________________
ભાંતિખંડન દૃષ્ટાંત
૭૯ જેમ સૂર્યોદય સમયે કમળ સ્વયં જ પ્રફુલ્લિત થાય છે, તે જ પ્રમાણે કોઈના અંતઃકરણમાં સ્વસમ્યજ્ઞાનમય સૂર્યનો ઉદય થતાં તેનું મનરૂપ કમળ સ્વયં જ પ્રફુલ્લિત થાય છે અર્થાતું તેના મનમાં ઘણો જ હર્ષ થાય છે કે અહોહો! જેના પ્રકાશમાં આ લોકાલોક પ્રગટ દેખાય છે એવા (અપૂર્વ) સૂર્યના દર્શનનો લાભ થયો! અથવા વિશેષ હર્ષ-પ્રફુલ્લિતપણું આ પ્રમાણે થાય છે કે જે સૂર્યના પ્રકાશમાં આ લોકાલોક, જગત-સંસાર, જન્મ-મરણ, નામ-અનામ અને બંધ-મોક્ષાદિક છે તે સૂર્ય સ્વભાવથી હું જ છું.
જેમ સેના છે પરંતુ તેમાં જો સેનાપતિ નથી તો તે સેના વૃથા છે; તે જ પ્રમાણે વ્રત-શીલ, જપ-તપ, જ્ઞાન-ધ્યાન, દયા-ક્ષમા, દાન-પૂજાદિક તો છે પરંતુ તેમાં સ્વસમ્યજ્ઞાનમયી ગુરુ નથી તો તે વ્રત-શીલાદિ (બધાં) વૃથા છે.
જેમ કોઈ સ્ત્રીનો પતિ પરદેશમાં ગયો અને ત્યાં જ મૃત્યુ પામ્યો, હવે તે સ્ત્રી તે પતિની આશા ધારણ કરીને ભોગાદિકની ઉત્પત્તિનો (હેતુરૂપ) શણગાર-કાજળ, ચાંદલો, મહેંદી, નથની વગેરે શણગાર કરે છે તે વૃથા છે; તે જ પ્રમાણે જે નિર્ગથગુરુ મોક્ષમાં ગયા - સ્વસ્વભાવ સમ્યજ્ઞાનથી તન્મય થઈ ગયા, તે તો હવે પાછા વળીને આવતા નથી. જેમ લવણની પૂતળી ક્ષારસમુદ્રમાં ગઈ તે પાછી ફરીને આવતી નથી તે પ્રમાણે જ અહીં સમજવું. હવે ચાલ્યા ગયેલા નિર્ગથગુરુની આશા ધારણ કરીને સાંસારિક શુભાશુભભોગાદિકની ઉત્પત્તિનાં (હેતુરૂપ) શુભાશુભ ક્રિયા-કર્માદિક કરવાં વૃથા છે.
જેમ કોઈએ જન્મસમયથી માંડીને આજ સુધી કદી ગોળ-સાકર ખાધાં નથી અને તે ગોળ-સાકરની વાર્તા વર્ણન કરે છે તે વૃથા છે; તે જ પ્રમાણે કોઈ કદી કોઈ પ્રકારથી
