________________
ભ્રાંતિખંડન દૃષ્ટાંત
૧૧૯ બરાબર મિથ્યા છે; એ જ પ્રમાણે જગત-સંસાર દેખાય છતાં સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનથી તન્મય થઈને, સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાન તરફ જોતાં તે મિથ્યા છે.
જેમ મૃગજળથી કોઈની તરસ ઉપશાંત થતી નથી, વસ્ત્ર ભીંજાતું નથી; તે જ પ્રમાણે સ્વયં સ્વસમ્યજ્ઞાનમય સૂર્યનું ભલું-બૂરું, આ મૃગમરીચિકાના જળથી ભરેલો સંસારજગત છે તેનાથી થતું નથી.
જેમ જ્યાંનો (જે) વાસી હોય ત્યાંનો (તે) મરમ જાણે, તેવી જ રીતે જે સ્વસમ્યજ્ઞાનમાં તન્મય થઈને રહે છે તે સ્વસમ્યજ્ઞાનના મરમને જાણે છે.
જેમ જે હાંડીમાં ખાવાનું મળે તેને ફોડવી-તોડવીબગાડવી યોગ્ય નથી, તેવી જ રીતે આ લોકાલોક-જગતસંસારમાં જેને સ્વસ્વભાવ સમ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તની—પ્રાપ્તિ થઈ એવા સંસારને બગાડવો યોગ્ય નથી.
જેમ પૂર્ણજળથી ભરેલો ઘડો શબ્દ કરતો નથી, તે જ પ્રમાણે પરિપૂર્ણ સ્વસ્વભાવ-સમરસનીરથી તન્મય સ્વયં સ્વસમ્યજ્ઞાન છે તે શબ્દની સાથે તન્મય થઈને બોલતું નથી.
જેમ જ્યાં સુધી મંડપ છે ત્યા સુધી વેલ વિસ્તાર પામી રહી છે, પણ ત્યાં એમ ન સમજવું કે વેલડીમાં વિસ્તાર પામવાની શક્તિ નથી; એ જ પ્રમાણે સ્વસ્વરૂપી સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી પરમાત્માનું જ્ઞાન લોકાલોક પર્યત વિસ્તીર્ણ થઈ રહ્યું છે, ત્યાં એમ ન સમજવું કે તે જ્ઞાનમય પરમાત્મામાં એટલું જ માત્ર જ્ઞાન છે, અર્થાત્ જેવો આ લોકાલોક છે એવા જ બીજા હજારો-લાખો લોકાલોક હોય તો પણ તે સ્વસમ્યજ્ઞાનમયી પરમાત્મા એક જ સમયમાત્ર કાળમાં નિરાબાધપણે જાણે, પરંતુ આ લોકાલોક
