa pI. tyAre ziSya jaLa pIvA lAgyo, kaMIka thoDuM pIdhuM, pItAMnI sAthe ja ziSyane lUNano anubhava te ja samaye thayo ane kahyuM ke he gurujI! lUNa che. e ja pramANe tana, mana, dhana, vacanathI tathA tana, mana, dhana, vacananAM jeTalAM koI zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmAdika che, tenAthI sarvathA prakAre bhinna svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI paramabrahma, paramAtmA sadAkALa jAgatI jyoti jyAM (teno) niSedha che tyAM ja che ane te svAnubhavamAtragamya che. koI jIva potAne A pramANe mAne che, jANe che, kahe che ke huM siddhaparameSThI, paramabrahma, paramAtmA nathI.' tenI ekatA-tanmayatA arthe daSTAMta dvArA guru samadhAna Ape che ke he ziSya! A bhavanamAM tuM ucca svarathI Avo avAja kara ke "tuM hI', tyAre guruAjJAnusAra ziSya te bhavanamAM jaIne ucca svarathI kahyuM ke "tuM hI'. tyAre te bhavananA AkAzamAMthI pratiavAja - dhvani evo ja Avyo ke "tuM hI'. tyAre te ziSyanA aMtaHkaraNamAM Avo acaLa nizcaya thayo ke je siddha paramAtmAnI vArtA karNa dvArA sAMbhaLato hato te to svAnubhavagamya mAtra huM ja chuM. siddhaparameSThI paramAtmAne je potAnA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvathI bhinna samaje che, mAne che, kahe che tenA samAdhAna arthe guru kahe che ke tamAruM tamArA ja samIpa che. ahIM traNa dRSTAMta dvArA svasvarUpa samyajJAnano anubhava ApuM chuM, te zravaNa karo. jema eka strIe potAnI nathanI nAkamAMthI kADhIne potAnA ja kaMThanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI hatyAdi bhAMti AvIne gurU 56 samyajJAnadIpikA AbharaNamAM parovI daIne pachI gharano kArya-dhaMdho karavAmAM ekAgracitta thaI gaI. be-cAra ghaDI pachI te strIe potAnA nAkane hAtha lagAvyo tyAre te strIne evI bhrAMti thaI ke mArI nathanI mArI samIpa nathI. hAya! mArI nathanI kyAM gaI?' ityAdi bhAMti vaDe te duHkhI thaI gaI. pachI teNe . zrIgurunA caraNazaraNamAM AvIne gurune kahyuM ke "svAmI! mArI nathanI mArI samIpa nathI, na jANe kyAM gaI?' tyAre gurue kahyuM ke "tArI nathanI tArA ja samIpa che; jo A darpaNamAM!' tyAre te strI darpaNamAM potAnuM mukha jovA lAgI, te ja samaye potAnA kaMThanA AbharaNamAM parovelI potAnI nathanI potAnA samIpa dekhIne te strIe gurune kahyuM ke "svAmI! mArI nathanI mArA samIpa ja che. e ja pramANe siddhaparameSThIthI siddhaparameSThI bhinna nathI. prazna- huM to siddhaparameSThIthI bhinna chuM?' uttara- jema sUryathI aMdhakAra bhinna che te ja pramANe jo tuM siddhaparameSThIthI bhinna che, tyAre to tuM karoDa tapa, japa, vrata, zIla, dAna, pUjAdika zubhAzubha karma-kriyA karato chatAM paNa kadAcit koI prakArathI paNa siddhaparameSThIthI eka-tanmayI na thayo che, na thaIza ke na che. tathA jema sUryathI prakAza eka-tanmayI-abhinna che te pramANe tuM siddhaparameSThIthI ekatanmayI-abhinna che, topaNa tuM siddhaparameSThIthI eka-tanmayIabhina thavA mATe karoDo japa, tapa, vrata, zIla, dAna, pUjAdika zubhAzubha karma-kriyA karato chatAM paNa kadAcit koI prakArathI paNa siddhaparameSThIthI eka-tanmayI thavAno nathI, thayo nathI ke huM nahIM. siddhaparameSThIthI ekatA ane bhinnatAnI A banne bhAMti-vikalpapaNuM svabhAvasamyajJAnamAM kadI paNa saMbhavatuM nathI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 samyajJAnadIpikA 10 TIT RI ' motIkI mAlA puruSake galemeM hai, paraMtu khojatA hai bhnnddaarmaiN| motInI mALA puruSanA kaMThamAM che paNa zodhe che bhaMDAramAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 bhrAMtikhaMDana dRSTAMta jema kaMThamAM motInI mALA che te motInI mALA motInI mALAnI samIpa tanmayI ja che. je tene bhramabhAMtivaza anya sthAnamAM gote che (juo citra), tene gurue kahyuM ke anya sthAnamAM motInI mALA nathI paNa tArA ja kiMThamAM motInI mALA che te motInI mALAthI tanmayI samIpa che. e ja pramANe siddhaparameSThI che te siddhaparameSThIthI tanmaya samIpa ja che. jema sUryane dekhavAthI sUryanI nizcayatA-sUryano anubhava thAya che, te ja pramANe siddhaparameSThI paramAtmA samyajJAnamayI svabhAvasUryane dekhavAthI siddhaparameSThI paramAtmA samyajJAnamayI svabhAvasUryanI nizcayatA-svAnubhava thAya che. - jema sonAnuM kaDu, mudrikA, kaMThI, doro, mahora vagere nizcaya svabhAvaSTithI joIe to sonAthI bhinna nathI; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI siddhaparameSThI paramAtmAthI, nigodathI mAMDIne mokSa paryata jeTalI jIvarAzi-ekendriyathI paMcendriya sudhI-che, te nizcaya svabhAvadRSTithI joIe to bhinna nathI. apUrva anubhava ApuM chuM, sAMbhaLo! koI jIva potAne siddhaparameSThIthI bhina samaje che tathA potAne ja siddhaparameSThIthI abhina samaje che, evI A be kalpanA je jIvana aMtaHkaraNamAM acaLa che, te jIva mithyAdaSTi che. jema laukikamAM AvuM kahevuM prasiddha che ke juo bhAI! tame samajI karIne kAma-kArya-karma karyuM hota to tamane A nukasAna zA mATe thAta? arthAt sadgurunA upadeza-vacana dvArA koI jIva potAnA potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvane samajIne pUrvakarmaprayogavazAt zubhAzubha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyajJAnadIpikA kAma-karma-kArya kare che tenA samyajJAnarUpI dhanane kadI paNa nukasAna thavAnuM nathI. 60 jema laukikamAM Ama kahevAnuM prasiddha che ke juo bhAI! mArgamAM kaMTakAdika vighna ghaNAM che mATe tenAthI bacIne javuM. e ja pramANe koI jIva sadgurunA upadeza-vacana dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvane tana, mana, dhana, vacanathI tathA tana, mana, dhana, vacananAM jeTalAM koI zubhAzubha vyavahArakriyA-karma che, tenAthI (potAne) bacAvIne-bacIne, pachI traNaso teMtAlIsa ghanarAju pramANa A lokamAM bhramaNa kare topaNa svabhAva sabhyajJAna che te saMsAramAM phasAvAnuM nathI. jema ghaMTInA paththara upara mAkhI beThI che; te ghaMTIno pATa (paththara) jema cAre tarapha goLa phare che tema tenA upara beThelI mAkhI paNa phare che; te ja pramANe svabhAvathI acaLa sabhyajJAnamayI paramAtmA saMsAra-cakra upara phare che topaNa te acaLano acaLa ja che. jema samudra svabhAvamAM to jevo che tevo che, topaNa vyavahAranayathI samudrano kinAro hadapramANa che mATe samudra baMdhAyalo che; vaLI, samudrane koIe bAMdhyo nathI mATe e ja samudra mukta che.. e ja pramANe svayaM siddha paramAtmA vyavahAranayathI baddha-muktarUpa che, paNa svabhAva samyagnAnamAMsvAnubhavadRSTimAM joIe to badra-mukta to dUra raho paraMtu baddha-muktanI kalpanAno aMza paNa tene saMbhavato nathI. jema sUryanI aMdara aMdhakAra nathI, tema A jagata-saMsAra (rUpa aMdhakAra) svAnubhava samyajJAnamayI sUryanI aMdara nathI. jema sUrya ane aMdhakAranI ekatA, tanmayatA nathI; te Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta - 61 ja pramANe jJAnamathI paramAtmA ane jagata, saMsAranI ekatA, tanmayatA nathI. jema bakarAnI maMDaLImAM janmasamayathI ja bhamathI paravazapaNe siha rahe che tathA bIjo siha jaMgalamAM svAdhIna rahe che, e bane siMhonAM jAti, lakSaNa, svarUpa ane nAmAdika eka ja che paraMtu parasparanI abhedatAmAM nizcaye bheda che. te ja pramANe nigodathI mAMDIne mokSa sudhI vA samyajJAna svabhAva sudhI jIvarAzi nAma, jAti, lakSaNAdika sahita eka ja che paraMtu paraspara abhedasvarUpamAM bheda che. A bhedabuddhi tathA abhedabuddhinI kalpanAnuM vighna-duHkha zrIsadgurunAM caraNonuM zaraNa thavAthI (levAthI) maTaze. - jema eka moTA, pahoLA, lAMbA, ghaNA vistIrNa parimANanA svaccha darpaNamAM aneka prakAranI aneka cala-acala raMgaberaMgI vastuo dekhAya che; te ja pramANe svaccha jJAnamayI darpaNamAM A aneka vicitratAmaya jagata-saMsAra dekhAya che. jema sUryanA prakAzamAM koI pApa kare che, koI puNya kare che, koI mare che, koI janme che ityAdinAM zubha-azubha, pApa- . puNya, janma-maraNAdika sUryane lAgatAM nathI, sUryathI e janmamaraNa, pApa-puNya tanmayI thatAM nathI; te ja pramANe samyajJAnamayI svabhAvasUryanA prakAzamAM pApa-puNya, janma-maraNa, karmAdika je zubhAzubha thAya che tenAM phaLa ane mUlAdika che te samyajJAnamayI svabhAvasUryane pahoMcatAM nathI, lAgatAM nathI, tanmaya thatAM nathI. jema sUryane sUrya dekhavAnI icchA saMbhavatI nathI, te ja pramANe jJAnamayI paramAtmAne jJAnamayI paramAtmA dekhavAnI icchA saMbhavatI nathI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaggAnadIpikA jema dhobI nirmaLa jaLathI bharelA taLAvamAM kapaDAM dhoI rahyo hato. tene jaLa pIvAnI tarasa lAgatAM te mUrkha dhobIe vicAra karyo ke A be kapaDAM dhoI pachI jaLa pIza. vaLI, e be vastra dhoyA bAda pharI pAcho evo ja vicAra karyo ke A dhoIne pachI (jaLa pIza). pachI A dhoI..... pachI A dhoI - ema anukrame saMkalpa(vicAra) karato karato te dhobI nirmaLa jaLamAM rahIne paNa nirmaLa jaLamAM ja marI gayo paraMtu jaLa pIdhuM nahIM. e ja pramANe sarva jIvarAzi nirmaLa samyajJAnamayI jaLathI bharelA samadramAM pa2vastune ujjvaLa kare che(sApha kare che) ke 'A karyA pachI guruupadeza dvArA sabhyajJAnarUpI nIra pIne sukhI thaIza, pAcho vaLI, A karyA pachI sabhyajJAnamayI nI2 guruupadezathI pIza.' ema karatAM karatAM. maraNa pAmIne kyAMno kyAM cAlyo jAya che! (juo citra) 62 jema dhobI melA kapaDAne sAbu, kSAra ane paththara AdinA nimittathI dhove che, paraMtu te dhobI vastra-sAbu-kSAra ane zilAdikanI sAthe tanmaya thaIne nathI dhoto; tevI ja rIte zubhAzubharUpa lAgelI kAlimAne samyagdaSTi dhove che, paraMtu te samyagdaSTi zubhAzubhathI ane zubhAzubhanAM jeTalAM vyavahAra-kriyA-karma che tenAthI tanmaya thaIne nathI dhoto. (doharo) bhedajJAna sAbu bhayo, samarasa nirmaLa nIra; dhobI aMtara AtmA, dhove nija guNa-cIra. jema korA navIna pAkA mATInA kaLaza upara pavananA prasaMgathI rajareNu AvIne lAge che tema samyagdaSTine karmaraja AvIne lAge che. vaLI, jema ghaNAM varSonA telathI bharelA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta h varSo ! ' vRta sara.... 5 dyUtu sau.... saMsAradarzana 63 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 65 cIkaNA mATInA ghaDA upara pavananA prasaMgathI rajareNu AvIne lAge che tema mithyAdRSTine karmavargaNA AvIne lAge che. jema koI mUMgA puruSanA mukhamAM sAkara-goLa-khAMDa nAkhI dIdhI hoya ane tene je mIThAzano anubhava thAya te pelo mUMgo kahI zakato nathI. te ja pramANe koI jIvane guruupadezathI potAno potAne potAmAM potAmaya svasvarUpa samyajJAnAnubhava thayo paraMtu te kahI zakato nathI. prazna - guru svasvarUpa samyajJAnAnubhava kevI rIte ApatA haze? uttara - gurunI to guru ja jANe! topaNa kaMIka kahuM chuM jema koI caMdradarzananA Icchake gurune jijJAsAthI pUchyuM ke caMdra kyAM che?" tyAre gurue kahyuM ke "e caMdramA mArI AMgaLInI upara che' ityAdi aneka prakArathI guru svasvarUpa samyajJAnAnubhava Ape che. jema koI puruSanI strIe potAnA bharathArane kahyuM ke 'tame A bALakane ramADo, godamAM lyo to huM gharakAma karuM', tyAre te puruSa potAnA putrane potAnI godamAM laI ramADavA lAgyo. te ja samaye bALaka raDavA lAgyo eTale pitA pelA bALakanI sthiratA-sukha mATe kahe che ke he putra! rUdana na kara! ApaNI mAtA aMdara beThI che.' ahIM vicAravuM joIe ke mAtA to te bALakanI che, puruSanI nathI, puruSanI to e strI che; ane strIne mAtA kahevI e vyavahAraviruddha che topaNa bALakanI sthiratA-zAMti mATe te puruSa vyavahAraviruddha vacana paNa bole che. te ja pramANe ziSyamaMDaLanAM sukhasthiratA mATe guru koIvAra svAtu apabhraMza vacana bole che paNa guruno hetu uttama che. jema agnimAM kapUra-caMdanAdika nAkhavAmAM Ave tene Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 samyajJAnadIpikA paNa agni saLagAvI de che tathA cAmaDAM-maLAdika nAMkhavAmAM Ave to tene paNa agni saLagAvI de che, te ja pramANe samyajJAnAgnimAM A zubhAzubha pApa-puNyAdi saLagI jAya che arthAt rahetAM nathI. jema eka jAtino, eka lakSaNano, eka svarUpano, eka tejavALo, eka guNAdi sahita ratnano Dhagalo dUrathI ekarUpa ja dekhAya che, paraMtu te pratyeka ratna bhinna bhinna che. jema agninA aMgArAno Dhagalo dUrathI eka sarakho dekhAya che paNa te aMgArA bhinna bhinna che. te ja pramANe jIvarAzi bhinna bhinna che paNa e sarvanAM guNa, lakSaNa, jAti, nAmAdika eka che. jema dahIMnuM maMthana karIne temAMthI mAkhaNa kADhyA bAda pAchuM te mAkhaNane pelA chAza-maThAmAM nAkhI daIe topaNa te mAkhaNa pelA chAza-maThAmAM maLI jaIne ekarUpa thavAnuM nathI; te ja pramANe guru saMsArasAgaramAMthI jIvane kADhI, pAcho e ja saMsArasAgaramAM nAkhI de topaNa te jIva saMsArasAgaranI sAthe agni-uSNatAvatuM maLI jaI ekarUpa thavAno nathI. jema koInI pAse sarpaviSanivAraka jaDIbuTTI ke maMtra che to te sarpathI Darato nathI, tema koInI pAse svasvarUpa samyajJAnamayI tanmayatA che to te saMsArarUpI sarpathI Darato nathI. jema kuMbhAranuM cakra daMDAdikanA prasaMgathI phare che ane daMDAdikano prasaMga bhinna thayA pachI paNa te cakra thoDA vakhata sudhI pharatuM rahe che; te ja pramANe koI jIvanAM cAra ghAtikarmo bhinna thayA pachI paNa te pUrvaprayogavaza kaMIka - kiMcit kALa sudhI saMsAramAM ghUme che. jema chANanA sUkA chANAne eka kaNikAmAtra paNa jo Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 67 agni lAgI gayo to te agni e sUkA chANanA chANAne anukramathI bALI bhasma karI de che; te ja pramANe koI jIvane guruupadezathI eka samayakALamAtra paNa samyajJAnAgni tanmayarUpa lAgI jAya to aSTa karyAdi-nAmakarma sudhdhAM-ne bALI nAkhe che. tyArabAda je bacavA joga che, tenI te ja svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavatu akhaMDa avinAzI raheze. jema kASTha, pASANanI ke citranI strInA AkAranI pUtaLIne tIvra kAma, rAgabhAvathI dekhatAM dekhatAM koI kAmInA vIryano baMdha chUTI jAya che; te ja pramANe koI dhAtu, pASANanI padmAsana, khagAsana dhyAnamudrA sahita vairAgyasUcaka mUrtine koI mumukSu potAnA tIvra vItarAgabhAvasahita dekhe to tenA aSTakarmanA baMdha tatkALa chUTI jAya che. jema vyabhicAraNI strI potAnAM gharanuM kArya kare che paraMtu tenA aMtaHkaraNamAM vAsanA to vyabhicArI puruSa tarapha lAgI rahI che, te ja pramANe samyagdaSTi jIva pUrvakarmanA yogathI sAMsArika kAmakAja kare che paraMtu tenA aMtaHkaraNamAM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnanI dRDha, acaLa vAsanA niraMtara rahe che arthAt te svasamyajJAnane ane potAne agni, uSNatAvatuM eka, tanmayI samaje che, mAne che. jema koI munIma dukAna vA gharanuM kAmakAja rAga-dveSa mamatA, moha sahita kare che paraMtu tenA aMtaHkaraNamAM AvI acaLatA rahe che ke dhana-parigraha tathA dhana-parigrahanuM zubhAzubha phaLa mAruM nathI paNa zeThanuM che. te ja pramANe samyagdaSTi jIva pUrvakarmaprayogathI saMsAranAM zubhAzubha vyavahArakriyA-karma, rAga-dveSa-mamatA-moha sahita kare che paraMtu tenA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 sabhyajJAnadIpikA aMtaHkaraNamAM dRDha-acaLa-avagADha (vizvAsa) Avyo che ke saMsAranAM jeTalAM koI zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma, rAgadveSAdika tathA tenAM zubhAzubha phaLa che te mArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastuthI tanmaya nathI paNa A saMsAranAM zubhAzubha karmAdika che te badhAM tana, mana, vacanathI tanmayI che tenAM ja che. jema svaccha darpaNamAM agni ane jaLanI praticchAyA dekhAya che paNa e vaDe te darpaNa uSNa ke zItala thatuM nathI. te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya svaccha samyajJAnamayI darpaNamAM saMsAranAM zubhAzubha kriyA-karmanI praticchAyAno bhAsa thAya che paNa e vaDe te svaccha samyajJAnamayI darpaNa rAga-dveSa sAthe tanmaya thatuM nathI. jema AkAzamAM kALA, pILA, lAla megha-vAdaLa-vIjaLI AdinA aneka vikAra thAya che tathA vighaTI jAya che topaNa te vaDe AkAza vikArI thatuM nathI; te ja pramANe svasamyajJAnamayI AkAzamAM A krodha, mAna, mAyA, lobhAdika thavA chatAM paNa te svasamyajJAnamayI (AkAza) rAga-dveSAdika sAthe tanmaya thatuM nathI. jema je gharamAM agni lAge che te ghara to saLagI jaze paraMtu gharanI aMdara-bahAranuM je AkAza che te kadI paNa koI prakArathI paNa jaLavA-baLavAnuM nathI. te ja pramANe dehazarIrarUpa gharamAM Adhi, vyAdhi, rogAdi agni lAge to deha-zarIrarUpI ghara to jaLaze-baLaze, paraMtu deha-zarIra vA lokAlokanI aMdara-bahAra AkAzavat svasvarUpa samyajJAnamayI (nirmaLa AkAza) che te kadI paNa koI prakArathI paNa jaLazebaLaze vA janmaze-maraze nahIM. