________________
૧૧૮
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા
આ તન, મન, ધન, વચનાદિક છે તે તથા તન, મન, ધન, વચનાદિકનાં જેટલાં શુભાશુભ ભાવ-કર્મ-ક્રિયાદિક અને તેનાં ફળ એ બધાં સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનને જાણતા નથી.
સ્વસમ્યજ્ઞાનનો અને આ લોકાલોક-જગત-સંસારનો મેળ તો એવો છે કે જેવો ફૂલ-સુગંધવત્, દૂધ-વૃતવત્ તથા તલ-તેલવતું. વળી, આ લોકાલોક-જગત-સંસાર છે તેનો અને જે સ્વયં સમ્યજ્ઞાન છે તેને પરસ્પર અંતરભેદ છે તે એવો છે કે જેવો સૂર્ય-અંધકારને પરસ્પર અંતરભેદ છે.
જેમ જ્યાં સુધી સમુદ્ર છે ત્યાં સુધી કલ્લોલ-લહેર ચાલે છે, તે જ પ્રમાણે જ્યાં સુધી સ્વસમ્યજ્ઞાનાર્ણવ છે ત્યાં સુધી દાન, પુણ્ય, પૂજા, વ્રત, શીલ, જપ, તપ, ધ્યાનાદિક તથા કામ-કુશીલ-ચોરી-ધન-પરિગ્રહ, ભોગવિલાસની ઈચ્છાવાંચ્છારૂપ લહેર-કલ્લોલ ચાલે છે.
જેમ કમળ જળમાં જ ઉત્પન થયું થયું જળમાં જ રહે છે પરંતુ જળની સાથે તન્મય-લિપ્ત થતું નથી, એ જ પ્રમાણે સ્વસમ્યજ્ઞાનમયી સમ્યગ્દષ્ટિ આ લોકાલોક-જગતસંસારમાં ઉત્પન્ન થયો થકો એ જ સંસાર-જગત-લોકાલોકમાં રહે છે પરંતુ આ સંસાર-જગત-લોકાલોકની સાથે તન્મય-લિપ્ત થતો નથી.
જેમ નદી, સમુદ્રથી ભિન્ન નથી; તે જ પ્રમાણે જે વસ્તુમાં જ્ઞાનગુણ છે એવો જીવ, જિનેન્દ્રથી ભિન્ન નથી.
જેમ સુવર્ણની વસ્તુ સુવર્ણમય જ છે તથા લોહની વસ્તુ લોહમય જ છે, તે જ પ્રમાણે સ્વયં જ્ઞાનમય જીવવસ્તુ જ્ઞાનમય જ છે અને અજ્ઞાનમય અજીવવસ્તુ અજ્ઞાનમય જ છે.
જેમ મૃગમરીચિકાનું જળ દેખાય છે છતાં નહીં દેખાયા
