________________
આત્મપ્રાપ્તિનો પ્રકાર
હવે તે આત્માની પ્રાપ્તિનો પ્રકાર દર્શાવીએ છીએ
આ આત્મા અનાદિકાળથી પુદ્ગલકર્મના નિમિત્તથી મોહમદિરા પીને તેમાં મગન થયો થકો ઘૂમે છે અને સમુદ્રની માફક પોતાને વિષે જ વિકલ્પરૂપ તરંગો વડે મહાક્ષોભિત થઇ રહ્યો છે. ક્રમપૂર્વક પ્રવર્તતા ઇન્દ્રિયજ્ઞાનના અનંત ભેદોથી સદાકાળ પલટનાને પ્રાપ્ત થાય છે પણ એકરૂપ સ્થિર રહેતો નથી. અજ્ઞાનભાવથી પરરૂપ બાહ્યપદાર્થોમાં આત્મબુદ્ધિ કરી મૈત્રીભાવ કરે છે, આત્મવિવેકની શિથિલતાથી સર્વથા બહિર્મુખ થયો છે, વારંવાર પૌદ્ગલિક કર્મને ઉપજાવનારા જે રાગ-દ્વેષભાવ છે તેની દ્વૈતતામાં પ્રવર્તે છે, એ પ્રમાણે તો આત્માને શુદ્ધ.. સચ્ચિદાનંદ ૫રમાત્માની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય? ક્યાંથી થાય? પરંતુ એ જ આત્મા જો અખંડ જ્ઞાનના અભ્યાસથી અનાદિ પૌદ્ગલિક કર્મથી ઉપજાવેલો જે આ મિથ્યાત્વમોહ, તેને પોતાનો ઘાતક જાણી, ભેદવિજ્ઞાન વડે પોતાનાથી તેને જુદો કરી કેવલ આત્મસ્વરૂપની ભાવનાથી નિશ્ચળ સ્થિર થાય તો પોતાના સ્વરૂપમાં નિસ્યંરગ સમુદ્રની માફક નિષ્કંપ થઇ બિરાજે છે. એકી સાથે જ વ્યાપ્ત થયેલ જે અનંત જ્ઞાનની શક્તિના ભેદ, તેનાથી તે પલટતો નથી. પોતાના જ્ઞાનની શક્તિઓ વડે બાહ્ય પરસ્વરૂપ શેયપદાર્થોમાં તે મૈત્રીભાવ કરતો નથી. નિશ્ચળ આત્મજ્ઞાનના વિવેક વડે અત્યંત સ્વરૂપસન્મુખ થયો છે, પૌદ્ગલિક કર્મબંધનનાં કારણ જે રાગ-દ્વેષ ભાવ છે તેની દુવિધાથી દૂર રહે છે આવો. જે પરમાત્માનો આરાધક પુરુષ છે તે ભગવાન આત્માને—કે જે પૂર્વે અનુભવ્યો નથી તેવો અપૂર્વ જ્ઞાનાનંદસ્વભાવી છે, પરમબ્રહ્મ છે તેને પ્રાપ્ત થાય છે. પોતે જ સાધક છે, પોતે જ સાધ્ય છે, અવસ્થાઓના ભેદથી
-