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta 69 jema sUkA chANAne kaNamAtra paNa agni lAgI jAya to te agninA prasaMgathI e sUkuM chANuM anukrame baLI jAya che; te ja pramANe koI jIvane zrIsadgurunA vacanopadeza dvArA netranA eka nimiSa samayakALa mAtra paNa samyagnAnAgni tanmayarUpa lAgI jAya to te jIvanAM dravyakarma, bhAvakarma ane nokarma anukramapUrvaka jaLI-baLI jAya che, emAM kadI paNa koI prakArano saMdeha nathI. jema koI strI potAnA svabhartArane tajIne anya puruSanI sAthe sevA-ramaNa Adi kare che to te strI vyabhicAraNI-mithyAtvaNI che. te ja pramANe koI potAnA potAmAM potAmaya svasamyajJAnamayI devane choDIne ajJAnamaya devanI sevA-bhaktimAM lIna che to te mithyAdaSTi che. jema koI madirAno vyasanI (madirA) pIvAno sarvathA prakArathI tyAga kare to tene madonmattapaNAno tyAga thaze. te ja pramANe koI jIva jAti, kuLa, rUpa, tapa, baLa, vidyA, lAbha ane adhikAra e ATha madano sarvathA prakArathI tyAga karaze to te nizcaya je svasvarUpa samyajJAnaguNa che, tenI sAthe tanmaya thaze. jene tila-tuSamAtra paNa parigraha nathI tathA je pAMca prakAranAM zarIrathI paNa kadI koI prakArathI tanmaya nathI te ja sadguru che. jema koI madya-bhAMga Adi pIvAthI madonmatta thAya che, tene laukikajana A pramANe kahe che ke 'A matavALo che'; e ja pramANe koI apUrva matimaMda madirA pIne madonmata thaI rahyA che tevA A jainamatavALA, viSNumatavALA, zivamatavALA ane bauddhamatavALA ityAdika che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sabhyajJAnadIpikA vaLI, tene koI pUche ke tame koNa cho? tyAre te potAnA mukhathI jAte ja kahe che ke ame jainamatavALA, ame viSNumatavALA, ame zivamatavALA, ame bauddhamatavALA' ityAdi kahe che, paNa e badhA matavALA svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastu sAthe tanmayI nathI. jema sUrya potAno svabhAvaguNa-prakAza choDato nathI te ja pramANe svasamyagnAna potAnA jJAnaguNane choDatuM nathI. jema koI zarIra para kAMbaLa oDhI madhapUDAne toDavA lAgyo, te samaye tene hajAro madhumakSikA lAgelI che topaNa te puruSa aDaMkha rahe che; te ja pramANe koI jIve guruvacanaupadezathI svasamyagnAnAnubhavarUpa kAMbaLa oDhI lIdhI che to tene saMsAra makSikA coMTatI nathI. jema kAgapakSI bole che, te ja pramANe koIne svasamyagnAnAnubhavanI tanmayatA-paramAvagADhatA to thaI nathI ane te moTAM moTAM veda-siddhAMta-zAstra-sUtra vAMce, bole che, te kAgabhASaNa tulya jANavAM. jema kastUrImRganI samIpa ja kastUrI che paraMtu kastUrInI sugaMdha nAsikA dvArA dhAraNa karIne te kastUrIne jaMgalamAM ahIM-tahIM khoLato phare che, dhasyo dhasyo doDe che; te ja pramANe jIvanI samIpa ja jIvathI tanmayarUpa svasamyajJAnamayI paramAtmA che chatAM tene jIva, AkAzapAtALa-lokAlokamAM khoLe che. ajJAnI jIvane e khabara nathI ke jene huM zodhuM chuM te vastu to mArI mArA samIpa ja che mArA svasamyajJAnathI tanmaya che athavA huM pote ja svasamyajJAnamayI paramAtmA chuM. jema IndrajALanA khela mithyA che, te ja pramANe A Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 71 bhrAMtikhaMDana dRSTAMta saMsAranA khela mithyA che, mAtra samyajJAnamayI paramAtmA satya che. jema svapnanI mAyA jUThI che, te ja pramANe saMsAranI mAyA jUThI che, mAtra svasamyajJAnamayI paramAtmA satya che. jema jyAM deha nathI tyAM janma, maraNa, nAmAdika nathI arthAtu jyAM deha che tyAM ja tenAthI tanmaya janma, maraNa, nAmAdika che. jema cAlatI ghaMTInA be paththara vacce jeTalAM ghauM, caNA, maga, aDada Adi anAja nAkhIe, te badhAM pisAIne loTa banI jAya che, eka kaNa-dANo paNa bacato nathI paraMtu e cAlatI ghaMTImAM koI koI dANA lokhaMDanA khIlaDA najIka rahe che te bacI jAya che, te ja pramANe saMsAracakranI vacce paDelo jIva to maraNAdi dvArA naraka-nigodamAM jaIne paDe che, paraMtu koI koI jIva guruvacanopadeza dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasamyajJAnamayI paramAtmAthI tanmayI-zaraNa thaI jAya che te jIva janma-maraNanAM duHkhathI bacI jAya che. jema sarpiNI 108 putra jaNe che, jaNIne kUMDALuM banAvIne potAnA dehagoLAkAranI vacce te sarva putrasamudAyane rAkhI anukramapUrvaka sarvane bhakSaNa karI jAya che. paraMtu te goLAkAramAMthI koI koI nIkaLI jAya che te bacI jAya che; te ja pramANe utsarpiNI-avasarpiNIrUpa kALanA kUMDALAmAMthI je koI jIva nIkaLIne judo paDyo che to bacI gayo paraMtu bAkInA rahyA te (sarva) utsarpiNI-avasarpiNInA mukhamAM samAI jAya che. ' jema vaMdhyA strIne putra-utpattinuM Adi, aMta, pUrvAparanuM badhuM varNana zravaNa karAvo topaNa te vaMdhyA strIne Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 samyajJAnadIpikA putrotpattino koI prakArathI paNa sAkSAt anubhava thato nathI. te ja pramANe vaja mithyAdaSTine svasamyajJAnotpattinuM pUrvApara sarva vivaraNa zravaNa karAvo to paNa tene svasamyajJAnotpattino sAkSAt anubhava thato nathI. jema koInuM nAka khaMDita che tene koI darpaNa batAve to te khaMDita nAkavALo mANasa potAnA dilamAM Avo vicAra kare che ke mAruM nAka kapAyuM che tethI A mane darpaNa batAve che. te ja pramANe mithyAdaSTine svasamyajJAna darpaNa batAvavuM vRthA che. jema koI vaMdhyA strIne puruSano saMyoga thavA chatAM paNa putraphaLanA lAbhano anubhava thato nathI; te ja pramANe mithyASTine deva-guru-zAstra ane puruSono satsaMga thavA chatAM paNa svasamyajJAnarUpa phaLanA lAbhano anubhava thato nathI. jema haMsa dUdha-pANIne maLelAM hovA chatAM paNa bhina bhinna samaje che; tema svasamyajJAnI A lokAlokane tathA potAnA potAmAM potAmaya svasamyajJAnane bhinna bhinna samaje che. jema svapnAvasthAmAM ghara-kuTuMba, beTA-beTI, strI, mAtA-pitA, dhana-dhAnyAdika (sarva) dekhAya che, tene jAgrata samayamAM joIe to te nathI dekhAtAM arthAt svapnAvasthAnAM mAtA-pitA, strI-putrAdika sarva marI jAya che tenAM duHkha, harSa, zoka jAgrata avasthAmAM nathI thatAM; te ja pramANe jAgrata avasthA vakhatanAM mAtA-pitA, strI-putrAdika che te svapnAmAM nathI dekhAtAM arthAt jAgrata avasthA vakhatanAM mAtA-pitAstrI-putrAdika sarva marI jAya che, tenAM duHkha, zoka, harSa svapnAvasthAmAM nathI thatAM. sadA kALa je dekhe - jANe che, tenI sanmukha ja A Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 73 svapna samayano ane jAgratasamayano saMsAra thAya che ane viNase che. jema svapnAvasthAmAM koIe koInuM mastaka chedana karyuM, mArIne gayo, te vakhate potAne maryo samajayo-mAnyo. vaLI, e ja (puruSa) jAgrata thayo tyAre kahevA lAgyo ke "huM svapnamAM marI gayo hato.' e ja pramANe A janma, maraNa, pApa, puNyAdi (badhA) svapnanA khela che paNa e khelano tamAso je dekhuM-jANe che te svasvarUpa svAnubhavagamya jJAna che. jema koI matavALo potAnI mAtAne mAtA ja kahe che, paraMtu teno vizvAsa zo? kAraNa ke te koI veLA potAnI mAtAne potAnI strI mAnI le to tenuM pramANa zuM? te ja pramANe matarUpI madirAmAM madonmatta thayelA A jainamatavALA, viSNumatavALA, zivamatavALA, vedAMtamatavALA ane bauddhamatavALA vagere SamatavALA che, te svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastune anyanI anya prakArathI mAnI le-kahI de to tenuM pramANa zuM? jema mATInA jUThA ghoDAnI sAthe bALaka prIti kare che te paNa duHkhI che tathA koI sAcA ghoDAnI sAthe prIti kare che te paNa duHkhI che, kAraNa ke ekanA (khoTA) ghoDAne koI toDe-phoDe tathA bIjAnA (sAcA) ghoDAne paNa koI cAro-pANI na Ape vA mAre to te banne duHkhI ja che); te ja pramANe koI ja mATI-paththaranI, citra-kASThanI jUThI devamUrtinI sAthe prema, prIti kare che te paNa duHkhanuM ja kAraNa che tathA koI sAcA - satya devanI sAthe paNa prema, prItI kare che te paNa duHkhanuM ja kAraNa che, arthAt svasamyajJAnamayI svasvabhAvavatuthI bhinna thaIne paravastunI sAthe je prema, prIti karaze te duHkhAnubhavamAM lIna ja raheze. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 sabhyajJAnadIpikA jema eka puruSa pASANa-dhAtu-kASTha ane citranI devamUrtine ghaNA premabhAvathI pUjA, praNAma kare che, tyAM daivavaza pASANanI mUrti to phUTI gaI, tUTI gaI, dhAtunI devamUrtine cora-taskara UThAvI gayA; kASThanI devamUrti agnimAM saLagIne bhasma thaI gaI tathA citranI mUrti megha-pavana-hastasparzadika dvArA bagaDI gaI. ataH te dhAtu-pASANAdinI devamUrtimAM nAza pAmavA Adi aneka dUSaNano pratyakSa anubhava thato dekhIne potAnA potAmAM potAmaya svasamyagnAnAnubhavagamya svabhAvasvarUpa potAne ja deva samajIne cupacApa rahe che. (juo citra) jema koI puruSe koI zAhukAranI dukAnanAM dravya, suvarNa, ratnAdikane dUrathI dekhIne kahyuM ke mane A jeTalAM dravya, ratnAdika mArAthI dUra-alaga dekhAya che teno mAre tyAga che; e ja pramANe svasvarUpasvAnubhavagamya samyak kaivala jJAna che, tene A saMsAra-lokAlokano svabhAvathI ja tyAga che. jema koI dhanano artha puruSa rAjAne jANIne tathA tenI dRDha zraddhA karI rAjAnI (icchA) anusAra cAle che, rahe che tene (te) rAjA dravya Ape che; te ja pramANe jo koI jIva prathama svasamyak kevalajJAnarAjAne potAnA svabhAvaguNathI tanmaya samajIne, jANIne tenI dRDha, paramAvagADha zraddhA karIne te kevalajJAnarAjAnA anusAra cAle che, rahe che to kevalajJAnarAjA tene svabhAvasamyajJAnamayI mokSa Ape che. jema koI mleccha saMskRta bhASAmAM na samajato hoya to (te) mlecchane mlecchabhASAmAM samajAvavo. te ja pramANe ajJAnIne ajJAna bhASAmAM samajAvavo. jema koI kahe ke 'A be rAjA paraspara yuddha karI rahyA che', tyAM vicArapUrvaka joIe to ekabIjAnuM lazkara laDe che paNa Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 75 75 Suilli A mokSakI saina jinapratimA hai| he kabIra! mokSano saMketa jina-pratimAmAM rahelo che Page #103 -------------------------------------------------------------------------- Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana daSTAMta e banne rAjA to potapotAnA svAsthAnamAM nimagna che; e ja pramANe jJAna-ajJAna ane potapotAnA svasthAnamAM-potapotAnA svabhAvamAM-potapotAnA svabhAvathI ja nimagna che. ' jema koI kahe- 'rAjA A gAmane lUMTe che, bALe che, A gAmane bALI mUkahyuM, A gAmane bacAvyuM ane A gAmanI rakSA karI, paraMtu vicArapUrvaka juo to te lUMTavuM, mAravuM, bacAvavuM ane saLagAvavuM Adi jeTalAM kArya che tene lazkaranA sipAi, jamAdAra, phojadAra Adi kare che paNa rAjA karato nathI; te ja pramANe svasamyaka kevalajJAna rAjA che te kiMcit paNa zubhAzubha kriyA-karma karato nathI. jema suvarNanA suvarNamaya kaDAM, kuMDalAdika bhAva suvarNamaya ja thAya che tathA lokhaMDanA lokhaMDamaya ja thAya che; te ja pramANe svasvarUpa samyajJAnanAM kriyA-karmAdi bhAva samyajJAnamaya ja thAya che tathA ajJAnanAM kriyA-karmAdi bhAva ajJAnamaya ja thAya che. jema mAtaMga-caMDAlanA ane uttama bAhmaNanA kriyA-karma bhAva eka nathI paraMtu bhinna bhinna che; te ja pramANe jJAna ane ajJAnanA kriyA-karma bhAva eka nathI arthAt bhinna bhinna che. jema koI puruSe karelo AhAra udarAgninA prasAdathI mAMsa, rudhira, majjA, maLa ane mUtrAdirUpa thAya che(pariNamI jAya che); e ja pramANe jene guruvacanopadeza dvArA aMtaHkaraNamAM sAkSAt samyajJAnAgni prajvalita thayo hoya tene | sarva karmo svayaM potapotAnI pariNatimAM pariNamI jAya che. jema vaidyanI samIpa viSanAzaka davA che to te vaidya maraNa thavA yogya viSanuM bhakSaNa karavA chatAM paNa marato nathI; e ja pramANe svasamyagdaSTi pUrvakarmaprayogathI viSayabhoga Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 samyajJAnadIpikA bhogavavA chatAM paNa karmathI baMdhAto nathI. lokamAM prasiddha che ke je strIne bhogave te puruSa che. e ja pramANe je krodha, mAna, mAyA, lobha, moha, mamatAne bhogave te sAco puruSa che; paNa jenI chAtI upara e krodha, mAna, mAyA, lobha, moha, mamatA caDhI beDhA che te puruSa nathI paNa sAcI strI che. jema suvarNa kIcaDanI madhyamAM paDyuM hoya topaNa te suvarNa kIcaDanI sAthe eka, tanmaya, lipta thatuM nathI; te ja pramANe svasamyajJAnI samyagdaSTi sarva karmonI madhyamAM paDyA hoya topaNa teo sarva karmonI sAthe tanmayIpaNe lapeTAtA nathI. jema ghaTanI aMdara, bahAra ane madhyamAM je AkAza che te ghaTotpatti thatAM UpajatuM nathI tathA ghaTano vinAza thatAM te AkAzano nAza thato nathI; te ja pramANe svasvarUpa samyajJAnamayI paramAtmA che teo dehano vinAza thatAM viNasatA-maratA nathI tathA dehanA UpajavAthI teo UpajatA nathI, janmatA nathI. sahaja svabhAvathI ja je sva-parane jANe che te ja svasamyajJAna che. jema tuSa (photarAM) che te tAMdula (cokhA) nathI tema pAMca prakAranAM (audArika, vaikriyika, AhAraka, taijasa ane kArmaNa) zarIra che te svasamyajJAnamayI paramAtmA nathI. jema vAMsanI sAthe vAMsa paraspara ghasAya che tyAre sahaja svabhAvathI ja agni utpanna thAya che; te ja pramANe AtmAthI AtmA tanmayarUpa maLe che tyAre sahaja svabhAvathI ja svasamyajJAnAgni utpanna thAya che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 79 jema sUryodaya samaye kamaLa svayaM ja praphullita thAya che, te ja pramANe koInA aMtaHkaraNamAM svasamyajJAnamaya sUryano udaya thatAM tenuM manarUpa kamaLa svayaM ja praphullita thAya che arthAtuM tenA manamAM ghaNo ja harSa thAya che ke ahoho! jenA prakAzamAM A lokAloka pragaTa dekhAya che evA (apUrva) sUryanA darzanano lAbha thayo! athavA vizeSa harSa-praphullitapaNuM A pramANe thAya che ke je sUryanA prakAzamAM A lokAloka, jagata-saMsAra, janma-maraNa, nAma-anAma ane baMdha-mokSAdika che te sUrya svabhAvathI huM ja chuM. jema senA che paraMtu temAM jo senApati nathI to te senA vRthA che; te ja pramANe vrata-zIla, japa-tapa, jJAna-dhyAna, dayA-kSamA, dAna-pUjAdika to che paraMtu temAM svasamyajJAnamayI guru nathI to te vrata-zIlAdi (badhAM) vRthA che. jema koI strIno pati paradezamAM gayo ane tyAM ja mRtyu pAmyo, have te strI te patinI AzA dhAraNa karIne bhogAdikanI utpattino (heturUpa) zaNagAra-kAjaLa, cAMdalo, maheMdI, nathanI vagere zaNagAra kare che te vRthA che; te ja pramANe je nirgathaguru mokSamAM gayA - svasvabhAva samyajJAnathI tanmaya thaI gayA, te to have pAchA vaLIne AvatA nathI. jema lavaNanI pUtaLI kSArasamudramAM gaI te pAchI pharIne AvatI nathI te pramANe ja ahIM samajavuM. have cAlyA gayelA nirgathagurunI AzA dhAraNa karIne sAMsArika zubhAzubhabhogAdikanI utpattinAM (heturUpa) zubhAzubha kriyA-karmAdika karavAM vRthA che. jema koIe janmasamayathI mAMDIne Aja sudhI kadI goLa-sAkara khAdhAM nathI ane te goLa-sAkaranI vArtA varNana kare che te vRthA che; te ja pramANe koI kadI koI prakArathI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 samyajJAnadIpikA paNa svasvarUpa svayaMsiddha samyajJAnamayI paramAtmAthI to tanmaya thayo nathI ane tenAM gIta-veda-purANa-zAstra-sUtra potAnA mukhathI bhaNe che, bole che, kahe che te sarva popaTanI mAphaka vRthA che. jema zIlavAna strI potAnuM ghara choDI koI vakhata paravara pratye paNa jAya - Ave topaNa phikara nathI; te ja pramANe svasamyagdaSTi pUrvakarmaprayogathI thoDoka kALa saMsAramAM paNa bhamaNa kare topaNa phikara nathI. jema sUryodaya thatAM mAtramAM tatkAla - te ja samaye aMdhakAra maTI jAya che; te ja pramANe koInA aMtaHkaraNamAM svasamyajJAna sUryodaya thatAM mAtramAM tatkAla - te ja samaye mohAMdhakAra maTI jAya che. jema vyabhicAriNI strI potAnuM ghara choDIne paraghara jatI-AvatI nathI to paNa tenI vAsanA vyabhicArI puruSa tarapha lAgI ja rahe che; te ja pramANe jene svasvarUpa samyajJAnAnubhavanI acalatA-avagADhatA-paramAvagADhatA nathI evA mithyASTinI vAsanA - zubhAzubhabhAva saMsAra tarapha ja lAgelAM rahe che. jema je gharanuM vA dukAnanuM kAmakAja mAyA, mamatA, moha sahita zeTha kare che te ja pramANe gumAsto paNa mAyA, mamatA, moha sahita kare che paraMtu (te bannemAM) aMdara pariNAmabheda bhinnabhinna che; te ja pramANe koIne guruvacanopadeza dvArA svasamyajJAnAnubhava thavA joga hato te thaI cUkyo, eka to e. tathA bIjuM e ke koI saMsArane vA lokAlokane tathA potAnA svabhAva samyajJAnane sUryaprakAzavatuM nizcayathI eka samaje che, mAne che, bIjo evo che. have e Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta 81 banne saMsAranAM kAmakAja kare che temAM eka nirdoSa che tathA bIjo doSita che. jema popaTa svamukhathI rAma rAma bole che, paraMtu je svasvarUpa samyajJAnamAM tanmayapaNe bIja-vRkSa tathA jaLakallola mAphaka rame te rAma che--evA rAmane to jANato nathI to pachI te popaTa (mAtra) svamukhathI je rAma rAma bole che te vyartha che. e ja pramANe mithyAdaSTi svayaMsiddha svasvarUpa samyajJAnamaya siddhane to jANato nathI ane (mAtra) svamukhathI mo siddhALuM ema bole che te vyartha che. ahIM vidhi-niSedhathI svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastu tanmaya na samajavI. jema dIpaka-jyotanI aMdara kALuM kAjaLa kalaMka che, te ja pramANe svasvarUpa samyajJAnadIpaka-jyotanA prakAzamAM karmathI tanmaya karmakalaMka che. ahIM koI mithyAdaSTi dRSTAMtamAM tarka sthApana karIne svasamyajJAnAnubhavane to grahaNa karato nathI ane zUnyadoSa grahaNa karaze ke 'dIpakajyotamAM kALuM kalaMkarUpa kAjaLa che, paraMtu te dIpakajyota bujhAI gayA pachI kAjaLa paNa kyAM che? ane dIpakanI jyoti paNa kyAM che?' evA tarka dvArA zUnyadoSa grahaNa kare che, to te svasvarUpa samyagnAnAnubhavathI jarUra zUnya che, mithyAdaSTi che. jema pAMca Indriyone tathA pAMca IndriyonA jeTalA zubhAzubha viSaya vA bhogAdine sahajasvabhAvathI ja je jANe che, dekhe che te ja kevala jJAna che. paNa ema na samajavuMmAnavuM-kahevuM ke ghrANendriyanA viSaya-bhogane jANe che te jJAna kaMIka anya che tathA jillA IndriyanA viSaya-bhogane jANe che te jJAna kaMIka anya che. e ja pramANe karNendriyanA ane sparzendriyanA viSaya-bhogAdikane jANe che te jJAna kAMi anya Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 samyajJAnadIpikA che tathA tana, mana, dhana, vacanAdika ane tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha kriyA-karma che tene ane tenA phaLane je jANe che te jJAna kaMIka anya che-evI bhedAbhedanI kalpanA kadI koI prakArathI paNa svabhAva samyagnAnathI tanmaya (rUpa) saMbhavatI nathI. jema sUryanA prakAzamAM paDelI rassI rAtrinA samayamAM sarparUpa bhAse che, te ja pramANe svasamyagnAnAnubhava vinA je jJAna che te jagata-saMsAravat bhAse che. jema chIpamAM cAMdIno tathA mRgatRSNAmAM jaLano bhAsa thAya che; te ja pramANe svasamyajJAnamAM tanmayavat A saMsAra-jagatano bhAsa thAya che. jema-aMdhasamUhane, dore nayana pravINa; tema AtmajJAna viNa, thAya mohamAM lIna.' jema AkAzane dhULa-meghAdika lAgatAM nathI, te ja pramANe svasamyagnAnane pApa-puNya ane pApa-puNyanAM phaLa lAgatAM nathI. A lokAloka-jagata-saMsArane, svasamyajJAna che te sahaja svabhAvathI ja jANe che, tenAM vidhi-niSedha zI rIte thAya? jema koI zUravIra rAjA mlecchAdikanA dezane jItIne te mlecchAdikanA dezamAM ja rahe che; te ja pramANe svasamyajJAnI krodha, mAna, mAyA, lobha tathA viSayabhogAdikane jItIne te ja viSaya-bhogAdikamAM rahe che, paNa tanmaya-tasvarUpa thaIne nathI rahetA. jema ghaTanI aMdara, bahAra ane madhyamAM AkAza che te ghaTane kevI rIte tyAge tathA grahaNa paNa kevI rIte kare? te ja Page #110 -------------------------------------------------------------------------- Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 samyajJAnadIpikA gaLa khAvA, , , , AY I III SRO ja che E -T : svayaM bAtha bharakara, chur3Ane ke lie pukAratA hai| koI puruSa vRkSane bAtha bharIne Ubho che ane kahe che ke mane choDAvo Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 85 pramANe A jagata-saMsAranI aMdara, bahAra ane madhyamAM svasamyajJAnamaya che te zuM tyAge ane zuM grahaNa kare? jema samudranI upara kallola Upaje che ane viNaze che; te ja pramANe svasamyajJAnamaya samudramAM te svapna samayanuM jagata Upaje che tathA jAgrata samayanuM jagata vize che; vaLI, jAgrata samayanuM jagata utpanna thAya che ane svapna samayanuM jagata viNaze che. jema koI janmAMdha, ratnasuvarNAdikanAM AbhUSaNa pahere che te vRthA che; te ja pramANe svasamyabhAva-samyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatA vinA vrata, zIla, tapa, japa, niyamAdika saMpUrNa vRthA che. jema koI puruSa, vRkSane pakaDI (juo citra) potAnA mukhathI kahe ke "huM baMdha-mokSathI kyAre bhinna thaIza?' e ja pramANe je baMdha-mokSathI bhinna thavAnI icchA kare che te svasvabhAva samyajJAnarahita mUrkha-mithyAdaSTi che. bhAvAbhAva vikAra che te potapotAnA svabhAvathI ja che. jema tolamAM guMjo (eka vajana) ane sonuM barobara che, paraMtu mULa svabhAvamAM te barAbara nathI; te ja pramANe jagata ane jagadIza e bane barAbara ja che, paraMtu mULasvarUpa samyajJAna svabhAvamAM e banne barAbara nathI. jema dhUmADA vinAnI agni zobhAyamAna che, te ja pramANe bhramarUpa dhUmADArahita svasamyajJAnamaya svabhAvavatu zobhAyamAna bhAse che. jema jvaranA aMta samaye bhojana priya lAge che, te ja pramANe zubhAzubha saMsAranA aMta(rUpa) svasvarUpa samyajJAnAnubhava Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyajJAnadIpikA priya lAge che. jema kukardamarAjA svavargane tajI paravargathI mizrita banI maraNAdika duHkhane