________________
અંતરાય કર્મ વિવરણ (દોહરો)
ત્યાગ-ગ્રહણથી ભિન્ન છે, સદા સુખી ભગવાન્ત; ધર્મદાસ ક્ષુલ્લક કહે, સ્વાનુભવ પરમાણ.
જેમ રાજાએ ભંડારીને કહ્યું કે “આને એક હજાર રૂપિયા આપ,' પરંતુ ભંડારી આપતો નથી (જુઓ ચિત્ર); એ જ પ્રમાણે અંદ૨ અંતઃકરણમાં મનરાજા તો હુકમ કરે છે કે ‘સર્વ માયા - મમતા છોડી દે', પરંતુ ભંડારીવત્ અંતરાયકર્મ છોડવા દેતું નથી. અહીં સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવનો સ્વાનુભવ આ પ્રમાણે લેવો જેમ સૂર્યથી અંધકાર ભિન્ન છે, તેમ મારા સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવથી આ તન, મન, ધન, વચનાદિક; પાપ, પુણ્ય; જગત અને સંસાર અલગ છે, તો પછી એને હું શું છોડું તથા શું ગ્રહણ કરું? જેમ સૂર્યથી પ્રકાશ અલગ નથી, તે જ પ્રમાણે જો મારા સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યગ્નાનમયી સ્વભાવથી આ તન, મન, ધન, વચનાદિક; પાપ, પુણ્ય; જગત, સંસાર અલગ નથી તોપણ શું છોડું અને શું ગ્રહણ કરું? અથવા જેમ સૂર્ય સૂર્યને કેવી રીતે ગ્રહણ કરે? તથા સૂર્ય અંધકારને કેવી રીતે ગ્રહણ કરે? અને સૂર્ય અંધકારને કેવી રીતે ત્યાગે? એ જ પ્રમાણે હું મારા કેવલ જ્ઞાનમયી સ્વભાવનો કેવી રીતે ત્યાગ કરું? તથા તેને ગ્રહણ પણ કેવી રીતે કરૂ? વળી, મારા કેવલ જ્ઞાનમયી સ્વભાવથી જે સર્વથા પ્રકારે ભિન્ન છે, વર્જિત છે, ત્યાજ્ય જ છે તેને શી રીતે ત્યાગું અને તેને ગ્રહણ પણ શી રીતે કરું?
-
રાજા ભંડારીને કહે છે કે “આને એક હજાર રૂપિયા આપ' પરંતુ આમ નથી કહેતો કે ‘હું રાજા છુ, મને જ