prApta thayo; te ja pramANe koI svasvabhAva samyajJAnane choDI parasvabhAva-paravargathI potAne tanmayavatuM samaje che, mAne che te janma-maraNAdi saMsAranAM duHkha bhogave che. jema mahImaMDaLa upara nadIno pravAha eka che paNa temAM aneka prakArathI nIranAM jharaNo (vahI rahyAM che); jyAM paththaranuM jora che tyAM dhArano maroDa thAya che ane jyAM kAMkarAnI khINa che tyAM phINanuM jharaNa thAya che; jyAM pavananI jhakora che tyAM caMcala taraMgo UThe che tathA jyAM bhUminuM nIcANa che tyAM pANInI mmaro paDe che; e ja pramANe eka svasvarUpa samyajJAnamayI AtmA che tathA anaMta rasamaya pudgala che, e banneno puSpa-sugaMdhavat tathA ghaTa-AkAzavat saMyoga thatAM vibhAvanI bharapUratA che. svasamyajJAnAnubhava thayA pachI paNa thoDA kALa sudhI pUrvakarmaprayogathI samyagdaSTi saMsAramAM bhramaNa kare che. kevI rIte? jema kuMbhAranuM cakra daMDa ane kuMbhAra AdinA prasaMgathI paribhramaNa kare che paraMtu daMDa ane kuMbhAra Adino prasaMga bhinna thayA pachI paNa thoDA kALa sudhI te cakra paribhramaNa kare che tema. jema para je tana, mana, dhana, vacanAdika che tene ane tenAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmaphalane jANe te ja pramANe ethI palaTAIne potAne A rIte jANe ke A tana, mana, dhana, vacanAdikane tathA e tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM koI zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmala che tene mArA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana daSTAMta dvArA huM jANuM chuM, paNa e mArA svasvabhAva samyajJAnane jANatAM nathI, e pramANe potAne jANe. te saMbaMdhamAM kahyuM che ke - 'Apa samajakara ghara nahIM jANe, dUjAkuM kyA samajAve; bhramaNa kare saMsAra jagatameM, hRdaya hAthameM nahIM Ave.' tathA 'he bhAI! jyAM sudhI ajJAna che tyAM sudhI kuTuMbakabIlo che, paNa jJAna thayA pachI to AtmA pote ja potAmAM samAya che.' 87 jevI jevI ghara-kuTuMba, beTA-beTIthI prIti, prema che tevI ja svasamyajJAnamayI paramAtmAthI tanmaya acaLa prIti, prema thAya to sahajamAM vagara yatne saMsAra-zubhAzubhathI prema-rAga tUTI jAya. vagara parizrame ja - jema sUryane sahajapaNe ja aMdhakArano pramANe svasamyagnAnasUryane sahajapaNe - bhramajALarUpa saMsArano tyAga che. tyAga che te ja svabhAvathI ja A jema koI puruSa strIne bhogave che paraMtu pote strIthI tathA tenAM bhAva-kriyA-karmalathI tanmaya-tasvarUpa thaIne strIne bhogavato nathI. te ja pramANe svasamyajJAnamayI parabrahma paramAtmA-purANapuruSottama puruSa che, te sarva saMsAra-bhramajALamAyAstrIne bhogave che paraMtu jema aMdhakArathI sUrya bhinna che tenI mAphaka saMsAra-bhramajALa-mAyAthI bhinna thaIne bhogave che, arthAt saMsAra-bhramajALa-mAyAstrIthI tathA tenAM bhAva-kriyAkarmalathI tanmaya-tasvarUpa thaIne nathI bhogavato, mAtra teno jJAtA-draSTA ja rahe che. jema strI paNa puruSane bhoga Ape che te kAMI puruSathI tanmaya banIne nathI ApatI; te ja pramANe saMsArabhramajAla-mAyAstrI che te svasvarUpa samyajJAnamayI purANa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 samyajJAnadIpikA puruSottamane bhoga Ape che te puruSathI alaga thaIne Ape che paNa tanmaya banIne bhoga nathI ApatI. jema kAjaLathI kALuM kalaMka tanmayI che; te ja pramANe tana, mana, dhana, vacanAdikathI tathA tana, mana, dhana, vacanAdinAM jeTalAM koI zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmaphaLa che tenAthI ajJAna tanmayI che. jema svaccha darpaNamAM kALA vastranI praticchAyA kALI tanmayavatuM dekhAya che te pelA darpaNanI nathI paNa kALA vastranI che, ane kALA vastrathI tanmayI che; te ja pramANe svaccha samyajJAnamaya svabhAvadarpaNamAM A dravyakarma, bhAvakarma, nokarmamaya saMsAranI praticchAyA karma-kalaMkamaya tanmayI jevI dekhAya che te svaccha samyajJAnamaya darpaNanI nathI, paNa dravyakarma, bhAvakarma, nokarmamaya saMsAra che tenI che ane te tenAthI tanmayI che. jema svaccha darpaNamAM agninI praticchAyA tanmayIvatuM dekhAya che to paNa tenAthI te darpaNa uSNa (garama) thatuM nathI tathA e ja svaccha darpaNamAM jaLanI praticchAyA tanmayavatu dekhAya che to paNa te darpaNa zItala thatuM nathI; e ja pramANe svaccha samyajJAnamaya darpaNamAM rAgamaya kAma-kuzIlAdikanI chAyArUpa bhAvano bhAsa thavA chatAM paNa te (svaccha samyajJAnamaya darpaNa) rAgamaya thatuM nathI tathA vairAgyarUpa zIla-vratAdikanI chAyArUpa bhAvano bhAsa thavA chatAM paNa te vairAgyamaya thatuM nathI. e pramANe svaccha samyajJAnamaya svabhAvathI e rAga-dveSa tanmayarUpa nathI. - jema jaLamAM caMdranuM pratibiMba che te hAthanI pakaDamAM AvatuM nathI; te ja pramANe svasamyajJAnamayI siddhaparameSThI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 bhrAMtikhaMDana dRSTAMta dravyakarma, bhAvakarma, nokarmAdikanA baMdhamAM AvatA nathI. jema gomaTTa nAmanA parvatanI upara bAhubalijI rAjyasaMpadA, dhanadhAnya, suvarNa, ratana, vastrAdi sarva bAhya parigraha choDI nagna-digaMbara thaIne UbhA UbhA dhyAnamAM evA lIna thayA ke potAnA zarIra upara vajapAtAdika thAya to paNa calAyamAna thAya nahIM. vaLI, AkhA aMga upara sarpa ane vRkSalatAo lapeTAI gaI ane mauna-aMcala Adi avasthA sudhI pahoMcIne eka varSa sudhI UbhA rahyA topaNa teo svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatAnI sAthe (niraMtara) tanmayarUpa na thayA, kAraNa ke temanA aMtaHkaraNamAM sUkSma anirvacanIya evI vAsanA rahI hatI ke huM bharatanI bhUmi upara Ubho chuM'. paNa jyAre teo pUrvokta dazA(avasthA)thI sarvathA prakAre bhinna thayA tyAre ja teo svasamyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatAnI sAthe sUrya-prakAzavat tanmayarUpa maLI gayA. guru, bhramajALarUpa saMsArathI sahajamAM je bhinna karI de che. jema jaLakuMDamAM jaLanI upara telabiMdu tare che; te ja pramANe lokAloka-jagata-saMsAranI upara, paMcabhUta pudgalapiMDa vA rAgadveSabhAvanI upara tathA kAma, krodha, kuzIlAdi jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che ane tenAM jeTalAM phaLa che te sarvanI upara svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvasvarUpa parabahma paramAtmA siddhaparameSThI tare che, te A bhramajALarUpa saMsAramAM zI rIte DUbaze vA zI rIte gupta thaze? jo ghaTa kahiye ghIvako; ghaTako rUpa na ghIva; tyAM varNAdika nAmaseM, jaDatA lahai na jIva. khAMDo kahiye kanakako, kanaka myAna saMjoga; | nyAro nirakhata mAnase, loha kahai saba loka. , saMsAra salabibhata 5 jeTalA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 samyajJAnadIpikA jema koI agnithI saLagatA gharamAMthI nIkaLIne bahAra saDaka vA mArga-cogAnamAM Ubho rahI pokAra kare che ke "pelI vastu saLage che, amuka vastu baLe che, tyAre tene koI kahe che ke "tuM to nathI saLagyo, nathI baLyo? vA tuM to nathI saLagato, nathI baLato?' tyAre te kahe che ke huM to nathI saLagato, nathI baLato, vA huM to nathI saLagyo, nathI baLyo. paNa A ghara saLage che, baLe che vA gharanI aMdaranI amuka amuka vastu saLage che, baLe che." e ja pramANe koI mumukSu guruupadezathI A bhamajALarUpa saMsArathI alaga thaIne A pramANe pokAre che ke "phalANo maryo vA phalANo mare che paNa huM to nathI karyo ke na maruM chuM' ityAdi. koI mumukSu to upara pramANe bole che. vaLI, jema baLatAsaLagatA gharamAMthI koI nIkaLIne bahAra saDaka-cogAnamAM potAnA manomanathI Avo vicAra kare che ke "ghara saLagI gayuM, baLI gayuM, tathA gharanI aMdaranI zubhAzubha amuka amuka vastu hatI te paNa saLagI gaI, baLI gaI. have huM kone zuM kahuM? agara kahuM to paNa have te vastuno vA amuka zubhAzubhano lAbha thavAno nathI mATe bolavuM vRthA che.' e ja pramANe koI mumukSu guruupadezathI bhramajALarUpa saMsArathI alaga thayA pachI vicAra dvArA dekhe che ke pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa e pAMcamAM to jJAnaguNa svabhAvathI ja nathI ane mAro je svarUpasvabhAva che te to have gurukRpA dvArA jJAnanI sAthe tanmayarUpa che mATe bolavuM vRthA che.'--ema koI mumukSu bolatA nathI. jema jvara(tAva)nA jorathI bhojananI ruci jatI rahe che; te ja pramANe mohakarmanI sAthe potAnA svabhAva samyajJAnane eka, tanmaya samaje che, mAne che, kahe che evA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta (91 mithyASTine svasvarUpa samyajJAnAnubhAvasUcaka upadeza priya lAgato nathI. jema koI sUryanA prakAzamAM aneka prakAranI zubhAzubha vastu tathA kALA, pILA, dhoLA, lIlA, ratna-dIpaka, camakadamaka, pApa-aparAdha, levuM-devuM, dAna-pUjA ane bhogajogAdine dekhe che paNa jo te sUryaprakAzane tathA sUryane dekhato nathI to te mUrkha che. te ja pramANe svasvarUpa samyajJAnamaya svabhAvasUryanA prakAzamAM je A lokAloka-jagata-saMsAra, kAmakuzIla ane krodha, mAna, mAyA, lobhAdika dekhAya che tene to mithyASTi dekhe che paNa ethI UlaTo palaTAIne je svasvarUpa samyajJAnamayI svabhAvasUrya paramAtmA che tene nathI dekhato to te mithyAdRSTi ja che. svabhAva samyajJAna che, tenAthI je - anya vastu tanmayarUpa nathI, e vastuno svabhAva samyajJAnane tyAga che. te marI jAya, saLagI jAya, gaLI jAya ke baLI jAya, ityAdi aneka prakAranAM zubhAzubha kaSTa karavA chatAM paNa svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI parabahma paramAtmA siddhaparameSThInA pratyakSa anubhavanI paramAvagADhatA ane acaLatAno akhaMDa lAbha nahIM thAya; paNa sadguru mahArAja sahajamAM vinA parizrame zubhAzubha kaSTa nahIM karavA chatAM paNa sadAkALa jJAnamaya jAgatI jyotino tanmayI meLa karAvI de che. dhanya che zrIgurune! veda arthAt kevalInI divyadhvani ane zAstra arthAt mahAmuninAM vacana, tenAthI paNa e svasvarUpa samyajJAnamaya sadAkALa jAgatI jyoti parabrahmano pratyakSa anubhava jANavAmAM Avato nathI tathA te samyajJAnamaya sadAkALa jAgatI jyoti Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9ra samyajJAnadIpikA paramAtmA che teno pratyakSa anubhava pAMca indriya ane chaThThA manathI paNa jANavAmAM Avato nathI; paNa zrI sadaguru sahaja svabhAvathI ja vinA parizrame ja e sadAkALa jAgatI jyoti jJAnamaya parabahma paramAtmA siddha paramaSThInI tanmayatA karAvI de che. zrIgurune dhanya che! manamAM ghaNuM Azcarya thAya che, kAraNa ke pAMca indriya ane chaThThA manathI, kevalInI divyadhvanithI tathA veda, purANa, zAstra, sUtra bhaNavA, vAMcavAthI to e samyajJAnamaya sadAkALa jAgatI jyoti jANavAmAM, anubhavavAmAM nahIM Ave to pachI zrIguru tene kevI rIte darzAvatA haze? kevI rIte jaNAvI detA haze? zuM kahetA haze ane ziSya paNa kevI rIte samajato haze? aho! aho! aho! zrIgurune dhanya che. hAya! kheda che ke zrIguru na hota to huM A bhamarALarUpa saMsArathI bhinna kevI rIte thAta? jema ekaDAnA aMka vinA biMdu pramANabhUta nathI, tema eka zrIguru vinA tyAgIpaNuM, paMDitapaNuM, jogI-saMnyAsIpaNuM ane vrata, zIla, dAna, pUjAdika zubhAzubha pramANabhUta nathI. jema kisAna (kheDUta) bIja rAkhIne jagatamAM sukha bhogave che, tema je svasvarUpa samyajJAnamaya samyagdaSTi che te potAnA potAmAM potAmaya svabhAvadharmane potAnA potAmAM potAmaya samajIne pUrva-puNya prayogathI viSaya-bhogAdi sukha bhogave che. jema sapheda kASTha agninI saMgatithI kALA kolasArUpa thaI jAya che ane pAcho te kolaso kAraNa pAmI agninI saMgati kare to palaTAIne jaLI-baLIne sapheda rAkha thaI jAya che; te ja pramANe koI jIva viSaya-bhogAdikanI saMgati Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta pAmIne azuddha thaI jAya che, paNa pAcho palaTAIne guruAjJAnusAra viSaya-bhogAdikane potAnA svabhAva samyagnAnathI bhinna samajIne viSaya-bhogAdikathI atanmayI banIne pachI viSaya-bhogAdikanI saMgati kare to te jIva parama pavitra zuddha thaI jAya che. vastu svabhAvamAM A je zuddha-azuddha (bheda) che, te syAt eTale kathaMcit prakArathI che. 93 svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastuthI tuM, huM, te ane A e cAra zabda (vikalpa) tanmayarUpa nathI. jema koI sUryanA prakAzamAMthI eka aNu-reNu uThAvIne aMdhakAramAM nAkhI de to tethI kAMI sUrya-prakAza kamatI thato nathI tathA koI aMdhakAramAMthI eka aNu-reNu uThAvIne sUryanA prakAzamAM nAkhI de to tethI kAMi sUryaprakAza vRddhi pAmato nathI; e ja pramANe svasvarUpa svAnubhava samyagnAna sUryodayamAMthI A anaMta saMsA2 nIkaLIne koI veLA kyAMya jato rahe to (tethI) te samyajJAnasUryodaya zUnya ke kamatI thato nathI tathA koI veLA kyAMyathI e anaMta saMsAra che tevo ne tevo svasamyagnAna sUryodayamAM AvI paDe to tethI kAMI te samyajJAnasUryodayanI vRddhi thatI nathI. jema eka dIpakanA bujhAI javAthI badhAya anaMta dIpako bujhAi jatA nathI; tevI ja rIte eka jIvanA marI javAthI saMpUrNa anaMta jIvothI tanmayI jinendra maratA nathI. sarva bhAva, padArtha vA dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva, bhoga, joga ane pApa-puNyAdika saMsAra che tenAthI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastu tanmayarUpa nathI, tethI je svasvarUpajJAna che te sarva saMsAra, pApa-puNyabhAva (ane) padArthAdika jeTalA zubhAzubha vyavahAra che tenuM nizcaya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 samyajJAnadIpikA svabhAvathI ja tyAgI che, arthAt je svasamyajJAna che tene paravastuno sahaja svabhAvathI ja tyAga che jema ke - "yathA nAma ko'pi puruSaH paradravyamidamiti jJAtvA tyajati tathA sarvAn parabhAvAn jJAtvA vimuMcati jnyaanii|' jema nATakanI raMgabhUmimAM koI svAMga dhAraNa karIne nAce che tene koI jANabhedu jANI le che ke tuM to amuka che' tyAre te svAMga dharanAro puruSa nATakanI raMgabhUmimAMthI nIkaLIne yathAvatuM eTale jevo hato tevo banIne rahe che; te ja pramANe A lokAlokarUpa raMgabhUmimAM jIva-ajIva (bane) puSpa-sugaMdhanI mAphaka eka banIne corAzI lAkha yonimAM nAce che. tene jJAtA sadgurue kahyuM ke tuM to jemAM jJAnaguNa tanmayarUpa che te che; A manuSya-deva-tiryaMca-nArakI vA strI, puruSa, napusaMkodi (badhA) svAMga che (paNa) tuM svAMga nathI. vaLI, svAMganI ane tArI sUryaprakAza mAphaka eka tanmayatA nathI; tuM e svAMgane jANe che paNa e svAMga tane jANato nathI; tuM jJAnavastu che, ane A je manuSyAdika svAMga che te ajJAnavastu che; jema sUrya ane aMdhakArano meLa nathI tema A manuSyAdika svAMga che teno ane tAro eka meLa nathI; jema sUryaprakAza A pRthvI upara che teno ane pRthvIno meLa che tema, he jJAnasUryodaya! tAro ane A manuSyAdika svAMgano meLa che. he jJAna! jo, tuM sarva mAyAjALarUpa saMsArasvAMgathI vyatireka-bhinna che. zravaNa karI samaja. huM kahuM chuM. aMtamAM be akSara Ave che tenA dvArA tAro tuM ja svAnubhava le. kumatijJAna, kuzrutajJAna, kuavadhijJAna, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna-e pramANe che jJAna! tuM badhAM ya saMsArasvAMgathI svabhAvathI ja bhinna che. tuM manuSya nathI, deva nathI, tiryaMca nathI, nArakI nathI; tuM strI, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana daSTAMta 95 puruSa, napuMsaka nathI tathA manuSyAdikanA ane strI, puruSa, napuMsakanA jeTalAM koI zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karmala che te paNa tuM nathI. tuM to eka nirmaLa, nirdoSa, nirAbAdha, zuddha, parama pavitra jJAna che. jema kAcanI hAMDImAM dIpaka che teno prakAza e kAcanI hAMDInI aMdara tathA bahAra banne tarapha che, te ja pramANe svasamyagnAna dIpikAno prakAza lokAlokanI aMdara tathA bahAra banne tarapha eka ja prakArano che. jema sonAnI charIthI paNa kalejuM phATI jAya che tathA lokhaMDanI charIthI paNa kalejuM phATI jAya che, te ja pramANe jJAnamaya jIvanuM pApathI paNa bhaluM thatuM nathI tathA puNyathI paNa bhaluM thatuM nathI. prazna pApa-puNya karavAM ke na karavAM? uttara je pApa ane puNyanI sAthe agni-uSNatAt eka tanmaya banIne pApa ane puNya kare che te mUrkha mithyAdaSTi che. tathA jema sUryathI aMdhakAra bhinna che te ja pramANe je koI pApa ane puNyathI bhinna thaIne pachI pUrvakarmaprayogavazAt pApa-puNya kare che te jJAnI, samyajJAnadRSTi che. - 1 jema vaizAkha-jeTha mAsamAM madhyAhnakALamAM sUryanA prakAzamAM marubhUmimAM mRga-marIcikAnuM jaLa dekhAya che; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI sUryanA prakAzamAM A lokAloka (mRga-marIcikAnA jaLa jevuM) jJAnane dekhAya che. abhedamAM aneka bheda abhedathI tanmayI che. jema vRkSa abhedarUpa che, tenAthI tanmayI aneka bheda--mULa, zAkhA, laghuzAkhA, phaLa, patra che, vaLI, e phaLamAM aneka phLa che, e aneka phaLamAM aneka vRkSa che, e eka-eka vRkSamAM aneka nAnI-moTI zAkhA Adi anaMta bheda che; te ja pramANe Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyajJAnadIpikA svasvarUpa-svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI jinendramULamAM anaMta jIvarAzi bheda che te jinendrathI tanmayI, abheda che. 96 jema gaMgA-jamanAdika nadI samudranI sAthe maLI che, te ja pramANe guruupadeza pAmIne samyagdaSTi jIva jinendra sAthe tanmayarUpe maLI jAya che. jema eka suvarNathI aneka nAmarUpa je kaDuM, vIMTI, kaMThI, doro, mahora, kaMcana, kanaka, hema Adi che te tanmayavat che; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya sabhyajJAnamayI svabhAvavastumAM A jinendra, ziva, zaMkara, brahmA, viSNu, nArAyaNa, hari, ha2, mahezvara, paramezvara, Izvara, jagannAtha ane mahAdeva Adi anaMta nAma tanmayavat che. jema koI puruSa, strInAM kapaDAM-AbhUSaNAdika dhAraNa karIne arthAt suMdara devAMganA jevo banIne nATakanI raMgabhUmi upara nAcavA lAgyo. te samaye nATaka jonArI puruSamaMDaLI kahe che ke 'ahoho! zuM suMdara strI che!' evAM sabhAmaMDaLanAM vacana sAMbhaLIne te strI (svAMgI puruSa) pote potAnA dilamAM jANe che, mAne che ke 'huM mULathI ja strI nathI paraMtu A sabhAmaMDaLanA puruSo mArA svabhAva, guNa, lakSaNane to jANatA nathI, mAtra vagara samajye ja teo mane strI kahe che, mAne che, jANe che paNa e vRthA che.' e ja pramANe svasvabhAva samyajJAnamayI samyagdaSTi pote potAnA aMtaHkaraNamAM Ama nizcayathI samaje che, mAne che ke 'A bAhyadRSTivAna loka mane strI, puruSa, napuMsakAdika mAne che, jANe che, kahe che paNa te vRthA che, kAraNa mAro svabhAva to sabhyajJAna che. te to na strI che, na puruSa che ke na napuMsakAdika che, arthAt koI paNa kiMcitmAtra svAMga mArA svasvarUpa samyajJAnanI sAthe tanmayarUpa nathI.' Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta jema eka puruSa to nirmaLa jaLathI bharelA taLAvanA kinAre besIne icchA pramANe dararoja nirmaLa jaLa pIne sukhI che tathA bIjo koI puruSa te taLAvathI lAkha yojana dUra judo eka kSIrodadhi samudra ke je nirmaLa jaLathI bharelo che tenA kinAre besIne icchAnusAra nirmaLa jaLa pIne sukhI che; e ja pramANe saMsAramAM pUrvakarmaprayogathI kiMcit niyata saMkhyA pramANa kALa sudhI rahevAvALA samyagdaSTinuM tathA saMsArathI bhinna mokSa che temAM rahevAvALA svasamyajJAnamayI siddhaparameSThInuM, ema bannenuM sukha sarakhuM - samAna che. jema dUdhanA . bharelA kaLazamAM eka nIlamaNiratna nAkhavAthI te dUdhano tathA nIlamaNiratnano raMga eka ja sarakho - nIlamaNiratnanA teja jevo samAna bhAse che; te ja pramANe jJAna ane zeyano eka sarakho bhAsa thAya che paraMtu jJAna ane ajJAna kadI koI prakArathI paNa eka-tanmayarUpa thatA nathI. jema mATInA ghaDAmAM ghI bharyuM hoya tethI te ghaDAne (loko) ghIno ghaDo kahe che. bhale kaho! paraMtu mATIno ghaTa mATImaya che, mATInA ghaDAne tathA ghIne agni-uSNatAvatuM eka tanmayatA thaI nathI, thavAnI nathI ke huM nahIM; e ja pramANe jJAnamaya jIvane tathA (jJAnahIna) ajIva je tana, mana, dhana, vacanAdika ane tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che tene paraspara sUrya-prakAzavat eka tanmayatA thaI nathI, thavAnI nathI ke che nahIM. jema lAla lAkha upara lAgelA lAla ratnamAM lAkha ane ratna banenI lAlAza eka sarakhI tanmayavatuM dekhAya che topaNa te bannenI lAlAza bhinna bhinna che. je kharo jhaverI hoya te e bannenI lAlAzane bhinna bhinna samaje che, mAne Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 samyajJAnadIpikA che, kahe che. e ja pramANe AkAza amUrtika nirAkAra ajIvamaya che tenuM ane svasamyajJAnamaya amUrtika - nirAkAra jIvamaya che tenuM parasparanuM amUrtika-amUrtikapaNuM tathA nirAkAranirAkArapaNuM eka tanmayavat mithyArdaSTine bhAse che paNa je sUkSmadraSTivAna svasvarUpa svAnubhavagamya samyagnAnI samyagdaSTi jIva che te pelA bannenA amUrtikapaNAne tathA bannenA nirAkArapaNAne bhinna bhinna samaje che, mAne che, kahe che. paramAtmA svasamyajJAnamaya che te Adi-aMta pUrNa svabhAva saMyukta che tathA parasaMyoga ane pararUpa kalpanArahita mukta che. prazna te kevI rIte? uttara - sAMbhaLo. jema prathama-AdimAM pUrNa cihna biMdu che, tenuM te ja aMtamAM paNa pUrNa cihna biMdu che. juo svAnubhavadRSTi dvArA Adi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 aMta. vaLI, jema sUrya prAtaHkALa arthAt AdimAM che, te ja sUrya sAyaMkALa arthAt aMtamAM che; to zuM madhyAhnakALa nathI? arthAt che. e ja pramANe svasamyajJAnamayI svabhAvasUrya sadAkALa che. - jevuM pIe pANI, tevI bole vANI.' e ja pramANe jene guruupadeza dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasamyagnAnAnubhavarUpa prAptanI prApti acaLa thaI te potAnA mukhathI ema bole che ke 'svasamyajJAnamayI paramAtmA che te ja huM chuM. 'soDachuM.' prazna e pramANe to badhAya bALa-gopALa bole che? uttara jema rAtrinA vakhatamAM eka kUtaruM corane pratyakSa . - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 samyajJAnadIpikA corako dekhanevAlA bhaiMsatA hai, ADDDD Feng sunakara nahIM dekhanevAlA bhI bhaiMsatA hai| eka kUtaruM corane joIne Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 101 dekhIne bhoM-bhoM bole che (juo citra); tyAre teno zabda sAMbhaLIne zaheranAM ghaNAM kUtarAM paNa te ja pramANe bhoM-bhoM bole che; e ja pramANe svasamyajJAnAnubhavI jJAnInA svamukhathI zabda sAMbhaLIne samyajJAnAnubhavarahita mithyAdaSTi paNa e ja pramANe bole che ke "ame ja paramAtmA chIe' paNa e mithyASTine Avo nizcaya nathI ke zabdane tathA samyajJAnIne paraspara sUrya-aMdhakAra jevo aMtarabheda che. vaLI, jema jevuM khAya anna, tevuM thAya mana', e pramANe koI mumukSune guruupadeza dvArA svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnAnubhavarUpa prAptanI prAptinI acaLa avagADhatA thaI, tenuM mana evuM thaI jAya che ke uparathI to te vyavahAra kare che paNa aMdaramAM badhuM svapna samAna bhAse che tathA tenuM mana evuM thaI jAya che ke mAre mana to che paraMtu huM mana nathI; vaLI, mananA jeTalA zubhAzubha vyavahAra che-te paNa huM nathI ane zubhAzubha vyavahAranAM jeTalAM sukha-duHkharUpa phaLa che te paNa huM nathI; "huM e eka zabda che, 'huM' zabdane tathA manAdikane jANuM chuM e ja "soDa'-A sthaLa parvata mana thaI jAya che (mana sAtheno saMbaMdha hoya che.) jema melA maLa-mUtramAM ratna paDyuM che te levA yogya che paNa koI maLa-mUtranI malinatA ane durgadhathI draSaglAnibhAva dhAraNa karIne ratnane grahaNa karato nathI to te mUrkha che. e ja pramANe svasamyajJAnaratna tana, mana, dhana, vacanAdimAM paDyuM che. koI tana, mana, dhana, vacanAdinA zubhAzubha vikAra bhALIne tenA prati glAnibhAva dhAraNa karIne svasamyajJAnaratnane tanmayarUpa dhAraNa karato nathI to te mUrkha mithyAdaSTi che. jema koIe pUchyuM ke 'sUrya kyAM rahe che? to teno Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 samyajJAnadIpikA uttara A che ke "sUrya sUryanI aMdara tanmayarUpa rahe che'. e ja pramANe svasamyajJAnasUrya che te nizcayanayathI svasamyajJAnasUryamAM ja rahe che. jema puSpamAM sugaMdha che, talamAM tela che tathA dUdhamAM vRta che; e ja pramANe A lokAlokamAM tathA tana, mana, dhana, vacanamAM ane tana, mana, dhana, vacananAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che temAM atanmayapaNe sahaja svabhAvathI ja svasamyajJAna che. he mumukSumaMDaLa! svasamyajJAnathI tanmayarUpa thaIne juo to koNa vidhi? ane koNa niSedha? jema darpaNamAM kALo, pILo, lAla ane lIlo Adi aneka raMgaberaMgI vikAra dekhAya che te darpaNathI tanmaya nathI; e ja pramANe svaccha svasamyajJAnamaya darpaNamAM A rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha ane kAma-kuzIlAdikanA vikAra tanmaya jevA dekhAya che te svaccha samyajJAnamaya paramAtmAnA nathI.' jema koI naukA raMgaraMgIlI che te paNa (utArune) pAra utArI de che, tathA koI raMgaraMgIlI naukA na hoya te paNa pAra utArI de che; te ja pramANe koI nyAya, vyAkaraNa, koSa, alaMkAra, kAvya ane jIMdAdi yukta svAnubhavajJAnamaya guru che te paNa saMsArasAgarathI pAra utArI de che tathA koI guru che te svasamyajJAnAnubhavI to che paraMtu nyAya, vyAkaraNa, koSa, alaMkAra, kAvya, chaMdAdikarahita che chatAM te paNa saMsArasAgarathI pAra utArI de che. jema gorasa potAnAM dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa vagere paryAyothI bhinna nathI ane te dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa vagere Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 103 che te gorasathI bhinna nathI; te ja pramANe svasamyajJAnamayI paramAtmAthI sukha, svasattAcetana, jIva, jJAnAdika bhinna nathI tathA sukha, svasattAcetana, jIva, jJAnAdika che te svasamyajJAnamayI paramAtmAthI bhinna nathI. jema dhULa dhovAvALo dhULadhoyo jo sonAnI kaNikAne jANato nathI to te dhULa dhovAnuM game teTaluM kaSTa kare to paNa tene kadI paNa suvarNano lAbha thato nathI. te ja pramANe muni, sAdhu, saMnyAsI, bhogI, jogI ke gRhastha Adi koI svasamyajJAnamayI paramAtmAne to jANatA nathI ane vrata, japa, tapa, dhyAna, dAna, pUjAdika ghaNA prakAranAM kaSTa kare che to bhale kare paraMtu tene kadI paNa svasamyajJAnamayI paramAtmAno lAbha thato nathI. je yati, vatI, yogI, jaMgamamuni, paramahaMsa, bhogI ane gRhastha Adi veSamAM svasamyajJAnAnubhava acaLe thayo te yati, vatI, yogI, jaMgamamuni, paramahaMsa, bhogI ane gRhasthane dhanya che! dhanya che! dhanya che!! hajAra vAra dhanya che!!! jema agni dravya che ane temAM uSNatAno guNa che. have jo te agni uSNatAnA guNathI bhinna thAya to te Idhanane saLagAvI zake nahIM tathA jo kadI agnithI uSNaguNa bhinna thAya to te zI rIte saLagAve? vaLI, agni jo bhinna thayo to pachI uSNaguNa konA Azraye rahe? nirAzraya thayelo te (uSNaguNa) saLagAvavAnI kriyAthI rahita thAya, (kAraNa) guNa-guNI ekabIjAthI judAM thatAM te kArya-kAraNapaNA mATe asamartha che, paNa jo bannenI ektA-tanmayatA thAya to ja te kriyAmAM samartha thAya. e ja pramANe sadguru upadezathI kevala jJAnaguNInI ane tenA dekhavA-jANavArUpa guNanI ema banenI ekatA, tanmayatA thAya tyAre te sahajasvabhAvathI ja Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 samyajJAnadIpikA - aSTakarmarUpI kASThane saLagAvavAnI kriyAmAM samartha thAya. jema sUryane meghapaTalathI AcchAdita thavAthI prabhArahita kahIe chIe paraMtu te sUrya potAnA svabhAvathI to te prabhAthI traNa kALamAM bhinna thato nathI; te ja pramANe svasamyaka kevaLa jJAnamaya sUrya karma-bhrama vA dravyakarma, bhAvakarma tathA nokarmasvarUpa vAdaLapaTalathI AcchAdita thatAM tene jJAnaprabhArahita kahIe chIe paraMtu te svasamyapha kevaLa jJAnamaya sUrya pote potAmAM potAmaya potAnA guNasvabhAva jJAnaprakAzathI traNa kALamAM koI prakArathI paNa bhinna thato nathI. jema pAkatI-sijhAtI hAMDImAMthI eka cokhAno dANo joIne jo "A sIjhI gayo' evo nizcaya Avyo to badhAya cokhAnA dANAno nizcayAnubhava thaI jAya che ke badhAya dANA sIjhI gayA. e ja pramANe anaMta guNamaya svasamyakajJAna paramAtmAnA eka paNa guNano koIne gurunA upadeza dvArA acaLa anubhava thayo to nizcaya samajavuM ke paramAtmAnA jeTalA guNa che te sarva guNono tene acaLa anubhava thaI cUkyo che. jema ghaTanI pahelAM kuMbhAra che, tema tana, mana, dhana, vacana ane tana, mana, dhana, vacananAM zubhAzubha vyavahArakriyA-karmanI pahelAM AdinAtha svasamyajJAnamayI paramAtmA che. jema kuMbhAra, ghaTa-cakrAdikathI tanmaya thaIne ghaTakarmane karato nathI, tema ja svasamyajJAnamayI paramAtmA che te tana, mana, dhUna, vacanAdikathI tanmaya thaIne zubhAzubha vyavahArakriyA-karma karato nathI. naya dravyArthika ane paryAyArthika evA be prakAre che. jema suvarNa suvarNapaNA vaDe nathI UpajatuM ke nathI viNasatuM, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana daSTAMta 105 paNa tenAthI ja tanmayarUpa kaDA-kaMkaNAdika paryAya viNase che, Upaje che, te paNa kathaMcit prakArathI; te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI paramAtmA svasvabhAvathI to nathI Upajato ke nathI viNasato, paNa tenAthI ja tanmayarUpa jIva - cetanAdi paryAya che te Upaje che, viNase che, te paNa kathaMcit prakArathI. jema samudra, potAnA jaLasamUha vaDe to utpAda-vyaya avasthAne prApta thato nathI, paNa potAnA svarUpathI sthira rahe che; paraMtu cAre dizAonA pavanathI. kallolono utpAda-vyaya thAya che topaNa te (samudra) sadAya nitya TaMkotkIrNa jevo ne tevo ja che. te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyagnAnArNava kevala jJAnamaya samudra potAnA svaguNa svabhAva samarasa nIrasamUhathI to utpAda-vyayarUpa avasthAne prApta thato nathI, potAnA svasvarUpathI to sthira rahe che; paraMtu manuSyadeva-tiryaMca ane nArakI e cAre dizAonA pavanathI saMkalpavikalpa ane rAga-dveSAdikarUpa kallolono utpAda-vyaya thAya che, topaNa te sadAya nitya TaMkotkIrNa jevo ne tevo ja che. jema sonI, AbhUSaNAdika karmane kare che, paraMtu AbhUSaNAdika karmathI tanmaya-tasvarUpa thaIne karato nathI temaja te AbhUSaNAdika karmanAM phaLane tatsvarUpa-tanmaya thaIne bhogavato nathI; e ja pramANe svasamyasvAnubhavI jJAnI saMsAranAM sarva zubhAzubhakarmane kare che, paraMtu tanmaya-tasvarUpa thaIne karatA nathI tema ja saMsAranAM zubhAzubhakarmanAM phaLathI tatsvarUpa-tanmaya thaIne bhogavatA nathI. adhunAcet (have samajo)- vastuno svabhAva vacanathI tanmaya nathI arthAt Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 samyajJAnadIpikA vacanagamya nathI. je lokAlokane tathA lokAlokamAM potapotAnA guNa-paryAyasahita anAdithI acaLa jeTalAM dravyo che tene jevAM che tevAM eka ja samayamAM sahaja ja nirAbAdhapUrvaka jANe che, dekhe che te ja sarvajJadeva che. evA sarvadevathI (evA nija mULasvabhAvathI) tanmayarUpa thaIne tenA ja (potAnA) svasvAnubhavajJAnamAM je lIna che te saMdeha, zaMkA upajAvatA nathI. jema caMdanavRkSane jherI-viSamaya sarpa lapeTAyelo rahe che topaNa caMdana potAnA sugaMdha ane zItalapaNArUpa guNasvabhAvane choDIne jherI-viSamaya-viSava thatuM nathI. e ja pramANe svasamyagdaSTine cAritradoSathI zubhAzubhakarma lAgI rahyAM che (topaNa) tenAthI te tanmaya thatA nathI. . jema sUryanI aMdara sUryathI aMdhakAra tanmayarUpa nathI, te ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI sUryanI aMdara ajJAna tanmayarUpa nathI. jema je nagaramAM ajJAnI rAjA che, tenA upara to kevala jJAnI rAjA hoI zake che, paraMtu jyAM kevala jJAnI ja rAjA che tenA upara koI paNa adhiSThAtA saMbhavato nathI; e ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI railokyanAtha paramAtmAnI upara - tenAthI adhika koI che nahIM, koI thaze nahIM ke koI thayo nathI. jyAM bhama thAya che tyAM ja bhama nathI. jema saraLa mArgamAM saMdhyAkALe rassIne paDelI joIne koI zaMkAvAna thayo ke "hAya! sarpa che tyAre koI gurue kahyuM ke he vatsa! bhaya na kara. A to rassI che, sarpa nathI. | tana, mana, dhana, vacanathI tathA tana, mana, dhana, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana daSTAMta 107 vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che tenAthI tasvarUpa-tanmayarUpa thavAnI jene svabhAvathI ja icchA nathI te manuSya jJAnI che. kartAthI thAya tenuM nAma karma che. dAna, pUjA, vrata, japa, tapa, sAmAyika, svAdhyAya ane dhyAnAdika zubha karma che tathA pApa, aparAdha, corI, hiMsA ane kuzIlAdika azubha karma che. artha e che ke e zubhAzubha karmano kartA che te zubhAzubha karmanI sAthe potAne agni-uSNatAvat eka tanmayarUpa samajIne, mAnIne kartA che te to mithyAdaSTi che tathAe zubhAzubha karmathI potAne sarvathA prakAre bhinna samajIne pachI zubhAzubha karma pUrvakarmaprayogathI kare che te svasamyagdaSTi che. jema sUryanI aMdara prakAza tanmayarUpa che. tema je vastumAM dekhavA-jANavAno guNa tanmayarUpa che te ja vastu darzana che; anerI vastune je darzana mAne che, samaje che, kahe che te mUrkha mithyAdaSTi che. jyAM sudhI gharamAM aMdhakAra che tyAM ja prakAza che, kAraNa ke jo prakAza na hota to aMdhakAranI khabara kyAMthI paData? kema jANata? jenA prakAzamAM sUrya ane aMdhakAra dekhAya che te ja sva-paraprakAzaka svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI parabrahma paramAtmA sidghaparameSThI che. jema pRthvI upara jyAM kUvo khodavAmAM Ave tyAM ja pANI nIkaLe che, te ja pramANe tana, mana, dhana, vacanAdikanI aMdara tathA tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che temAM jJAnadaSTithI AkAzanI mAphka vyApaka svasamyajJAnamaya brahmane koI zodhaze to te pragaTa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 prasiddha thAya che. jo A zarIrapiMDathI svasamyajJAnamaya paramAtmA tanmayarUpa hota to kadAcit koI prakArathI koI paNa (jIva) marata nahIM, tathA je A lokAloka-jagata-saMsAra dekhAya che tenAthI jo e svasamyajJAnamayI paramAtmA tanmayarUpa hota to te harakoIne dekhAta. aho! aho! aho! AvA apUrva vicAranI pUrNatA zrIsadgurunA caraNanA zaraNa vinA nahIM thAya. sabhyajJAnadIpikA avagADhatA jema jyAM sudhI pakSI be pAMkhothI tanmayI che tyAM sudhI to te pakSI ahIM-tahIM bhame che, UDe che, bese che; paraMtu je samaye e pakSInI banne pAMkho khaMDita-nirmULa thaI jAya te veLA te pakSI ahIM-tahIM bhramaNarahita thaI jyAMnuM tyAM sthira-acaLa rahe che. e ja pramANe jyAM sudhI jIvane nizcayavyavahAra(rUpa be pakSo)nI tanmayatA che che, tyAM sudhI te cAra gati ane corAzI lAkha yonimAM paribhramaNa kare che, paraMtu je samaye jIvane kALalabdhi pAkatAM tathA zrIsadgurunA upadeza dvArA nizcayavyavahArarUpa be pakSanuM khaMDana-nirmUlana thaI jatAM te ja samaye cAragati, corAzI lAkha yonimAM paribhramaNarahita thaI te jyAM no tyAM ja acaLa sthira rahe che. - - jema aDada ane maganI be dALa thaI gayA pachI te maLatI nathI tathA tene vAve to te UgatI nathI, e ja pramANe zrIguruprasAdathI jIvAjIvanI jyAM sarvathA prakArathI bhinnatA che tyAM jIvAjIvanI tanmayatA, ekatA nathI ane e bannenI ekatAthI (ekatAnA adhyavasAnathI) je saMsAra utpanna thato hato te have thavAno nathI. jema AMdhaLAnA skaMdha (khaMbhA) upara laMgaDo beTho che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 109 have ahIM vicAra karo - juo to AMdhaLo to cAle che ane laMgaDo dekhe che; e ja pramANe aMdhamanuSyavatuM A saMsAracakra che, tenA upara svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAna che te laMgaDAnI mAphaka saMsAracakra upara beThuM thayuM mAtra dekhe che, jANe che. dekhavuM-jANavuM e nija dharma kevala jJAnano che. prazna - saMsArane 'cakra' saMjJA kevI rIte che? uttara - jAgatimAM A saMsAra dekhAya che, te ja palaTAIne svapnamAM dekhAya che tathA je saMsAra svapnamAM dekhAya che te ja palaTAIne jAtimAM dekhAya che, e pramANe A saMsAracakra phare che. prazna - A saMsAracakra kaI bhUmikA upara phare che? uttara - alokAkAzamAM aNu-reNuvat A saMsAracakra pote potAnA ja AdhAre jaLa-kallolavat phare che. prazna - suSupti ane suryA samaye saMsAracakra kyAM rahe che? kyAM phare che? uttara - eka puruSa sulocana che arthAt tene netra to che paraMtu tene tana, mana, dhana, vacanAdika mULathI ja nathI. tenI AgaLa A saMsAracakra bhramaNa sahita nAce che, tyAM svalocana puruSa dekhe che kharo paNa kaheto nathI. jema ochuM-adhikuM bhojana jamavAthI bImArI, duHkha thAya che, te ja pramANe je koI saMsAranA viSayabhoga ochAadhikA bhogave che, kare che te ja duHkhI, bImAra thAya che, arthAt jyAM barAbaranA vyavahAra-kriyA-karma che tyAM virodhabhAva saMbhavato nathI. zabdAtItano zabda sUcaka che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 samyajJAnadIpikA je vastu niraMtara che temAM vidhi-niSedhano avakAza kadI paNa tenAthI tanmayarUpa saMbhavato nathI jema vaidyapuruSa che te viSano upabhoga karavA chatAM maraNane prApta thato nathI, kAraNa ke e vaidyanI pAse bIjI viSanAzaka davA che; te ja pramANe jenI pAse svasamyajJAna tanmayarUpa che te karmabhanita viSayanA bhoga-upabhoga karavA chatAM paNa marato nathI. jema suvarNa, agnithI tapta thavA chatAM paNa potAnA suvarNapaNA Adi guNasvabhAvane choDatuM nathI, e ja pramANe svasamyajJAnadRSTi pUrvakarmanA prayogathI karmavedanA-duHkharUpa agnimAM taptAyamAna thavA chatAM paNa potAnA svasvabhAva samyajJAnAdi guNane choDatA nathI. jema UkaLatA telanI kaDAImAM purI-puDalAvatuM sUryanuM pratibiMba saLage che, baLe che topaNa AkAzamAM sUrya che te jalato nathI, marato nathI; e ja pramANe saMsAradazAmAM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamayI paramAtmA mare che, janme che topaNa te svasvabhAvamAM kadAcit koI prakArathI paNa marato ke janmato nathI. jenI guruupadezathI svabhAvaSTi acaLa thaI, te hajAro vAra dhanyavAdane yogya che. jema madirAnA ati tIvrabhAvane jANIne je e madirAne kama paNa pIto nathI tathA vadhAre paNa pIto nathI, e pramANe madirA pIvA chatAM paNa te madonmatta thato nathI. tevI ja rIte svasamyagdaSTi mohamadirAnA ati tIvabhAvane jANIne e mohamadirAne kama paNa grahaNa karato nathI tathA adhika-vizeSa paNa grahaNa karato nathI, e Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 111 pramANe mohamadirAne svasamyagdaSTi rahaNa karavA chatAM paNa svasamyajJAna svabhAvane choDI moha- madirAnI sAthe agniuSNatAvatuM eka tanmayarUpa thato nathI. jema vRkSane lAgeluM phaLa ekavAra paripakva thaI paDI jAya to te phaLa pharIthI palaTAIne te vRkSane lAgatuM nathI, te ja pramANe koI jIva avasara pAmI guruupadeza dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasamyajJAnAnubhava-acaLa paripakva pUrNAnubhava thaIne eka vAra saMsAra-jagatathI bhina thayA pachI te pharI palaTAIne saMsAra-jagatathI tanmayarUpa thato nathI. anya paNa traNa dRSTAMta dvArA svasamyajJAnAnubhava levo. 1. jema dahIMmAMthI mAkhaNa-vRta bhinna thayA pachI pharI palaTAIne te dahIMmAM maLatuM nathI. 2. vRkSanI jaDa UkhaDI gayA pachI keTalAMka vakhata sudhI tenA phaLa-phUla-pAMdaDAM lIlAM rahe che paraMtu pAMca-dasa divasamAM (te) potAnI meLe ja sukAI jAya che. 3. caNIka-caNA zekAyA pachI te vAve to te UgatA nathI ane khAtAM svAdiSTa lAge che; tathA talamAMthI tela nIkaLI gayA pachI te palaTAIne (talanI sAthe) maLatuM nathI, ityAdi. jema samudra che te ghaNAM ratna Adi aneka vastuothI bharyo hoya che, te eka jaLathI bharelo che topaNa temAM nirmaLa nAnI-moTI aneka lahero-kallolo uThe che te badhI eka jaLarUpa ja che; e ja pramANe svasamyajJAnamaya samudra che te ratnatraya arthAt samyagdarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra e traNa ratna Adi aneka zubha, azubha, zuddhAdika vastuothI bharelo che, te eka samarasa-jaLathI bharelo che topaNa temAM nirmaLa kumatijJAna, kuzrutajJAna, kuavadhijJAna tathA matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna Adi nAnI-moTI aneka lahero-kallolo UThe che te Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 samyajJAnadIpikA badhI eka svasamyajJAnamayI svasamarasa jaLa nIra ja che. jema loda ane phaTakaDInA puTa vinA majIThanAM raMgamAM ghaNA kALa sudhI vastra bhIMjAyeluM rahe topaNa te vastra sarvathA lAla thatuM nathI; e ja pramANe jIva, saMsAramAM cirakALathI che (topaNa) te sarvathA prakAre kadI koI prakArathI paNa potAnA jIvasvabhAvane choDIne ajIvanI sAthe eka-tanmayarUpa thato nathI. - jema nizcayathI suvarNa che te kardamanI (kAdavanI) vacce paDyuM che topaNa te kardamanI sAthe tanmaya-lipta thatuM nathI, suvarNane tanmayarUpathI kATa lAgato nathI; e ja pramANe svasamyagdaSTi jIva nizcayathI saMsAra-kardamanI vacce paDyo che topaNa tenI sAthe rAga-dveSarUpa kATa tanmaya-lipta thato nathI. , jema zaMkha, zveta svabhAvavALo che, te zaMkha sacitta, acitta ane mizra aneka prakAranAM dravyonuM bhakSaNa kare che topaNa tenA zvetasvabhAvane kRSNa karavAne samartha thaI zakAtuM nathI; e ja pramANe svasamyagdaSTino svasamyajJAnamayI vizuddhasvabhAva che te sacitta, acitta ane mizra aneka prakAranAM dravyono bhoga-upabhoga bhoga-upabhoga bhogavavA chatAM paNa teno svasamyajJAnamaya vizuddhasvabhAva che tene ajIva acetana - ajJAnamaya bhAva karavAne samartha thaI zakAtuM nathI. jema hajAro maNa kAcanA kaTakAmAM eka sAcuM ratna paDyuM che topaNa te sAcuM ratna potAnAM ratnasvabhAva-guNalakSaNAdikane choDI te kAcanA kaTakA jevuM thatuM nathI, e ja pramANe svasamyagdaSTi anaMta ajJAnamaya saMsAramAM paDyo che topaNa te potAnA svasamyajJAna svabhAvane choDI ajJAnamaya saMsAranI sAthe tanmayarUpa-tasvarUpa thato nathI. jema dUdha ane jaLa maLelAM hoya temAMthI je haMsa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 samyajJAnadIpikA ginatI karane vAlA puruSa svayaMko nahIM ginatA hai| dasa puruSa nadI pAra karIne kinAre UbhA rahIne gaNatarI kare che.... Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 bhrAMtikhaMDane dRSTAMta che te jaLa choDIne dUdha grahaNa kare che, e ja pramANe kSIranIravat maLelAM A saMsAra ane svasamyajJAna che temAMthI svasamyagdaSTihaMsa ajJAnamaya saMsArane choDI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamaya svabhAvane grahaNa kare che. jema hAthInA mAthAmAM mAMsa ane motI bane maLelAM che, temAM kAgapakSI che te to motIne choDI mAMsa grahaNa kare che tathA haMsapakSI che te mAMsane choDI motI grahaNa kare che, e ja pramANe mithyAdRSTi to svasamyak jJAnaguNa choDI ajJAnane grahaNa kare che tathA svasamyagdaSTi ajJAna avaguNa choDI svasamyajJAnaguNane grahaNa kare che. jema paravastunI sAthe tanmaya thaIne je paravastune grahaNa kare che te nizcayathI taskara - cora che ane te jyAM tyAM zaMkA sahita bhamato phare che paNa je potAnA ja potAmaya dhanane grahaNa kare che te nizcayathI sAco zAhukAre che ane te jyAM tyAM zaMkArahita - bephikara pharato rahe che; tema mithyASTi che te to taskara - coranI mAphaka zaMkA sahita cAragati - corAzI lAkha yonirUpa saMsAramAM bhamato phare che, tathA svasamyagdaSTi che te, jema kuMbhAranA cakra upara acaLa beThelI mAkhI paribhramaNa kare che tevI ja rIte satya zAhukAra jevA svasamyagdaSTi che te cAra gati, corAzI lAkha yonirUpa saMsAramAM niHzaMka-bephikara bhramaNa kare che. - jema dasa jaNA nadI pAra UtaryA, temAMthI dareka jaNa bIjAonI gaNatarI karI nava gaNe ane potAne bhUlI "eka jaNa nathI' ema rove che (juo citra); tema ajJAnIjano parane gaNe, jANe paNa potAne bhUlI rahyA che tyAM sudhI duHkhI ja che. jema eka puruSa nadInA taTa para Ubho rahI tIvra Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 samyajJAnadIpikA vegathI vahI rahelA (te nadInA) jaLane ekAgradhyAnapUrvaka joto hato, tenAthI tene AvI bhrAMti thaI ke 'huM paNa vahyo jAuM chuM' ema pokArato hato, duHkhI thato hato. tene dayAmUrti zrI sadguru kahe che, "tuM du:khI na thA, tuM vaheto nathI paNa A to nadInuM jaLa vahe che. have tuM A duHkhathI sarvathA prakAre chUTavA mATe sarvathA prakAre vahetA evA A nadInA jaLane na jo paNa tuM tArI tarapha jo.' tyAre guru AjJA pramANe, bhrAMtimAM vaheto te puruSa, vahI rahelA nadInA pANIne jovAnuM choDI potAnI potA ja tarapha dekhI potAne acaLa nahIM vaheto samajIne ghaNo khuzI - AnaMdita thayo ane gurunA caraNamAM 'namoDastu' karI ghaNuM kahyuM ke 'he gurudeva! huM vahyo jato hato, tyAM Ape mane bacAvI lIdho.' e ja pramANe-zrIguru saMsAramAM vahetAne bacAvI le che. sArAMza e che ke he mumukSujana! vahI rahelA bhramajALarUpa saMsArathI bacavAnI tamArI icchA hoya to A bhramajALarUpa saMsArane dekhavA mATe to tame janmAMdha jevA banI jAo ane tamArA tamArAthI tanmayI svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamaya svabhAvane dekhavA mATe tame sahasra sUrya jevA acaLa thaI jAo. jema rasoigharamAM - pAkakhAnAmAM ATo, dALa, cokhA, ghI, sAkara, goLa, lUNa, maracAM, vAsaNa-kUsaNa, lAkaDAM, iMdhaNa vagere bhojananI sAmagrI tathA bhojana banAvavAvALo ityAdi badhuMya che paraMtu agni vinA e cokhA Adi sarva sAmagrI kAcI (pAMgaLI) che; e ja pramANe siddhaparameSThInA svasvabhAva sabhyajJAnAgni vinA A munipaNuM, tyAgI-vratI-kSullakabrahmacArIpaNuM, dAna, puNya, pUjA, pATha, zAstrAdhyayana, dhyAna, dhAraNA, upadeza devo-levo, tIrthayAtrA, japa-tapa, zubhAzubha vyavahAra, zubhAzubha vyavahAranAM kriyA-karma tathA tenAM zubhAzubha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 bhAMtikhaMDana dRSTAMta phaLa vagere sarva kAcAM che, vRthA che, mithyA che. jo kathaMcita upara kahelAM sAdhanonuM kAMI phaLa che to mAtra svarga-naraka che, paraMtu e svarga-naraka che te to reMTamALa jevAM che. jJAna, saMsArasAgaranI aMdara ane bahAra che paraMtu jevo A saMsAra che tevuM jJAna nathI. jema cakamaka paththaramAM agni che te dekhAto nathI topaNa agni che, tema saMsAra-jagatamAM svasamyajJAna prasiddha che te dekhAtuM nathI topaNa svasamyajJAna prasiddha ja che. jema mUrkha loka koI naya-nyAya dvArA kahe che ke agni jale che, baLe che paraMtu pUrNadaSTithI joIe to agnisvabhAvamAM te agni jaLato ke baLato nathI ja. e ja pramANe asatya vyavahAra dvArA joIe to svayaM jJAnamaya jIva mare che, janme che paraMtu nizcayathI satya jIvatvasvabhAvamAM joIe to jIva marato paNa nathI tathA jIva janmato paNa nathI. jema ApaNe khUba cokkasa ThIka A nizcaya karI cUkyA chIe ke sUryanI sanmukha aMdhakAra nathI, e ja pramANe svasamyajJAnamaya sUryanI sanmukha ajJAnarUpa aMdhakAra nathI. jema sUryane ane aMdhakArane eka-tanmayarUpa meLa nathI; te ja pramANe svasamyajJAnamaya sUryane ane ajJAnamaya aMdhakArane paraspara eka-tanmayarUpa meLa nathI, "je jenAthI bhinna che te tenAthI bhinna che' e nyAyAnusAra. jema sUrya prasiddha che, tenA prakAzamAM ghaTa, paTa, maTha vagere prasiddha che; te ja pramANe svayaM samyajJAnamaya sUrya prasiddha che, tenA ja prakAzamAM A lokAloka-jagata-saMsAra prasiddha che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 samyajJAnadIpikA A tana, mana, dhana, vacanAdika che te tathA tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha bhAva-karma-kriyAdika ane tenAM phaLa e badhAM svasvarUpa samyajJAnane jANatA nathI. svasamyajJAnano ane A lokAloka-jagata-saMsArano meLa to evo che ke jevo phUla-sugaMdhavat, dUdha-vRtavat tathA tala-telavatuM. vaLI, A lokAloka-jagata-saMsAra che teno ane je svayaM samyajJAna che tene paraspara aMtarabheda che te evo che ke jevo sUrya-aMdhakArane paraspara aMtarabheda che. jema jyAM sudhI samudra che tyAM sudhI kallola-lahera cAle che, te ja pramANe jyAM sudhI svasamyajJAnArNava che tyAM sudhI dAna, puNya, pUjA, vrata, zIla, japa, tapa, dhyAnAdika tathA kAma-kuzIla-corI-dhana-parigraha, bhogavilAsanI IcchAvAMcchArUpa lahera-kallola cAle che. jema kamaLa jaLamAM ja utpana thayuM thayuM jaLamAM ja rahe che paraMtu jaLanI sAthe tanmaya-lipta thatuM nathI, e ja pramANe svasamyajJAnamayI samyagdaSTi A lokAloka-jagatasaMsAramAM utpanna thayo thako e ja saMsAra-jagata-lokAlokamAM rahe che paraMtu A saMsAra-jagata-lokAlokanI sAthe tanmaya-lipta thato nathI. jema nadI, samudrathI bhinna nathI; te ja pramANe je vastumAM jJAnaguNa che evo jIva, jinendrathI bhinna nathI. jema suvarNanI vastu suvarNamaya ja che tathA lohanI vastu lohamaya ja che, te ja pramANe svayaM jJAnamaya jIvavastu jJAnamaya ja che ane ajJAnamaya ajIvavastu ajJAnamaya ja che. jema mRgamarIcikAnuM jaLa dekhAya che chatAM nahIM dekhAyA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta 119 barAbara mithyA che; e ja pramANe jagata-saMsAra dekhAya chatAM svasvarUpa samyajJAnathI tanmaya thaIne, svasvarUpa samyajJAna tarapha jotAM te mithyA che. jema mRgajaLathI koInI tarasa upazAMta thatI nathI, vastra bhIMjAtuM nathI; te ja pramANe svayaM svasamyajJAnamaya sUryanuM bhaluM-bUruM, A mRgamarIcikAnA jaLathI bharelo saMsArajagata che tenAthI thatuM nathI. jema jyAMno (je) vAsI hoya tyAMno (te) marama jANe, tevI ja rIte je svasamyajJAnamAM tanmaya thaIne rahe che te svasamyajJAnanA maramane jANe che. jema je hAMDImAM khAvAnuM maLe tene phoDavI-toDavIbagADavI yogya nathI, tevI ja rIte A lokAloka-jagatasaMsAramAM jene svasvabhAva samyajJAnanI prAptanI--prApti thaI evA saMsArane bagADavo yogya nathI. jema pUrNajaLathI bharelo ghaDo zabda karato nathI, te ja pramANe paripUrNa svasvabhAva-samarasanIrathI tanmaya svayaM svasamyajJAna che te zabdanI sAthe tanmaya thaIne bolatuM nathI. jema jyAM sudhI maMDapa che tyA sudhI vela vistAra pAmI rahI che, paNa tyAM ema na samajavuM ke velaDImAM vistAra pAmavAnI zakti nathI; e ja pramANe svasvarUpI svAnubhavagamya samyajJAnamayI paramAtmAnuM jJAna lokAloka paryata vistIrNa thaI rahyuM che, tyAM ema na samajavuM ke te jJAnamaya paramAtmAmAM eTaluM ja mAtra jJAna che, arthAt jevo A lokAloka che evA ja bIjA hajAro-lAkho lokAloka hoya to paNa te svasamyajJAnamayI paramAtmA eka ja samayamAtra kALamAM nirAbAdhapaNe jANe, paraMtu A lokAloka Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sabhyajJAnadIpikA sivAya bIjo jJeya koI che ja nahIM. bhAvArtha - jANe kone? jANato ja che te zuM na jANe? A lokAloka to te svasamyajJAnamayI paramAtmAnA jJAnaprakAzamAM aNu-reNuvat na jANe kyAM paDyo che? jema svapnanI mAyAne choDavI zuM tathA grahaNa paNa kevI rIte karavI? tevI ja rIte je svasamyajJAnamayI paramAtmA che te A ajJAnamaya lokAloka-jagata-saMsArane choDI tene kyAM paTake, kyAM nAkhe? tathA grahaNa karIne tene kyAM rAkhe, kyAM mUke? jema kAcanI hAMDImAM dIpaka aMdara-bahAra prakAzarUpa che, te ja pramANe koI jIvane guruupadeza dvArA svAnubhavagamya sabhyajJAna . zarIranI aMdara-bahAra prasiddha (pragaTa) thAya to te jIva hajAro vAra dhanyavAdane yogya che. prazna svasamyajJAnamayI parabrahma paramAtmAno acaLa anubhava kevI rIte thAya? - uttara he ziSya! A bhavanamAM tuM ucca svarathI evo AlApa (zabda) kara ke 'tuM hI' (juo citra). tyAre ziSye guruAjJA pramANe te bhavana-maMdiramAM ucca svarathI kahyuM ke 'tuM hI'. tyAre te ja samaye palaTAIne te ja ziSyanA karNa dvArA thaIne aMtaHkaraNamAM teno te ja pratidhvani pahoMcyo ke 'tuM hI'. eTale e ziSye pratidhvaninA zravaNa dvArA Avo nizcaya dhAraNa karyo ke svasamyajJAnamayI parabrahma paramAtmA che te ja 'soDaE'. = svasamyagnAnAnubhava sAMbhaLo! jema koI puruSa pANIthI bharelA ghaTamAM sUryanuM pratibiMba dekhIne saMtuSTa hato, tene kharA sUryane jANanAra puruSe kahyuM ke "tuM upara AkAzamAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 1 21 HUGGGGGCCIJ TTTT wwww M yannnnnnnnnnnnnnnn dhvani 'tuM hI' pratidhvani 'tuM hI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta 123 sUrya che tene jo', tyAre pelo puruSa ghaTamAM sUrya jovAnuM choDIne upara AkAzamAM jovA lAgyo; tyAre kharA sUryane joIne teNe potAnA aMtaHkaraNamAM vicAra karyo ke jevo sUrya upara AkAzamAM dekhAya che tevo ja ghaTamAM dekhAya che, jevo ahIM tevo tyAM tathA jevo tyAM tevo ahIM, athavA na ahIM ke na tyAM arthAt jevo che tevo, jyAM che tyAM; tevI ja rIte svasamyajJAnamaya sUrya che te to jevo che tevo, jyAM no tyAM svAnubhavagamya che. naya-nyAya-zabdathI tanmayarUpa banI rahelA paMDito e svAnubhavagamya samyajJAnamayI parabahma paramAtmAne aneka prakArathI kahyuM che, te vRthA che. jema koIno eka priya putra bAra varSa pachI paradezathI Avyo, AvatAnI sAthe mAtapitA-svajanAdikane maLatAM je AnaMda thayo te AnaMda pachI raheto nathI. AnaMdano hetu - paradezathI Avelo putra - to vidyamAna che. paraMtu prathama milApa vakhate je prathama AnaMda thayo hato tevo AnaMda have nathI. ahIM prathama AnaMda saMbhave che te ja AnaMdathI sarvAnaMdarUpa che. tevI ja rIte svayaMsiddha svasamyajJAnamayI paramAtmA paramAnaMdamaya prathama che; tenAthI bhogAnaMda, jogAnaMda, dharmAnaMda, viSayAnaMda, hiMsAnaMda, dayAnaMda vagere jeTalA AnaMda zabda che te badhA svasamyajJAnamayI paramAtmA paramAnaMdanA sUcaka che. jema aMdhakuTImAM (aMdhArI koTaDImAM) beThelo puruSa te koTaDImAM rahIne bahAra manuSya, pazu, pakSI, baLada, ghoDA Adi anya padArtho che tene jANe che tathA pote potAne paNa jANe che, tevI ja rIte svasamyajJAnamayI samyagdaSTi che te pote deharUpa aMdhakuTImAM besI sva-parane jANe che. jevuM bIja tevuM tenuM phaLa. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyajJAnadIpikA jema je netrathI dekhe che paNa netrane dekhato nathI to te syAt aMdhavat che, tevI ja rIte je jJAnathI jANe che paraMtu jJAnane jANato nathI to te sthAt ajJAnavat che. 124 jema naTa nAnA prakAranA svAMga dhAraNa kare che paraMtu pote potAnA dilamAM jANe che, mAne che ke A jevo svAMga che tevo huM nathI; e ja pramANe je svasamyajJAnamayI samyagdaSTi che te potAnA potAmAM potAmaya svasamyajJAnathI tanmayarUpa che tene to svAMga mAnato nathI, samajato nathI paraMtu je svasvabhAva samyagnAnathI tanmayarUpa nathI te badhAyane ja svAMga jANe che, mAne che. jema gharamAM Aga lAge te pahelAM kUvo khodavo yogya che; te ja pramANe A deha-jhUMpaDIne kALa-agni lAge te pahelAM zrIsadguruvacanopadeza dvArA A deha-jhUMpaDInI aMdara, bahAra ane madhyamAM je niraMtara svasamyagnAnAnubhavagamya samyajJAnamayI svabhAvavastu che tene tanmayarUpa samajI levI, mAnI levI yogya che. jema cakavo-cakavI saMdhyAkALe-rAtrisamaye alaga alaga thaI jAya che tyAM temane dveSabhAvathI koNa alaga alaga kare che? tathA prAtaHkALa - sUryodaya thatAM te cakavo-cakavI paraspara maLe che tyAM temane koNa prIti rAgabhAvathI meLApa karAve che? evI ja rIte jIva ane rAgabhAvathI meLApa karAvyo che? alaga paNa koNa kare che? - ajIvane koNe prIti tathA dveSabhAvathI alaga jema sonAnA aneka bheda-alaMkAra che, e aneka bheda-alaMkArane gaLAvI daIe to eka mAtra suvarNa ja che; te ja pramANe eka svayaMsiddha svasamyajJAna che, tenA kumatijJAna, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana daSTAMta 125 kuzrutajJAna, kuavadhijJAna, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna ityAdi aneka bheda che tene gaLAvI daIe to eka mAtra svayaMsiddha svasamyajJAna ja che. jema sUryanA prakAzamAM aMdhakAra kyAM che? ane sUryane kADhI laIe to pratibiMba kyAM che? tathA AtmajJAnIne A jagata-saMsAra mRgajaLavat che paNa sUrya na hoya to mRgajaLa kyAM che? e pramANe guruupadeza dvArA potAne potAmAM potAmaya potAthI ja kheMcI lIdhA pachI AkAra kyAM che? e pramANe jagata-saMsAra che te bhama che, e bhama UDI gayo to jagata-saMsAra kyAM che? jema jaLa, agnino saMyoga pAmIne garama che paraMtu te garama che nahIM, kAraNa ke e ja garama jaLane agni upara nAkhe, paTake to agni upazama thaI jAya che, bujhAI jAya che; e ja pramANe svasamyajJAna che te krodhAdi agnino saMyoga pAmIne saMtapta (garama) thaI jAya che paraMtu (kharI rIte te) saMtapta thatuM nathI, kAraNa ke e ja svasamyajJAnane krodhAdika agni upara vA jagata-saMsAra upara nAkhe, paTake to krodhAdika agni tathA jagata-saMsAra upazama pAmI jAya che. jema sUryano prakAza ane AkAza sarvatra che; e ja pramANe svasamyajJAna sarva kSetra, kALa, bhava, bhAvAdika che tyAM nizcayanayathI che. svasamyajJAna svabhAvamAM rAtri-divasano bheda saMbhavato nathI tethI svasamyajJAnanuM nAma sadodaya (sadA udayarUpa) sUrya che. jema bALaka chokaro-chokarI bAlyAvasthAmAM DhIMgalA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 samyajJAnadIpikA DhIMgalIno khela ramatAM maithunAdi bhogopabhoga AbhAsamAtra kare che; paraMtu yuvAna avasthA vakhate sAkSAt maithunAdi bhogopabhoga e ja chokarA-chokarIne yathArthathI prApta thaI jAya che tyAre pUrve karelA DhIMgalA-DhIMgalInA khelane asatya jANIne tene sameTI laIne eka tarapha mUkI de che; e ja pramANe koIne guruupadeza dvArA kALalabdhi paripAka thatAM svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAna svabhAvanI acaLatA-paramAvagADhatA thavA yogya hatI te thaI cUkI, to have te dhAtu-pASANakASThAdikanI mUrti jyAMnI tyAM bIjAM bALaka jevAonA mATe mUkI de che. jema samudranuM jaLa khAruM che, paraMtu e ja samudranA kinAre kUvo khodavAmAM Ave to mIThuM pANI nIkaLe che; e ja pramANe zrIguruupadeza pAmIne koI saMsArarUpI kSAra samudranA kinAre khodaze to tene svasamyajJAnarUpa mIThA jaLano lAbha thaze. bIja rAkha phala bhogave, jyAM kisAna jagamAMhi; tyo cakrI nRpa sukha kare, dharma visAre nAhiM.' e ja pramANe koI svasamyajJAnamaya svabhAvabIjane potAnA potAmAM potAmaya potAnI ja pAse pote ja rAkhIne pachI (arucithI) saMsAranAM zubhAzubha phaLa bhogave che tene svabhAvadharma kadI koI prakArathI nAza pAmato nathI. - jema vRkSanA jaDamAM - mULamAM IcchA pramANe jaLa nAkho topaNa samayAnusAra ja phaLa lAge che, tevI ja rIte mithyASTine IcchA pramANa svasamyajJAnano upadeza Apo tathA sAkSAt sUcaka vacana kaho ke "tuM ja jinendra ziva samyajJAnamaya svabhAvasUrya che'. evAM sUcaka vacana kahevA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMtikhaMDana dRSTAMta 127 chatAM paNa mithyAdaSTine svakALalabdhi paripAka thayA vinA svasamyajJAnAnubhavanI acaLatA - paramAvagADhatA thatI nathI. jema sUrya prakAza to kare che paNa AMdhaLo dekhAto nathI tyAM sUryano zo doSa? tema sadguru samyajJAnano upadeza to kare che paNa mithyASTi svasamyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatA dhAraNa karato nathI temAM saddaguruno zo doSa? jema dIpaka, anya ghaTa-paTAdika vastune pragaTa karato nathI, kAraNa ke te vastuo dIpakane ema kahetI nathI-preraNA karatI nathI ke he dIpaka! tuM amane pragaTa kara! e ja pramANe dIpaka paNa te ghaTapaTAdi vastuone kaheto nathI-preraNA karato nathI ke te ghaTapaTAdika vastuo! tame mane pragaTa karo! e ja pramANe svasamyajJAnadIpaka che te to anya saMsAra vA tana, mana, dhana, vacanAdika vastuone vA tana, mana, dhana, vacanAdikanAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che tene tathA tenAM zubhAzubha phaLane pragaTa karato nathI, kAraNa ke A saMsAra, tana, mana, dhana, vacanAdika vastu, vaLI, enAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma tathA enAM zubhAzubha phaLa e sarva svasamyajJAnadIpakane ema kahetAM nathI, preraNA karatAM nathI ke he svasamyajJAnadIpaka! tuM amane pragaTa kara! e ja pramANe A svasamyajJAnadIpaka che te paNa A saMsArane, tana, mana, dhana, vacanAdi vastuone, tenAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma che tene ane tenAM jeTalAM zubhAzubhaphaLa che tene ema kaheto nathI - preraNA karato nathI ke he saMsAra, tana, mana, dhana, vacanAdika vastuo, tana, mana, dhana, vacanAdinAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma, ane tenAM zubhAzubha phaLo! tame mane pragaTa karo. jema bAjIgara aneka prakAranA tamAsA-ceSTA kare che Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 : samyajJAnadIpikA paraMtu pote potAnA dilamAM jANe che ke jevo huM A tamAsA-ceSTAo karuM chuM tevo huM mULa svabhAvathI ja nathI; te ja pramANe svasamyajJAnamayI samyagdaSTi, AkhA saMsAranAM zubhAzubha karma-ceSTA kare che paraMtu pote potAnA dilamAM nizcayathI jANe che ke jevo huM A saMsAranAM zubhAzubha karmaceSTA karuM chuM tevo tanmaya (tema) kadI koI prakArathI paNa huM nathI arthAt jevAM karma-ceSTA karuM chuM tevo huM mULa svabhAvathI ja nathI. jema bAjIgara, mithyA mRgajaLavat AmavRkSa lagAve che tene dekhIne koI (pitAe putrane kahyuM ke he putra! A bAjIgare je AmravRkSa lagAvyuM che te mithyA che', paraMtu te putrano pitA pelA bAjIgarane mithyA nathI jANato; e ja pramANe svasamyakdaSTi dravyakarma, bhAvakarma, nokarmane to mithyA jANe che, paraMtu je karmathI atanmaya (a pa) thaI karmane kare che tene mithyA nathI jANato, nathI mAnato, nathI kaheto. jema khaDI-pAMDu mATI pote svayaM ja zveta che ane para bhIMta Adine paNa zveta kare che paraMtu pote e bhIMtAdithI tanmayarUpa thatI nathI; e ja pramANe svasamyajJAna che te sarva saMsAra Adine cetanavatuM karI rAkhe che paraMtu pote saMsAra AdithI tanmaya thatuM nathI. jema jelakhAnAmAM beDIthI baMdhAyelA taskarAdi paNa che, ane te ja jelakhAnAmAM nibaMdha sipAi, jamAdAra, phojadAra paNa che, tevI ja rIte saMsArakArAgRhamAM mithyASTi to karmabaMdhasahita che tathA svasamyagdaSTi karmabaMdharahita che. je dRSTAMtamAM tarka kare che tene svabhAvasamyajJAnano lAbha thato nathI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtikhaMDana dRSTAMta 129 jema zarabatamAM sAkara, ilAyacI, dUdha, marI, badAmabIja, kezara ane jaLa mizrita aneka padArtho che te badhAya potapotAnA svabhAva-guNa-lakSaNamAM magna che topaNa (e badhAnuM) eka zarabata nAma che; e ja pramANe jIva, pudgala, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane kAladravya e cha(dravya)maya saMsAra che temAM jJAnaguNa jIvamAM che, anya pAMca dravyamAM nathI. jema samudramAM aneka nadI-nALAnAM jaLa jAya che temAM evo vibhAga nathI paDato ke "A jaLa to amuka nadInuM che ane A jaLa amuka nadInuM che. e ja pramANe svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamaya svabhAvasamudramAM evo vibhAga nathI ke A jJAna to jainanuM che, A jJAna viSNunuM che, A jJAna zivanuM che A jJAna bauddhanuM, A taiyAyikanuM, A cArvAkanuM, A pAtaMjalinuM ane A sAMkhyanuM che' ItyAdika. vibhAga, vidhi, niSedha svasvabhAva samyajJAnArNavamAM saMbhavatAM nathI. jema koI puruSa saMnipAta sahita potAnA gharamAM suto che ane bhama-bhrAMti sahita kahe che ke huM mArA gharamAM jAuM chuM'; e ja pramANe svayaM jJAnamaya jIva potAnA jJAnamaya svabhAva-mokSathI judo nathI topaNa bhama-bhrAMtithI mokSamAM javAnI icchA kare che. - have AgaLa phakta-mAtra dRSTAMta dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasvarUpa svAnubhavagamya samyajJAnamaya svabhAvasUryano acaLa anubhava levo. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa daSTAMta-saMgraha prAraMbha namo jJAnasiddhAMtane, namo jJAna zivarUpa; dharmadAsa vaMdana kare, dekhya AtmAbhUpa. prazna - svasamyajJAnamaya AtmA kevo che ane te kevI rIte pamAya? teno uttara daSTAMta dvArA kahe che, A AtmA svasamyajJAnamaya caitanyasvarUpa anaMtadharmAtmaka eka dravya che. te anaMta dharma anaMta nathI gamya che. je anaMta naya che te sarva zrutajJAna che. e zrutajJAnapramANathI anaMtadharmAtmaka AtmA jANI zakAya che, mATe nayo vaDe svabhAvasamyajJAnavastu darzAvIe chIe - e ja AtmA dravyArthikanayathI cinmAtra (caitanyamAtra) che. daSTAMta - jema vastra eka che, tema svabhAvasamyajJAnamaya AtmA eka che. jema vastra, sutara - taMtu AdinI apekSAe aneka che, te ja pramANe svasamyajJAnamaya AtmA darzana, jJAna, cAritra, sukha, sattA, cetana ane jIvavAdinI apekSAe aneka che. jema lohamaya bANa potAnA dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAvathI asti che, e ja pramANe svasamyajJAnamaya AtmA potAnA potAmAM potAmaya pote ja dravya che, potAmAM ja pote rahe che mATe pote ja kSetra che, pote potAmAM ja varte che mATe pote ja kALa che, pote ja potAnA svabhAvamAM che mATe pote ja bhava, bhAvathI asti che. jema lohamaya bANa paradravya, kSetra, kALa, bhava, bhAvAdi vaDe nAsti che, e ja pramANe svasamyajJAnamayI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa dRSTAMta-saMgraha prAraMbha 131 AtmA, paradravya, kSetra, kALa, bhava, bhAvAdithI nAsti che. jema darpaNamAM svamukha na juo topaNa svamukha che, tathA darpaNamAM potAnuM mukha juo topaNa svamukha tevuM ja che; e ja pramANe te svasamyajJAna! tuM tane saMsAra-jagata, janmamaraNa, nAma-anAma, baMdha-mokSa ane svarga-narakAdimAM na dekhe topaNa te anAdi anaMta niraMtara samyajJAna ja che. vaLI, he svasamyajJAna! tuM tane sUryaprakAzavatuM eka - tanmaya tArA tArApaNAthI ja aMdara tuM ja tane dekhe topaNa tuM teno te ja anAdi anaMta niraMtara svasamyajJAna ja che. jema koI potAnA hAthathI potAnA ja svasthAnamAM potAnI ja nijapeTI - tijorImAM ratna rAkhe, rAkhIne pachI te anya vRttimAM lAgI jAya, tyAre te ratnane bhUlI paNa jAya che paraMtu jyAre yAda kare te veLA ja te ratna tene anubhavamAM Ave che; e ja pramANe koI ziSyane zrIsadguruvacanopadeza dvArA ane kALalabdhi paripAka dvArA svasvarUpa svasamyajJAnAnubhava thavA yogya hato te thaI gayo paraMtu pUrvakarmavaza jyAre te anya vRttimAM lAgI jAya tyAre te svasamyajJAnAnubhavane bhUlI paNa jAya che paraMtu jyAre yAda kare tyAre sAkSAt te svAnubhavamAM Ave che. tenAM ja traNa dRSTAMta che ke - 1. jema ekavAra caMdrane dIThA pachI caMdrano anubhava jato nathI. 2. ekavAra goLane khAdhA pachI goLano anubhava jato nathI tathA 3. ekavAra bhoga bhogavyA pachI bhogano anubhava jato nathI. jema koI darpaNane sadAkALa potAnA hAthamAM rAkhIne, darpaNanA pRSThabhAgane (pAchalA bhAgane) vAraMvAra dekhe che, paNa enAthI potAnuM mukha dekhAtuM nathI, paraMtu e darpaNanA pRSThabhAgane palaTI svaccha darpaNamAM potAnuM mukha jue (to turata ja) svamukha dekhe; e ja pramANe mithyAdaSTi A saMsAra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 samyaggAnadIpikA tarapha, tana-mana-dhana-vacananI tarapha ane tana, mana, dhana, vacanAdinAM jeTalAM zubhAzubha vyavahAra-kriyA-karma tathA tenAM zubhAzubha phaLa che tenI tarapha jue che paNa e raste svasamyagnAna nathI dekhAtuM, nathI svAnubhavamAM AvatuM, paraMtu A saMsAra tana, mana, dhana, vacanAdinI tarapha dekhavAnuM choDIne svasamyajJAna tarapha nizcayathI dekhe to svasamyajJAna ja dekhAya ane svasamyagnAnAnubhavanI acaLatA, paramAvagADhatA thAya. lokAlokane jANavAnI tathA nahIM jANavAnI, e banne kalpanAne sahajasvabhAvathI ja je jANe che te ja svasamyajJAna che. jema lIlA raMganI meMdImAM lAla raMga che paraMtu te dekhAto nathI. paththaramAM agni che paraMtu te dekhAto nathI. dUdhamAM ghI che. paraMtu te dekhAtuM nathI. talamAM tela che paraMtu te dekhAtuM nathI. phUlamAM sugaMdha che paNa te dekhAtI nathI. e ja pramANe jagatamAM svasamyajJAnamaya jagadIzvara che paraMtu carmanetra dvArA e dekhAto nathI. paNa koIne zrIsadguruvacanopadeza dvArA tathA kALalabdhinA paripAkathI svabhAvasamyagnAnathI tanmayarUpa (jagadIzvara) svabhAvasabhyajJAnAnubhavamAM acaLa dekhAya che. jema vyabhicAriNI strI potAnAM gharanAM kAmakAja kare che paraMtu tenuM citta (mana) vyabhicArI puruSa tarapha lAgI rahyuM che; e ja pramANe svasamyagdaSTi pUrvakarmaprayogathI sAMsArika kAmakAja kare che paraMtu tenuM citta (mana) svasamyajJAnamayI paramAtmA tarapha lAgI rahe che. jema je strInA mAthe bharathAra che, kadAcitte strI parapuruSanA nimittathI garbha paNa dhAraNa kare topaNa tene doSa lagADI zakAto nathI; e ja pramANe koI puruSanA mastakathI tanmayarUpa mastaka upara svasamyajJAnamayI parabrahma paramAtmA che te Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa dRSTAMta-saMgraha prAraMbha 133 puruSa kadAcit karmavaza doSa paNa dhAraNa kare to te puruSane doSa lAgato nathI. mahAna(puruSa)nuM zaraNa levAnuM A ja phaLa che. jema mUka puruSanA mukhamAM goLano kaTako mUkI pachI te mUka puruSane pUcho ke he mUka! goLa kevo mITho che? ahIM e mUka puruSane goLano miSTa anubhava to che paraMtu te kahI. zakato nathI; e ja pramANe koIne guruvacanopadeza dvArA svasamyagnAnAnubhavanI acaLatA, paramAvagADhatA thavA yogya hatI te thai cUkI paraMtu te kahI zakato nathI. jema hAthInA dAMta bahAra jovAnA judA che tathA aMdara cAvavAnA, khAvAnA judA che; e ja pramANe jaina RSi, muni, AcAryanA racelA siddhAMtazAstra, sUtra, purANAdika che te to hAthInA bahAranA dAMta jevA samajavAM tathA aMdarano kharo Azaya jeno je te ja jANe che. baMdhano vilAsa pudgalamAM nAkhI do (khatavo) tathA dehano vikAra tame dehanA mAthe nAkho (khatavo). je svasvarUpa samyajJAna che te to tana, mana, dhana, vacanAdikathI tanmayarUpa tatsvarUpa kadApi nathI, tathApi zrIguru svasamyajJAnAnubhavanI acaLatA, avagADhatA, nizcayatA karAvI de che. dhanya che zrIgurune! sahasravAra dhanya che!! jema jaina, vaiSNava, bauddha, zivAdika koI paNa hoya chatAM je corI karaze, te baMdhamAM paDaze; e ja pramANe koI paNa hoya chatAM je koI zrIguruvacanopadeza dvArA vA kALalabdhi paripAka dvArA potAnA potAmAM potAmaya svasamyagnAnAnubhavanI acaLatA, paramAvagADhatA dhAraNa karaze, te ja saMsArabhramajALathI bhinna thaine sadAkALa sukhAnubhavamAM magna raheze *** Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laya dvArA Atmavastu vivaraNa prazna - AtmA kevo che ane te kevI rIte pamAya? eno uttara dRSTAMta dvArA kahe che - A AtmA cetanasvarUpa anaMtadharmAtmaka eka dravya che. te anaMta dharma anaMta nayanA viSaya che. je anaMta naya che te sarva zrutajJAna che. ane e zrutajJAna-pramANa vaDe AtmAne anaMtadharmAtmaka jANIe chIe tethI naya dvArA vastune darzAvIe chIe - (eka AtmAne eka kALe badhA nayo lAgu thAya che.) dravyArthikanayathI e ja AtmA cinmAtra che, jema vastra eka che. 1. tathA paryAyArthikanayathI e ja AtmA jJAnadarzanAdirUpathI aneka svarUpa che, jema e ja vastra sutaranA taMtuo dvArA aneka che. 2. e ja AtmA astitvanaya vaDe svadravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe astitvarUpa che. jema lohanuM bANa potAnA dravyAdi catuSTaya vaDe astitvarUpa che, temAM lokhaMDa to dravya che, te bANa, kAmaThA ane paNachanI vacce rahe che tethI te bANanuM kSetra che, je sAdhavAno samaya (saMdhAna-dazA) che te kALa che ane te bANa nizAnanI sanmukha che te bhAva che. e pramANe potAnA catuSTaya vaDe lohamaya bANa astitvarUpa che; e rIte svacatuSTaya vaDe AtmA astitvarUpa che. 3. e ja AtmA nAstitvanayathI paradravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe nAstitvarUpa che. jema e ja lohamaya bANa paracatuSTayathI lohamaya nathI, kAmaThA ane pAchanI vacce paNa nathI, sAdhavAnI sthitimAM nathI ane nizAnanI sAme nathI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya dvArA Atmavastu vivaraNa 135 e pramANe e ja lohamaya bANa para catuSTayathI nAstitvarUpa che; e pramANe paracatuSTayathI AtmA nAstitvarUpa che. 4. e ja AtmA astitva-nAstitvanayathI svacatuSTayaparacatuSTayanI kramapUrvaka vicakSAthI asti-nAstirUpa che, jema e ja bANa svacatuSTaya-paracatuSTayanI kramapUrvaka vicakSAthI asti-nAstirUpa che. pa. e ja AtmA avaktavyanayathI eka ja samayamAM, yugapad svacatuSTaya-paracatuSTaya vaDe avaktavya che, jema e ja bANa (ekI sAthe) sva-paracatuSTaya vaDe avaktavya siddha thAya che. 6. e ja AtmA astitva-avaktavyanayathI svacatuSTayathI tathA eka ja kALe sva-paracatuSTayathI asti-avaktavyarUpa, bANanA dRSTAMtathI samajavo. 7. nAstitva-avaktavyanayathI e ja AtmA, paradravya, kSetra, kALa, bhAvathI ane eka ja samaye sva-paracatuSTayathI nAsti-avaktavyarUpa, bANanA daSTAMtathI samajavo. 8. astitva-nAstitva-avaktavyanayathI e ja AtmA, svacatuSTaya vaDe, paracatuSTaya vaDe tathA ekI vakhate svaparacatuSTayanI apekSAe, bANanI mAphaka, asti-nAstiavaktavyarUpa siddha thAya che. 9. vikalpanayathI e ja AtmA bheda sahita che, jema eka puruSa kumAra, bALaka, yuvAna ane vRddhanA bhedothI savikalpa thAya che. 10. avikalpanayathI e ja AtmA abhedarUpa che, jema e ja puruSa puruSapaNAthI abhedarUpa che. 11. nAmanayathI e ja AtmA zabdabrahma dvArA nAma laIne Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 samyajJAnadIpikA kahevAmAM Ave che. 12. sthApanAnayathI e ja AtmAne pudgalanA AlaMbana dvArA sthApita karavAmAM Ave che, jema mUrtika padArthanuM sthApana karavAmAM Ave che. 13. dravyanayathI e ja AtmA atIta-anAgata paryAyarUpe kahevAmAM Ave che, jema ke zreNikarAjA tIrthaMkara mahArAja che. 14. - bhAvanayathI e ja AtmA, je bhAvarUpa pariName che, te bhAvathI tanmaya thaI jAya che. jema puruSa samAna-viparIta saMbhogamAM - pravartatI strI te paryAyarUpa thAya che, e pramANe, AtmA (paNa) vartamAna paryAyarUpa thAya che. 15. sAmAnyanayathI e ja AtmA potAnA samasta paryAyomAM vyApyo che, jema hAranuM sUtara sarva motIomAM vyApyuM che. 16. vizeSanayathI e ja AtmA eka paryAya dvArA kahevAmAM Ave che, jema e ja hAramAMnuM eka motI badhA hAramAM avyApI che. 17. nityanayathI e ja AtmA dhuvasvarUpa che, jema naTa jo ke aneka svAMga dhAre che topaNa e ja naTa eka che, e pramANe nitya che. 18. anityanayathI e ja AtmA avasthAtara vaDe anavasthita che, jema e ja naTa rAma-rAvaNAdinA svAMga dvArA anyano anya thaI jAya che. 19. sarvagatanayathI te ja AtmA sakalapadArthavartI che, jema khullI AMkha ghaTa-paTAdi samasta padArthomAM pravarte che. 20. asarvagatanayathI te ja AtmA potAne viSe ja pravarte che, jema baMdha karelAM netra potAnAmAM ja mojUda che. 21. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya dvArA Atmavastu vivaraNa 137 zUnyanayathI te ja AtmA kevaLa ekalo (amilita) ja zobhAyamAna che, jema zUnya ghara ekaluM (khAlI) ja che. 22. azUnyanayathI te ja AtmA anekothI maLelo zobhe che, jema aneka lokothI bharelI naukA zobhe che. 23. jJAna-zeyanA abhedakathanarUpa nayathI te ja AtmA eka che, jema aneka IMdhanAkAra pariNamelo agni eka ja che. 24. jJAna-zeyanA bhedakathanarUpa nayathI te ja AtmA aneka che, jema darpaNa ghaTa-paTAdi aneka padArthonA pratibiMbothI anekarUpa thAya che. 25. niyatinayathI te ja AtmA potAnA nizcita svabhAva sahita hoya che, jema pANI potAnA sahaja svabhAvathI zItaLatA sahita hoya che. 26. aniyatinayathI te ja anizcita svabhAvavALo che, jema pANI agninA saMbaMdhathI uSNa thai jAya che. 27. svabhAvanayathI te koInA dvArA saMskAra na pAme evo che, jema kAMTo svabhAvathI ja, koInA dvArA ghaDAyA vinA, ghaDAyelA jevo ja, tIkSNa hoya che. 28. asvabhAvanayathI te koInA dvArA saMskAra pAme evo che, jema loDhAnuM bANa luhAra dvArA ghaDAine tIkSNa bane che. 29. kALanayathI te, jenI kALane AdhIna siddhi thAya evo che, jema grISmakALa (garamI) anusAra DALa uparanI kerI sahajamAM pAkI jAya che. 30. akALanayathI te ja AtmA, jenI kALane AdhIna siddhi nathI evo che, jema ghAsanI kRtrima garamIthI kerI pAkI jAya che. 31. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 samyajJAnadIpikA puruSakAranayathI te, jenI yatnapUrvaka siddhi thAya evo che. jema madha utpanna karavA mATe kASThanA chedamAM eka madhumakSikA rAkhavAmAM Ave che, te makSikAnA zabdathI bIjI madhumakSikAo AvI AvIne potAnI meLe ja madhapUDo banAve che. e pramANe prayatnathI paNa madhanI siddhi thAya che, tema yatnathI paNa dravyanI siddhi thAya che. 32. daivanayathI te, jene yatna vinA paNa sAdhyanI siddhi thAya evo che. jema yatna to karyo hato madha mATe paraMtu daivayogathI te madhapUDAmAMthI mANekaratnanI prApti thai gai, e pramANe yatna vinA paNa sAdhyanI siddhi thAya che. 33. IzvaranayathI te parAdhIna thayo thako bhogave che, jema bALaka dhAyane AdhIna thaine khAna-pAna kriyA kare che. 34. anIzvaranayathI te svAdhIna bhoktA che, jema svecchAcArI siha mRgone mArI khAna-pAna kriyA kare che. 35. guNInayathI te guNone grahaNa karavAvALo che, jema upAdhyAya dvArA jaNAvAyelo kumAra guNagrAhI thAya che. 36. aguNInayathI te mAtra sAkSIbhUta che, guNagrAhI nathI, jema upAdhyAya dvArA bhaNAvAyelo je kumAra, teno rakSaka puruSa sAkSIbhUta rahe che, guNagrAhI thato nathI. 37. - kartAnayathI te rAgAdibhAvono karyA che, jema raMgareja raMgano karavAvALo hoya che. 38. akartAnayathI te rAgAdibhAvono karavAvALo nathI paNa mAtra sAkSIbhUta che, jema raMgareja jyAre aneka raMga kare che tyAre koI tamAso jovAvALo to mAtra tamAso ja dekhe che paNa kartA thato nathI. 39. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya dvArA Atmavastu vivaraNa 139 - bhoktAnayathI te sukha-duHkhano bhoktA che, jema hitaahita pathyane lenAra rogI sukha-duHkhane bhogave che. 40. abhoktAnayathI te sukha-duHkhano bhoktA nathI paNa mAtra sAkSIbhUta che, jema hita-ahita pathyane bhogavavAvALA rogInA tamAsAne jovAvALo vaidyano nokara mAtra sAkSIbhUta che. 41. kriyAnayathI te, jenI kriyAnI pradhAnatAthI siddhi thAya evo che. jema koI aMdhe mahA kaSTathI koI pASANanA thaMbhane pAmIne potAnuM mAthuM phoDayuM, tyAM to te aMdhanA mastakamAM je raktavikAra hato te dUra thaI gayo ane tethI tene daSTi prApta thai gai, vaLI, te jagyAethI tene khajAno maLyo, e pramANe kriyAnuM kaSTa karIne paNa vastunI prApti thAya che. 42. jJAnanayathI vivekanI pradhAnatAthI vastunI siddhi thAya che. jema koI ratnanA parIkSaka puruSe koI ajJAnI garIba puruSanA hAthamAM ciMtAmaNiratna dIThuM tyAre te garIba puruSane bolAvI, potAnA gharanA khUNAmAM jaI, eka muThThI caNA ApI tenA badalAmAM ciMtAmaNiratna teNe laI lIdhuM, e pramANe kriyAkaSTa vinA paNa vastunI siddhi thAya che. 43. vyavahAranayathI A AtmA pugala vaDe baMdha-mokSa avasthAnI duvidhAmAM pravarte che, jema eka paramANu bIjA paramANuthI baMdhAya che, chUTe che, tema A AtmA baMdha-mokSa avasthAne pudgalathI dhAraNa kare che. 44. nizcayanayathI te paradravyavaDe baMdha-mokSa avasthAnI duvidhAne dhAraNa karato nathI paNa mAtra potAnA ja pariNAmathI baMdhamokSa avasthAne dhAraNa kare che, jema ekalo paramANu baMdhamokSa avasthAne yogya potAnA snigdha-rUkSaguNapariNAmane dhArato thako baMdha-mokSa avasthAne dhAraNa kare che. 45. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyajJAnadIpikA azudghanayathI A AtmA sopAdhika, bhedasvabhAvasahita che, jema eka mATI ghaDo - surAhI Adi aneka bheda sahita hoya che. 46. 140 zudghanayathI te upAdhirahita abhedasvabhAvarUpa che, jema mATI bhedasvabhAvarahita kevaLa mATI ja che. 47 - ityAdi anaMta nayothI vastunI siddhi thAya che. vastune aneka prakArathI vacanavilAsathI darzAvavAmAM Ave che. jeTalA vacanaprakAra che teTalA ja naya che ane jeTalA naya che teTalA ja mithyAvAda che. (zloka) 'ya eva muktvA nayapakSapAtaM svarupaguptA nivasanti nityam / vikalpajAlacyutazAntacittAsta eva sAkSAdamRtaM pibanti / / ' [zlokArthaH jeo nayapakSapAtane choDI (potAnA) svarUpamAM gupta thaine sadA rahe che teo ja, jemanuM citta vikalpajALathI rahita zAMta thayuM che evA thayA thakA, sAkSAt amRtane pIe che.] 'ekasya baddho na tathA parasya citi dvayordvAviti pakSapAtau / yastattvavedI cyutapakSapAtastasyAsti nityaM khalu ciccideva // ' ityAdi. [zlokArtha: jIva karmathI baMdhAyelo che evo eka nayano pakSa che ane jIva karmathI baMdhAyelo nathI evo bIjA nayano pakSa che; Ama cisvarUpa jIva viSe be nayonA be pakSapAta che. je tattvavedI (vastusvarUpano jANanAra) pakSapAtarahita che tene niraMtara cisvarUpa jIva cisvarUpa ja che (arthAt tene citsvarUpa jIva jevo che tevo niraMtara anubhavAya che.)] Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya dvArA Atmavastu vivaraNa 141 eka nayane sarvathA mAnIe to mithyAvAda thAya tathA anekAMtarUpa sarvajJa vacana eka ja vastu aneka naya jo kathaMcit mAnIe to yathArtha thAya, mATe ekAMtano niSedha che. vaDe sAdhavAmAM Ave che. (jeTalA naya che, tenA viSayabhUta dharma pratyeka AtmAmAM sadA vidyamAna che, mATe eka AtmAne ekI samaye upara kahelA sarva naya lAgu paDe che.) A AtmA naya ane pramANathI jANavAmAM Ave che. jema eka samudrane jyAre judA judA nadIonAM jaLo vaDe sAdhavAmAM Ave tyAre gaMgA-jamanA AdinA zveta-nIlA jaLonA bhedathI te eka eka svabhAvane dhAraNa kare che, tema A AtmA nayonI apekSA eka eka svarUpane dhAre che. ane jema e ja samudra aneka nadIonAM jaLasvarUpa eka samudra ja che, temAM bheda nathI, anekAMtarUpa eka vastu che; tema A AtmA pramANa vivakSAthI anaMtasvabhAvamaya eka dravya che. e pramANe A AtmA eka-anekasvarUpa naya-pramANathI sAdhavAmAM Ave che. nayothI to eka dharmasvarUpa darzAvavAmAM Ave che tathA pramANa vaDe aneka dharmasvarUpa kahevAmAM Ave che. (eka nayathI jotAM AtmA ekAMtAtmaka che ane pramANathI jotAM anekAMtAtmaka che.) e pramANe "syAt' padanI zobhA vaDe garbhita nayonA svarUpathI tathA anekAMtarUpa pramANathI je puruSa anaMtadharmasaMyukta zuddhacinmAtravastune avadhAre che, te puruSa sAkSAt AtmasvarUpano anubhavI thAya che. A pramANe AtmadravyanuM svarUpa jANavuM. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra have te AtmAnI prAptino prakAra darzAvIe chIe A AtmA anAdikALathI pudgalakarmanA nimittathI mohamadirA pIne temAM magana thayo thako ghUme che ane samudranI mAphaka potAne viSe ja vikalparUpa taraMgo vaDe mahAkSobhita thai rahyo che. kramapUrvaka pravartatA indriyajJAnanA anaMta bhedothI sadAkALa palaTanAne prApta thAya che paNa ekarUpa sthira raheto nathI. ajJAnabhAvathI pararUpa bAhyapadArthomAM Atmabuddhi karI maitrIbhAva kare che, AtmavivekanI zithilatAthI sarvathA bahirmukha thayo che, vAraMvAra paudgalika karmane upajAvanArA je rAga-dveSabhAva che tenI dvaitatAmAM pravarte che, e pramANe to AtmAne zuddha.. saccidAnaMda 5ramAtmAnI prApti kevI rIte thAya? kyAMthI thAya? paraMtu e ja AtmA jo akhaMDa jJAnanA abhyAsathI anAdi paudgalika karmathI upajAvelo je A mithyAtvamoha, tene potAno ghAtaka jANI, bhedavijJAna vaDe potAnAthI tene judo karI kevala AtmasvarUpanI bhAvanAthI nizcaLa sthira thAya to potAnA svarUpamAM nisyaMraga samudranI mAphaka niSkaMpa thai birAje che. ekI sAthe ja vyApta thayela je anaMta jJAnanI zaktinA bheda, tenAthI te palaTato nathI. potAnA jJAnanI zaktio vaDe bAhya parasvarUpa zeyapadArthomAM te maitrIbhAva karato nathI. nizcaLa AtmajJAnanA viveka vaDe atyaMta svarUpasanmukha thayo che, paudgalika karmabaMdhananAM kAraNa je rAga-dveSa bhAva che tenI duvidhAthI dUra rahe che Avo. je paramAtmAno ArAdhaka puruSa che te bhagavAna AtmAne--ke je pUrve anubhavyo nathI tevo apUrva jJAnAnaMdasvabhAvI che, paramabrahma che tene prApta thAya che. pote ja sAdhaka che, pote ja sAdhya che, avasthAonA bhedathI - Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 143 sAdhya-sAdhaka bheda che. A saMsAranA samasta jagata-jIva paNa jJAnAnaMdasvarUpa paramAtmajJAnane prApta thAo! je Atmatattva AnaMdarUpe amRtajaLanA prabhAvathI paripUrNa vahI rahI che je, te kevaLajJAnarUpa nadImAM magna thai rahyuM che, tathA je tattva saMpUrNa lokAloka dekhavAne samartha che, je tattva jJAna vaDe pradhAna che, je tattva amUlya zreSTha mahAratnanI mAphaka ati zobhAyamAna che ane je tattva lokAlokathI alaga che, arthAt jevo lokAloka che tevuM e tattva nathI, ane jevuM e tattva che tevo lokAloka nathI, lokAloka ane e tattvane sUrya-aMdhakAra jevuM aMtara che, e tattva lokAlokane dekhavA-jANavAne samartha che, paNa lokAloka e tattvane dekhavA-jANavAne samartha nathI, e tattvane (ane) syAdvAdarUpa jinezvaranA matane aMgIkAra karo, jagatajano aMgIkAra karo! ke jethI paramAnaMdasukhanI prApti thAya. jema dIpakanI jyotimAM kAlimA kAjala che, te ja pramANe kevala jJAnajyoti paramAtmAmAM A jagata, jugata, joga, tuM, huM, te, A, vidhi, niSedha, baMdha-mokSAdika che. - eka dIpakanI sAthe hajAra dIpaka joDo, paraMtu te prathamanI dIpakajyota to jevI ne tevI bhinna che, te ja che. kaLaza-hAMDAdi vAsaNa thAya che ane vighaTI jAya che paraMtu mATI to thatI paNa nathI tema ja vighaTatI (nAza pAmatI) paNa nathI. suvarNanAM kaDAM-mudrikA thai jAya che tathA bagaDI jAya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 sabhyajJAnadIpikA che paraMtu suvarNa to thatuM paNa nathI tema bagaDatuM paNa nathI. lAkho maNa ghauM, caNA, maga, maTha thAya che ane vyaya thai jAya che ane pharI pAchA e ja lAkho maNa ghauM, caNA, maga, maTha, jevA ne tevA utpanna thAya che arthAt bIjano nAza kadI paNa thato nathI. samudramAMthI hajAra kaLaza pANInA bharIne bahAra kADhI nAkho topaNa samudra to jevo ne tevo, te ja che, tathA e samudramAM hajAra kaLaza pANInA anya sthAnamAMthI bharI lAvIne nAkho topaNa samudra to jevo ne tevo, te ja che. strI vidhavApadane prApta thAya ane te phakta kAjala, TIkI, nathanI na pahere tathA anya sarva AbhUSaNa paherelAM rAkhe topaNa tene vidhavA ja kahevA yogya che. motI, samudranA pANImAM thAya che ane te motIne so varSa sudhI te pANImAM nAkhI rAkho topaNa te motI gaLatuM nathI paraMtu te ja motI haMsanA mukhamAM jatAMnI sAthe ja gaLI jAya che. sUrya che te sUryane vyartha ja DhUMDhe che, tathA AMdhaLo che te aMdhakArathI alaga thavAnI icchA vRthA ja kare che. zAstramAM lakhe che ke muni bAvIsa pariSaha sahana kare che, tera prakAranA cAritrane pALe che, dazalakSaNa dharmane pALe che, bAra bhAvanAne ciMtave che, bAra prakAranAM tapa tape che, ityAdi muni kare che. have ahIM Avo vicAra Ave che ke muni to eka ane pariSaha bAvIsa, cAritra tera prakAranuM, dazalakSaNadharma vA eka dharmanAM daza lakSaNa, bAra Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 145 tapa ane bAra bhAvanA ityAdika bIjI ghaNI bhUmikA? muni kAMika anya che ane bAvIsa pariSaha kAMika anya che. bAvIsa pariSahane tathA munine agni-uSNatAvat vA sUrya-prakAzavat meLa nathI. e ja pramANe te prakAranA cAritrane tathA munine agni-uSNatAvat vA sUrya-prakAzavat meLa nathI. e ja pramANe dazalakSaNadharma, bAra tapa, bAra bhAvanA ane munine agni-uSNatAvat vA sUrya-prakAzavat meLa nathI. AkAzamAM sUrya che tenuM pratibiMba ghI-telanI tapta (garama) kaDhAimAM paDe che topaNa te sUryanA pratibiMbano nAza thato nathI. kAcanA mahelamAM zvAna potAnA ja pratibiMbane dekhIne bhasI bhasIne mare che. sphaTikanI bhIMtamAM hAthI potAnI pratichAyA dekhIne pote te bhIMtanI sAthe bhIDAi-athaDAi (laDI) potAno dAMta pote toDIne du:khI thayo. eka vAnara moTA vRkSa upara rAtrisamayamAM beTho hato. vRkSanI nIce eka siMha Avyo. tyAM caMdramAnI cAMdanImAM pelA vAnaranI chAyA siMhane dekhAi. e dekhIne te siMhe pelI chAyAne sAco vAna2 jANIne garjanA karI ane te vAnaranI chAyAne paMjo mAryo; tyAre vRkSanI u52 beThelo vAnara bhayabhIta thaine nIce AvI paDayo. eka siMhe kUvAmAM potAnI chAyA dekhIne pote potAnA dilamAM vicAryuM ke 'A bIjo siMha che', tyAre teNe garjanA karI to kUvAmAMthI siMhanA zabda jevo ja pratidhvani Avyo, eTale te siMha UchaLIne kUvAmAM jai Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 paDayo. (juo citra) gAyo carAvanAra eka govALane turatanuM janmeluM siMhanuM baccuM hAtha AvI gayuM, tyAre te govALa pelA siMhanA baccAne (potAne ghera) lai Avyo, lAvIne tene bakarI, bakarAMnI sAthe rAkhyuM, te siMhanuM baccuM bakarInuM dUdha pI pote potAne bhUlI bakarAM, bakarIne potAnAM sobatI jANIne rahevA lAgyuM. sabhyajJAnadIpikA bhUMgaLIvALA saLiyAne popaTa potAnA paMjAthI pakaDI rAkhe che (arthAt koI anye tene pakaDayo nathI) ane vAMdaro ghaDAmAM caNAnI muThThI bharI te choDato nathI (arthAt tenI muThThIne aMdara koIe pakaDI nathI). (juo citra) cha dravya che tenAM na sAta thAya che ke na pAMca thAya che e nizcaya che. aMdhakArayukta eka moTA sthAnamAM daza, vIza, pacAza manuSya hoya, teo paraspara zabda vacana sAMbhaLIne te eno nizcaya kare che ane A teno nizcaya kare che, tathA zabda sAMbhaLIne teo dekhavA, jANavAnI icchA kare che. - megha vAdaLamAM sUrya che tene koI kALo vA megha vAdaLa jevo mAne che te mithyAdRSTi che. tathA sUryanI ADAM megha vAdaLa AvI jAya tyAre te sUrya potAnA sUryapaNAne choDIne kahe, vicAre ke 'huM to sUrya nathI paNa megha - vAdaLa chuM' e pramANe jo sUrya potAne samaje to te sUrya paNa mithyAdaSTi ja che. - - - mArgamAM paMktibaddha vRkSa che, te vRkSonI chAyA paNa paMktibaddha che. eka puruSa te chAyAnI paMkti pramANe cAlyo Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 147 L III T pratibiMbako desyakara dUsare siMha honekA bhrama siha kUvAmAM potAnI chAyA dekhIne ane pote potAnuM svarUpa bhUlIne.... fmAM, * * tA. ghaDemeM muThThI bAdhanese hAtha phasa gayA bhrama huA, mujhe kisIne pakar3a liyaahai| vAMdaro ghaDAmAM caNAnI muThThI bharI che te choDato nathI ane mAne che ke mane koIe pakaDI lIdho che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra . 149 jAya che, tyAM (pelA vRkSono) paDachAyo eka jAya che ane eka Ave che. garama lokhaMDanA goLAmAM agni aMdara ane bahAra che, paraMtu agni ane lokhaMDano goLo alaga alaga che. caMdramA vAdaLamAM chupAI rahyo che paraMtu caMdra ane vAdaLa alaga alaga che. dhajA pavananA saMyogathI potAnI meLe ja Ulajhe che, sulajhe che. cUraNa kahevAmAtramAM eka che paraMtu temAM sUMTha, marI, pIpara, haraDe Adi badhAM alaga alaga che. eka cuMdaDImAM aneka TapakAM che; eka koTamAM aneka kAMgarA che; eka samudramAM aneka lahero - kallolo che; eka suvarNamAM aneka AbhUSaNa che; eka mATImAM aneka hAMDAvAsaNa che tathA eka pRthvImAM aneka maTha-makAna che; te ja pramANe eka paramAtmAnA kevaLajJAnamAM aneka jagata jhaLakI rahyuM che. kRSNa raMganI gAyo cAra bhale hoya, paraMtu te badhInuM dUdha mIThuM ja hoya che. - lokhaMDanA pIMjarAmAM beThelo popaTa rAma rAma kahe che paraMtu kevaLa rAma rAma kahevAthI lokhaMDano baMdha na tUTayo to AvuM rAma rAma kahevAthI jamano phaMda kevI rIte tUTaze? eka puruSa parastrIlaMpaTa hato. tene svapna AvyuM. tyAM te puruSa svapnasamayamAM parastrIne bhogavavA lAgyo, te samaye (teno) eka pratipakSI zatru Avyo, AvIne tene talavAra mArI, tenAthI te vyabhicArIno hAtha kapAI gayo ane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5O samyajJAnadIpikA temAMthI lohI nIkaLyuM, tathA e ja samaye tenuM vIrya stulita thaI gayuM. pachI te jAgyo tyAre vIryathI to (potAnuM) adhovastra lipta thayeluM pratyakSa joyuM paNa rudhirathI vastrAdika lipta na dekhyuM. eka bALaka jUThA mATInA baLadanI sAthe prIti kare che tathA eka kheDUtano bALaka sAcA baLadanI sAthe prIti kare che; jUThA ke sAcA bane baLada sAthe prIti karavAvALA bALako duHkhI ja che, kAraNa ke temanA baLadone koI jotare, pakaDe, anyathA kare to te banne duHkhI thAya che. koI eka mANasane kacaDamAMthI ratna, jhaverAtanI bharelI tAMbaDI maLI, tyAre te pelI tAMbaDIne vAvamAM dhovA mATe laI gayo, tyAM dhotA dhotAM tAMbaDI vAvamAM paDI gaI tethI te raDavA lAgyo. sapheda lAkaDAno, agninI saMgatithI kALo kolaso thayo. have te kolaso koI paNa upAyathI sapheda thavAno nathI, paraMtu pAcho jo agninI saMgati kare to te kolaso sapheda thaI jAya. eka mATInA kaLazamAM jyAM sudhI pANI che tyAM sudhI tenAM aneka nAma che, paNa te kaLaza phUTI jAya to pachI pANInuM ke kaLazanuM nAma kyAM rahyuM? mora nAce che to zreSTha paraMtu UlaTuM, pAchaLano adhobhAga (gudA) ughADIne nAce che. e ja pramANe guru vinA kriyA vyartha che. kAcA loTathI paNa peTa bharAI jAya che paraMtu te ja loTanI roTalI banAvIne pakAvIne khAya to te svAdiSTa lAge che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra tasvIrathI tasvIra UtarI zake che. vaDanA bIjamAM aneka vaDa tathA e aneka vaDamAM anaMtAnaMta bIja che. 151 saMnipAtasahita puruSa potAnA gharamAM sUto che topaNa te kahe che ke 'huM mArA gharamAM jAuM.' eka zekhacallInI pAghaDI potAnA mAthA uparathI jamIna para sarI, tene pelo zekhacallI upADIne kahe che ke "A eka pAghaDI mane maLI che.' vAMsanI sAthe vAMsa ghasAya tyAre agni utpanna thAya che ane te agni te vAMsane bhasma karI pote paNa upazama (ThaMDo) thai jAya che. zaMkha dhoLo che te kALI, pILI, lAla mATInuM bhakSaNa kare che topaNa zaMkha pote zvetano zveta rahe che. be bajAjanI (vepArInI) dukAna bhAgIdArImAM bhegI hatI. tyAM koI kAraNathI e banne vepArIne paraspara rAga UtarI gayo, tethI te banne vepArI paraspara aDadhAM aDadhAM vastra phADIne bhAga vaheMcavA lAgyA. tyAre koI samyak jANakAre kahyuM ke 'tame A pramANe paraspara bhAga vaheMco cho paNa ethI to tamane so rUpiyAnA vastranA pacAsa rUpiyA Upajaze ane ghaNuM nukasAna thaze.' tyAre e banne nukasAna thatuM jANIne bhegA ja rahyA. pUrNimAno caMdra ane amAsanA sUryamAM bhAMtithI aMtara dekhAya che. eka zAhukAre potAnA putrane paradeza mokalyo. keTalAka divasa pachI dIkarAnI vahu bolI ke 'huM to vidhavA thaI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 samyajJAnadIpikA gaI'. tyAre te zeThe potAnA putranA nAma para eka patra mokalyo ane temAM A pramANe lakhyuM ke "he dIkarA! tArI vahu to vidhavA thaI gaI che. eTale te zeThano putra A patra vAMcI zoka karavA lAgyo. koIe pUchayuM ke tuM zA mATe zoka kare che?' tyAre teNe kahyuM ke "mArI strI vidhavA thaI gaI." e sAMbhaLIne pelA mANase kahyuM ke tuM to pratyakSa jIvato mojUda che, chatAM tArI strI vidhavA kevI rIte thaI gaI?' tyAre te zeThano putra bolyo ke tame kaho cho te to satya che, paraMtu mArA dAdAjInI lakhelI ciThThI AvI che tene jUThI kema mAnuM?' be svAnubhavajJAnI paraspara vArtA karavA lAgyA ke - prazna - sUrya marI jAya to pachI zuM thAya? uttara - caMdramAM che ke nahIM? prazna - e caMdramA paNa marI jAya to pachI zuM thAya? uttara - cirAga - dIpaka che ke nahIM? prazna - e cirAga - dIpaka paNa marI jAya to zuM thAya? uttara - zabda - vacana che ke nahIM? prazna - ane jo zabda - vacana paNa marI jAya to zuM thAya? uttara - aTakaLa (anubhava) che ke nahIM? , tyAre praznakAra bolyo - ThIka che, huM samajI gayo. iti prazna saMpUrNa. sapheda vastranI upara raMga zreSTha lAge che. kAcI hAMDImAM je mUrkha hoya te jaLa bhare. tela ane rUnI battI zreSTha hoya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 153 to dIpaka prakAza kare che (arthAtu) zIghra jyoti prakAzamAna karI de che. eka ekAMtavAdI potAnA ziSyane bolyo ke "A badhuMya bahma ja bahma che (brahmamaya che).' A sAMbhaLIne ziSya bajAramAM gayo hato, tyAM eka hAthIno mahAvata hAthIne laIne Avato hato ane te hAthI upara beTho thako pokAra karato hato ke mAro hAthI gAMDo thaI gayo che, mATe AghA khasI jAo. tyAre pelA ekAMtavAdInA ziSya potAnA dilamAM vicAryuM ke "A hAthI bahmarUpa che ane huM paNa bahmarUpa chuM', tyAre syAdvAdIe tene kahyuM ke "to zuM pelo mahAvata syA bahmarUpa nathI?' kSIrodadhisamudramAM koI eka jheranuM biMdu nAMkhI de to zuM samudra jharamaya banI jaze? arthAt nahIM bane. UMdhA kaLaza upara game teTaluM pANI reDo topaNa pANI te kaLazanI aMdara javAnuM nathI. eka yojanA samacorasa makAnamAM eka sarasavano dANo paDayo che, te koNa jANe kyAM paDayo che? - eka darpaNamAM mayUranI raMgaberaMgI pratichAyA dekhAya che, te nizcayathI mayUrathI bhinna nathI tathA darpaNa darpaNathI bhinna nathI. eka dhULa dhovAvALA dhULadhoyAne pAMca lAkha rUpiyAnAM pAMca ratna maLI gayAM. tyAre koIe tene kahyuM ke have to A dhULa dhovAnuM choDI de!" tyAre te dhULadhoyo bolyo ke 'choDuM kevI rIte? mane to A dhULamAMthI ja ratna maLyAM che." dIvAnA prakAzamAM manavAMchita ratna maLI gayuM. have Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 samyajJAnadIpikA dIvo rAkho topaNa zuM ane na rAkho to paNa zuM? acetana mUrti upara pakSI AvIne bese che paNa DaratuM nathI. ' koI strIno bharathAra paradezamAM gayo hato, tyAM marI gayo. have te strI tenI mUrti banAvIne bharathAranI mAphaka AnaMda levA Icche che paNa te mithyA che. athavA e ja strI paradezamAM marelA bharathAranuM nAmamAtra smaraNa kare to paNa zuM te strIne pratyakSa bharathAranA jevo AnaMda thaze? arthAt nahIM thAya. sarva nAmane karavAvALo, tenuM nAma zuM? tathA sarvano sAkSIdAra, tenAM raMga-rUpa zA? eka mUrkha jhADanI je DALa upara beTho che, te ja DALane potAne (bhoMya) paDI javA taraphathI kApe che, e joine jJAnIne jJAna thaI gayuM. eka kaLaza gaMgAjaLathI bharyo che tathA bIjo kaLaza viSTAthI bharyo che. kadApi e baMne kaLaza phUTI jAya to te phUTavAthI zuM jatuM rahe che? cAmAcIDiyuM, vaDavAgoLa ane ghuvaDane sUryanI bilakula khabara nathI. eka divasa cAmAcIDiyAne evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM ke "sUrya UgavAno che, tyAre te cAmAcIDiyAe vaDavAgoLanI pAse jaIne kahyuM ke - "sUrya UgavAno che'. tyAre vaDavAgoLa bolI ke "sUrya to kadI Ugyo ja nathI, chatAM bhalA ApaNo mAlika ghuvaDa che tene jaIne pUchIe.' evo vicAra karIne te cAmAcIDiyuM ane vaDavAgoLa e baMne pelA ghuvaDanI pAse gayAM, ane jaine kahyuM ke 'sUrya UgavAno che evuM ame sAMbhaLyuM che, tyAre ghuvaDa bolyo ke "eka Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 155 vakhate huM sthAna cUkIne cAra pahora besI rahyo tethI mArI pAMkho garama thaI gaI, e ja kadAcit garama garama arthAt tAto tAto sUrya hoya to hoya!' mAnasarovaranI khabara kUvAnA deDakAne hotI nathI. koI haMsa e deDakAne mAnasarovaranI sAcI khabara paNa kahe topaNa te deDako te vAtane pramANarUpa mAnato nathI. (doharo) jAti, lAbha, kuLa, rUpa, tapa, baLa, vidyA, adhikAra; e ATha mada che bUrA, mata pIo duHkhakAra. jema sUryathI aMdhakAra judo che, tema A ATha mada paramAtmAthI judA che. samyagdarzana, samyajJAna, samyaphacAritra e kahevAmAtra traNa che, paNa nizcayathI joIe to eka ja che; jema agni, uSNatA ane prakAza e-traNa nAma kathanamAtra che, paNa nizcayathI joIe to eka ja che. je avasthAmAM muni sUtA che te avasthAmAM jagata jAgatuM che tathA je avasthAmAM jagata jAgatuM che te avasthAmAM muni sUtA che. - sUryane aMdhakAranI khabara nathI tathA aMdhakArane sUryanI khabara nathI. (kavitta) lAla vastra paherese deha to na lAla hoya, sadguru kahe bhavyajIvasaeN toDo turata mohakI jela mATInuM kArya ghaTa jema mATI tenA bahAra ane aMdara che. pUrNimAno caMdramA ane amAsanA sUryamAM aMtara nathI. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyajJAnadIpikA dakSiNAyana tathA uttarAyaNano ane kRSNapakSa tathA zuklapakSano ane cAra pahora rAtrino pakSa choDIne jovuM ke pUrNimA ane amAsanA sUrya-caMdramAM zuM aMtara che? 156 bIjano caMdra Ugyo che te (jarU2) pUrNa goLAkAra thaze, phikara na karavI. bALakanA hAthanI muThThImAM amUlya ratna che ane te bALaka e ratnane zreSTha jANIne choDatuM paNa nathI, muThThI dRDha bAMdhI rAkhI che. paraMtu te bALaka te ratnane bALabhAvathI zreSTha jANe che, samyagmAnabhAvathI (zreSTha) jANato nathI. jJAnAvaraNIyAdi dravyakarma, rAgAdika bhAvakarma ane zarIrAdika nokarmathI te paramAtmA alaga che. jema sUryathI aMdhakAra alaga che, tema e paramAtmAthI dravyakarma, bhAvakarma ane nokarma alaga che. je anaMta jJAnAdirUpa nijabhAvane kadI paNa choDato nathI tathA kAma, krodhAdirUpa parabhAvane kadI paNa grahato nathI--jema sUrya potAnAM guNa, prakAza ane kiraNAdine choDato nathI tathA para je aMdhakAra Adi tene kadI paNa grahaNa karato nathI; te ja pramANe te paramAtmA parane grahato nathI ane potAne tathA potAnA jJAnAdi guNone choDato nathI--evo te paramAtmA parama pavitra che. huM, tuM, A, te, so'haM tathA huM huM ityAdi zabdo, vacanonA (vikalponA) Adi, aMta ane madhyamAM je che te paramAtmA che. te zuddha che. tathA 'A, huM, tuM, te, so N, huM huM' che te azuddha che. jema sUryanI sAme, sanmukha aMdhakAra nathI, tema e kevaLa jJAnarUpa paramAtmAnI sanmukha e 'huM, tuM, te, A, soDaruM, huM A badhA koI nathI. je chuM' - Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaprAptino prakAra 157 kALamAM sUrya ane aMdhakArano meLa thaze te kALamAM paramAtmAno ane A huM, tuM, te, A, soDAM, huM huM no meLa thaze. paramAtmA kevaLa jJAnI che ane A (vikalpo) ajJAnI che. jJAna ane ajJAnano meLa kadI thayo paNa nathI, thaze paNa nahIM tathA che paNa nahIM, evo kevaLa jJAnI huM chuM. ThIka che, jevuM ana khAya, tene tevo ja oDakAra Ave. sUrya aMdhakAranI icchA paNa vRthA ja kare che tathA sUrya sUryanI icchA paNa vRthA ja kare che. hajAro maNa ghauM, caNA kharcAI jAya che ane pharI pAchA hajAro lAkho maNa utpanna thaI jAya che chatAM na to bIjano nAza thAya che ke na to phaLano nAza thAya che. eka jAtanA lAla ratnano Dhagalo dUrathI eka sarakho, agninA DhagalA jevo, dekhAya che, paraMtu te ratnarAzinAM pratyeka ratna nyAro nyArAM che. atizaya amRtano samudra bharyo che paNa AkhA samudranuM jaLa koIthI pIdhuM jatuM nathI, mATe potapotAnI tRSA pramANe te jaLa pIne saMtuSTa raho! (copAI) dharmadAsa kSullaka mo nAma, racyA jJAna anubhavako dhAma; manamAnI so kahI vakhANa, pUraNa karI samajojI sujANa. itizrI kSullaka brahmacArI dharmadAsa racita daSTAMtasaMgraha saMpUrNa. zrIrahu zrI arihaMtANaM jayati. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tat sat parabrahmaparamAtmane namaH atha AphreiMcaLa bhAvanA (doharo) merA mujase alaga nahi, so paramAtama deva; tAkuM vaMdU bhAvase, nizadina karatA seva. merA mujaseM alaga nahi, so svarUpa hai moya; dharmadAsa kSullaka kahe, aMtara-bAhira joya. jya apanA nija rUpa che, jANana-dekhana jJAna; isa bina aura aneka hai, so meM nahi sujANa. anya dravya merA nahi, meM mero hI sAra; dharmadAsa lullaka kahe, so anubhava siradAra. mArA jJAnadarzanamaya svarUpa vinA anya kiMcitmAtra paNa mAruM nathI, huM koI anya dravyano nathI, mAruM koI anya dravya nathI, je mArAthI alaga che tenAthI huM paNa alaga chuM'--evA anubhavane AkiMcana kahe che. e ja anubhava mane che. huM AtmA chuM, te ja mane 'huM samajuM chuM. he AtmAnuM! tame potAnA AtmAne dehathI alaga jJAnamaya, anya dravyanI upamArahita tathA sparza, rasa, gaMdha, varNarahita jANo. deha che te huM nathI tathA dehanI aMdara, bahAra je AkAzAdika che te paNa huM nathI. deha to acetana - jaDa che, hADa, mAMsa, maLa, mUtrathI banyo che vA tana, manathI banyo che. huM e dehathI prathamathI ja evo alaga chuM ke jema aMdhakArathI sUrya alaga che. A bAhmaNapaNuM, kSatrI, vaizya, zUdrAdika jAta - kuLa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha AkiMcana bhAvanA 1pa9 dehanAM che ane strI, puruSa, napuMsakAdika liMga dehanAM che, mArAM nathI. je mane deha ja jANe che, mAne che, te bahirAtmA - mithyAdaSTi che. vaLI, A gorApaNuM-zyAmapaNuM, rAjApaNuMrikapaNuM, svAmIpaNuM-sevakapaNuM, paMDitapaNuM-mUrNapaNuM, gurupaNuMcelApaNuM ityAdi racanA dehanI ja che, mArI nathI. huM to jJAtA chuM. nAma ane janma-maraNAdika dehanA dharma che. traNa loka, traNa kALa vA lokAlokamAM jeTalAM nAma che te (sarva) mArAM nathI, tathA traNa loka, traNa kALa vA lokAloka che te (sarva) mArAthI evA alaga che ke jevo sUryathI aMdhakAra alaga che. vaLI, huM jainamatavALA, vaiSNavamatavALA, zivamatavALA vagere koI matavALAno ziSya ke guru nathI. para (rUpa) kartA, karma, kriyA, saMpradAna, apAdAna ane adhikaraNathI (huM) alaga chuM. (doharo) A akiMcana bhAvanA, bhAve surata saMbhAla; dharmadAsa sAcuM lakhe, mukta hoya tatkAla. apano Apo dekhake, hoya Apako Apa, hoya nizcita tikyo rahe, kisakA karanA jApa? iti AkiMcana bhAvanA samApta. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nama: siddhezya: bhedajJAna vivaraNa (copAI) prathama hI bhedajJAna jo bhAve,so hI zivasuMdarI pada pAve; tAteM bhedajJAna meM bhAuM, paramAtama pada nizcaya pAuM. kSullaka dharmadAsa aba bole, dezavacanikAmeM nita khole; vAMco paDho bhAva mana lAi, tAteM mile mokSa ThakurAI. (doharo) bhedajJAna hI jJAna hai, bAkI bUro ajJAna, dharmadAsa sAcuM lakhe, bhamarAja tuM mAna. nizcayathI eka dravyanuM bIjuM dravya kAMI saMbaMdhI nathI, kAraNa ke banne dravya bhinna bhinna pradezarUpa che mATe e bannemAM eka sattAnI aprApti che. dravya dravyanI sattA nyArI nyArI che. vaLI, temanI eka sattA nathI tethI anya dravyane anya dravyanI sAthe AdhAra-Adheya saMbaMdha paNa nathI; mATe (pratyeka) dravyane potAnA svarUpamAM ja pratiSThArUpa AdhAraAdheya saMbaMdha birAje che. tethI jJAna - Adheya - (che), te to jANapaNArUpa potAnA svarUpa - AdhAra - mAM ja pratiSThita che, kAraNa ke je jANavApaNuM che te jJAnathI abhinnabhAva che, bhinnapradezarUpa nathI. tethI jANanakriyArUpa jJAna che te jJAnamAM ja che. e ja rIte je krodhAdika che te krodhAdikriyArUpa je krodhapaNuM - potAnuM svarUpa, temAM ja pratiSThita che, kAraNa ke krodhAdipaNArUpa kriyA krodhAdikathI apRthabhUta che, abhinapradeza(rUpa) che, mATe krodhAdika che te Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedajJAna vivaraNa 161 krodhAdimAM ja hoya che. vaLI, krodhAdikamAM athavA karma, nokarmamAM jJAna nathI ane jJAnamAM krodhAdika athavA karma, nokarma nathI, kAraNa ke jJAnane ane krodhAdikane tathA karma, nokarmane paraspara svarUpanuM atyaMta viparItapaNuM che; tenuM svarUpa eka nathI tethI (temAM) paramArtharUpa AdhAra-Adheya saMbaMdhanuM zUnyapaNuM che. vaLI, jema jJAnanuM jANanakriyArUpa jANapaNuM svarUpa che tema (tenuM) krodhAdirUpa kriyApaNuM paNa svarUpa nathI; tathA jema krodhAdikanuM, krodhAdipaNuM Adi kriyApaNuM svarUpa che tema (tenuM) jANanakriyArUpa paNa svarUpa nathI. koI paNa prakArathI jJAnane krodhAdi kriyArUpa pariNAmasvarUpa sthApI zakAtuM nathI tethI jANanakriyAne ane krodhAdirUpakriyAne svabhAvanA bhedathI pragaTa (bhina) pratibhAsamAnapaNuM che. ane svabhAvanA bhedathI ja vastuno bheda che evo niyama che, mATe jJAnane ane ajJAnasvarUpa krodhAdikana- AdhAraAdheyabhAva nathI. ahIM daSTAMtathI vizeSa kahe che - jema AkAza dravya eka ja che tene potAnI buddhimAM sthApI (AkAzano) AdhAra-AdheyabhAva kalpIe to AkAza sivAyanA zeSa anya dravyomAM to adhikaraNarUpa AropaNano nirodha thayo, tethI buddhimAM bhina AdhAranI apekSA to na rahIM. have jyAre bhinna AdhAranI apekSA na rahI tyAre buddhimAM e ja TharyuM ke je AkAza che te eka ja che, ane te AkAzamAM ja pratiSThita che, AkAzano AdhAra, anya dravya nathI, pote potAno AdhAra che. e pramANe bhAvanA karavAvALAne anyano anyane AdhAra-AdheyabhAva pratibhAsato nathI. e ja pramANe jyAre eka ja jJAnane potAnI buddhimAM sthApI AdhAra-AdheyabhAva kalpavAmAM Ave to tyAM bAkInAM anya dravyomAM AropaNa karavAno nirodha thayo ane tethI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 samyajJAnadIpikA buddhimAM bhinna AdhAranI apekSA rahetI nathI. ane jyAre bhinna AdhAranI apekSA ja buddhimAM na rahI tyAre eka jJAna ja jJAnamAM pratiSThita TharyuM. e pramANe bhAvanA karavAvALAne anyane anyano AdhAra-AdheyabhAva pratibhAsato nathI. mATe jJAna che te to jJAnamAM ja che ane krodhAdika che te krodhAdimAM ja che. e pramANe jJAna ane krodhAdikanuM tathA karma, nokarmanA bhedanuM (taphAvatanuM) jJAna che te bhalA prakArathI siddha thayuM. bhAvArtha - upayoga che te to caitanyanuM pariNamana hovAthI jJAnasvarUpa che ane krodhAdika bhAvakarma, jJAnAvaraNIyAdi dravyakarma tathA zarIrAdi nokarma, e badhAMya pudgaladravyanA pariNAma che te jaDa che. temane ane jJAnane pradezabheda che tethI (temAM) atyaMta bheda che. mATe upayogamAM to krodhAdika ke karma, nokarma nathI tathA krodhAdimAM ane karma, nokarmamAM upayoga nathI. e pramANe temane paramArthasvarUpa AdhAra-AdheyabhAva nathI paNa potapotAnA AdhAra-AdheyabhAva potapotAmAM che. temane paramArthathI paraspara atyaMta bheda che. AvA bhedane jANe te ja bhedavijJAna che ane te bhalA prakArathI siddha thAya che. (doharo) paramAtama ara jagatake, baDo bheda suna sAra; dharmadAsa auruM lIdhai, vAca karo niradhAra. jaise sUraja tama viSe, nahIM nahIM suna vIra; taise hI tamake viSe, sUraja nahIM re dhI2. jaDa-cetana nahi eka; manameM dhAri viveka. prakAza-sUraja eka hai, dharmadAsa sAMcI likhai, Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedajJAna vivaraNa 163 sparza ATha, rasa pAMca, varNa pAMca, gaMdha be (e sarva) AtmA nathI, kAraNa ke e sparzAdika pudgala - acetana - jaDa che, mATe AtmAne ane acetana pudgalane bheda che. vaLI, zabda, baMdha, sUkSma, sthaLa, saMsthAna, meda, aMdhakAra, chAyA, Atapa ane udyota (e sarva) paNa AtmA nathI, . kAraNa ke e zabda - baMdhAdika pudgalanI paryAyo che mATe AtmAne ane zabda - baMdhAdikane bheda che. e ja rIte tana, mana, dhana, vacana e (paNa) AtmA nathI. yathA - (doharo) tanatA manatA vacanatA jaDatA jaDase mela; laghutA gurutA gamanatA, ye ajIvakA khela. - samayasAra nATaka. arthAt AtmA ajIva nathI mATe AtmAne ane e tana, manAdikane bheda che. - bhAvArtha - jema sUryanA prakAzane ane amAvasyAnI madhyarAtrinA aMdhakArane atyaMta bheda che, te ja pramANe AtmA ane anAtmAne bheda che. tana, mana, dhana, vacana koI anya che ane AtmA koI anya che. mana, buddhi, citta, ahaMkAra ane aMtaHkaraNa koI anya che tathA AtmA koI anya che. tuM, huM, A, te ane soDahaM e koI anya che tathA AtmA koI anya che. yoga, yukti, jagata, loka, aloka koI anya che ane AtmA koI anya che. baMdha, mokSa, pApa, puNya koI anya che ane AtmA koI anya che. jaina, vaiSNava, bauddha, naiyAyika, vaizeSika, mImAMsaka, vedAMtI koI anya che ane AtmA koI anya che. terApaMtha, merApaMtha, teno paMtha, Ano paMtha, vIsapaMtha, gumAnapaMtha, nAnakapaMtha, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 samyajJAnadIpikA dAdupaMtha ane kabIrapaMtha ItyAdi paMtha e badhA eka pRthvI upara che te pRthvI koI anya che tathA AtmA koI anya che. jainamatavALA, viSNumatavALA, zivamatavALA, vedAMtamatavALA, terApaMthamatavALA, vIsapaMthamatavALA ane gumAnapaMthamatavALA e badhA matavALA je madane pIne matavALA thayA che te mada koI anya che ane AtmA koI anya che. (doharo) bhedajJAnase bhama gayo, nahIM rahI kucha Aza; dharmadAsa lullaka likhe, aba toDa mohakI pAza." jema sUryanA prakAzamAM dIpakano prakAza prasiddha che, tema svasvarUpa samyajJAnamayI svabhAvasUryanA prakAzamAM A samyajJAnadIpikA nAmanuM pustaka prasiddha che, bhalA bhAvathI pUrNa prasUta (janma) thaI cUkyuM che. jema aMdhabhavanamAM ratna paDayuM che tyAM ratnano icchuka puruSa dIpaka hAthamAM laIne te aMdhabhavanamAM ratnane arthe jAya ane ratnane ja TUMDhe to te puruSane nizcayathI ratnalAbha thAya ja. tevI ja rIte A bhrama, aMdhakAramaya bhavana jagata-saMsAra che, temAM tenAthI atanmayarUpa ratnatrayamaya amUlya ratna paDayuM che, teno icchuka koI dhanya puruSa A samyajJAnadIpikA nAmanA pustakane grahaNa karIne A bhama, aMdhakAramaya saMsArabhavanamAM te svabhAva samyajJAnamayI ratnatrayamaya ratnane TUMDhe to tene nizcayathI potAnA potAmAM potAmaya svabhAva samyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatA, acaLato thaze. paNa koI A samyajJAnadIpikA nAmanA pustakanI sAthe tathA tenA suMdara akSara, zabda, patra, citrAdikanI sAthe, potAnuM potAmAM potAmaya svabhAva samyajJAna che tene sUrya-prakAzavatuM eka - tanmayarUpa samajaze, mAnaze, kaheze tene A samyajJAnadIpikA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 samyajJAnadIpikA le che, te le che = "iiiIIIIIII. Pl I IS IT III IIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIII) A bhama-aMdhakAramaya saMsArabhuvanamAM te svabhAva samyajJAnamaya ratnatrayamaya ratnane TUMDhe to Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedajJAna vivaraNa 167 nAmanuM pustaka bhaNavA, vAMcavAthI svabhAva samyajJAnAnubhavanI paramAvagADhatA, acaLatA nahIM thAya. (juo citra) jema koIne bAraNA dvArA sUryanA darzanano lAbha thAya che, tevI rIte koI mumukSune A samyajJAnadIpikA nAmanA pustakathI nizcaya svasvabhAva svasamyajJAnamayI sUryanA darzanano lAbha thaze. - A samyajJAnadIpikA nAmanuM pustaka meM banAvyuM che, temAM mULa hetu mAro A che ke svayaM jJAnamaya jIva je svabhAvathI tanmayarUpa che te ja svabhAvanI sva-bhAvanA jIvathI tanmayarUpa acaLa thAo, e ja hetu aMtaHkaraNamAM dhAraNa karIne A pustaka banAvyuM che. (vasaMtatilakA) zrI siddhasenamunipAdapayojabhaktyA.. devendrakIrtiguruvAkya sudhArasena / jAtA matirvibudhamaNDalamaNDaneccho: zrIdharmadAsamahato mahatI vizuddhA / iti zrI kSullaka brahmacArI dharmadAsa racita samyajJAnadIpikA saMpUrNa. | || zrI ahaMtANaM namaH || Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmarUpI saMvatsara (chappA chaMda) doya nayana pakarNa bhujA ravi saMkhyA jANuM; pAMkhA tattvapramANa zyAma aru zveta vakhANuM. sAta sIsa daza paMca dazana do paMkti sohai; nakhazikha paMcaka Iza karaNa ziva saMkhyA do hai. paMkha paMkha prati paMcadaza aMbara par analAcaraNa; zrIdhara sAco dekhiye bahmarUpa azaraNa-zaraNa. (kuMDaliyA chaMda) jAkI nirmala buddhi hai, tAke saba anukUla; bhUta bhaviSya vicArIe, vartamAnako mUla. vartamAnako mUla bhUlameM kabahuM na bhUle; paDha saba zAstra purANa vRthA hI bhramameM jhUle. kahate vallabharAma, bahma hai sAco sAkhI; vidyAr saba hota agama budha nirmala jAkI. A samyajJAnadIpikA graMtha kSullaka brahmacArI zrI dharmadAsajIe vikrama saMvata 1946nI mahA sudI pUrNimAe racIne prakAzita karyo. - OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH * * * Page #196 -------------------------------------------------------------------------- _